Langaitz Ikastola (6.maila)

1. Ugal-aparatua
Unai P., Natalia, Gorka

2. FUNTZIOA
Ugalketaren bidez, gizaki bizidunok gure
antzeko gizaki bizidunak sortzen ditugu.

3. GIZONEZKOEN UGAL-APARATUA
KANPOKO ORGANOAK
- ZAKILA: Gizonak kanpoaldean daukagun organo bat da,
espermatozoideak emakumezko ugaltze aparatuan uzteko
erabiltzen dugu ditugu.
- BARRABILAK: Zakilaren beheko aldean kokatuta
dauden bi organo dira

4. Eskrotoa
Eskrotoa poltsa bat bezalakoa da, sabela
eta barrabilak kamporatzen dituena da.

5. BARRUKO ORGANOAK
Uretra Prostata
Zakilaren barrutik doan Gernu-maskuriaren
hodi bat da. azpialdean dago. Prostata
likidoa jariatzen du.
Prostata likidoak
espermatozoideak elikatzen
ditu.

6. Hodi-deferentea Gernubidea
Espermatozoideak Zakilaren barrualdean
barrabiletatik uretraraino kokatuta dagoen organoa da.
eramaten dituen hodi
batzuk dira.

7. Maskuria
Maskuria, pelbisaren beheko aldean kokatua
dago, uretrarekin eta prostatarekin lotuta dago. Biltoki
moduko bat da, oso organo indartsua da.

8. EMAKUMEZKOEN UGAL-
APARATUA KANPOKO ALDEA
ALUA: Bi larruazal-toleztuz osatua dago, tolestura horiei
ezpainak deitzen zaie eta baginako zuloa babesten dute.

9. BARRUKO ALDEA
-OBULUTEGIA: Obuluak gordetzen dituen organoak da.
-FALOPIOAREN TROMPA: Obuluak hartu eta umetokira
bidaltzen dituen hodi moduko bat da.

10. UMETOKIA
Umetokia: Umea sabelaren barrualdean dagoenean,
umetokian dago. Bertan umea osatzen da.

11. -BAGINA:Umetokia kanpoaldearekin
lotuta dago.

12. UGAL-PROZESUA
Obulu bat heltzen denean prozesu bat dago, hilerokoa
deitzen dena.Hiru etapa ditu:
1. Obulu heldua obulutegitik askatzen da, umetokira
bidaltzen duena falopioaren tronpatik.
2. Umetokiko hodi bat obuluz betetzen da.
3. 14 egunera 16 egunetik askatzen diren obuluak, ez direnak
ernaldu, hiltzen dira eta odol pixka batekin baginatik
kanporatzen dira.
Prozesu guzti honek 28 egun irauten ditu.

13. ERNALKETA
Espermatozoideak milaka eta milaka ernaltzen dira.Honelako bidea
egiten dute:
-Barrabiletatik ateratzen den hodi deferentetik joaten da.
-Uretran zehar doaz,semen besikulan semenarekin nahasten dira, bestela
hilko lirateke.
-Zakilaren barruan dagoen uretratik kanporatzen da.
-Emakumearen gorputzean sartzen dira eta falopioaren tronpa obuluarekin
bat egiten du, horrela ernaltzen da obulua.

14. HAURDUNALDIA
Amaren umetokian garatzen da enbrioia.Haurdunaldiak hiru
fase ditu.
1.HIRUHILEKOA
- Umea jaio aurretik enbrioia deitzen da.
- Enbrioiaren bihotza taupatzen hasten dela.
- Organo garrentzitsuenak garatzen hasten dira.
- Umekia deitzen da lehenengo hiruilabetean.
- Hirugarren hilabetean bederatzi zentimetro neurtzen ditu
eta berrogeita zortzi gramo pisatzen ditu.
- Gizaki baten itxura hartzen hasten da.

15. HAURDUNALDIA
2.HIRUHILEKOA
-Ez da asko handitu oraindik.
-Orain organoak garatzen hasten dira.
-Birikak eta digestio-aparatua ez ditu oraindik, baina
ematen du jaiotzeko prest dagoela.
-Hogeita hamar zentimetro neurtzen ditu eta zortzirehun
gramo pisatzen ditu.

16. HAURDUNALDIA
3.HIRUHILEKOA
-Gorputz osoa garatuta du eta jaiotzeko prest dago.
-Nerbio sistema ongi osatuta dauka.
-Eskuetako eta hanketako askazalak hasten ari zaizkio.
-Umetokian ongi dago eta burua umetokiaren lepoan kokatuz doa.

17. ERDITZEA
-Hiru fase ditu:
1.FASEA:
-Bagina dilatatu egiten da.
-Zaku apniotikoa puskatzen da.
-Amak driafasmar bultza egiten du, umeak baginatik
ateratzeko.

18. 2. FASEA:
-5-15 minutuetara, umea asten da ateratzen.
3. FASEA:
-Umeari zilbor estea mosten zaio.
-Umea biriketatik hasten da harna

19. UGALKETAREN GAIXOTASUNAK
Hauek dira ugalketaren gaixotasun batzuk:
-MINBIZIA
-GONORREA
-HAURDUNALDI EKTOPIKOA
-PROSTATAKO MINBIZIA
-SIFILIS

20. PROSTATAKO MINBIZIA
Tumore mota bat da. 50 urtetik gora
pertsonengan gertatzen ohi da, eta gaur
egungo herri garatuetan gizonengan ikusten
diren minbiziak dira. Lehenengo aldian agertu
zenean 1.853-an izan zen.

21. GONORREA
Bakteriak multzo batzuk dira. 2.005-ean 56 kasu agertu
ziren gaixotasun berberaz. Zakilan infekzioak hartu
daitezke.

22. MINBIZIA
Eragileen artean hauek ditugu: tabakoa, dieta, birus
infekzioa, alkohola, faktore genetikoak, natura kutsadura,...
Batzuetan, gorputzeko beste organo batzuetara hedatzen
da. Kasu horretan, metastasi izena hartzen du. Hori dela
eta, oso garrantzitsua da gaixotasuna garaiz harrapatzea.
Onkologia minbizi gaixotasunak tratatzen dituena da.

23. SIFILIS
Sifilis infekzio bat da. Sexu bidez kutsatzen da. Mina
haundia ematen du eta oso zaila da pasatzea.

24. HAURDUNALDI EKTOPIKOA
Haurdunaldi %1,5-2an gertatzen da.Kasu honetan,
habiratze-lekua ez dago prestatua garatuko den enbrioia
elikateko, ezta babesteko ere.

25. OHITURAK OSASUNGARRIAK
Gure dijestio-sistema eta zirkulazio-sistema zaintzen
ditugun bezala, ugaltze-aparatua ere zaindu egin behar
dugu, gaixotasunak saihesteko. Izan kontuan aholku hauek:
-Garbitu egunero ugaltze-aparatuaren kanpoko atalak, xaboi
neutroa erabiliz.
Ugaltze-aparatua eta iraitz-sistema elkarren ondoan daude.
Beraz, beharrezkoa da egunero garbitzea, izerdia eta pixa
ez pilatzeko.
-Aldatu egunero barruko arropak. Gainera, komeni da
kotoizkoak izatea; hobeto transpiratzeko eta infekzioak
zabaltzea eragozteko.

26.
-Ez erabili arropa estuegi. Arropa estua azalaren
transpirazioa eta odolaren zirkulazioa ostopatzen ditu.
Komeni da ugaltze-aparatuan espezializatutako mediku
batengana urtero joatea; emakumeen medikua ginekologoa
da; eta gizonena, urologoa.