1. 2012
Uluslararası Ticaret Notları

2. 1- ĠNCOTERMS Nedir?
Merkezi Paris‟te bulunan Uluslararası Ticaret Odası (ICC), uluslararası ticaret hareketlerinde
anlaşmazlıkları, uyuşmazlıkları ve hukuksal ihtilâfları ortadan kaldırmak ve böylece alıcı ile
satıcının gereksiz yere para ve zaman kaybını önlemek amacıyla, alım-satım işlemlerine bazı
kurallar getirmiş ve bu düzenlemeleri ilk kez 1936‟da "INCOTERMS" adıyla yürürlüğe koymuştur.
2- Uluslar arası Teslim ġekilleri Hakkında Bilgi Veriniz?
A) TĠCARĠ ĠġLETMEDE TESLĠM / EX WORKS (EXW)
Satıcı, aksi kararlaştırılmadıkça malın alıcı tarafından sağlanan bir araca yüklenmesinden
yada malların ihraç gümrüğünden geçirilmesinden sorumlu değildir. Alıcı bu noktadan itibaren varış
yerine değin , malın taşınması ile ilgili tüm gider ve risklerin yükümlülüğünü taşır. Bu terim tüm
satış şekilleri içinde satıcı için en az yükümlülüğü ihtiva eden bir satış şeklidir.
B) TAġIYICIYA TESLĠM / FREE CARRIER (FCA)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ihraç gümrüğünden geçirilip, alıcı
tarafından belirlenen taşıyıcıya, belirlenen yer yada noktada teslimi ile son bulur.
Eğer alıcı tarafından kesin bir teslim yeri belirtilmemişse, satıcı taşıyanın malları teslim alacağı yer
civarında bir yer belirleyebilir.
C) GEMĠ DOĞURULTUSUNDA TESLĠM / FREE ALONGSIDE SHIP (FAS)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, belirlenen limanda malların gemi doğrultusunda
rıhtım veya mavnaya konmasıyla sona erer. Bu da, bu andan itibaren, malla ilgili tüm gider, yitik
veya hasar rizikolarının alıcı tarafından üstlenilmesi anlamındadır. Malın yükleme, boşaltma ,
nakliye ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenir. FAS'da sözleşmede belirtilen satış bedeline
hem mal bedeli, hem de rıhtıma kadar yapılan nakliye ücreti dahildir.
D)GEMĠ BORDASINDA TESLĠM / FREE ON BOARD (FOB)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen yükleme limanında mallar gemi
küpeştesini açtığı andan itibaren yerine getirilmiş olur. Mallarla ilgili tüm gider yitik veya hasar
rizikoları bu noktadan itibaren alıcı tarafından üstlenilir.
E) MAL BEDELĠ ve NAVLUN / COST AND FREIGHT( CFR)
Bu terim ile satıcı belirlenen varış limanına malı gönderebilmek için gerekli tüm giderleri ve
navlunu ödemek zorundadır. Ancak malla ilgili yitik bir hasar rizikoları ile giderlerde görülebilecek
artış, yükleme limanında malların gemi küpeştesini geçmesi anından itibaren satıcıdan alıcıya
devredilmiş olur.
CFR terimi satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir.
F) MAL BEDELĠ, SĠGORTA ve NAVLUN / COST, INSURANCE AND FREIGHT (CIF)
Bu terim ile satıcı CFR'deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak, malların
taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı deniz sigortası temin etmek durumundadır.
Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder. Alıcı bu terim ile satıcının sigortada
sadece minimum kuvertür temin etme yükümlülüğü bulunduğunu bilmelidir.

3. G) TAġIMA ÜCRETĠ ÖDENMĠġ OLARAK TESLĠM / CARRIAGE PAID TO (CPT)
Bu terim satıcının, malın kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için gerekli navlunu
ödediği anlamına gelir. Malın yitik ve hasarına ait rizikolarla birlikte taşıyıcıya teslimden itibaren
doğabilecek ek masraflar, malların taşıyıcının nezaretine verilmesinden itibaren satıcıdan alıcıya
geçer.
H) TAġIMA ÜCRETĠ ve SĠGORTA ÖDENMĠġ OLARAK TESLĠM / CARRIAGE AND
INSURANCE PAID TO (CIP)
Bu terim ile satıcı CPT' deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak malların
taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı kargo sigortası temin etmek durumundadır.
Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder .
I) SINIRDA TESLĠM / DELIVERED AT FRONTIER (DAF)
Bu terim satıcının teslim yükümlülüğünün, malların ihraç için gümrükten geçirilip, sınırda
belirlenen yer yada noktada ancak bitişik ülkenin gümrük sınırından önce emre hazır tutulmasıyla
sona ermesini ifade eder.
J) GEMĠDE TESLĠM / DELIVERED EX SHIP (DES)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malı belirlenen varış limanında, gemi bordasında,
ithal gümrüğünden geçirmeden alıcının emrine hazır tutmakla sona erer. Satıcı, malların belirlenen
varış limanına getirilmesi için gereken tüm gider ve rizikoları üstlenir.
K) RIHTIMDA TESLĠM ( GÜMRÜK VERGĠ ve HARÇLARI ÖDENMĠġ OLARAK) /
DELIVERED EX QUAY(Duty Paid) (DEQ)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malları belirlenen varış limanında ithal
gümrüğünden geçirilmiş olarak, rıhtım üzerinde alıcı emrine hazır tutmakla sona erer.
Satıcı, malların o noktaya kadar taşınmasıyla ilgili vergi, resim ve diğer harçlarda dahil olmak üzere
tüm riziko ve giderleri üstlenir.
L) GÜMRÜK RESMĠ ÖDENMEMĠġ OLARAK TESLĠM / DELIVERED DUTY UNPAID
(DDU)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülkesinde, belirlenen yerde emre
hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malların o noktaya kadar taşınması ve gümrük formalitelerinin
yerine getirilmesi ile ilgili riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır
M) GÜMRÜK RESMĠ ÖDENMĠġ OLARAK TESLĠM / DELIVERED DUTY PAID (DDP)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülkesinde belirlenen yerde emre
hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malların o noktaya kadar taşınması, ithal gümrüğünden
geçirilmesi için gerekli vergi, resim ve diğer harçlar dahil olmak üzere riziko ve giderleri üstlenmek
durumundadır.

4. 3- DıĢ Ticarette Ödeme ġekillerini Yazınız ?
1. Peşin Ödeme
2. Mal Mukabilli Ödeme
3. Açık Hesap Şeklinde Ödeme
4. Vesaik Mukabil Ödeme
5. Akreditifli Ödeme
6. Konsinye satış ile Ödeme
7. Kabul Kredili Ödeme
8. Alıcı Firma Prefinansmanı ile ödeme
9. Karşı-Ticaret Şeklinde Ödeme
10. Mahbusen Ödeme
4-DıĢ Ticarette Kullanılan Belgeleri Tanımlayınız ?
Genel olarak uluslararası ticarette kullanılan belgeleri altı grupta toplamak mümkün.
Bunlar:
 Ticari belgeler
 Resmi belgeler
 Taşıma belgeleri
 Sigorta belgeleri
 Finansman belgeleri
 Teşvik belgeleri
Ticari Belgeler
Faturalar
Proforma faturalar: Satış koşullarını belirten bir teklif niteliğindedir.
Ticari faturalar: Aşağıdaki bilgileri içeren bir belgedir.
 Düzenlendiği lisanda „fatura‟ başlığı
 Satıcının ismi, unvanı, adresi
 Alıcının ismi unvanı ve adresi
 Düzenleme tarihi ve numarası
 Malın (hizmetin) ayrıntılı tanımı
 Miktar, birim fiyat, toplam değer
 Sevkıyat bilgileri
 Ambalaj işaretleri
 Alıcının özel olarak istediği diğer bilgiler
 Akreditifli işlemlerde aksine hüküm yoksa mal miktarı yüzde 5 eksik veya fazla olabilir.
 Akreditifte yaklaşık, takriben civarında gibi ibareler kullanılmışsa; miktar veya değer yüzde
10 eksik veya fazla olabilir.
1- Navlun faturası
Navlunun satıcı (ihracatçı) tarafından ödenmesi durumunda, bunun konşimento üzerinde
belirtilmesi gerekli ve bazen de zorunluluktur. Ancak bu belirtim yapılmamışsa, satıcı firmanın
taşıyıcı firmadan bir navlun faturası alarak ithalatçı firmaya vermesi, ya da tahsil belgeleri arasına
navlun faturasını da koyması gerekir. Navlun faturası malın ithal edildiği ülkede vergiye tabi
kıymetinin tespitinde dikkate alınacak kıymet faktörlerinden birini oluşturur.
2-Çeki listesi
Her ambalaj içerisindeki malın brüt ve net ağırlığını belirten listelerdir.
3-Koli/ambalaj listesi (packing list)
Her bir kolinin içinde bulunan ambalaj ve mal muhteviyatını belirten listelerdir.

5. 4-Spesifikasyon Belgesi
Çeki listesinde belirtilen bilgilere mal fiyatları ve mal değerleri de dahil edilerek düzenlenirse, elde
edilen yeni belge „spesifikasyon belgesi‟ adını alır. İthalattan sonra malların dağıtımının
yapılmasında pratiklik sağlayan bir belgedir.
5-Ġmalatçının Analiz Belgesi
Kimyevi maddeler gibi analiz gerektiren malların formüllerindeki elemanların isim ve oranlarını
gösteren listelerdir.
6- Üçüncü Taraflarca Düzenlenen Kontrol Belgeleri
Alıcıların kendilerini korumak üzere hazırlattığı özel amaçlı kontrol belgeleri.Genelde uluslararası
gözetim şirketleri tarafından düzenlenip alıcılara verilir.
7- Expertiz Raporu
İhraç veya ithal mallarının fiyat, miktar, kalite, bileşim katkı oranı, ticari teamül gibi hususlarda,
gümrük idarelerince tereddüde düşülen durumlarda, bu idarelere verilen raporlardır.
Resmi Belgeler
1. DolaĢım Belgeleri
ATR-DolaĢım Belgesi (Movement Certificate, ATR): Türkiye ile AB arasındaki ortaklık
anlaşmasının bir gereği olarak, Türkiye ‟de serbest dolaşım hakkına sahip ürünler AB ülkelerinde de
serbest dolaşım hakkına sahip.
EUR-1 DolaĢım Belgesi: Bu belgenin fonksiyonu, ATR belgelerinin fonksiyonu ile aynı. EUR-1
belgeleri aşağıdaki ticari işlemlerde kullanılıyor:

A3-INF-2 Belgesi: Türkiye‟de serbest dolaşımda bulunan girdilerin önce bir üçüncü ülkeye
gönderilip burada işçiliğe tabi tutulması, işlenmiş ürünlerin AB ülkelerine ihraç edilmesi
işlemlerinde nihai ihraç ürünü bünyesinde yer alan serbest dolaşım hakkına sahip Türk girdisinin
Gümrük vergisinden muaf tutulmasını sağlayan bir belge.
2. MenĢe ġehadetnamesi
GATT‟ın koyduğu prensipler çerçevesinde, Dünya Ticaret Örgütüne üye ülkelerin
genelde birbirine benzeyen menşe kuralları bulunur. Ülkeler birbirinden yaptığı ithalatlarda ithal
ürünlerinin hangi ülke menşeli olduğunu bilmek isterler. Çünkü, ithalat işlemlerinde, ürünlerin
menşeine göre muameleye tabi tutulması gerekir.
Uluslararası ticarete konu olan ürünlerin menşeini belirten belgelere „menşe şahadetnamesi‟
deniliyor.
3. Kontrol Belgesi
Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon mevzuatında belirlenmiş bazı tarım
ürünlerinin ithalatında uygulanan bir denetim belgesi.
4. Uygunluk Belgesi
Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Mevzuatı‟nın yürürlüğe girmesiyle, çok
sayıda sanayi ürününün Türkiye‟ye ithalatında uygunluk denetimi yapılmaya başlandı. Uygunluk
denetimine tabi malları ithal etmek isteyen firmalar, bunların TSE tarafından belirlenen standartlara
uygunluğunu belgelemek zorundalar.

6. 5. Sağlık Sertifikası
Bitki ve bitkisel ürünlerin ihracatında kullanılan bir belge olup, hem Türk gümrüklerinden malların
çıkış işlemlerinin yapılabilmesi ve ithalatçı ülke gümrüklerinde giriş işlemleri için kullanılan
uluslararası geçerliliği olan bir belge.
TaĢıma Belgeleri
Uluslararası ticarette malların bir ülkeden bir başka ülke ya da ülkelere sevk edilmesi sözkonusu.
Bu sevkiyatlarda, taşıtan ile taşıyıcının sorumluluk ve yükümlülüklerinin belirlenmesi gerekiyor. Bu
belirleme, taşıma belgeleri ile yapılıyor.
Sigorta Belgeleri
Sigorta Poliçesi: Mallar bir yerden başka bir yere sevkedilirken, sevkiyat esnasında vuku
bulabilecek risklere karşı lehdarı koruyan bir belge.
Finansman Belgeleri
Poliçe: Satıcı tarafından düzenlenen alıcının veya bir bankanın kabulünü, bazen de alıcının
bankasının avalini içeren ve alıcıya verilen kayıtsız bir ödeme emri.
5.Kambiyo nedir? Neden denetlenir?
Kambiyo, para ya da para yerine geçen belgelerin değiştirilmesi işlemidir. Para alım ve satımı ile
ilgili işlemleri kapsar.Kambiyo denetiminin amacı döviz kurunu sabit tutmak ve böylece paranın dış
değerinin düşmesini önlemeye çalışmaktır.
6. 32 sayılı kararın (TPKKK) esaslarını belirtiniz
Bu kararla birlikte döviz işlemlerinde kapsamlı bir serbestlik sağlandı, bankaların döviz tahsisi
ve yurtdışına transferler yapmasına olanak verildi, yabancı yatırımlar ve sermaye ihracatı
kolaylaştırıldı
7. Ġhracat bedeli yurda nasıl getirilir?peĢin tahsilatta ihracat süresi nedir?
Ticari amaçlarla ihraç edilen malların bedelinin, bu 32 sayılı kararda öngörülen özel halleri ile
Bakanlıkça uygun görülen mücbir sebeplerden kaynaklanan gecikmeler hariç, fiili ihraç tarihinden
itibaren en çok 180 gün içinde ihracatçılar tarafından yurda getirilerek bankalara veya özel finans
kurumlarına, Türk parası olması halinde tevsiki, döviz ise satılması zorunludur. İhracat bedelleri,
peşin ödeme, akreditifli ödeme, vesaik mukabili ödeme, mal mukabili ödeme ve kabul kredili
ödeme şekillerinden birine göre yurda getirilerek bir bankaya veya özel finans kurumuna satılır.
Alıcıdan temin edilen prefinansman peşin hükmünde olup, döviz alışı peşin döviz olarak yapılır.
8. Ġhracat ve ithalatta bedelin factoringe devri nasıl gerçekleĢtirilir?
Türkiye'de yerleşik faktoring kuruluşu ile ihracatçı firma arasında imzalanan faktoring
sözleşmesi kapsamında faktoring kuruluşu tarafından ithalden önce ithalatçı firma adına yurt dışına
transferi gerçekleştirilen tutarlar, ithalat ve ihracat faktoring sözleşmelerinin transferi gerçekleştiren
bankaya ibrazı kaydıyla peşin ödeme olarak dikkate alınır. Transferi yapan bankaca ithalatçı
firmaya verilecek ilgili gümrük müdürlüğüne yönelik transfer yazısında, faktoring kuruluşu yerine
ithalatçı firmaya ait bilgiler kaydedilir. Bu durumda ithalat hesabının kapatılmasından ithalatçı
firma sorumludur.
9. Ġthalat bedelinin tahsili ile ithalat iĢlemleri iliĢkisini süre bağlamında değerlendirin.
İthalat bedeli;fiili ithalat tarihinden önce ödenen ithalat işlemlerinde, ödeme tarihini izleyen 180
gün içinde ithalat hesaplarının kapatılması gerekir. Yani ithalatçı firma peşin ödediği ithalat bedeli
karşılığında ithal ettiği mal ve hizmeti 180 gün içinde yurda getirmesi gerekir.
Antrepoya/sundurmaya konulan eşya beyan yapılana kadar 4 ay, beyan yapılışından itibaren 2 ay
antrepo/sundurmada kalabilir.
Eşya antrepoya/sundurmaya teslim edildikten sonra, deniz yolu ile gelenler 45 gün, karayolu ile

7. gelenler 20 gün içinde ilgili gümrük idaresine beyanda bulunulması gerekir. Aksi takdirde eşya
tasfiye edilir.
10. DAB ve DSB nedir ? Niçin kullanılır.
Döviz alım belgeleri(DAB): Döviz cinsinden ihracat bedellerinin, Döviz Tevdiat Hesabı(DTH)‟nın,
banka ve finans kurumları tarafından Türk Lirası‟na çevrilmesinde düzenlenir.
Döviz satım belgeleri(DSB): İthalat bedelinin yurt dışına ödenmesinde düzenlenen belgedir.
Türkiye‟de faaliyette bulunan bankalar,finans kurumları, yetkili müesseseler ithalatçı ve ihracatçı
firmaların talepleri halinde, tüm efektif ve döviz alım-satım işlemlerinde döviz alım(DAB) ve döviz
satım belgeleri(DSB) düzenlemek zorundadır.
Bankalar ve finans kuruluşları, döviz alım ve satım belgelerini kambiyo mevzuatınca açıklanan
bilgileri kapsamak suretiyle özel olarak bastırabilirler. Döviz alım belgesinin basımında renk
sınırlaması yoktur.
11.”T.C. Gümrük Bölgesi” kavramının sınırlarını belirtiniz.
Türkiye Gümrük Bölgesi: Türkiye Cumhuriyeti‟nin, karasularını, iç suları ve hava sahasını da
kapsayan Türkiye Cumhuriyeti topraklarına verilen isimdir.
12.Ġhraç edilen eĢyanın geri iadesi nasıl gerçekleĢir.
Gümrük Yönetmeliğinin 552'nci maddesine göre, serbest dolaşımda bulunan eşya, Türkiye Gümrük
Bölgesi dışına çıkarıldığı ve ayniyetleri değişmeden 3 yıl içinde yeniden serbest dolaşıma
sokulduğu takdirde beyan sahibinin talebi üzerine gümrük vergilerinden muaf
tutulmaktadır. Maddenin belirttiği gibi geri gelen eşya gümrük vergilerinden muaf tutulacaktır.
Buradaki şart, eşyanın 3 yıl içinde geri gelmesi, ayniyetinin değişmemesi ve eşya sahibinin yazılı
başvuruda bulunmasıdır.
13. İhracat gümrükleme sürecini yazınız
1-Mal yüklenmeye hazırlanır. (Dökümanlar hazırlanır)
2-Mal;4458 sayılı kanuna göre Fiili çıkış İşlemi gerçekleştirilmek üzere ilgili gümrüğe intikal
ettirilir. (Gümrüğe beyan yapılır)
3-Tescil işlemi yapılır.(Vesaik) (Gümrük Beyannamesi)
4-Muayene memurunun Malı muayene etmesi sağlanır.(Fiziki muayene) (Belge muayenesi)
5-Kolcu nezaretinde malın ilgili araca yüklenmesi yapılır.
6-Araç çıkış kapısından çıkar.
7-Çıkış gümrük müdürlüğü çıkış teyidi yapılır.
8- İlgili çıkış gümrük müdürlüğü teyit servisinde işlem yapılır.
9-Gümrük beyannamesi firmaya iade edilir.
10-Dahilde işletme izin belgesi ve yatırım teşvik belgesi dökümanlara eklenir.(İhracat teşvikli ise)
14. İthalat gümrükleme sürecini yazınız
1-Gümrüğe gelen malın ilgili gümrük idaresine indirilmesinin sağlanması
yapılır.(Antrepo/Sundurma veya Araç üstü işlem)
2-Gümrüğe gelen malın beyanı ve gümrük beyannamesi düzenlenir.
3-Tescil işlemi yapılır.(Vesaik) (Gümrük beyannamesi)

8. 4-Muayene yapılır. (Fiziki muayene) (Belge muayenesi)
5-Gümrüğe gelen malın gümrük vergi hesaplaması yaptırılır.(Bilgisayar sistemi bunu otomatik
yapar)
6-Vezneye veya yetki verilen bankaya vergilerin ödenmesi yapılır. Vergiler;(Gümrük vergisi-varsa)
(KDV) (ÖTV-varsa) (Anti damping-varsa)
7-Eşyanın gümrük idaresi tarafından ithalatçı firma ya da temsilcisine teslimi yapılır.
8-Eşyanın firmaya (İşletmeye) taşınması ile süreç sona erer.
15. İhracatçı kimdir? İhracatçı olma şartlarını açıklayınız
İhracatçı: İhraç edeceği mala göre, ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine üye olan, vergi
numarasına sahip gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte
yürürlükteki mevzuat hükümlerine göre hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan ortaklıklar ihracatçı
sayılır.
İhracatçı Olma Şartları
İhracat yapmak isteyen kişinin gerçek ve tüzel kişi olması gerekir. Esnaf ve sanatkarlar ile
ortaklıklar da ihracat yapabilir.
1-Gerçek ve tüzel kişiler ticari faaliyette bulunmak için,
a)Şirket ana sözleşmesini T.S Gazetesinde tescil ve ilan ettirir,
b)Bulunduğu yerin Ticaret odalarına kayıt ve üye olur.
c)İş yerinin bulunduğu yöredeki Vergi Dairesi Müdürlüğünden vergi numarası ve vergi levhası alır.
Vergi mükellefi olur.
d) İş yerinin bulunduğu yöredeki Belediye Başkanlığına dilekçe ile müracaat eder ve iş yeri açma
ruhsatı alır.
2-Gerçek ve tüzel kişiler ilgili İhracatçılar Birliğine üye olur.Vergi mükellefi olduğunu
belgeler.İhracatçı Birliğine üye olmak isteyen esnaf ve sanatkarlar ise, yine tek vergi numarası ile
vergi mükellefi olduğunu ve üretim faaliyeti ile iştigal ettiklerini Esnaf ve Sanatkarlar Odaları
Konfederasyonu‟ndan alacakları belgeyi dilekçelerine eklemeleri gerekir.
3-Joint-Venture ve konsorsiyumlarının ise, ortaklık sözleşmesini ve vergi mükellefi olduğunu
ihracatçı birliğine belgelemesi yeterlidir.
16. İhracat türlerini açıklayınız
1- Ön İzne Bağlı İhracat 7- Transit ticaret ihracat
2- Kayda Bağlı İhracat 8- Bedelsiz ihracat
3- Konsinye İhracat
4- Yurt dışı fuar ve sergilere katılım yoluyla ihracat 9- Ticari kirama yoluyla ihracat
5- İthal Edilmiş Malların İhracatı 10- e-ticaret yoluyla ihracat
6-Serbest bölgelere yapılacak ihracat 11- Bağlı muamele veya takas yoluyla ihracat

9. 17) Fiili ihracat nedir? Fiili ihracat tarihi neden önemlidir?
Fiili ihracat; „‟ Gümrük İdaresi‟‟ tarafından, ihracat gümrük beyannamesinin tüm işlemleri
tamamlanarak ihracata konu olan malın Türkiye Gümrük Bölgesini terk(yurt dışı) ediliş eylemidir.
İhraç eşyası, buna ilişkin gümrük beyannamesinin tescili sırasında bulunduğu durum ve
niteliğini gümrük denetiminden çıktığı sırada da aynen muhafaza etmesi ve bu haliyle Türkiye
Gümrük Bölgesini terk etmesi koşuluyla fiilen ihraç edilmiş sayılır.
Fiili ihracat tarihinin önemi
Fiili ihracat tarihi ise; İhracata konu olan malın Türkiye Gümrük Bölgesini terk ettiğinin sınır
gümrük idaresi tarafından beyan edildiği tarihtir.
İhracat faturası ve Gümrük beyannamesi düzenlenen, yurt dışı edilen mal ve hizmetin, fiili ihracat
tarihine göre yasal işlem yapılır.
Fiili ihracat tarihi; aşağıdaki işlemlere açıklık kazandırır.
A) İhracat işlemi yapan bankaların hesap kapatma işleminde,
B) İhracat hasılatının, hangi dönem kazancı olduğu tespitinde,
C) Muhasebe (yevmiye) kaydının yapılacağı tarihin tespitinde,
D) KDV beyannamesi döneminin ve beyanın tespitinde, fiili ihracat tarihi ve dönemi (ayı/yılı)
dikkate alınır.
18) Ġthalatçı kimdir? Ġthalatçı olma Ģartları nelerdir?
İthalatçı; Dışarıdan yurda mal satın alınması işiyle uğraşan; ülke dışından ülkeye mal getirilmesi
işini meslek haline getirmiş bulunan kişi veya kuruluş.
İthalatçı olma şartları;
Vergi numarası verilen her gerçek ve tüzel kişi ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla
birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan kişiler
ortaklıkları ithalat yapabilir.
1. İthalat yapacak kişinin gerçek ve tüzel kişi olması,
2. Vergi mükellefi olması,
3. Tek vergi numarası‟na sahip olması gerekir.
Bu kişiler Kambiyo Mevzuatı hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ilgili mevzuat hükümleri
çerçevesinde almaları gereken belgeler ile birlikte doğrudan gümrük idaresine başvurmak suretiyle
ithalat yapabilirler.
Fakat;
1. Aşağıdaki yazılı malların ithalatında „Tek Vergi Numarası‟na sahip olma şartı aranmaz.
a. Özel antlaşmaya dayalı ithalatla(NATO, BM,vb.)
b. Kitap ve diğer yayınların ithalatında,
c. Ülkemizde açılan fuar ve sergilerde D.T Müsteşarlığınca perakende şatışına izin verilen
malların ithalatında vergi numarasına sahip olma şartı aranmamaktadır.
2. Tarife kontenjanları ve kota uygulamaları kapsamında gerçekleştirilecek ithalat işlemlerini
yapma hakkı olacak kişilere ilişkin olarak, gerektiğinde ilgili mevzuatında özel şartları
belirlenebilir.
3. Eski, kullanılmış, yenileştirilmiş, kusurlu(defolu) ve yatık(zamanla dayanıklılığını yitirmiş)
malların ithali izne tabidir.

10. 4. İthalatı kanunla belirli kurum ve kuruluşlara bırakılmış maddelerin ithalatı ancak, bu kurumlar
tarafından yapılır.
19) Ġthalat türlerini açıklayınız?
Ġthalat türleri
a. Ticari Ġthalat
Vergi numarasına sahip her gerçek ve tüzel kişinin yapabileceği ithalat şeklidir. Kambiyo Mevzuatı
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde almaları gereken belgeler
ile birlikte doğrudan gümrük idaresine başvurmak suretiyle yapılan ithalattır
b. Vergi Numarası ġartı Aranmayan Ġthalat
Özel antlaşmalara dayanan ithalat, kitap ve diğer yayın ithalatı ve ülkemizde açılan fuar ve
sergilerde Müsteşarlıkça perakende satışına izin verilen mal ithalatına vergi numarası şartı
aranmadan yapılan ithalattır.
c. Ġzne Bağlı Ġthalat
Yurda getirilmeleri yürürlükteki mevzuat ile kayıt ve şarta bağlanan veya özel izne tabi bulunan
malların ithaline izne bağlı ithalat denir.
d. Özelliği olan Ġthalat
İthalatı kanun ve kararnamelerle belirli kuruluşlara bırakılmış malların ithalinin yapılması
özelliği olan ithalattır. Yurda sokulması yürürlükteki mevzuat ile kayıt ve şarta bağlanan
veya özel izne tabi bulunan maddeler hakkındaki hükümler saklıdır.
e. Özel AntlaĢmalar Dayanan Ġthalat NATO ile
ilgili ithalatı için yapılan antlaşmaya dayalı ithalattır. Dış Ticaret Müsteşarlığınca verilecek
talimatlara göre yapılır.
f. Kesin Ġthalat kfkk Mali
mükellefiyetleri teminata bağlanmak suretiyle geçici olarak yurda getirilen malların ithali ile
yeni ve kullanılmamış malların bedelleri ödenmek suretiyle kesin ithali, gümrük
idarecilerince sonuçlandırılır.
g. Uluslar arası Fuarlar Yoluyla Yapılan Ġthalat Ülkemizde
düzenlenen uluslar arası fuarlar yoluyla gelen malların, ithalatıdır. Fuarlar, D.T müsteşarlığı
tarafından yayımlanır.
h. Bedelsiz Ġthalat
Karşılığında bir bedel ödemeksizin malın yurda sokulmasıdır. Yurda bedelsiz olarak getirilen
mallar için gümrük vergisi, resim ve fonlar gümrükte mal yurda sokulurken tahsil edilir.
i. Geçici Ġthalat
İhracatçıların, ihraç etmek amacıyla ürettikleri malların üretiminde kullandıkları girdilerin
gümrük vergisi, harç ve fonlarının ödenmeksizin ithali ve üretilen mala birlikte ihracına
dayanan ithalat geçici ithalattır.
20)Serbest bölge nedir? Avantajlarını dıĢ ticaret açısından açıklayınız?
Serbest bölgeler, bir uluslar arası liman veya hava alanı yakınında kurulan, ülkenin gümrük
alanından özel amaçlarla ayrılmış bir bölgesi içine ithal malların gümrüksüz olarak getirilebildiği,
depolanabildiği, çeşitli işlemlerden geçirilebildiği, üretim amacıyla kullanılabildiği ve malların
ulusal gümrük alanına girmediği sürece gümrük vergisinin ödenmediği, diğer vergi vb. sınırlayıcı
faktörlerin en aza indirgendiği belli alanlardır. Özetle, serbest bölgeler bir ülkenin ulusal egemenlik

11. sınırları içinde bulunmakla birlikte bu ülkenin gümrük sınırları dışında kaldığı kabul edilen
alanlardır.
Serbest bölgelerin avantajları
1. Üretici firmalar için vergi avantajları sağlar.
2. Orta ve uzun vadede geleceği planlama imkanı yaratır.
3. Kar transferi imkanı sağlar.
4. Ticaret kolaylılığı yaratır.
5. Gümrük vergisinden arındırılmış ticari faaliyet imkanı vardır.
6. AB ve gümrük birliği kriterlerinin gerektirdiği serbest dolaşım belgelerinin temini kolaydır.
7. Eşitlik prensibine dikkat edilir.
8. Mallar için zaman kısıtlaması yoktur.
9. Pazar ihtiyaçlarına ve şartlarına göre serbestçe belirlenecek ticari faaliyet imkanı vardır.
10. Gerçekçi bir enflasyon muhasebesi uygulanmaktadır.
11. Yerli ve yabancı tüm pazarlara erişime imkanı vardır.
12. Bürokrasinin azaltılmasına dikkat edilmiştir.
13. Türkiye‟deki serbest bölgeler stratejik avantaja sahiptir.
14. Her türlü ticari ve sınai faaliyete uygun ve ucuz altyapı kurulmuştur.
15. Tedarik zinciri imkanlarından yararlanma kolaylığı vardır.
21- Serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmaların vergi avantajlarını açıklayınız.
- Serbest bölgelerde vergi yasaları ile ilgili düzenlemeler aşağıda açıklanmıştır;
a) Üretim konulu Faaliyet Ruhsatı almış olan serbest bölgede faaliyet gösterene firmaların, imal
ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları, Avrupa Birliği üyeliğinin gerçekleşeceği
yılın vergileme dönemi sonuna kadar Gelir veya Kurumlar Vergisinden istisnadır.
b) Serbest bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az %85‟ini yurt dışına ihraç eden
kullanıcıların istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler gelir vergisinden istisnadır.
c) Üretim faaliyetinde bulunan serbest bölge kullanıcılarının, serbest bölgelerde gerçekleştirilen
faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemleri ve düzenlenen kağıtları damga vergisi ve harçlardan
istisnadır.
d) Üretim faaliyeti dışındaki konularda 06.02.2004 tarihinden önce Ruhsat almış olan
kullanıcıların Gelir veya Kurumlar Vergisi muafiyeti, Faaliyet Ruhsatı süresi sonuna kadar
devam edecektir. 06.02.2004 tarihinden itibaren diğer konularda düzenlenen Faaliyet Ruhsatları
kapsamında vergi muafiyeti yoktur.
e) Serbest bölgelerde faaliyet gösteren işletmelere Türkiye‟den hizmet sunan firmaların gelirleri,
Türk yasalarına tabidir. Bu işlemler, faaliyet ruhsatına sahip olarak serbest bölgelerde açılan iş
yerinde yapılırsa vergiden istisnadır.
f) Türkiye‟deki iş yerinde yapılan; Mali Müşavirlik, Danışmanlık, Avukatlık ve benzeri işlemler
Türk vergi kanunlarına göre gelir, kurumlar ve KDV‟ye tabidir.
g) Serbest bölgeyi işleten işleticiye yapılan teslim ve hizmetler ise ihracat istisnası kapsamında
KDV‟den müstesnadır.
h) Serbest bölgelerden Türkiye‟nin diğer yerlerine veya Türkiye‟den S.B‟ye yapılan taşımacılık
işlemleri KDV tabidir.
i) Serbest bölgede kesilen faturalar döviz olarak düzenlenir.
j) Serbest bölgelerde yapılan yatırımlarla ilgili olarak yatırım indirimi uygulanmaz.

12. 22- DıĢ ticaret iĢlemlerinde adı geçen rejimleri tanımlayınız.
Dahilde ĠĢleme Rejimi
Dahilde İşleme Rejimi (D.İ.R) ihracatçılar için teşvik yöntemidir. Bu tür teşvik, firmaların,
öngörülen süre zarfında, işlendikten sonra ihraç edilmek şartıyla, ihraç mallarının üretimi için
ihtiyaç duydukları malları, ithalatta alınması gereken her türlü vergiden muaf olarak ve ticaret
politikası önlemlerine tabi olmaksızın yurt dışından getirmelerine olanak sağlayan bir sistemdir.
Hariçte ĠĢleme Rejimi
Eşyanın daha ileri bir düzeyde işlem görmek üzere Türkiye Gümrük Birliği dışına ve serbest
bölgelere, geçici olarak ihracına ve işlem görmüş ürün olarak ithaline imkan sağlayan rejimdir.
Transit Ticaret
Yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmadan ya da antrepodan satın alınan malın,
ülkemiz üzerinden transit olarak veya doğrudan doğruya yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik
bir firmaya ya da antrepoya satılmasıdır.
Bedelsiz Ġthalat
Bedelli ithalat, uluslararası ödeme şekillerinden biriyle Türkiye‟den döviz transferi yapılarak
gerçekleştirilen ithalatı kapsamaktadır. Bedelsiz ithalat ise herhangi bir döviz transferi olmaksızın
ya da yurt dışında kazanılan dövizlerle alınıp yurda getirilen eşyalar ilişkin ithalatı ifade eder.
Gümrük Antrepo Rejimi
Gümrük Antrepo Rejimi, ithalat vergilerine ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmamış ve
serbest dolaşıma girmemiş eşyanın bir gümrük antreposuna konulması işlemidir. Eşyanın ayrıca,
gümrük antreposuna alınması halinde ihracata ilişkin önlemlerden yararlanabilecek ihraç eşyasının,
bir gümrük antreposuna alınmasına ilişkin hükümler de Gümrük Antrepo Rejimi kapsamına girer.
Gümrük Kontrolü Altında ĠĢleme Rejimi
Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi, serbest dolaşıma girmemiş eşyanın Türkiye Gümrük
Bölgesinde, ithalat vergilerine veya ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, niteliğini veya
durumunu değiştiren işlemlere tabi tutulmaları ve bu işlemlerden elde edilen ürünlerin gümrük
vergileri üzerinden serbest dolaşıma girmelerine ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir.
Geçici Ġthalat Rejimi
Geçici ithalat rejimi, serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat vergilerinden tamamen veya kısmen
muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, Türkiye Gümrük Bölgesi içinde
kullanılması ve bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında, herhangi bir değişikliğe
uğramaksızın yeniden ihracına imkan sağlayan bir rejimdir.
23- DıĢ ticarette fiyatlandırma neden yapılır? Neye göre yapılır?
Dış ticarette fiyatlandırma kararı alınırken fiyatlandırma amacı belirlenir. Fiyatlandırmanın amacı
aşağıdakiler gibidir;
- Pazar payını savunmak, korumak ve geliştirmek,
- Pazar payını artırmak,
- Rakip firmaların fiyatları ile karşılaştırma yapmak suretiyle aradaki farkı görmek ve tedbir
almak,
- Rekabeti ortadan kaldırmak
- Hedef karı geliştirmek,
- İhracat için yapılan yatırımın geri dönüşümünü sağlamak,

13. - Karı maksimum noktaya ulaştırmak,
- Atıl üretim kapasitesini kullanmak, maliyetleri düşürmek,
- Yüksek kalite imajı yaratmak ve korumak,
- İşletmenin sürekliliği ilkesine göre ayakta kalabilmektir.
İhracat fiyatlandırmasında aşağıdaki araştırmalara ihtiyaç vardır;
- Ürünleri dağıtılacağı Pazar
- Firmanın faaliyette bulunduğu sektör ve rakipleri
- Hedef pazardaki mevzuat ve ilgili sektördeki düzenlemeler incelenmelidir.
İhracat fiyatının tespitinde aşağıdaki unsurlar dikkate alınır.
a) Ürün maliyeti, ( Doğrudan maliyetler, satış maliyeti, kar, paketleme)
b) Yurt içi taşıma ve ihracat işlemleri ile ilgili maliyetler,
c) Uluslararası taşıma ve sigorta masrafları,
d) İç pazardaki gümrük ve dağıtım maliyetleridir.
24) Ġhracatta dıĢ pazara giriĢ nasıl/hangi yollarla yapılır?
Dış ticarette pazara giriş yapacak ihracatçı; ihracat pazarında talep edilen hizmet düzeyini,
tarifeleri, nakliye koşullarını, marka bilincinin seviyesini ve rekabet avantajını iyi analiz
etmelidir.Bu analiz ile dış pazarın, iç pazardakilere benzeyip benzemediğini göz önünde bulundurur.
Pazara giriş aşağıdaki şekilde çeşitlendirilmiştir.
- Doğrudan(direkt) ihracat
- Dolaylı(indirekt) ihracaat
- Diğer pazara giriş yöntemleridir.
1. Doğrudan (direkt) ihracat
Doğrudan ihracatta, ihracatçı , hiç bir aracı kullanmayarak, tüm ihracat işlemlerin kendisi
yapar. Doğal olarak, doğrudan ihracatta ithalatçının bulunmasından ödemenin alınmasına kadar ki
tüm sorumluluk da ihracatçıya aittir
Doğrudan ihracat yapmak için, şirketin yurt içi satış kısmından bağımsız bir ihracat
departmanı olması gerekir. Dorudan ihracatın faydası olduğu kadar riskleri de vardır. Fayda ve
riskler aşağıda ayrı olarak açıklanacaktır.
Doğrudan ihracatın faydaları;
a- Şirket tüm ihracat aşamalarını kontrol edebilir,
b- Aracıları kullanmadan kar marjını artırır,
c- Şirket alıcısı ile daha yakın ilişkiler kurar.
Doğrudan ihracatın riskleri;
a- Doğrudan ihracatta; ihracatcı başarılı olabilmek için sağlayacağı faydadan daha fazla zaman ve
kaynak harcamak zorunda kalabilir
b- İhracatçı doğrudan risklere daha fazla maruz kalabilir

14. 2. Dolaylı (indirekt) Ġhracat
İhracat yapmak isteyen ancak gerekli personel ve kaynağı olmayan şirketler, komisyoncular,
acentalar, SDŞ (Sektörel Dış Ticaret Şirketleri), DTŞ(Dış Ticaret Şirketleri), lokal alım ofisleri
vasıtasıyla ihracat yapabilir. Bunların değişik ülkelere ihracat konusunda gerekli deneyimleri ve
altyapıları mevcuttur.İhraç kaydıyla satış ta dolaylı (indirekt) ihracat modelidir.
Dolaylı ihracatın faydası olduğu kadar riskleri de vardır. Fayda ve riskler aşağıda ayrı olarak
açıklanacaktır.
Dolaylı ihracatın faydaları;
a- Dolaylı ihracatçı bir firma , ihracatın teknik ve hukuki yönlerini öğrenme yerine üretim
konusunda yoğunlaşır . Üretim maliyetini azaltabilir.
b- Dolaylı ihracatçı firmalar başlangıç dönemlerinde aracının bu alandaki deneyimlerinden
faydalanır.
c- Türkiye de KDV iadesi yönünde maliyet listesi düzenleme zahmetine katlanmak istenmeyen
firmalar, aracı firmaları (İhraç kaydıyla satışları) daha çok tercih edebilir.
d- Grup işletmelerde üretim, pazarlama, satış, dağıtım ağında dolaylı ihracat, denetim
mekanizmasıdır.
Dolaylı ihracatın riskleri;
a- ihracatçının, aracı/temsilci davranışları ile ürün üzerindeki kontrol üstünlüğü kaybetme riski
vardır,
b- Bazı aracıların, ihracatçılarla ilgili farklı emelleri olabilir,
c- Aracı türkiye de malı 3 ay içinde (ihraç kaydıyla satışlarda) ihraç etmediği takdirde vergi kaybı
ve yükümlülüğü ile ilgili sorumluluklar imalatçıya yüklenmektedir .
3. Diğer Pazara GiriĢ Yöntemleri
Diğer pazara giriş yöntemleri aşağıda açıklanmıştır.
 Ortak yatırım,
 Lisans kulalnımı,
 Yerinde( off-shore) üretimdir.
Ortak Yatırım (Joint Venture): İhracatçı ile ithalatçı firma arasındaki, hisse, teknoloji transferi,
yatırım, üretim ve pazarlama alanlarında biri veya bir kaçının söz konusu olduğu bir ortaklık
anlaşmasıdır. Bu ortaklık anlaşması, performans, yükümlülüklerin sınırlılıkları, karın paylaşımı ile
birlikte pazarlama anlaşmalarındaki sorumlulukları belirlemektedir. Bu tip anlaşmalar maliyeti
yaymakta riski azaltmakta, pazar hakkındaki bilgi ve detayları öğrenmeye olanak sağlamakta ve
böylece pazara girişi kolaylaşmaktadır.
Lisans AnlaĢmaları (Licencing): Bir firma sahip olduğu teknolojik know-how, tasarım ve fikri
mülkiyet hakkını, bir sözleşmeye bağlı olarak yabancı bir firmaya, bir ödeme şekli veya telif
karşılığında devredebilir. Lisans anlaşmaları yabancı pazarlara hızlı bir girişe imkan sağlar.
Sermaye yatırımına izin verilmekte ve bunun karşılığı genelllikle hızla geri alınmaktadır. Ancak
lisans anlaşmaları üretim ve pazarlamadaki kontrolün kaybolmasını ve eğer anlaşmada
yasaklanmamışsa, istemeyerekte olsa teknolojik know-how‟ın lisan kullanıcısı tarafından

15. paylaşılmasını beraberinde getirmektedir.
Yerinde (Off-Shore) Üretim: Bir firmanın, taşıma maliyetlerini azaltarak, yasaklayıcı tarifelerden
kaçınmak, düşük işçilik ve girdi maliyetlerinden yararlanmak ve devlet teşviklerinden faydalanmak
için, hedef pazarda bir yer tesis ederek imalat yapmasıdır.
4.Ġhracat Konvorsiyumları:
İhracat konvorsiyumları, birden fazla ihracatçı firmanın bir araya gelmesi ile oluşur. Bu
oluşumlar;
 SDŞ (Sektörel Dış Ticaret Şirketleri)
 Dış Ticaret Şirketleridir.
25) Devletin dıĢ ticaret firmalarına sağladığı desteklerin amacını açıklayınız?
İhracata yönelik devlet yardımlarının temel amacı, KOBİ niteliğindeki firmalar başta olmak
üzere, ihracatçı firmaların ihracata yönelik faaliyetlerinin karşılıklı olarak destelemektir. İhracatçı
firmaları; üretim, pazarlama, marka, arge, yeni projeler üretme alanında destekleyerek uluslararası
pazarlarda karşılaştıkları sorunların giderilmesine yardımcı olmak ve rekabet gücü kazanmalarına
olanak sağlamaktır. Devlet yardımı çeşitleri aşağıda açıklanmıştır.
1.Yurt DıĢına Ofis , Mağaza Açma Ve ĠĢletme Faliyetlerine ĠliĢkin Yardımlar
Amaç: Türkiye'de ticari ve sinai faaliyette bulunan veya yazılım sektöründe iştigal eden
şirketlerin yurt dışı pazarlarda ürünlerin geniş çaplı ve uzun süreli tanıtımının yapılması amacı ile
mal ticaretine yönelik faaliyette bulunmak maksadıyla açmış oldukları veya açacakları birimlerle
ilgili giderlerini uuslararası kurallara göre Destekleme Ve Fiyat İstikrar Fonu‟ndan karşılanmasıdır.
2.Marka Tanıtım Ve Yurt DıĢı Marka Tescil Falliyetleri Yardımları
Amaç: Türk malı markalarının yurt dışında tescili ve korunması ve tanıtılması için
desteklenir.
3.Türk Ürünlerinin Yurt DıĢında MarkalaĢması, Türk Malı Ġmajının YerleĢtirilmesi Ve
TURQUALĠTY Prgramının Desteklenmesi
Amaç: Türk malı imajını dünya pazarında yaygınlaştırmaktır bu amaçla yurt içinde ve yurt
dışında yapılan harcamalar Destekleme Fiat Ve İstikrar Fonu‟nda karşılıksız olarak desteklenir.
4. Çevre Koruma Yardımları
Amaç: Türkiye'de ticari ve sinai faaliyette bulunan veya yazılım sektöründe istigal eden
şirketler tarafından çevre kalite ve insan sağlığına yönelik teknik mevzuata uyum sağlanabilmesi
için, akredite edilmiş kurum veya kuruluşlarda alınacak kalite , çevre belgeleri ile insan can , mal
emniyeti ve güvenliğini gösterir işaretlere ilişkin harcamaların belirli bir bölümünü DFİ fonundan
karşılanması amaçlanmaktadır.
5. Uluslar Arası Nitelikteki Yurt Ġçi Ġhtisas Fuarlarının Desteklenmesine ĠliĢkin Yardımlar.
Amaç: Uluslar arası nitelikteki yurt içi ihtisas fuarlarının dış tanıtımının sağlanaması ve
uluslararası düzeyde katılımın arttırılması amacıyla dış ticaret müsteşarlığınca gerekli desteğin
sağlanmasıdır.
6. Pazar AraĢtırmasına Yönelik Yardımlar
Amaç:Türkiye'de sanayi veya ticari faliyette bulunana şirketler ile yazılım sektöründe istigal
eden şirketlerin potansiyel pazarla hakkında sistematik ve objektif bilgi sağlanması yeni ihraç

16. pazarları yaratılması ve geleneksel pazarlada pazar payının artılmasına yönelik olarak
gerçekelrştrecekleri falşiyetlere ilişkin giderlerinin belirli bir bölümünü destekleme ve fiyat istikrar
fonundan karşılanması amaçlanmıştır.
7. Arge Yarımları
Amaç: Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından, sanayi kuruluşlarının sadece arge projeleri
tarafından izlenip değerlendirilebilinen giderlerinin belirli bir oranın karşılanması veya bu projelere
sermaye desteği sağlanması amaçlanmaktadır.
8. Eğitim Yardımları
Amaç: Küçük Ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) ile Sektörel Dış Ticaret Şirketleri
(SDŞ) ve bu şirketlerin ortağı buunan şirketlerin münhasıran dış ticarete ilişkin eğitim ihtiyaçlarının
karşılanması süretiyle uluslararası ticarete yönlendirim bağlamında, elemanlarının uluslararası
pazarlama ve ihracat işlemleri ile ihracatta pazar bulma konusundaki niteliklerinin artırılarak dünya
pazarlarına hızla açılmalarını sağlamaktadır.
9. Ġstihdam OluĢturma Yönellik Yardımlar
Amaç: Bu tebliğin amacı Sektörel Dış Ticaret Şirketi (SDŞ) statüsüne haiz şirketlerin dış
ticarete ilişkin işlemlerine üretmek üzere konusunda tecrübeli ve yüksek öğrenimli yönetici ve
eleman istihdamının sağlanmasıdır.
10. Tarımsal Ürünlerde Ġhracat Ġadesi Yardımı
Amaç: İhracat potansiyeline sahip olan işlenmiş veya işlenmemiş tarımsal ürünlerin
ihracatının desteklenmesi amaçlanmaktadır
11. Patent, Faydalı Model Bulges Ve Endüstriyel Tasarım Yardımları
Amaç: İhracat potansiyeli bulunan, teknoloji yoğun yeniliklerinin, yeni ürünlerin ve
yöntemlerin geliştirilmesinin desteklenmesi amaçlanmaktadır.
26) Eximbank nedir? Eximbank kredilerinin kapsamını belirtiniz?
Türkiye İhracat Kredi Bankası AŞ / Türk Eximbank 1987 yılında Devlet Yatırım Bankası
(DYB)‟nın yeniden düzenlenmesi ile onun yerine kurulmuş bir bankadır. Eximbank bir devlet
kuruluşudur.
Türk Eximbank‟ın temel amacı;
 İhracatın geliştirilmesi, ihraç edilen mal ve hizmetlerin çeşitlendirilmesi,
 ihraç mallarına yeni pazarlar kazandırılması, ihracatçıların uluslararası ticarette paylarının
artırılması ve girişimlerde gerekli desteğin sağlanması,
 İhracaçatcılar ile yurt dışında faliyet gösteren müteahhitler ve yatırımcılara uluslararası
piyasalarda rekabet gücü ve güvence kazandırılması,
 Yurt dışında yapılacak yatırımlar ile ihracata yönelik yatırım malları üretim ve satışının
desteklenerek teşvik edilmesidir.
Türk Eximbankın ihracatçıya sağladığı krediler aşağıda açıklanmıştır;
a- Kısa Vadeli Ġhracat Kredileri,
-sevk öncesi ihracat kredileri,
-dış ticaret şirketleri kısa vadeli ihracat kredileri,
-ihracata hazırlık kredileri,
-kobilere ihracata hazırlık kredileri,
-kısa vadeli ihracat alacakları iskonto programı,

17. b- Özellikli Krediler,
-yurt dışı mağazalar ve yatırım kredisi,
-özellikli ihracat kredisi,
-gemi inşaat ve ihracatı finansman programı,
-yurt dışı müteahhitlik hizmetlerine yönelik teminat destek programı,
-çevre uygulama programları,
c- Döviz Kazandırıcı Hizmetler Kapsamında Krediler,
-uluslar arası nakliyat ve pazarlama kredisi,
-truzim pazarlama kredisi,
-döviz kazandırıcı diğer hizmetler kredisi,
d- Dünya Bankası Destekli Krediler,
-ihracat finansmanı aracılık kredisi,
e- Serbest Bölgelere Yönelik Krediler,
-S.B. sevk öncesi dövizi ihracat kredi programı,
-S.B. ihracada hazırlık kredi programı,
-S.B. ihracat finansmanı aracılık kredisi,
-S.B. gemi inşaat ve ihracat finansmanı programı,
F- Ġhracata Dönük Üretim Finansmanı,
G- Yurt DıĢı Fuarlara Katılım Kredisi.
27.Prefinansman kredisi nedir?
Prefinansman kredileri;
İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı faaliyetlerle ilgili mal ve hizmet
alımlarının finansmanında kullanılmak üzere,
Firmaların bizzat yurt dışındaki alıcıdan veya uluslararası finans kuruluşlarından sağladıkları,
Döviz ya da efektif olarak sağlanabilen ancak döviz alışı yapılmak suretiyle TL olarak,
Türkiye'deki bankalar veya katılım bankaları aracılığıyla kullanılabilen,
Azami 18 ay vadeli kredilerdir.
28.DıĢ ticaret sermaye Ģirketi ile sektörel dıĢ ticaret Ģirketi farkını belirtiniz.
Dış Ticaret Şirketleri statüsü;tek bir şirket için „Dış Ticaret Sermaye Şirketi‟ şeklinde verilebileceği
gibi, aynı sektörde 10‟dan fazla firmanın bir araya gelmesi suretiyle „Sektörel Dış Ticaret Şirketi‟
şeklinde de verilebilir.
DıĢ ticaret sermaye Ģirketi:İhracat yapan üretici ve ithalatçı firmaların bir dönemde (takvim
yılında) gerçekleştirdikleri FOB bedel üzerinden ihracat tutarları dikkate alınarak kurulmasına izin
verilen dış ticaret şirketleridir.
Statüsünü almak için: Ödenmiş sermayeleri en az 2.000.000.- TL olan ve bir önceki takvim yılında
gümrük beyannamesi bazında; en az FOB bedel üzerinden 100.000.000.- ABD doları veya eş
değerdeki fiili ihracatı gerçekleştiren (transit ve bedelsiz ihracat hariç) anonim şirketlere(A.Ş.)‟lere

18. „Dış Ticaret Sermaye Şirketi‟ statüsü verilir.
Sektörel DıĢ Ticaret Sermaye ġirketleri: İhracata yönelik faaliyet gösteren aynı sektörde normal
yörelerde 10, kalkınmada öncelikli yörelerde 5 ve daha fazla imalatçı ihracatçı Küçük ve Orta
Büyüklükteki İşletmelerin (KOBİ‟lerin) bir araya gelmesiyle kurulan dış ticaret şirketleridir.
Bu şirketler üretim faaliyetlerinde bulunmazlar.Ortakların ihracat ile ilgili üretim,pazarlama, satış
dağıtım organinasyonlarını desteklerler.
Bu şirketlerin amacı ortaklarına ihracat ile ilgili konularda eğitim,gümrükleme, nakliye, sigorta,
tedarik, finansman, devler yardımları, teşvikler ve yasal muafiyetlerden birinci derecede
faydalanmalarını sağlamaktır.
Statüsünü almak:
Normal yörelerde: Aynı üretim dalında faaliyette bulunan ve normal yörelerde yerleşik en az 10
adet KOBİ niteliğine sahip firmaların biraraya gelmesiyle kurulan 500.000.- TL sermayeli Anonim
Şirketlerdir. Her bir ortağın sermaye payı toplam şirket sermayesinin %10‟undan fazla olamaz.
Kalkınkmada Öncelikli Yörelerde: Aynı üretim dalında faaliyette bulunan ve kalkınmada öncelikli
yörelerde yerleşik en az 5 adet KOBİ niteliğine sahip firmaların bir araya gelmesiyle kurulan
250.000.-TL sermayeli Anonim Şirket özelliğine sahip şirketlerdir. Her ortağın sermaye payı toplam
şirket sermayesinin %20‟sinden fazla olamaz.
29.Ġhracat istisnası niçin yapılır?
İhracatı teşvik amacıyla uygulanan „ihracat istisnası‟ ihraç olunan malın yurt dışındaki müşteriye
KDV‟siz olarak teslimine ilaveten ihracatçının ihraç ettiği mallarla ilgili yüklendiği ancak indirim
yoluyla gideremediği KDV‟nin iadesini içerir. Bu işlemler sonucunda ihraç olunan mal tamamen
KDV‟den arındırılmış olur.
29. Ġhracat istisnası (dıĢ ticarette vergileme) niçin yapılır?
Dış ticarette vergileme:
Gümrük vergisi: ; Dış ticarete konu olan malın bir ülkenin
siyasi veya gümrük sınırlarından (gümrük hattından) içeriye geçişi
sırasında miktarları veya değerleri üzerinden alının vergiye “ gümrük
vergisi” denir
1) MALİ AMACI; Devlete gelir sağlamaktır. Gümrük vergileri
devletlerin almış olduğu en eski vergilerdendir ve devletlere bol gelir
sağlamıştır. Gümrük vergisi bu fonksiyonunu zaman içinde, serbest piyasa
ekonomisi politikalarının yaygın kullanımı gibi nedenlerle kaybetmiştir.
Günümüzde ise, gümrük vergisinin fonksiyonunu gelir vergisi, kurumlar
vergisi ve katma değer vergisi gibi gelir sağlayan vergiler üstlenmiştir.
Diğer bir ifadeyle, zaman içinde gümrük vergilerinin mali amacı
zayıflamıştır.
2) POLİTİK VE EKONOMİK AMACI; Gelişmekte olan ülkeler,
yurt içi sanayiyi korumak amacıyla yüksek gümrük vergisi oranları
uygulamışlardır. Dış ticareti serbestleştirmeyi amaçlayan uluslararası
düzenlemelerin artması ve kurumsallaşması gümrük vergilerinin
kullanılmasını ticaret önünde engel olarak gördükleri için temelde
yasaklamakta, ancak korumanın kaçınılmaz olması halinde diğer koruma
amaçlarından ziyade vergilerin kullanılmasının gerekliliğini
savunmaktadır. Yani ikinci en iyi kural işletilmektedir. Bu yaklaşımın
sonucu olarak günümüzde gümrük vergileri ulusal ek onominin korunması
amacıyla sınırlı olarak kullanılabilen vergilerdir.

19. 30) Ġhracatta KDV iadesinin gerçekleĢme Ģartları nelerdir?
a) İhracatın gerçekleşmiş olması
b) İhracat işlemi nedeniyle yüklenilen verginin daha önce indirilmemiş olması
c) İhracata ilişkin belgelerin eksiksiz olması
c-a) Gümrük beyannamesinin aslı veya noter, gümrük iadesi, ilgili vergi dairesi müdürü ya
da YMM onaylı örneği
c-b) Alış ya da satış faturalarının fotokopileri veya bu faturaların dökümünü gösteren ilgili
firmaca onaylı listelerin verilmesi gerekmektedir.
d) Defter kayıtlarının iade edilecek verginin, hesaplanmasına ve kontrolüne imkan verecek
şekilde tutulması.
31. Ġthallat vergi istisnası söz konusu mudur?
Kanun‟un 16. maddesine göre ithalatta vergi uygulanmayacak haller şunlardır:
A-TESLĠMĠ VERGĠDEN ĠSTĠSNA EDĠLEN MAL VE HĠZMETLERĠN ĠTHALĠ
Kanun‟un 16. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi ile bu Kanun‟a göre teslimleri vergiden istisna
edilen mal ve hizmetlerin ithalinin katma değer vergisinden istisna edildiği hükme bağlanmıştır.
Buna göre yurt içinde teslimi vergiye tabi olmayan gemi, uçak, petrol aramalarında kullanılan araç
ve gereçler, deniz-yolu taşıma araçları, külçe altın, döviz, damga pulu gibi mal ve hizmetlerin ithali
de katma değer vergisine tabi olmayacaktır.
B- GÜMRÜK KANUNU’NUN BAZI MADDELERĠNE GÖRE YAPILAN ĠTHALATTA
ĠSTĠSNA UYGULANMASI
Katma değer vergisi Kanunu‟nun 16/1. maddesinin (b) bendinde Gümrük Kanunu‟nun bazı
maddelerine atıfta bulunulmak suretiyle, ithalat istisnası düzenlenmiştir. Gümrük Kanunu‟nun atıfta
bulunulan bu maddelerinde, gümrük vergisinden muaf ve müstesna olarak ithal edilecek ve esas
itibariyle ticari nitelikte olmayan mallar sayılmıştır.
Gümrük vergisinden müstesna olarak ithal edilen bir malın, kural olarak katma değer vergisinden de
istisna edilmesi sözkonusu değildir. Bir malın ithalinin katma değer vergisinden müstesna
olabilmesi için l6/1. maddesinin (b) bendinde belirtilen Gümrük Kanunu‟nun ilgili maddeleri
kapsamına girmesi gerekir. Bu şartları taşımayan, ancak çeşitli mevzuat hükümleri gereğince,
gümrük vergisine tabi tutulmayan malların ithalinde ise, katma değer vergisi uygulanacaktır.
C-GERĠ GELEN EġYANIN KAZANDIĞI DEĞER FARKI ĠSTĠSNAYA DAHĠL DEĞĠLDĠR
Katma Değer Vergisi Kanunu‟nun 3297 Sayılı Kanun‟la değişik 16. maddesinin 1. fıkrasının (b)
bendi ile Gümrük Kanunu‟nun 132. maddesi kapsamında yurtdışına çıkarıldıktan sonra asli
nitelikleri değişmeksizin geri getirilen eşyanın vergiden istisna olduğu, 2. fıkrasında ise, bu
maddeye göre geri gelen eşya dışarıda bir ameliyeye tabi tutulduğu veya asli kısmına bir ilave
yapıldığı takdirde eşyanın kazandığı değer farkının istisnaya dahil olmadığı hükme bağlanmıştır.
D- GERĠ GELEN EġYA ĠLE ĠLGĠLĠ OLARAK YARARLANILAN ĠHRACAT
ĠSTĠSNASI MĠKTARININ ĠADESĠ GEREKĠR
Katma değer vergisi Kanunu‟nun 3297 Sayılı Kanun‟1a değişik 16. maddesinin l. fıkrasının (b)
bendine göre, ihracat istisnasından faydalanılarak ihraç edilen ancak, Gümrük Kanunu‟nun 132.
maddesinde belirtildiği şekilde geri gelen eşyanın ithalat istisnasından faydalanabilmesi için, bu
eşya ile ilgili olarak ihracat istisnası nedeniyle faydalanılan miktarın gümrük idarelerine ödenmesi
veya bu miktar kadar teminat gösterilmesi şarttır.
3065 Sayılı Kanun‟un 11 ile 32. maddesi hükümlerine göre, ihraç edilen malları için, yüklenilen
katma değer vergileri indirim konusu yapılmakta, indirilmeyen kısım ise mükellefe iade
edilmektedir. 11. maddenin (c) bendinde ise; imalatçılar tarafından ihraç edilmek kaydıyla teslim
edilen mallara ait katma değer vergisinin ihracatçılar tarafından ödenmeyeceği, imalatçılar

20. tarafından beyan edilmesi gereken bu verginin vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilip tecil
edileceği ve ihracatın tamamlanmasından sonra tecil edilen bu verginin terkin edileceği hükme
bağlanmaktadır.
E- NAKLĠHANE MUAFĠYETĠ
Türk uyruklu kişilerin yurtdışında belirli bir süre oturduktan sonra Türkiye‟ye kesin dönüşlerinde,
yurtdışındaki ikametleri sırasında kullandıkları ev eşyalarını gümrük vergisinden ve katma değer
vergisinden muaf olarak ithal edebilirler.
Katma değer vergisi Kanunu‟nun 16. maddesinin (b) bendine 4008 Sayılı Kanun‟la eklenen 2.
paragraf ile bu muafiyetten yararlanmanın şartları aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir.
a) İthal edilen eşyanın nakilhane hakkı sahibine ait olmalı ve her cinsten bir adet olmalıdır.
b) Vergilerden muaf olarak ev eşyası ithal hakkının Yurt içi Gümrük Hattı Dışı Eşya Satış
Mağazalarından eşya satın almak suretiyle kullanılması da mümkündür. Ancak bu şekilde satın
alınan eşyanın bir yıl içerisinde dahili ticarete konu edilmemesi gerekir. Aksine davranıldığının
tespit edilmesi halinde, bu Kanun‟a göre ödenmesi gereken vergi, devreden
ve devrolanlardan ayrı ayrı aranır ve Gümrük Kanunu‟na göre ceza uygulanır
F- TRANSĠT, AKTARMA, GÜMRÜK ANTREPOSU, GEÇĠCĠ DEPO, GÜMRÜK SAHASI,
SERBEST BÖLGE REJĠMLERĠNĠN UYGULANDIĞI MAL VE HĠZMETLER
Kanun‟un 16. maddesinin l. fıkrasının (c) bendi, transit, aktarma, gümrük antreposu, geçici depo,
gümrük sahası, serbest bölge rejimlerinin uygulandığı mal ve hizmetleri vergiden istisna etmiştir.
Yukarıda sayılan rejimler, Gümrük Kanunu‟nda Özel Gümrük Rejimleri başlığı altında 90-117.
maddelerinde düzenlenmiştir.
Yukarıda sayılan rejimler çerçevesinde yapılan işlemler, katma değer vergisi açısından ithalat
sayılmamaktadır. İthalat olmayınca vergiye konu teşkil edecek bir işlem de bulunmadığından,
sözkonusu mal ve hizmetler katma değer vergisine tabi olmayacaktır. Esasen sözkonusu rejimler
çerçevesinde yapılan işlemler, gümrük hattı dışında yapıldıkları ve eşyanın serbest dolaşımda
bulunmadığı kabul edilmektedir. Bu açıdan da bakılınca vergiye tabi tutulmamaları gerekir.
32) AB’ye üye olan ve aday olan ülkeler hangileridir?
AB‟ye üye ülkeler:
1) Almanya
2) Avusturya
3) Belçika
4) Çek Cumhuriyeti
5) Danimarka
6) Estonya
7) Finlandiya
8) Fransa
9) Güney Kıbrıs
10) Hollanda
11) Litvanya
12) Lüksemburg
13) Letonya
14) Macaristan
15) Malta
16) İtalya
17) İrlanda
18) İspanya
19) İsveç
20) İngiltere
21) Polonya
22) Portekiz
23) Slovakya

21. 24) Slovenya
25) Yunanistan
26) Bulgaristan
27) Romanya
AB‟ne aday ülkeler :
1)Türkiye
2)Hırvatistan
3)Makedonya
33) Gümrük Birliği‟nin ülkemiz dış ticareti açısından etkilerini tartışınız.
33. GB’nin ülkemiz dıĢ ticareti açısından etkilerini tartıĢınız.
Türkiye-AB Gümrük Birliği‟nin temeli, Roma Antlaşması‟nın yürürlüğe girmesinden bir yıl sonra
1959 yılında Türkiye‟nin AB‟ye katılmak üzere müracaatı ile resmen atılmıştır.
ümrük birliklerinde üye ülkeler arasında gümrük tarife duvarlarının kaldırılması ve serbest ticaret
alanlarının genişlemesi sonucunda refah artırıcı gelişmeler olduğu gibi, üçüncü ülkelere karşı
uygulanan gümrük duvarları nedeniyle refah azaltıcı etkenler de oluşabilir. Tam rekabet piyasasının
geçerli olduğu bir dünya piyasasında optimum refaha ulaşmak için en iyi yol Pareto optimumudur.
Fakat belirttiğimiz üzere, gümrük birliklerinde (dışa karşı uygulanan gümrük tarifeleri sonucunda)
optimum refaha ulaşmak söz konusu olamaz. Burada refahın arttırılması söz konusudur. Bu da
“ikinci en iyi durum” teorisinin içinde ele alınabilir.
Her düzeydeki taraflar arası (bilatéral; unilatéral) gümrük birliği ilişkisinin âkit tarafların
lehlerine olmak üzere karşılıklı menfaatlere dayalı olumlu ve objektif sonuçlar doğurması asıldır.
Gümrük birliklerinin kurulması her iki tarafın ekonomilerini birçok yönden etkiler; ticaret,
üretim, tüketim, gelir dağılımı değişir. Bu tür etkilere gümrük birliklerinin statik etkileri adı verilir.
İrdelenecek olursa bu etkiler;
i) Ticaret Etkisi
Kısa dönemde birlik içi ülkeler arasında ticareti kısıtlayan engeller ortadan kaldırılmıştır.
Birlik dışı ülkelere karşı ise gümrük duvarlarının devam etmesi sonucu birlik dışı ticaret azalabilir.
Kısaca ticaret birlik dışından birlik içine saptırılmıştır. Buna ticaret saptırıcı etki denir.
Uzun dönemde ise, birlik ülkeleri ile birlik dışı ülkeler arasındaki ticaret artabilir. Örneğin
birlik üyeleri, birlik kurulduktan sonra daha fazla büyüme gösterip, gelirleri daha hızlı artmışsa,
ithalat talepleri artacak ve ticaret hacmi, eskiye göre büyüyecektir. Birlik içinde bu ve benzeri
şekilde ticaretin artmasına ticaret yaratıcı etki denir.
ii) Üretim Etkisi
Gümrük Birliği kurulunca, birlik içindeki bazı sanayiler, gümrük tarifelerinin kaldırılması
dolayısıyla, bazı girdileri daha ucuza alabilir. Böylece üretim artabilir. Diğer taraftan, gümrük
tarifelerinin birlik üyeleri arasında kalkması sırasında, daha önce üçüncü ülkelerden düşük maliyetle
alınan bazı mallar, daha yüksek maliyetle birlik üyelerinde alınacağından maliyetler yükselir; bu da
üretim azalışına neden olur.[iv]
iii) Tüketim Etkisi
Gümrük birliklerinin kurulması sonucu oluşan entegrasyon içindeki üyelerin ekonomik
yapılarında bir uygunluk varsa, birleşmenin tüm üyelerin lehine olacağı ve üye ülkeler vatandaşların
gelirlerinin artacağı, gelir artışının talebi kamçılayacağı ve daha çok tüketime fon aktarılacağı kabul

22. edilmektedir. Bu duruma, birlik içinde malların ucuzlaması etki yaptığı gibi üye ülke
vatandaşlarının üretim etkisi nedeniyle gelirlerinin artması da etki yapmaktadır.
iv) Gelir Dağılımı Etkisi
Bilindiği gibi bu tür birliklerin kurulması sonucu ticaret yaratma etkisi nedeniyle birlik içine
kayan ekonomik faaliyetler birlik içindeki üyelerin üretiminin dolayısıyla gelirlerin artmasına neden
olmaktadır. Diğer taraftan ticaret sapması etkisi nedeniyle üçüncü ülkelerin mallarına olan talep
düştüğünden üretim azalacak ve bunun sonucu olarak bu ülkelerin gelirleri düşecektir. Birlik
üyelerinin gelirlerinin artmasına karşın üçüncü ülkelerin gelirlerinin azalması ülkeler arasında gelir
dağılımını bozmaktadır.[v]
v) Dinamik Etkileri
Gümrük Birliği‟nin kurulması, küçük piyasadan büyük piyasaya geçiş anlamı taşıdığından,
ekonomilerin büyük piyasanın avantajlarını da elde etmeleri söz konusudur. Büyük piyasanın
meydana getirdiği bu avantajlara dinamik etkiler adı verilir. Dinamik etkiler, piyasanın büyümesi
sonucu içsel ve dışsal ekonomilerin oluşmasını, daha ileri teknoloji kullanılmasını, uzmanlaşmanın
artmasını yatırımcılar için belirsizliğin azalmasını kapsamaktadır.[vi]
Gümrük Birliği‟nin bu etkilerini inceledikten sonra 1996 yılında Türkiye‟nin içine alındığı
birliğin Türkiye için ne gibi olumlu ve olumsuz etkilerinin olduğuna bakmakta yarar görüyoruz.
34) Coğrafi bölge esasına dayanmayan birleĢmeler hangileridir?
a) İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD)
b) Arap Birliği ve Arap Ortak Pazarı
c) Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı (OPEC)
d) İslam Konferansı Teşkilatı
e) Karşılıklı Ekonomik Yardım Konseyi (COMECON)
f) Bağımsız Devletler Topluluğu (CIS)
35) Kavramlar
DAMPĠNG : Damping, ihracatçı firmanın malını dış piyasada iç piyasada sattığından daha düşük
fiyatla satmasıdır.(dış piyasaya kendi piyasana sattığın fiyattan daha ucuza mal satmak) Amaç,
yabancı ülkelerin üretimine ve satışına zarar vermektir.) Bir ürünün ihracatçı ülkede tüketim için
satışa sunulan fiyattan daha düşük fiyatla ihraç edilmesi şeklinde tanımlanmaktadır.
ANTĠDAMPĠNG : damping; bir malın Türkiye‟ye ihraç fiyatının, benzer malın normal değerinin
altında olmasını ifade eder. İç piyasadaki üreticinin korunması amacıyla normal depğerin ihraç
fiyatını aştığı miktar kadar dampinge karşı vergi(antidamping vergisi) uygulanır.
TİCARET YARATICI / SAPTIRICI ETKİ : Viner‟in gümrük birliği sorunu teorisi
TĠCARET YARATICI ETKĠ : Bir ülke bir başka ülkeyle gümrük birliği kurduğu zaman, birliğe
üye diğer ülkede her hangi bir mal daha ucuza üretiliyorsa, ithalatı pahalandıran aradaki engeller

23. kalktığı için bu mal partner ülkeden ithal edilecektir. İki ülke arasındaki bu yer değiştirme yüksek
maliyetten düşük maliyete doğru bir kaymadır. Üretim yerindeki bu kayma gümrük birliğinin ticaret
yaratıcı, diğer bir ifadeyle refahı artırıcı etkisini gösterir.
TĠCARET SAPTIRICI ETKĠ : Ancak gümrük üyelerinden birinin, birlik kurulmadan önce
gümrüğü ödendikten sonra bile yerli üretime nazaran daha ucuz olduğu için, en düşük maliyetli
üçüncü bir ülkeden ithal edeceği başka mallarda olabilir. Bu durumda üretimin yer değiştirmesi üye
ülkeler arasında değil düşük maliyetli üçüncü ülke yüksek maliyetli üye ülke arsında olacaktır. Bu
kayma ise gümrük birliğinin ticaret saptırıcı , diğer bir ifadeyle refahı azaltıcı etkisini gösterir.
(Daha önce söz konusu malı üçüncü ülkeden ithal eden ülke, karşılıklı olara gümrüklerin
sıfırlanması nedeniyle fiyatları düşen üye ülkeden ithal etmeye başlayacaktır. Üçüncü ülkenin fiyatı
ortak gümrük tarifesi nedeniyle, ithalatın yapıldığı üye ülkeden yüksek olacaktır.)
(Viner gümrük birliklerinin ticaret saptırma ve ticaret yaratma etkileri üzerinde durarak; birliğin
ticaret yaratıcı etkisinin ticaret saptırıcı etkisinden büyük olması halinde refahın artacağını, küçük
olması halinde ise refahın azalacağını savunmuştur.)
ANTREPO : Kelime anlamı olarak gümrüklere gelen ticari eşyanın konulduğu, korunduğu yer,
ardiye anlamlarına gelmektedir. Antrepo gümrük gözetimi altında bulunan eşyanın konulması
amacıyla kurulan ve kuruluşunda aranılacak koşulları ve nitelikleri yönetmelikle belirlenen yerlere
denir. Ayrıca antrepolar eşyanın gümrük mevzuatında düzenlenen şekilde konulması halinde süresiz
kalabildiği ve eşyanın antrepoda kaldığı süre içerisinde eşyaya terettüp eden vergilerin ödenmediği
bir gümrük rejimidir.
ARBĠTRAJ : Arbitraj fiyat farklarından yararlanmak amacıyla para,
kıymetli maden, tahvil ve hisse senedi alıp satma işlemidir.
Farklı piyasalarda aynı menkul kıymetler için farklı denge fiyatları oluşmuş olması durumunda,
menkul kıymetlerin ucuz olduğu piyasadan alınarak daha pahalı olduğu piyasada satılmasıdır.
Arbitrajcı arbitraj işlemini gerçekleştiren kişidir. Alış-satış işleminin aynı anda gerçekleştiği
varsayımı altında arbitrajcı hiçbir risk üstlenmez. Arbitrajda malın satış fiyatı ile alış fiyatı
arasındaki pozitif fark arbitrajcı kârıdır. Arbitraj, piyasa işleyişinde bozukluğun sonucudur. Zira
işleyen bir piyasada aynı menkul kıymetler için tek fiyat oluşur. Ve işleyen piyasalarda arbitraj
mümkün değildir.
Arbitrajı örnekleyecek olursak; İMKB'de 10€ = 21.4 TL iken Dowjones'ta 10€ = 27 TL ise
arbitrajcı İMKB'den aldığı avroları Dowjones'ta satarak kâr elde eder. Arbitrajın oluşabilmesi için
iki piyasanın birbirinden habersiz olması gerekir fakat günümüzde mükemmel piyasa koşullarına
yaklaşılmakta olduğundan arbitraj gün geçtikçe zorlaşmaktadır.
ÇAPRAZ KUR : Çapraz Kur, bir ülkeye ait para biriminin herhangi bir ek işlem yapmadan aracı
bir ülkeye ait para biri sayesinde hızlı bir şekilde başka bir ülke para birimine
çevrilmesidir. Oldukça basit bir uygulama olduğu gibi vakit kazanma ve işlem kolaylığı açısında da
oldukça yararlı bir uygulamadır.
DEMURAJ : Dış ticaret işlemlerinde konteynırdaki yükün boşaltılması için alıcı (ithalatçı) ve
satıcının (ihracatçı) yaptığı anlaşmayla belirlenen sürenin aşılması halinde, konteynır başına alıcı
tarafından (navlundışı) ödenen gecikme bedelidiR. Demuraj; Türk Ticaret Kanununa göre, deniz
taşımacılığı uğraşısındaki alıcı ve satıcı, gemi ile sevk edilecek malın, ilgili limanda yükleme ve
boşaltma süresini en başta belirlemek zorundadır.

24. DIġ TĠCARET HADLERĠ : Ticaret hadlerini öncelikle iç ticaret hadleri ve dış ticaret hadleri
olmak üzere iki ayrı bölümde incelemek gerekir. Dış ticaret hadleri, ülkeler arasındaki ticarette nisbi
fiyatlar şeklinde karşımıza çıkar ve en çok kullanılan şekilde ihracat fiyat endeksinin ithalat fiyat
endeksine oranı olarak tanımlanır. İç ticaret haddi ise ülkede tarımsal ürünler fiyat endeksinin
sanayi ürünler fiyat endeksine oranıdır. Birincisi ülkenin uluslararası ticarette, ticaretin o ülkenin
aleyhine olup olmadığını, ikincisi ise mübadeleden sanayi kesiminin mi yoksa tarım kesiminin mi
daha kazançlı olduğunu açıklamakta kullanılır.
GATT : ( General Agreement on Tariffs and Trade ) : Uluslararası ticareti, haklar ve
sorumluluklar açısından düzenleyen çok taraflı bir anlaşmadır. 1947'de 23 ülke tarafından
imzalanan bir anlaşma ile kurulmuştur. 1 Ocak 1948'de de yürürlüğe girmiştir. GATT'ın kuruluş
amacı, ithalat vergilerini azaltmak, uluslararası ticaretin önündeki tüm engelleri kaldırmak ve
ticarette ayırımcı uygulamalara son vermek olarak belirlenmişti. Arthur Dunkel kuruluşun mimarı
olarak bilinir. 23 kurucu üye, 45 bin kalem malın gümrük tarifinde karşılıklı taviz vermiştir. Dünya
Ticaret Örgütü (WTO), 1 Ocak 1995'de, uluslararası ticaretin en etkin kurumu olarak, Ticaret ve
Gümrük Tarifeleri Genel Anlaşması'nın (GATT) yerine kurulmuştur.
NAVLUN : Navlun, deniz ve nehir yolu ile taşınan eşya için, taşıma hizmeti
karşılığında gemi şirketine ödenen ücret. Navlun bedeli resmi bir tarifeye veya sözleşmeye
göre tahakkuk eder. Teslim şekline göre navlun satıcıya veya alıcıya ait olabilir.
Navlun peşin ödenebileceği gibi (Freight Prepaid), varış limanında da ödenebilir (Freight Payable
At Destination/Freight Collect). Tüm bunlar deniz ticaretinde konşimento adı verilen sözleşmelerde
düzenlenir.
VESAĠK :Evrak, doküman. Özellikle akreditif ve diğer bankacılık işlemlerinde fatura, konşimento,
vb. belgelerin genel adı. Vesaik mukabili ödeme : malın yüklenmesinden sonra, malı temsil eden
sevk belgelerinin, ihracatçının bankası kanalıyla bedelinin tahsili karşılığında teslim edilmek üzere
ithalatçının bankasına gönderilmesidit. İthalatçının bankası, ithalatçı ödemeyi gerçekleştirmeden,
malı gümrükten çekebilmesi için gerekli olan belgeleri ithalatçıya teslim etmez.
Kaynakça
Yaser Gürsoy “Dış Ticaret İşlemleri Yönetimi”, Ekin Yayınevi, 6.Baskı, 2010.
http://tr.wikipedia.org