Informatieblad van de Stichting Industrieel Bouwen Nederland
stichting
industrieel
bouwen
nederland
•
vrijdag 15 maart 1996
,
produkten die
als warme broodjes over de bouwplaats gaan
Wanneer het woord kalkzandsteen va lt zal menig Booosting-lid,
afkomstig ui t de ar chitectuu rhoek de wenkbrauwen optrekken.
Kalkwatsteen?? Metselen?? Sommigen zullen op principiële gro nden her gel aar afwenden. Sr-apelen?)
Massa?? Merkwaardig genoeg hebben aan nemers vaak een zelfde reactie: 'Dat scheurr' . 'Ja, maar je
moet het ook dilateren', probeer je nog. Waarop srandaard volgt :'Oké, dan weet je in ieder geval dat
her op de dilatirie nier scheurt, maar wel een halve meter verderop'.
Her CVK gaat wat doen aan deze vooroordelen, want kalk7~'ndsteen is een
bouwmateriaal dat z.owel industrieel vervaardigd als verwerkt wordt. CVK, de
verkoop- en marketingorganisatie van de Nederlandse Kalkzandsteenindustrie en
RCK, het researchcentrum van de ederlandse Kalk7A1ndsteenindustrie stellen op
vrijdag 15 maart a.s. hun deuren open voor Booosringleden en -relaties. In de
fabtiek Hoogdonk te Liessel, één van de elf bij het CV K aangesloten
kalkzandsteenfabrieken, wordt 1I o.a. in de gelegenheid gesteld kennis te nemen
van de nieuwste verwerkingstechnieken in de productie. Het proces van het
afgraven van zand rot de uiteindelijke verwerking in stenen, blokken en
elementen 7.'1 vanaf dat moment voor u nier meer als los zand aan elkaar hangen.
Het programma:
15.00 Ontvangst
15.20 'Modern Kalkzandsteen', door de heer S. W. Ongering, hoofd verkoop CVK
15.45 Rondleiding door de fabriek en de speciale democuimte
17. 15 'De toekomst van kalkzandsteen' door de heer i1' W. Berkers, projectmanager ReK
17.35 Tegenlezing 'Enige bouwfYsische eigenschappen van kalkzandsteen muren'
door de heer p1"Ofir N.A. Hendriks,
hoogleraar Bouwmateriaalkunde aan de TU te Eindhoven.
Discussie en warm buffet
Einde
<l
Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via de antwoordkaart.
L. .J

r ,
.M"·W.."·_'--_b_i....:jc..e_e_n_k_o_m_s_t_--'
Overspannen -0
'-~
In Den Haag wordt iets bijzonders gebouwd!
A 1n de unieke loc.1tie aan het Haagse Bos wo rdr boven de Urrechrsebaan hard gewerkr aan de
bouw van een kantoonoren voor dc V 0- W organisarie. De Urrechrsebaan is een 25 merer
brede verdiepr aangelegde auroweg, waardoor het is nicr mogelijk om een fi.lIldering aan re leggen.
Het gebouw dat 21 bouwlagen hoog is. overspant aan de basis dan ook ongevcer 32 metcr. Dir
heefr geleid {Or nier alledaagse archirecruur, construcrie en uirvoeringstcchniek. Excl usicf wordr
aan Booosring aangeslorenen (A VA) op dinsd 23 april de gelegenheid geboden her gcbouw
in aan bouw re bezichrigen.
De archirect Mels CrouweL, van Benthem en Crouwel Archirekten, de consrructeur jan Font Frdd~
van Corsmir Raadgevend Ingenieursbureau en Hans Nieuwendijkvan Wilma Bouw zullen revens
een toelichting geven op her ontwerp, de bOllwvoorbereidingen en de uirvoering van dir project.
Bovenstaand programma is gepland russen 15.00 - 18.30 uur. Her aantal inschrijvingen is
beperkr {O[ 25 deelnemers.
Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via deze antwoordkaart.
a n t w o o r dk a a r t

• ,
_M,"tii',J._L-_b_i-"j_e_e_n_k_o_m_s_t_----'
dat
aanwijzing die Mies van der Rohe mee kreeg
Bar ona paviljoen begon. zijn in deze eeuw in de
ctuur geworden.
G l @~[b 1 j~~~~(Ó) mru ~t
H@ rdJg; ~.@~
Glas, een mengsel van silicaten - ~O.caO.6Si02 voor de liefhebbers - is in groten getale te verkrijgen.
We hebben woestijnen en stranden vol van dit materiaal. De oude Egyptenaren, die ons een schat aan
flesjes en flacons achter hebben gelaten, wisten dat al. De huidige computer-
industrie waarvoor silicium de belangrijkste grondstof vormt, weet het nog steeds.
Voorlopig gebruikt de bouwwereld silicium vooral om 'ramen' te maken. Binnen
deze wereld houdt Pieterman zich alleen met hardglas bezig. Hardglas is niet
c
Q)
o harder dan gewoon glas, maar wel sterker. Hardglas is thermisch voorgespannen
glas en wordt vervaardigd door spiegel- of figuurglas, al dan niet gekleurd of
>
~ voorzien van een coating, horizontaal in een oven tot ca 620 graden celsius te
'"
c verhitten en vervolgens zeer snel en gecontroleerd met lucht af te koelen.
o
Q) Hierdoor ontstaat in het glas een permanente spanningverdeling, waardoor
u
'--
'" hardglas een circa 5 maal grotere mechanische belasting en temperatuurschok kan
'" weerstaan ten opzichte van ongehard glas.
Arno Al van Pieterman Hardglas zal vooral de uitgebreide produkrroepassing van
dit materiaal aan ons laten zien. Hierna neemt JUSt Renekens het woord.
Renekens heeft een gevel technisch adviesbureau en legt momenteeel de laatste
hand aan een val<boek over aluminium vliesgevelbouw in opdracht van de TU-
Delft, afdeling bouwkunde. Dit omvangrijke boek -Gevels & Architectuur- zal
in maart verschijnen en vormt tevens de basis voor zijn promotie-onderzoek.
Renekens beschouwt glas als een van de meest innovatieve gevel bouwmaterialen.
De intelligente med iafaçade zullen profiteren van geavanceerde technologieën
met glas als drager. In zijn lezing zal hij nieuwe en in de nabije toekomst te
verwachten intelligente glastoepassillgen in de architectuur presenteren.
De tweede lezing zal verzorgd worden door vormgever Koos Flinterman.
Naast zijn eigen onrwerppraktijk is Flinterman docent aan de 'Al<ademie voor
Industriële Vormgeving' te Eindhoven, adviseur van onder meer de Mondriaan-
L .J
03

r
11 ,
_M.I.~iii'(._L -_ _
bijeenkomst_
_______ ~~ ~
stichting en de stichting 'Kunst en Bedrijf, bestuurslid van Zeebelt, curator van de tentoonstellings-
reeks 'Le Vent de Nord' in het Institut Néérlandais in Parijs. Hij schrijft beleidsstukken over kunst
in de openbare ruimte en is oprichter van de stichting ARS USU. ARS USU produceert in oplagen
door kunstenaars ontworpen gebtuiksvoolwerpen, o.a. van C. Visser, S. Le Win, P. Struycken,
M. Toebosch en Forruyn/O'Brien. Vanuit deze brede achtergrond zal hij onder meer zijn fascinatie
voor het materiaal glas toelichten. Onder meer, want hij heeft uiteraard veel meer te vertellen.
Het programma:
15.00 Ontvangst
15.15 Rondleiding door de fabriek
16.15 Introductie door de heer Amo A4 verkoopleider Pieterman Hardglas
17.00 Lezing 'Kiezels voor de industrie' door de heer ing. Just Renckens, docent TU Delft
17.30 Hapje en drankje
18.30 Tegenlezing 'Glasoog' door de heer Koos Rintemum, vormgever
19.00 Informele gedachtenwisseling
19.30 Einde <J
~------------------------------------------------------~
Geïnteresseerd 1n deelname? Inschrijving via deze antwoordkaart.
N,'AM
I I
BWRIJF
I I
rml."CODE ,/()ONPIAATS
o Komt op 15 maart a.s. van 15.00 tor 9.00 lur naa CVK te Llcsse (biJ
Deurne) met ... personcn. (zie pllg. Ol) Booosting
o Komt op 2 april a.s. van 1430 tor 18.00 uur naar Pieterman Hardglas re postbus 10197
Zoetermeer met ... personen. (zie pdg. 03-(4)
o Komt op 23 april a.$. van 15.00 ror 18.30 uur naar de nieuwbouw v~n hct 3004 AD Rotterdam
VNO-NCW gebouw te Den Haag (AVA) met . . . personen. (zie pag. 02)
o Ontvangt graag informatie over participatie bij Booosting.
o Bestelt het boek o 'Booosting in beeld' (1994/95)
Participanten: f 25,00 o 'Booosting in bedrijf (1992)
Niet-participanten: f 39,50 o Tussen r~aditie en experimenr' (1989)
De aanvulling van 'Booosting in beeld' 1995 is nog na te bestellen bij het
Lsecretariaat. De kosten bedragen f 5,00 per aanvulling.
•

• dinsdag 25 juni 1996 ,
-M.t.W··,J.fjl.'. symposium
Pioneers
of the Past
Professionals of the Present
In Nederland zijn we niet bepaald verwend met prototypen. De
pogingen van Shell, DSM en Fokker in de jaren zestig waren buiten-
gewoon interessant, maar luidden eveneens met het experiment ook
de beëindiging van de ontwikkeling in.
Het is nu 30 jaar later. De massawoningbouw is voorbij. De aanbodmarkt is een vraagmarkt
geworden. De bewoner wordt als een volwassen consument beschouwd. Maar tegelijkertijd treedt
gezinsverdunning, dubbele vergrijzing en herintreding op. De nieuwbouw voor zwakke partijen in de
markt, zoals asielzoekers, ouderen en minder valide mensen is onbetaalbaar. De roep om een anders
georganiseerde bouwproduktie of een produkt uit een andere sfeer wordt regelmatig gehoord.
Flexibiliteit, aanpasbaarheid, kwaliteit, hergebruiksgericht bouwen, variatie, duurzaamheid,
levensduur en concurrerende prijzen zijn volgens deskundigen de 'nieuwe' sleutelwoorden. Tijd voor
nieuwe prototypen?
.de huizen van Abbé Pierre. Jean Nouve7 T
L .J

r ,
·M·"~jiiilotilil. symposium
Wij hebben het plan opgevat om de geschiedenis van het prototype als exemplaar van een
vernieuwde bouwwijze en een aangepaste woonvorm te laten herleven en te voorzien van een
commentaar dat past in deze tijd. Een confrontatie met de pioniers van het jonge verleden waarin
opmerkelijke pogingen zijn ondernomen om het rij te keren. Deze pogingen genieten nog steeds veel
aanzien en respect bij hen die vandaag de dag de moed niet hebben laten zinken en met
onverschrokken ijver nog immer en steeds opnieuw een onderneming opzetten om tot een
bevredigend resultaat te komen.
Juist in een tijd die wordt gekenmerkt door een onverbloemde vraag naar betaalbare, aanpasbare en
duurLame woningen voor nijpende doelgroepen lijkt een bezinning op wat was en een kennismaking
met wat is bijwnder zinvol. Want we zijn hardleers, onwetend en naïef: wnder historisch besef stappen
we keer op keer in -zo lijkt het- een experiment dat na enige tijd een geruisloos einde vindt in de
collegedictaten van de universiteit of in het gunstigste geval het stadium van prototype haalt en
daarmee zeer waarschijnlijk wordt bijgezet in de annalen van de industriële bouwwijze, die als de tijd
er rijp voor lijkt door steeds wisselende partijen wordt aangeprezen als toekomstig heil.
• Ontwerpers van interessante bOllwwijzen, ontwikkelaars van bijwndere woningen en onde17Álekers
van historische exemplaren timmeren niet aan de weg.
• Het antwoord dat mondjesmaat wordt gegeven als antwoord op een permanente vraag naar
elegante huisvesting is weinig verbreid.
• De casestudies zijn vaak gekleurd of verkleurd telwijl de authentieke gegevens nog te achterhalen
zijn bij degenen die verantwoordelijk waren voor de ontvikkeling.
• Tegenwoordige pogingen worden zelden in verband gebracht met de historische exemplaren.
Dat willen we veranderen.
Daartoe organiseroen wij een bijeenkomst.
Een symposium met de pioniers en de professionals.
Reserveer deze dag, als de toekomst van het prototype U iets doet!
op dinsdag 25 juni 1996 9:30-17:30 uur <I
L in het vernieuwde auditorium
van de TU eindhoven •

• ,
Verslag van de Booosting-bijeenkomst Booosting in Beraaad bij de
Radio Nederland Wereldomroep op dinsdag 16 januari 1996
Over zenders en zendelingen
Booosting had de locatie goed gekozen voor een beraad over de
mogelijkheden van de stichting. De wereldomroep nota bene, een
bedrijf dat met een budget van 80 miljoen gulden rond de klok
bezig is de wereld van nieuws en cultuur te voorzien.
Wij praten ook wel eens voorzichtig over de grenzen of
proberen zo nu en dan een grensverleggende activiteit te
propageren, maar als je met een zaal vol mensen wordt
geconfronteerd die in allerlei talen de wereld rond spreken dan
besef je dat bOOOsting het best nog even zonder microfoon
kunnen doen. Voor een kleine veertig aangeslotenen is dat ook
niet nodig. Wij hebben in Hilversum de geschiedenis nog eens
uit de doeken gedaan, per slot van rekening was het zeven jaar
geleden dat bOOOsting het licht zag onder in de catacomben van het ION in Rotterdam. Een mooi
moment voor bezinning. Wij hebben vervolgens de enquête die is gehouden onder de aangeslotenen
besproken en wij hebben tot slot een poging gedaan de stemming te peilen met betrekking tot enkele
voorstellen die een iets and(lre koers uitzetten voor de toekomst.
Want het bestuur voelt zich zo nu en dan bezwaard. Zij voelt te veel de druk van de organisatie van
steeds maar weer een interessante en vrolijke bijeenkomst bij een van de betrokken partijen binnen
bOOOsting. Zij constateert dat gedwongen of afgedwongen produktontwikkeling een moeilijke zaak
is. Zij vindt dat de leden niet voldoende zijn betrokken. Dus zijn er op die eerste avond in het nieuwe
jaar tussen de hapjes en de drankjes door een aantal voorstellen gedaan om tot een meer
gebalanceerde afstemming tussen het streven van het bestuur en de mogelijkheden van de
aangeslotenen te komen.
Een eerste punt betreft de produktontwikkeling. Een succesvolle produktontwikkeling kan plaats
vinden wanneer de aanleiding wordt gevonden binnen een bedrijf of een instantie ofbij een persoon
met een haast overdreven zorg voor een gunstig verloop. De ervaring leert dat produktontwikkeling
voor de vuist weg of bij hand opsteken na enkele bijeenkomsten stuk loopt op motivatie, maar ook
op financiële en technische ondersteuning. Van binnen uit dus, gestimuleerd door een looop-
bijeenkomst.
Ten tweede heeft het bestuur een pleidooi gehouden voor het opzetten van een structuur waarin het
mogelijk wordt dieper op zaken in te gaan. Theoretisch met het oogmerk scherp te blijven met
betreklcing tot de ontwikkeling van de bouwwijzen en haar bouwprodukten, maar ook praktisch door
bijvoorbeeld in een ldein verband van aangeslotenen mee te doen aan prijsvragen die ons aangaan.
'L. .J
07

r ,
:
r - - - -- "1
~ I..iO
~v~c):
0 ( Hiermede zou een scheiding worden
mE
f'>1Z-
vW' aangebracht russen het reguliere
A
: 0------- . ~ , (;ft- programma en activiteiten die worden
86 ·88
I
~~lo,,
e.i(.
HJH
TA
gedtagen doot wisselende kleine
o 0 I
L _____ -...I
groepjes met een eigen organisatie en
ION
_ _ _ _ -l.
4 een eigen tempo. Dit voorstel werd
gebracht als het model van de voor- en
t-o" .ç. ,ç.. I achterkamer. In de voorkamer etaleert
<>:Y' 5
> ~~~
.B (0
I 0 ç. bOOOsting het gebruikelijke pro-
8e-~'l. .ç,.q I
0 gramma met bedrijfsbezoeken, project-
<Joo
'--
~'
___ L b bezoeken, loops, AVA's, nieuwsbrief
etcetera. In de achterkamer of
7 misschien kunnen we beter van op-
> ""I .. ", "
ï
kamer spreken, gedijen de hierboven
beoogde activiteiten. Deze aanpak
8 komt overeen met de werkwijze van het
r- - -""1
, 0 0 I AYA ontwerpbureau dat in de voorkamer de
C
92.- 9!
,0
: 0 0
0,
I
> ; ~ e 1.t:ccP
9 uitgekiende ontwerpen toont (het
kunnen) en in het atelier scenario's
L_~_.J
DO 0
>000<> rCCO ).. schrijft, bijzondere vaak absurde
r -o-i <)~~9 ontwerpopgaven aangaat om bij te
]) blijven om vervolgens daarvan te
o 0 I
PO
'J's - '>0 0 I
getuigen door middel van publikaties,
" 0 0 I inzendingen, voorstellingen. Ik heb het
L _-!
voorbeeld genoemd van de Italiaanse
.Sooosting roots en route groep Superstudio die naast de
produktie van gave witte villaatjes in de
voorkamer, de opkamer gebruikte voor spraakmakende projecten die geënt waren op een bijwnder
scenario. Die projecten met name hebben de buitenwacht bereikt. Bij bOOOsting wuden de
resultaten van de opkamer ook bekend gemaal<t moeten worden. Enerzijds als voeding voor de
reguliere activiteiten (tegenlezing bijvoorbeeld), maar ook en vooral als publikaties in de media, die
steeds vriendelijker tegenover de gebouwde omgeving en haar totstandkoming komen te staan.
Ten derde heeft het bestuur besloten een Booosting AWARD in te stellen voor jaarlijkse produkt-
innovatie bij éen van de aangeslotenen. Het bestuur zal proberen een en ander te entameren en binnen
niet al te lange tijd de aangeslotenen benaderen om aspiraties en produkten ter nominatie van de
Booosting Award te peilen.
Maar uiteindelijk is het aan de aangeslotenen zelf om er voor te gaan. Wij hebben begrepen dat
daarvoor bij degenen die in Hilversum van de partij waren voldoende motivatie bestaat.
Jan Westra
<J
•

r
_:"",."ill,t.JjIlI._ de torens
•
~ Architectuur Maken 111:
de rea7isatie
Z De laatste weken van december is er door de studenten hard gewerkt aan de realisatie van
de torens. Eind februari worden de torens afgebouwd en 1 maart, ijs en weder dienende,
worden ze geplaatst voor het gebouw van de faculteit Bouwkunde, Berlageweg 1 te Delft.
. . . . . . Hieronder een indruk van de totstandkoming van de torens:
....,
'" 0
'"
~
V)
QJ
~
::.
'"
segment sta al: De consoles zijn in stervorm aan de stalen
buis gelast. Trekstangen verbinden de consoles aan de onder- en
bovenkant. De roosterrreden worden opgelegd op gedraaide
schijven die om de trekstangen worden geklemd. Het staal is ter
beschikking gesteld door Hoogovens. De roosterrreden zijn
~ afkomstig van Thielco Staalindustne b.v.
i~
QJ
~~
segment ho"t, Ad" kolommm "" g,bmi",,,,1 hom
worden verbonden met eveneens gelamineerd houten ringen en
staven. Wel zijn enkele stalen trekstangen nodig om het geheel
voldoende stijf te mal<en. De ladderrreden zijn in de kolommen
ingekeept. De gelamineerde houten delen zijn ter beschikking
gesteld door De Groot Vroomshoop, de trekstangen door
Ingenieursbureau Comelis en het beslag door de Gebroeders
Bodegraven b. v.
segment alumi n i urn: Viercitkelsegmenren zijn samen-
gesteld uit aan elkaar gepopte, rondgewaJste en gezette
aluminium platen. De cirkelsegmenten worden met ringen van
rond gewalste kokerprofielen aan elkaar verbonden. Het
aluminium is afkomstig van Hoogovens. Het walsen van de koker-
profielen werd verzorgd door Van Campen Bending Technics.b.v.
s eg me nt kun s t s tof: De vier trapdelen en schijven zijn
vervaardigd met hand lay-up techniek uit glasvezel versterkt
polyester en aan elkaar verbonden met een rond gewalst staal-
profiel. Hierop komt ook het op wieltjes lopende, ronddraaiende
'kraaiennest'. Het bakje is vervaardigd uit vlal<ke kunststof
platen van Plastica Plaat en is bevestigd aan een stalen frame. Het
polyester is afkomstig van Frencken de Bruijn, de glasmatten en
roeslagstoffen van Bespex plastic.
L.

• ,
.~J.m·W,i,J.fillll. de torens
s egmen t sta al: Dit segment is samengesteld
uit 1- en L-vormige profielen en buisprofielen voor
de trap, gedeeltelijk gelast en gebout. Op de boven-
kant komen roosters te liggen. De onder- en boven-
profielen worden aan de uiteinden verbonden met
druksraven. Het sraal is wederom rer beschikking
gesreld door Hoogovens, de roosters door Dejo
Metaalindustrie en de trekstangen door Ingenieurs-
bureau Cornelis.
segment hou t: Het meer traditionele timmer-
werk. Vurehouten balken, hechthout beplating cn
hardhouten traptreden. Wel 'modern' bevestigd mer
balkschoenen, ankers e.d. Her hout is gesponsord
door Houtgroep van Drimmelen & Zn b.v., het
plaatmareriaal door Bruijnzeel Zaandam.
segment a 1 u min i u m: Her segment aluminium is opge-
bouwd uit vlakke plaat, versrevigd met trapeziumprofielplaten en
buisprofielen voor de traptreden. Deze onderdelen zijn aan
elkaar gepopr en gebout, de buisprofielen en wandplaten zijn aan
elkaar gelast. Her aluminium is afkomsrig van Hoogovens. De
crapeziumplaren zijn ter beschikking gesteld door Octatube.
s egmen t kun s t s tof: De kern van het kunststof segment
wordt gevormd door een PVC-buis van 60 cm in diameter, circa
17 mm dik. De traptreden zijn eveneens gemaal<t uit PVC en met
aluminium scrips zowel aan de buis als aan polycarbonaat
kanaal platen bevestigd. De buis is ter beschikking gesteld door
Wavin KL5 en beschilderd door studenten van de Rietveld-
academie. De kanaalplaten zijn gesponsord door GE PLastics en
de antislipstrips door 3M Nederland.
Tevens dank aan: faculteiten Werktuigbouw, Maritieme Techniek,Civiele Techniek en
Ruimtevaarttechniek van de TU Delft, ABT West, Bouten Centrale, de Centrale Wekplaats voor
metaalbewerking TU Delft, Centrum Hout, Cubord Reclameborden b. v., D3BN Ingenieursbureau
Den Haag en GE Plastics 5tructured Products Europe.
De torens blijven staan tot mcdio mei, als de workshop wordt afgerond met een
afstudeermarkt.
<I
L

• ,
Nieuwe participanten 1996
r Contactpersoon: ir Math Mourmans
(voorheen Hoechst Holland NV)
Trespa is gespecialiseerd in kwalitatief hoogwaardige plaat materialen voor
Postbus 110 gevelbekleding en inrerieurroepassingen. De produkrie van het gevel-
6000 AC Weert bekledingsmateriaal Trespa Meteon is gebaseerd op geparenreerde en unieke
Wetering 20 technieken, die ondermeer een uitstekende weerbestendigheid en kleur-
6002 SM Weert echtheid garanderen. Trespa Athlon, mer uirmunrende vochtbestendigheid
tel 0495 458551 en kras- en slijtvastheid, is speciaal geschikr voor inrerieunoepassingen.
fax 0495 - 458574 Het chemisch hoog resistenre T respa Toplab, voor gebruik als laboratorium-
werkblad, completeert het produkrenprogramma.
Het produkriebeleid van T repsa is gerichr op kwalireit en minimale belasring van her milieu. T respa
richr zich op 'qualiry and performance leadership' in de gevelbekleding- en inrerieurbouw markt.
Innovarie en een brede know-how vormen de basis voor kwalitarief hoogwaardige produkten en
markrgerichte service. Een sterke afdeling Research en Developmenr ondersteunt dir beleid.
Door haar aansluiting bij Booosting verwacht Trespa een inspirerend platform van toekomstgerichte
ontwerpers, producenten en bouwers te betreden.
Activiteiten
Ie halfjaar 1996
15 maarr CVK Kalkzandsteenindustrie te Liessel (bij Deurne)
2 april Pieterman Hardglas te Zoetermeer
23 april Projectbezoek VNO-NCW gebouw te Den Haag (AVA)
meI Afronding Workshop Architectuur Maken III te Delft
25 juni Symposium 'Pioneers' TU Eindhoven
(AVA) staat voor alleen voor aangeswtenen
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
b 0 0 0 5 t •n 9
-
st i c h tin 9
l.n mei. 1988 is de Srichrin.g Indusrrieel Bouwen Nederlan. d,
Booosring, opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van
mdustne, ontwerpers en archnecten. De voornaamste doelstellIng
in dus tri e e I van Booosting is het bevorderen van het ontwerpen, ontwikkelen, onderzoeken en
b 0 uwe n toepassen van industrieel te vervaardigen bouwprodukten en gebouwdelen, ter verhoging
ne der I a n d van de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Op de antwoordkaart kunr u aangeven of
•••••••••• u geïnteresseerd bent in meer informatie over de activiteiten van Booosting.
<l
L ____________ ____________ .J
11

r
11 ,
_~J."',,,,,i,('_,-- __ C_O_l_o_f_o_n ---,
__
Booo sting HoogmadeStl-aat 57 postbus 10197 3004 AD Rotterdam
010 4156304 010 4157409
JolB1ltUz Stemhouwer
colofon JOUl1ItUz Stemhouwer
Patricia Brouwer Design
Drukkerij Hans Truijen
Jan Font Freide, Jnco Haartsm, Jaap Koning,
Henk van Laarhoven, Eeike Po uwer, Jml Westra
Booo s ting be stuur
ir Jan Westra TU Eindhoven Voonitter
ir Eric Vreedenburgh Archipel Onrwerpers Vice voonitter
ir Jouke Post Post Ter Avest Architecten Secretaris
ir Johan Riezebos Rockwool Penningmeester
ir Jos Lobée GE Plastics Lid
Hmk van Laarhoven Hubert-Jan Henket Architecren Lid
irJaap Koning Brouwer en Koning Lid
<l
Alliance Europe Somfy Nederland A + Bureau voor
Bik BOllwprodllkten Ubbink Nederland BOlil/Jproduktontwikke/ing
Brakel Interieur Groep Unicom Nederland Architecten en Consultants A&c
8ruynuel Keukens en Kasten Wo/vega P(mel.en ACN Constructeurs
Fabriek van Plaatwerken Bureau Angenent
H. van Dam Comnit Raadgevend
Enitor Ad van Ber/o Indllstrial Design Ingenieursbureau
GE Plastics Brol/wer + Koning CVK
Structured Products Ellrope Holland Processing Façade Consu/ting & Engineering
Hoechst Holland Landmark Design & Technology GeNie Consult
Hoesch BouwJ}stemen Nederland Produkrcentrllm TNO Havanna Odrie
Ho/ec Systemen & Componenten IrA. Hoek CS
Hoogovem Groep Bouwkundig Ingenieurs
Hunter Douglas Archipel Ontwerpers Hogeschool Emchede
Inter Sign Nederland Architectenbureau Böhtlingk }{ogeschoolMi~n-Brabant
Kömmerling Benellix Jan Brol/wer kociates Hiemch Engineering
Jamara Prodtlcts CEPEZED /{anloor vàn de Toekomst
j.j. Krem Otto van Dijk Architectenbtm:au KDIComuitants
Krupe Bomatex EGM Architecten Nationale Woningraad
NBM-Amste/land Woningbouw Hubert-Jan Henket bna architecten Staalbouwimtituut
Octatube Space Structures Post Ter A vest Architecten Stichting Aluminillm Cenmlm
Pieterman Hardglas Tj'ièn Design TU Delft
Plastica Plaat Tum+Horsting Architecten TU Eindhoven
Polydak Verburg Hoogendijk Architekten Vereniging Nederlandse
Polynorm Architektenburo Vmer &Beerman Cementindwtrie
.Rewa Budel ir Frank van Waes• H. de Wit Consultancy
Reynotrade Buro I/oor Architt:ktuur Ingenicursbureau Zonneveld
L. Rockwool Lapinlls ir Daan Peters

,
______ ~ mijns inziens
mGGGi of MAUI?
Haagse Harry was al lang voor de officiële opening op bezoek in
het nieuwe Stadhuis aan het Spui. Hij loopt rond bij het gebouw
en komt een trotse ambtenaar tegen. 'Moooi hè!' zegt de wethouder
in onvervalst booostiaans tegen de in pitbull-smoking ui gedoste
Zuiderparker .
'Maui baggah bedoe/u!' roepr Haagse Harry. 'Welkuh agtelukke gozah hep dat gemaak?'. 'Uh, nou
ze hebben de beste architect genomen, R. Meier'. Harry kan het nier geloven: 'Kap nah, Ronnie
Meijah van het Rèswèkse Plèn, mah die zit roch in de gokkastuh?'
'Nee, Richard Meier. Die wereldberoemde architecr uir Amerika.'
Haagse Hany bekijkt vol argwaan de gevel. 'Kosduah zekah al die winrahschildas met wirkwastû foh
de buitekanr!'. Hij is bij de hoofdingang aangekomen: 'Heftag zeg, kèkran een ofädek voebal-sradion
of wogr dar de nieuwe F-saair voor Fe De Haag? Heppie effe een piek foh mèn, gaarik gelèk Radio
Wes beluh!'
De wethouder probeert het duidelijk te maken: 'Nee, nee dat is het atrium, een multi-funkrionele
gebruikswaarde, passend in de ruimtelijke conrext. Een mooie oplossing voor de beleving van de
grootschaligheid van dit projekt. Ja jongen, Den Haag bruist ècht en zo is de ooievaar weer ons trotse
symbool'.
L .J

r ,
~ mijns inziens
'Wat, die maffè reigah ? Joh, die heb d'r schijt an net als de duive. Of heppie dat kluphuis daarom
witgekalluk, dat je hun teringzooi nie sie? Nee joh, weet je war maui is: Snèkbah Sjon. Auk wir, ror
drie uah snags opah en altijd gezeJlàg.'
'Maar je kunt een sradhuis roch niet vergelijken mer een pararzaak. Dit is het kulturele en
adminstrarieve hart van de stad. Er werken hier honderden ambtenaren' stamelt de verbaasde
wethouder.
'De Haag gaat maui naar de kolere so, het lèkt
hier gewoon 'r buiteland. De Vaillantlaan
sraat fol Griekse rem pels, op de Hoefkade is
geen broodje bal meah re krège, de Spoorwijk
spoor nie en op 't Spui sèn geen aso's meh
allèn nogmah kakl<ahs. De Haag is maui
uitgebru is, mah ik nog nier uitgebuis !'
schreeuwr Harry stampvoetend. Hij srart z'n
disco scooter. 'Tis maui gewees, geluk hè
gozah !'. Bonkend en dreunend van de
housemuziek scheurr hij regen her verkeer in
richting Grote Marktstraat, de weehouder
vol komend verbouwereerd achterlatend.
Het is eigenlijk simpel. Maui is dus abirrèh . En het moooi van booosting wordt nooit het mooi van
Harry. Is dar nou mooi of moooi?
Algemene richtlijnen voor een moooi Haags accent: Woorden die eindigen op een 'n' of een 'r'
bestaan niet. De 'ij' is eigenlijk een 'è' en de 'er' meestal een 'ah: Achter zelfitandige
naamwoorden een 'tje' zetten. Voorbeeld: 'gebouw' is dus 'gebahtju' (uitzonderingen hierop zijn:
belasting-aamlag en schoonmoeder). Zonder echte kennis van zaken praten verdient de voorkeur.
De tekst: 'de hauge heem politisie met d 'r agteluk geauwehoeh' wordt dus altijd goed gerekend.
Wanneer je iets toch niet zo slecht zou vinden, steek dan je duim omhoog met de kreet 'klassûh;
zeg dit nààit tegen een scheidsrechter!
Verklarende lijst van moooie woorden:
pirbull-smoking: glimmemde camping ourfit.
her Zuiderpark: hier heefr de wieg van Haagse Harry gesraan.
reigiih: regenhanger van de Haagse Ooievaar.
kosduh: grammaticale samenvoeging van 'kosr veel' en 'is duur'.
F-saair: vrolijke supporrersgroep van FC Den Haag.
uirgebuis: volrooid deelwoord van 'buise' oftewel zoveel mogelijk bier drinken.
geluk hè gozah: wordr nooit letterlijk zo bedoeld maar is bij wijze van afscheid.
äbirrèh: de mening van een ander is altijd fout.
Jaap Koning
<l
L

,
Subsidieregeling
haalbaarheidsprojecten MKB
Zeer recent is een nieuwe subsidieregeling van verwarmingsinstallatie. De gemeenten gaan de
kracht geworden die wellicht interessant is voor regeling uitvoeren. De subsidiabele maatregelen
Booosting-ieden, namelijk de Subsidieregeling hebben betrekking op de zes caregorieën energie,
haalbaarheidsprojecten MKB. Op grond van deze water, afval, geluid, materialen en overig. Op het
regeling kunnen mkb-ondernemingen, met maxi- gebied van energie komen naasr de reeds genoemde
maal 250 werknemers, subsidie aanvragen voor voorzieningen onder meer voor subsidie in aan-
haalbaarheidsprojecten die door een extern adviseur merking: warmwaterrapvoorziening en individuele
worden uitgevoerd. Het haalbaarheidsproject kan bemetering. Waar het gaat om vermindering van
betrekking hebben op alle vraagstukken die waterverbruik komen onder meer een water-
samenhangen met het invoeren van de nieuwe besparende douchekop, -roiletsysteem en -kranen in
technologie, zoals bedrijfskundige, bedrijfsecono- aanmerking. Met betrekking rot het onderdeel afval
mische en technische vraagstukken. De subsidie kan het bouwen of inrichten van een af1..Onderlijke
bedraagt 50% van de projectkosten met een ruimte voor het plaatsen van minicontainers voor
maximum van f 25.000,-. Behandeling van de subsidie in aanmerking komen. Bij geluid draair her
aanvragen en roewijzing van subsidie gebeurt op om geluidsisolatie russen woningen. Hier zijn in
volgorde van binnenkomst. Subsidies worden plaats van specifieke voorzieningen de minimale
verstrekt tOt het budget is uitgeput. Daar er voor het normen omschreven. Materialen waarvoor een
jaar 1996 slechts een budget van f 3 miljoen bijdrage wordt verstrekt zijn beton, oplosmiddelarme
beschikbaar is, zal de aanvraagmogelijkheid waar- verf, niet-verduurzaamd hout. Onder de caregorie
schijnlijk slechts een aantal maanden openstaan. overig vallen vochtwerende voorzieningen in de
Van belang is dat de subsidie-aanvraag vergezeld kruipruimte en het leveren van een onderhouds- c.q.
moet worden van een projectplan en een offerte van gebruiksaanwijzing van voorzieningen behorend ror
de externe adviseur die het haalbaarheidsproject gaat de andere categorieën. Aanvraagformulieren zijn re
uitvoeren. Er mag geen opdracht aan de externe verkrijgen bij de gemeenten.
adviseur worden verstrekt voordar de aanvraag is 1996 is het laatsre jaar waarin subsidie-aanvragen
ingediend. Per 1 maart 1996 kan een beroep worden kunnen worden ingediend voor de PBTS-regeling. In
gedaan op de Tijdelijke stimuleringsregeling duur- 1997 zal deze regeling namelijk tezamen met nog
zaam bouwen (dubo) indien voorzieningen worden twee subsidieregelingen (BTOC en Toeleveren en
genoffen aan bestaande woongelegenheden, zowel Uitbesteden) opgaan in één nieuwe regeling die is
huur als koopwoningen. Tot en mer 1998 is er voor gerichr op technologische samenwerkingsprojecten.
de regeling een budger van f 125 miljoen Voor het indienen van aanvragen PBTS enlT zijn de
vrijgemaakt. Per bestaande woongelegenheid is her volgende perioden vastgesteld:
mogelijk subsidie te verkrijgen van minimaal f 1000 PBTS biotechnologie: 13-2 tlm 9-4 1996
en maximaal f 5000. Een belangrijke voorwaarde om PBTS materiaaltechnolgoie: 27-2 tlm 23-4 1996
voor subsidie in aanmerking te komen is dat er PBTS milieutechnologie: 19-3 r/m 14-5 1996
minimaal drie dubo-voorzieningen betreffende Informatietechnologie: 2-4 tlm 28-5 1996
energiebesparing moeten worden getroffen.
Hierbij gaat het om muur- en vloerisolatie, Voor meer informatie kunt u contact opnemen
raam- en deurisolatie en een verbeterd rendement met Pouwer & Stevers (010 - 4521122). <l
L ..J
15

• ,
_~J.!.i'Wii'(._ ni euws I
Bestuurswisse7in
Op 6 Februari j.l. heeft Marce! Vroom (Land mark Design & Technology en Boooster
van het allereerste uur) zijn functie van penningmeester overgedragen aan Johan Riezebos.
Johan Riezebos (Rockwool) heen tot die tijd het bestuur vertegenwoordigd als algemeen
lid en wordt in deze functie opgevolgd door Jaap Koning. Jaap Koning is werkzaam bij
Brouwer en Koning, bureau voor industrieel ontwerpen te D en Haag. <l
HET PAVILJOEN VAN HET LICHT,
HET PAVILJOEN VAN DE REGEN,
HET PAVILJOEN VAN DE TEMPERATUUR EN
HET PAVILJOEN VAN DE WIND
In het Museumpark in Rotterdam worden in juni 1996 vier
paviljoens gebouwd. Deze pa viljoens worden ontwikkeld met de
weersomstandigheden als uitgangspunt. Zij dienen om
weersomstandigheden te beïnvloeden en effecten van de
weersomstandigheden zoals verwordingsprocessen. te versterken.
Building Scenes is een initiatief van Brik Hehenkamp van O.A. Architectuurmanifest te
Amsterdam. Het project bestaat uit onderzoek, een symposium en een publikatie. Het
onderwek bestaat uit literaruursrudie, analyse van lokaties en workshops van stedebouw-
kundigen, architecten en beeldend kunstenaars. De paviljoens worden gebouwd om de
conclusies uit het onderzoek in de praktijk te toetsen en het resultaat te tonen aan het grote
publiek en vakgenoten om 7.0 de discussie over de kwaliteit van de gebouwde omgeving nieuwe
impulsen te geven. Ook wordt een symposium gehouden over het Stedelijk Klimaat, het klimaat
in stedelijk verdichte gebieden en wordt de bouw van de paviljoens op video vastgelegd.
O.A. Architectllurmanifest roept Booosting-ieden op het project
Building Scenes te onder-steunen door het leveren van know-how,
materiaal, diensten of financiële ·steun. Bij een brede interesse kan een
produktinnovatie-workshop worden georganiseerd ten behoeve van de
ontwikkeling van de paviljoens.
Building Scenes wordt gesteund door het Stimuleringsfonds voor
Architectuur, het VSB-fonds. de van Eesteren-Ftuck & /lan Lohuizemtichting.
Vrij Nederland, Bilderberg Parkhotel Od-van der Grinten en Rotterdam
Zomelfostivals, Philips Corporate Design (Her Paviljoen van her Licht).
0. A. Architectuurmanifest
Amstelpark 4, 1083 HZ Amsterdam
tel 020 6426246 fax 020 6465908