1.
โครงการฝึกอบรมหลักสูตรมัคคุเทศก์อาสา
วันที่ 1 - 4 กรกฎาคม พ.ศ. 2557
โดย อ. สมศักดิ์ นาวายุทธ

2.
 ประเทศไทยหลังจากมีการถ่ายทาของภาพยนตร์เรื่อง Lost in
Thailand ซึ่งฉากส่วนใหญ่ถ่ายทา ที่จังหวัดเชียงใหม่ ทา ให้มีกระแส
นักท่องเที่ยวชาวจีนที่เข้ามาท่องเที่ยวจา นวนมากและเกิดผลพลอยได้ทางการ
ท่องเที่ยวอย่างมหาศาล แต่ในขณะเดียวกันก็เกิดผลกระทบเนื่องจากไม่มี
บุคลากรที่สามารถรองรับในด้านภาษาจีนได้ ปัจจุบันไกด์ที่ใช้ภาษาจีนในการ
ให้บริการแก่นักท่องเที่ยวมีไม่เพียงพอ ดังนั้น บริษัททัวร์หลายแห่งจึงให้ไกด์ที่
เป็น Trainee มาช่วยให้บริการแก่นักท่องเที่ยวด้วย

3.
 ผู้ที่ให้ข้อมูล ความเข้าใจ ด้านวัฒนธรรม
ป ระ วัติศ า สตร์ แ ล ะ เหตุกา รณ์ร่ว มสมัย
ต่างๆ แก่นักท่องเที่ยว ในสถานที่ท่องเที่ยว
ที่ได้รับความสนใจต่าง ๆ
 สมาคมมาตรฐานยุโรป ให้คาจากัดความว่า
"มัคคุเทศก์" คือ บุคคลที่นาพาผู้เยี่ยมชมใน
ภ า ษ า ที่ผู้เ ยี่ย ม ช ม เ ลือ ก แ ล ะ อ ธิบ า ย
วัฒนธรรมและมรดกทางธรรมชาติ ของ
พื้น ที่นั้น ๆ โ ด ย บุค ค ล นั้น มัก มีห นัง สือ
รับรองคุณวุฒิที่ออก ให้ หรือยอมรับโดย
ทางการ

4.
 Tour Escort เป็นผู้ที่ติดตามให้ความสะดวกในการเดินทาง
 Interpreter หรือ ล่าม ทา หน้าที่ได้หลากหลายอาจเป็นการ
เดินทางไปกับนักท่องเที่ยวโดยทา หน้าที่เป็นล่ามเฉพาะกิจที่คอย
แปลภาษาระหว่างนักท่องเที่ยวและคนในท้องถิ่น หรือ แปลเฉพาะ
กิจในการประชุมต่างๆ ที่มีหลากหลายภาษา
 Sitting Guide เป็นการนาไกด์ร่วมด้วยในการเดินทาง
นั้นๆ แต่ผู้บรรยายเป็นไกด์จากที่สามารถสื่อสารภาษาเดียวกับ
นักท่องเที่ยวได้ เป็นการกระทา เพื่อหลีกเลี่ยงกฎหมาย
 Freelance คือ มัคคุเทศก์อิสระ โดยเป็นมัคคุเทศก์ที่สามารถ
รับงานร่วมกับบริษัทใดก็ได้ ซึ่งจะได้รับค่าตอบแทนตามงานที่
รับมา
 Museum Guide คือ มัคคุเทศก์ผู้ที่นา ชมพิพิธภัณฑ์
อธิบายประวัติหรือโบราณวัตถุที่มีในพิพิธภัณฑ์
 City Guide คือ ผู้ที่อธิบายจุดท่องเที่ยวในขณะที่อยู่บนรถ
และรถแล่นไปมา

5.
 คา ว่า “อาสา” หมายถึง การทา ในสิ่งต่างๆโดยไม่หวังสิ่ง
ใดตอบแทน เพื่อความสุขของตนเองเท่านั้น
 “อาสาสมัคร” หมายถึง ผู้ที่สมัครใจทา งานเพื่อประโยชน์
แห่งประชาชนและสังคม เสียสละตนเอง เพื่อช่วยเหลือ
ผู้อื่น โดยไม่หวังผลตอบแทนเป็นเงิน หรือสิ่งอื่นใด

6.
 ผู้ที่ให้ความช่วยเหลือ ข้อมูล ความเข้าใจทางด้านวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ และ
เหตุการณร์่วมสมัยต่างๆ แก่บุคคลที่อยู่ในกลุ่มท่องเที่ยว โดยสมัครใจทา งานเพื่อ
ประโยชน์แห่งประชาชนและสังคม โดยไม่หวังผลตอบแทนเป็นเงิน หรือสิ่งอื่นใด
คุณสมบัติสาคัญของมัคคุเทศก์อาสา 3
ประการ
1. ทำ งำนด้วยควำมสมัครใจไม่ใช่ด้วยกำรถูกบังคับหรือ
หรือเป็นเพรำะหน้ำที่
2. ทำ งำนเพื่อประโยชน์แก่ประชำชนและสังคมหรือ
สำธำรณประโยชน์
3. ทำ โดยไม่หวังผลตอบแทน เป็นเงิน หรือสิ่งของมี
มูลค่ำแทนเงิน

7.
 บทบาทการเป็นครู
 บทบาทการเป็นนักแสดง
 บทบาทการเป็นนักจิตวิทยา
 บทบาทการเป็นนักการฑูต

8.
 บทบาทการเป็นครู
 บทบาทการเป็นนักแสดง
 บทบาทการเป็นนักจิตวิทยา
 บทบาทการเป็นนักการฑูต
- มีความรู้เฉพาะเกี่ยวกับสถานที่นั้น ๆ
อย่างละเอียดถี่ถ้วน ทั้งประวัติศาสตร์
และปัจจุบัน
- มีทักษะ วิธีการถ่ายทอดความรู้อย่างมี
ประสิทธิภาพเปรียบเสมือนกับครูสอน
วิชาการต่าง ๆ ให้กับนักเรียน
- สามารถใช้อธิบายสอดแทรกเพิ่มเติม
ความร้ใูห้กว้าง
- ต้องแสวงหาความรู้ ข้อมูลใหม่ ๆ
เพิ่มเติมอยู่เสมอ พร้อมทั้งหมั่นสังเกต
สิ่งต่าง ๆ รอบตวัตลอดเวลา

9.
 บทบาทการเป็นครู
 บทบาทการเป็นนักแสดง
 บทบาทการเป็นนักจิตวิทยา
 บทบาทการเป็นนักการฑูต
- นอกเหนือความรู้ทางวิชาการแล้ว ควร
จะมีกิจกรรมอื่นมาช่วยผ่อนคลายความ
เบื่อหน่าย เช่น เล่าเรื่องสนุกขาขัน
นิทาน ร้องเพลง หรือเกมส์การละเล่น
ต่าง ๆ
- กรณีเกิดปัญหาเฉพาะหน้า ต้องแก้ไข
ปัญหาโดยฉุกเฉิน การแสดงออกในท่า
ที่ปกติ จะทาให้ลูกทัวร์คลายความ
ระส่า ระสายในเหตุการณ์นั้น หรือแทบ
จะไม่รู้ว่าปัญหาเกิดข้นึ

10.
 บทบาทการเป็นครู
 บทบาทการเป็นนักแสดง
 บทบาทการเป็นนักจิตวิทยา
 บทบาทการเป็นนักการฑูต
- ต้องรู้ว่านักท่องเที่ยวต้องการสิ่งใดมาก
น้อยเพียงใด
- สังเกตการแสดงออกของอารมณ์และ
ความพร้อมที่จะรับฟังเรื่องความรู้และ
ให้ความช่วยเหลือ
- ใช้จิตวิทยาด้วยการแทรกตัวเข้าถึงลูก
ทัวร์ทุกคน สัมผัสกับความรู้สึกและ
ความต้องการของนักท่องเที่ยว

11.
 บทบาทการเป็นครู
 บทบาทการเป็นนักแสดง
 บทบาทการเป็นนักจิตวิทยา
 บทบาทการเป็นนักการฑูต
- ประสานงานกับหน่วยงานต่าง ๆ เช่น
กองตรวจเงินเข้าเมือง ศุลกากร ตารวจ
พนักงานโรงแรม แม้กระทั่งคนใกล้ตัว
คือคนขับรถ และในหมู่นักท่องเที่ยว
ด้วยกัน ให้มีความสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน
- ปฏิบัติตนให้เหมาะสม เกิดภาพลักษณ์
ที่ดี ในฐานะเป็นตัวแทนของคนใน
ท้องถิ่น

12.
๑. ด้านการอานวยความสะดวก
ช่วยให้นักท่องเที่ยวได้รับความสะดวกจากการเดินทาง
เนื่องจากนักท่องเที่ยวเป็นคนแปลกหน้าในท้องถิ่น ไม่
คุ้นเคยกับสถานที่และผู้คน หากปล่อยให้นักท่องเที่ยว
เดินทางโดยลาพังอาจทาให้เกิดปัญหาในการเดินทาง
เ ช่น ก า ร ห ล ง ท า ง ห า ก มีมัค คุเ ท ศ ก์จ ะ ช่ว ย ใ ห้
นักท่องเที่ยวสามารถใช้เวลาในการเดินทางท่องเที่ยวได้
คุ้มกับการเสียเงิน ไม่เสียเวลากับการเดินทางโดยเปล่า
ประโยชน์ เป็นต้น
๒. ด้านความรู้
มัคคุเทศก์สามารถถ่ายทอดเรื่องราว ความเป็นมา
ประวัติศาสตร์ และพงศาวดารได้มากกว่า เนื่องจากเป็น
เจ้าของประเทศ มัคคุเทศก์จะเป็นผู้ช่วยในการอธิบาย
เรื่องราวต่าง ๆ ได้ และสิ่งสา คัญทา ให้ทราบสิ่งที่เป็น
เกร็ดความรู้สา คัญ ๆ ของแหล่งท่องเที่ยวด้วย

13.
๓. ด้านความปลอดภัย
การเดินทางไปในที่ห่างไกลจากความเจริญ เช่น หมู่บ้าน
ชาวเขา มีความเสี่ยงต่อชีวิตและทรัพย์สิน การที่มัคคุเทศก์
สร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างนักท่องเที่ยวกับคนในท้องถิ่น
ทา ให้เดินทางท่องเที่ยวด้วยความปลอดภัย
๔. ด้านการสร้างความประทับใจ
มัคคุเทศก์เป็นบุคคลที่ใกล้ชิดกับนักท่องเที่ยวมากที่สุด จึง
สามารถสร้างภาพลักษณ์ที่ดีแก่ประเทศได้ ถ้ามัคคุเทศก์
แสดงตนเป็นเจ้าบ้านที่ดี คอยห่วงใย ดูแลเอาใจใส่
นักท่องเที่ยว แสดงออกถึงเอกลักษณ์ไทยที่ดีงาม จะทา ให้
นักท่องเที่ยวประทับใจในการเที่ยวประเทศไทย และ
กลับมาเยือนอีกในครั้งต่อ ๆ ไป

14.
บุคคลที่ต้องการเป็นมัคคุเทศก์ จะต้องมีคุณสมบัติพิเศษหลาย ๆ อย่าง
เช่น ความมีใจรัก ความอดกลั้น ยืดหยุ่นในการปฏิบัติงาน ตอบสนองความต้องการ
ของนักท่องเที่ยว ซื่อสัตย์ สามารถปรับตัวให้เหมาะสมกับแต่ละสถานการณ์ แก้ไข
ปัญหาเฉพาะหน้าได้อย่างเหมาะสม มัคคุเทศก์ที่ดีต้องมีคุณสมบัติ๕ ประการ คือ
๑. มนุษยสัมพันธ์ดี
๒. บุคลิกภาพดี
๓. ความร้ดูี
๔. รักงานรักหน้าที่
๕. มีศิลปะในการพูด

15.
๑. มนุษยสัมพันธ์ดี
รู้เขารู้เรา -> รู้ว่านักท่องเที่ยวของเราเป็นใคร เชื้อชาติใด
ลักษณะนิสัยเป็นอย่างไร มีวัตถุประสงค์ท่องเที่ยวเพื่ออะไร เพื่อ
จะได้ปรับตวัให้เข้ากับนักท่องเที่ยวและให้การบริการที่เหมาะสม
มีน้าใจ -> พร้อมที่จะให้บริการเสมอ มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่
เห็นอกเห็นใจ อดทดอดกลั้น ควบคุมอารมณ์ตนเองได้ดี ไม่
แสดงอารมณ์ กริยามารยาทที่ไม่ดีออกมาให้นักท่องเที่ยวเห็น
มีความรับผิดชอบ -> มัคคุเทศก์ต้องคอยดูแลเอาใจใส่สุขภาพ
และทรัพย์สินนักท่องเที่ยว เมื่อมีปัญหาต่าง ๆ เกิดขึ้น จะต้อง
ช่วยแก้ปัญหาต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
สร้างความเข้าใจระหว่างคนในชาติและระหว่างชาติ ->
อธิบายให้เห็นถึงความแตกต่างของความเชื่อ ให้นักท่องเที่ยว
เข้าใจไม่ดูถูกเหยียดหยามวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมคนในชาติ
ทาให้เกิดความเป็นกันเองระหว่างกลุ่มนักท่องเที่ยว และ
บรรยากาศการท่องเที่ยวมีความสุข

16.
๒. บุคลิกภาพดี
ร่างกาย -> ควรให้ความสาคัญกับทรงผม ให้ดูสะอาด
เรียบร้อย หน้าตา ยิ้มแย้มแจ่มใส และความสะอาดของ
ร่างกาย
การแต่งกาย -> แต่งกายสะอาดเรียบร้อย เหมาะสมกับ
สภาพแวดล้อม ช่วยเสริมสร้างบุคลิกภาพที่ดี
การพูดจา -> ใช้ถ้อยคาสุภาพ เหมาะสม พูดจาชัดเจน
ชัดถ้อยชัดคาไม่พูดห้วน ๆ พูดเร็วหรือช้าเกินไป และควร
สังเกตปฏิกิริยาของผู้ฟังด้วยว่าสนใจ และมีข้อสอบถาม
หรือไม่
กิริยามารยาท -> การแสดงออกทางสีหน้า ท่าทาง ต้อง
อยู่ในอาการสา รวม เช่น การไอ การจาม

17.
๓. มีความรู้ดี
- ข้อมูลทั่วไปของบริษัททัวร์ -> เช่น การบริการ เส้นทาง
นา เที่ยว เบอร์โทรศัพท์ เพื่อประโยชน์ในการปฏิบัติงาน
และให้ข้อมูลแก่นักท่องเที่ยว
- ความรู้โดยรวมเกี่ยวกับประวัติศาสตร์-> สถานที่
ท่องเที่ยว ประเพณี วัฒนธรรม และผลิตภัณฑ์พื้นเมืองใน
ท้องถิ่น
- ขั้นตอนและวิธีการเข้าออกเมือง -> การเก็บภาษี
- ความรู้ภาษาต่างประเทศ -> ทักษะในการพูด อ่าน และ
เขียน
- การประสานงานและความสัมพันธ์ที่ดีกับธุรกิจอื่น ๆ ->
ที่เกี่ยวข้องกับการท่องเที่ยว เพื่อช่วยให้การปฏิบัติงาน
เป็นไปอย่างราบรื่น

18.
๔. รักงานรักหน้าที่
มัคคุเทศก์อาสาต้องมีความภาคภูมิใจในหน้าที่ของตน มีใจรักในงานบริการ มีความรับผิดชอบ
ในหน้าที่ ตั้งใจปฏิบัติงานให้มีคุณภาพมากที่สุด อดทนต่อปัญหา พยายามปรับปรุงแก้ไขในส่วนบกพร่อง
ของตนเองและรักษามาตรฐานการทา งานที่ดีให้ได้ตลอดไป
๕. มีศิลปะในการพูด
มัคคุเทศก์ต้องมีการเตรียมตัวที่ดีสา หรับการอธิบาย การลาดับเนื้อหา ถ่ายทอดด้วยภาษาที่
เข้าใจง่าย ร้จูักกาลเทศะ ควรพูดเรื่องใด เวลาใด ใช้ภาษาให้เหมาะสมกับเพศ วัย และสถานการณ์
มัคคุเทศก์เป็นผู้ที่อยู่ใกล้ชิดกับนักท่องเที่ยวมากที่สุด เพราะฉะนั้นผู้เรียนจึงควร
จะได้เรียนรู้และทา ความเข้าใจเกี่ยวกับหน้าที่และความรับผิดชอบ คุณลักษณะอันจา เป็นที่
จะทา ให้ชื่อเสียงของประเทศชาติเป็นที่รู้จักทั่วโลกและช่วยเพิ่มพูนจา นวนนักท่องเที่ยวให้
เข้ามาเที่ยวในประเทศไทยได้มากขึ้น