1. СЭДЭВ: РЕНТГЕН ЦАЦРАГ ХАМРАХ ХҮРЭЭ: 11А, 11Б ХУГАЦАА: 40 МИНУТ Батлав : .............. сургалтын менежер / Ч. Ганбилэг/ Физикийн багш: С.Болормаа hg

2. Хичээлийн зорилго Сурагчидыг физикийн шинжлэх ухаанд дур сонирхолтой болгох, орчин үеийн багаж тоног төхөөрөмжийн физик үндсийг тайлбарлаж чаддаг болгох.

4. Рентген цацрагийн физик болон онцгой шинж чанар,хэрэглээний тухай ойлголт өгөх.

5. Рентген цацрагийн хор нөлөө түүнээс хамгаалах аргуудыг таниулах.

7. Компьютер

8. Проектор

9. Сурах бичиг

10. Дэвтэр

11. Бал

13. Харилцан ярилцах,тайлбарлан таниулах

15. Шинэ мэдлэг олгох 15 минут

16. Бататгах 10 минут

17. Дүгнэх 5 минут

18. Гэрийн даалгавар өгөх 5минут

20. Энэ пуужин хөөрч байна уу,бууж байна уу ? Гаригийн талаар юу хэлж чадах вэ ?

22. Уг шинжлэх ухааны бүтээл «Рентген туяа» нэртэй болж,20-р зууны сод бүтээл болж, улмаар 1901 онд анх удаагаа олгогдсон нобелийн шагналаас физикийн салбарын түүхэнд анх удаагаа хүртсэн билээ.

23. Орчин үед катод туяан хоолойд өндөр хүчдэлээр электроныг хэдэн арван кЭВ энергитэй болтол нь хурдасгаж тодорхой метал гадаргууг буудуулах замаар рентген туяаг гаргаж авдаг. Атомын цөмөөс ялгарах гамма буюу рентген цацрагийн дүрслэл ХАР 4

25. Тодорхойлогч Рентген цацраг Рентген цацраг Тооромслогч Рентген цацраг

26. Их хурдтай электрон байд тусч хурдаа алдахдаа цахилгаан соронзон долгион цацдаг. Ийм учир энэ үед цацагдаж байгаа долгионыг тооромслогч рентген туяа гэнэ.

27. Мөн их хурдтай электроны зарим нь байн бодисын атомд шингэж энергийн гүнд байгаа электроныг цохиж гаргадаг.

28. Улмаар дээд түвшинд байгаа электрон суларсан зай бүхий энергийн түвшинд шилжихдээ Борын постулат ёсоор тодорхой энерги бүхий цахилгаан соронзон долгион цацна.

29. Үүгээр байд ямар элемент байгааг тодорхойлж болдог тул тодорхойлогч рентген туяа гэнэ.

31. Рентген цацраг нь зарим бодисыг гэрэлтүүлнэ. Хүхэрт цайр,цагаан алтат циантай барий зэрэг химийн зарим идэвхит нэгдлүүд рентген туяаны тусгалд гэрэлтэж харагдах үзэгддлийг флюресценци гэж нэрлэнэ.

32. Фото зургийн хальс болон фото мэдрэмтгий түрхцэд нөлөөлөхдөө нарны туяа адил үйлчилж бромлог мөнгөний түрхцийг задлан хальсийг хар болгоно. Энэ чанарыг нь анагаах ухаанд дотор эрхтэн ,яс мөчний зураг авч шинжлэхэд ашиглаж байна.

33. Хамгийн анхны рентген туяаны тусламжтайгаар авсан гарын ясны зураг 1896 оны 1 сарын 26

34. Их энергитэй учраас бодисыг нэвтлэн харах чадвар өндөртэй бөгөөд энэ чанарыг нь анагаах ухаанд хүний биенд орсон гадны зүйл болон бэртсэн ясыг оношлох , хил гаальд битүү саванд байгаа зүйлийг харж танихад өргөн ашигладаг. ХАР 1

37. Хамгаалах хэрэгсэлүүд Хөдөлгөөнт Хувийн

40. Бататгах Дасгал 1 Дараах цахилгаан соронзон долгионуудыг долгионы уртын өсөх дарааллаар нэрлэнэ үү? Санамж : Гамма туяа нь өндөр энергитэй цахилгаан соронзон долгион бөгөөд үзэгдэх гэрлийн улаан өнгө дор дурдсан туяануудаас хамгийн бага энергитэй. А. Хэт ягаан туяа , үзэгдэх гэрэл , рентген туяа, гамма туяа В. үзэгдэх гэрэл , рентген туяа , хэт ягаан туяа гамма туяа С. хэт ягаан туяа , үзэгдэх гэрэл рентген туяа гамма туяа Д. гамма туяа рентген туяа хэт ягаан туяа үзэгдэх гэрэл Е. гамма туяа хэт ягаан туяа рентген туяа үзэгдэх гэрэл

41. Дасгал 2 Зөв харгалзуулна уу 1.Үзэгдэл а.Мензурк 2.Загвар б.Жоуль 3.Хэмжигдэхүүн в.Буцлах 4.Нэгж г.Материал цэг 5.Хэмжих багаж д.Гэрлийн урсгал

42. Дасгал 3 1.Рентген цацраг нь .........долгион юм. А.радио долгион Б.цахилгаан соронзон долгион В.их хурдтай долгион

43. Гэрийн даалгавар 1.Хичээлээ уншина уу. 2.Дараах дасгалыг ажиллаж ирнэ үү

44. Дасгал 4 1.Рентген цацрагийг юунд ашигладаг вэ? 2.Рентген цацрагийн тунг хэтрүүлбэл яах вэ? 3.Рентген цацрагийн онцгой шинж чанар юу вэ? 4.Рентген цацрагийг яаж гаргаж авдаг вэ ? дар Асуулт 1 Асуулт 2 Асуулт 3 Асуулт 4

45. Анхаарал тавьсан та бүхэнд баярлалаа.