"Wat maakt dat we consumeren op een manier die onverantwoord is, zowel sociaal als ecologisch gezien? Houdt overconsumptie ons niet weg van de dingen die er echt toe doen? Kunnen we als samenleving kiezen voor een duurzame manier van samen leven en hoe doen we dit dan?" Consumenten worden tegenwoordig overspoeld met informatie over nieuwe producten en diensten. Neem daarbij nog de vele reclame en het wordt quasi onmogelijk om de juiste keuzes te maken. In deze vorming wordt uitgelegd hoe je door bewust te kiezen het milieu en je portemonnee spaart. Er worden handige tips en tricks aangereikt om bewuster te leven.

1. Bespaar 1000€
door bewust te leven en te kopen

2. Even voorstellen
NBV vzw is een informatie- en actienetwerk dat
mens- en milieubewust consumeren wil stimuleren
in Vlaanderen.
- 40 tal lidorganisaties
- Campagnes en projecten rond consuminderen en
consumanderen:
Blije Bloemen, labelinfo.be, Duurzame voeding,
Duurzaam Winkelen, Treemagotchi.be
& educatief aanbod
www.bewustverbruiken.be
Barbara Janssens - barbara@bewustverbruiken.be

3. Bewust verbruiken, waarom?

Milieu voordeel

Financieel voordeel

Gezonder/ gelukkiger

4. Geld?

Aan wat geven wij geld uit?
16%
20%

En wie verdient eraan?
4%
VOEDING, DRANKEN, TABAK
KLEDING, SCHOEISEL
WOONADRES OF TWEEDE WONING
MEUBELEN, HUISHOUDTOESTELLEN
8%
GEZONDHEID
VERVOER EN COMMUNICATIE
CULTUUR, ONTSPANNING, ONDERWIJS
ANDERE GOEDEREN EN DIENSTEN
24%
16%
6% 5%

5. Geld?
Gemiddeld huishouden (2009): 34 000 €/jaar

Wonen 24% (8000 €)

Voeding 16 % (5000 €) (in 1950 50%, in 1970 30%)

Vlees 3% (900€)

Vervoer en communicatie 16 %

Auto (aankoop en gebruik) 13 %

8. Kan onze aarde dit wel aan?

Elke sec 4 nieuwe baby 's

Elke dag 200 000 mensen

7 miljard mensen

Iedereen verbruikt en consumeert

De aarde is eindig

9. Milieucrisis: Afval

10. Je ziet het niet maar het is er wel...

12. Milieucrisis: klimaatopwarming

13. Milieucrisis: Olie en brandstof

14. Ecologische voetafdruk

Eerlijke aarde-aandeel per persoon: 1,8 ha

Voetafdruk per Belg: 8 ha --> 4,4 planeten

15. Waar droom jij van?

16. Wat kunnen wij doen?
Verbruiken
slim en zuinig
Consumeren – consuminderen
Ik consumeer, dus ik ben

17. VERBRUIK
Waar komt onze elektriciteit vandaan?
Wie zit er bij Electrabel?

18. VERBRUIK
Elektriciteit Gas
Doorsnee gezin 3500 kwh 23260 kwh
Sociaal maximum tarief 477,6 € 940 €
minimum 674 € (Ecopower) 1337 €(Essent)
maximum 938 € (Electrabel) 1979 € (Electrabel)
verschil 264 € 642 €
Doe de V-test (www.vreg.be)

19. Groene stroom
Groepsaankoop provincie Oost
Vlaanderen: 35 181 mWh elektriciteit
werd zo groen gemaakt en 19 350 ton
CO2 én 2,3 miljoen euro werd bespaard.
Meer dan 10 000 inschrijvers konden
tussen de 250 en 500 euro besparen.

20. VERBRUIK
Heel wat elektrische toestellen en elektronische
apparaten verbruiken ook stroom wanneer ze
niet aanstaan. Hoeveel % van het
elektriciteitsverbruik wordt veroorzaakt door
stand-by verbruik?
•
A: 2,2%
•
B: 3,3 %
•
C: 6,6 %
•
D: 9,9 %
Vb Senseo-toestel (uitgeschakeld, stopcantact nog
in) : 17,6 euro/ jaar

21. VERBRUIK
•
De koelkast is een belangrijk toestel in de keuken. Welke
kleine ingrepen zorgen ervoor dat je ook met je koelkast
energie bespaart?
•
A: Ontdooi diepvriesproducten in de koelkast
•
B: Plaats geen warm voedsel in de koelkast.
•
C: Plaats je koelkast op een zo koel mogelijke plaats.
•
D: Alle bovenstaande antwoorden.

22. VERBRUIK
Hoe veel bespaar je op jaarbasis door tijdens het
koken het deksel op de kookpot te laten?
• A: 5 %
• B: 10 %
• C: 20 %
• D: 30 %
Wanneer je het deksel op de kookpot laat staan tijdens het koken, gaat er
minder energie verloren. Op die manier kan je meer dan 20 euro per jaar
besparen*. Zorg er ook voor dat de kookpot niet te klein is voor de
kookplaat waarop hij staat.
(*Het cijfer is gebaseerd op mensen die elektrisch koken met kookplaat en
oven en op jaarbasis een gemiddeld verbruik hebben van 301 kWh)

23. VERBRUIK
•
Stellingen of kwis rond verbruik???

24. Verwarming
●
1. Verwarm op 20 graden
●
2. Verlaag de temperatuur ’s avonds
●
3. Stel je thermostatische kranen goed af (premie
eandis)
●
4. Ontlucht je radiatoren
●
5. Leg nooit iets op de radiatoren
●
6. Schakel de verwarmingsketel uit bij lange afwezigheid
of in de zomer
●
7. Sluit de deuren
●
8. Sluit ’s nachts gordijnen, blinden en luiken
●
9. Bevestig reflecterende panelen
●
10. Isoleer de leidingen
--> Nieuwe ketel? Condensatieketel op aardgas (premie
eandis)

25. water
• Spaardouchekop (47 euro/jaar)
• Neem een korte douche
• Douche ipv bad
• Warmwaterboiler op 65°
• Kraantjeswater drinken
• Wachtwater opvangen
• Regenwater

26. Toestellen
•
energielabel A of A++ € 117 per jaar
•
Koelkast/ diepvries :
•
op koele plaats (30€/jr 15° ipv 20°)
•
Minstens 10 cm vd muur
•
Sluiting checken!
•
Geen warme gerechten in ijskast
•
1 keer per jaar ontdooien
•
Electriciteit/ aardgas

27. Sluimerverbruik
420 €/jaar

28. VERBRUIK
Sluimerverbruik

29. Was en plas
• Was op 30°: 15% minder • Droogrek ipv droogkas
water en electriciteit
• Verpakkingen: • Eco wasmiddel
geconcentreerd
wasmiddel / navullingen

30. Wat kunnen wij doen?
Verbruiken
slim en zuinig
Consumeren – consuminderen
Ik consumeer, dus ik ben

31. Kopen, kopen, kopen

Wie kocht er deze week iets nieuws

Wie liet onlangs nog iets herstellen

Wie leende iets uit

Wie heeft kleren die hij/zij niet meer draagt?

32. “Perhaps We Should Stop Spending Money We
Don't Have On Things We Don't Need Just to
Create Impressions That Won't Last On People
We Don't Care About “ Tim Jackson (welvaart
zonder groei)

33. Macht van de reclame

34. stellingen
• NIET OK • OK

35. stellingen
●
We moeten consumeren voor de economie
• We moeten anders beginnen consumeren voor
het milieu
• Mijn consumptiegedrag aanpassen maakt toch
geen verschil
• Mijn manier van consumeren is mijn eigen
keuze
• Als consument is het erg moeilijk om te
weerstaan aan nieuwe aankopen

36. Zuinigheid: taboe??

37. Reclame

Links : nieuwe bus

Rechts: oude bus

Nieuw: Groter, +10%

18+ 2 wasbeurten

20 wasbeurten oude bus

39. Boodschappen doen

Verstandig kopen:

Maak een boodschappenlijstje

Hoed je voor aanbiedingen

Koop tweedehands

Koop ecologisch en duurzaam

Verspilling vermijden

Controleer de vervaldata

Overtollige verpakking vermijden

Koop drank in statiegeldflessen

Vermijd oververpakking

Geef de voorkeur aan navullingen

40. Wat
• Consuminder - Simplify life - downshiften -
Vrijwillige eenvoud
Levenswijze waarbij je (vrijwillig) je consumptie
terugschroeft door je behoeften onder controle
te houden
• Consudelen
What's mine is yours. Don't own, share!
•

41. Downshiften - vrijwillige
eenvoud

Levenskeuze: (on)vrijwillig

Materiële consumptie verminderen

Levenstempo vertragen

Investeren in sociale banden

Kleine ecologische voetafdruk
--> diensteneconomie ipv materialenaconomie?

42. Herstellen

Herstel

Repair plaatsen: kennis delen, vakmanschap

3D printer: toekomst?

43. Hergebruiken
• C2C
• Recyclart.org
• Fabricoleren
• RecyKleren

44. Collaborative consumption
consudelen
• What's mine is yours
Deel – Ruil – Leen – Geef ...

46. Eten en drinken

Seizoensgroenten en fruit

Lokale producten: hoe minder km, hoe minder
CO2

Minder of geen vlees Belgen eten gem 160g / dag
(aanbevolen max 100g/dag)

Rechtstreeks bij de boer kopen (boerenmarkt,
groentenabonnement, voedselteams,...)

Time is money! (Kook dus zelf)

Eet ook restjes

voedselverspilling

47. •Verspilling
* 12% afval = voeding, 15 kg pp /jaar
* 8% onaangeroerd
* Op wereldvlak wordt 1/4 van de gefabriceerde
voeding weggegooid zonder dat ze
geconsumeerd werd
* een brood verspillen komt overeen met een lamp van 60 W gedurende 30 uur laten
branden.
* 1 kg rundvlees verspillen komt neer op een verspilling van het water voor de
dagelijkse douche van een persoon gedurende 1 jaar of op de verbranding van de
benzine voor een afstand van 60 km met de wagen.

48. Kraantjeswater!
• Kraantjeswater is beter voor het milieu
Belg: 147 l water / persoon
92% plastiek flessen
Per Belg: 80 petflessen van 1,5 l
• Kraantjeswater is beter voor de portemonnee
Als de consument overschakelt van mineraalwater naar kraantjeswater, schommelt het
prijsvoordeel voor de consument (indien hij 1 liter mineraalwater per dag gebruikt) tussen
€ 70 en de € 200 per jaar.
Kraantjeswater kost maar een fractie van flessenwater .
• Kraantjeswater is minstens even gezond als flessenwater
Dankzij de strenge normen vormt ons leidingwater
geen enkel risico voor de gezondheid'
Samenstelling: www.water-link.be

49. Kledij

Duurzame kledij

Repareer en herstel

Wissel en leen uit (swishing.be)

Koop of verkoop tweedehands

Gebruik herbruikbare luiers

50. Mobiel

Stappen

Trappen

Openbaar vervoer

Personenwagen:
-autodelen, carpoolen

51. Vrije tijd

Lenen of huren

Bibliotheek

Videotheek

Spel-o-theek

Ruil, verkoop of koop tweedehands

Vermijd gadgets

Vakantie: huisruil, airbnb, couchsurfen...

52. Vrije tijd

Spullen delen: www.spullendelen.nl

LETS http://www.letsvlaanderen.be/

Naai-ateliers

Open source alternatieven (IT)

Samenaankopen (vb VOKO)

samenhuizen

53. En nog...

Grootmoeders kennis:
– Schoonmaken met azijn
– Groenten en fruit: bewaartips (zonder diepvries/ijskast)
– Inmaken (confituur, wecken, pickles, ...)
• Geef geen materiële maar beleef-cadeau's
• Wees kritisch
• ...

54. En vooral...
• Leg je eigen klemtonen
• Doe wat haalbaar is, hou het leuk
• Tips, weetjes, activiteiten, info op
www.bewustverbruiken.be
• Volg ons op Facebook/Twitter/ nieuwsbrief
• treemagotchi.be

55. Wat maakt jou gelukkig?

56. Samen sterk!
• Wat raakt jullie het meest?
-->het is aan jullie!
Deze avond is misschien wel een unieke kans
om aan de slag te gaan!

57. Bespaar 1000 €...
wat besparing
Veranderen van energie leverancier 300 €
A+ toestellen 117 €
sluimerverbruik 420 €
kraantjeswater 70-200€
Seizoensgroenten en fruit 150 €
Geen merkproducten 150 €
Deel, leen, gebruik 100 €
consuminder 150 €
TOTAAL = ca 1400 €

58. Ondersteuning vinden

Transitie – netwerken
• Kringwinkels

Lets: Letsdurme.be

Samenhuizen

Low impact man

Netwerk Bewust Verbruiken

...