1.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
kinh tÕ chÝ nh trÞ
§Ò tµi: T¹ i sao nãi häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d lµ hßn ®¸ t¶ng to
lín nhÊt trong häc thuyÕt kinh tÕ cña C. M¸c
bµi lµm
C¸c M¸c - Nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ häc, Nhµ triÕt häc thiªn tµi cña §øc
®· ®Ó l¹i cho nh©n lo¹i biÕt bao häc thuyÕt mµ ®Õn nay vÉn cßn nguyªn gi¸
trÞ . Cã thÓ nãi häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d lµ mét ph¸t hiÖn vÜ ®¹i nhÊt
cña M¸c ë thÕ kû XIX. Nã lµ "viªn ®¸ t¶ng" trong toµn bé häc thuyÕt cña
«ng.
Chóng ta, ai còng biÕt r»ng: bÊt cø mét häc thuyÕt kinh tÕ nµo ra ®êi
hay h×nh thµnh còng ®Òu dùa trªn hai tiÒn ®Ò lµ thùc tiÔn vµ häc
thuyÕt . Bëi lÏ t duy häc thuyÕt b¾t nguån tõ thùc tiÔn råi quay trë l¹i
thùc tiÔn ®Ó kiÓm nghiÖm tÝnh ®óng ®¾n cña häc thuyÕt . H¬n n÷a mét
®Æc ®iÓm kinh tÕ cña C¸c M¸c lµ tÝnh kÕ thõa vµ tÝnh phª ph¸n: kÕ thõa
c¸i ®· cã, cßn ®óng vµ phª ph¸n ®Ó t×m ra nh÷ng h¹n chÕ cña häc thuyÕt
®· cã ®Ó läc bá, bæ sung, s¸ng t¹o, ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn. Häc thuyÕt
kinh tÕ cña C¸c M¸c ®îc tr×nh bµy trong t¸c phÈm vÜ ®¹i cña «ng lµ Bé
"T b¶n". Trong bµi viÕt nµy chóng ta chØ ®Ò cËp ®Õn mét häc thuyÕt vÜ
®¹i nhÊt cña «ng , ®ã lµ häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d.
Häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d cña C¸c M¸c ra ®êi trong bèi c¶nh lÞch
sö T©y ¢u cña nh÷ng n¨m 40 thÕ kû XIX:
- VÒ thùc tiÔn kinh tÕ : lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt dùa
trªn thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ®· hoµn thµnh. ChÝnh nã
®· t¹o ra c¬ së vËt chÊt ®Ó c¸c ph¹m trï kinh tÕ víi t c¸ch lµ b¶n chÊt cña
quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa béc lé kh¸ râ nÐt.
- VÒ thùc tiÔn chÝnh trÞ x· héi : lµ thêi kú cã nhiÒu biÕn ®æi vÒ
chÝnh trÞ vµ x· héi ®· vµ ®ang diÔn ra (C¸ch m¹ng ph¶n phong kÕn cña
Ph¸p, C«ng x· Pari vµ phong trµo c«ng nh©n Ph¸p, Phong trµo hiÕn ch¬ng,
Cuéc c¸ch m¹ng t s¶n 1848 mang tÝnh toµn ch©u ¢u). §ã lµ nh÷ng chÊt
liÖu quý gi¸ cho sù h×nh thµnh c¸c häc thuyÕt cña C¸c M¸c .
1

2.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
- VÒ ti Òn ®Ò lý lu Ën: C ¸c M ¸c ®· d ùa vµo kinh t ch Ýnh trÞ t s ¶n
Õ
c æ ®iÓn Anh ( W. Pe tty, A.Sm ith, D .Ricard o), ch ñ ngh Üa x · h éi kh «ng t -
ëng c ña Ph ¸p, TriÕ th äc c æ ®iÓn §øc (H ªghen vµ Phoi¬b ¾c).
C ¸c M ¸c ®· kÕ th õa nh ÷ng t tëng c ña nh ©n lo ¹i, s öa ®æi, b æ xung
vµ ph ¸t tri Ón h äc thuyÕ tkinh t c ña m ×nh ë tr×nh ®é cao h ¬n.
Õ
L ªnin ®· nh Ën xÐ t: "T Êt c ¶ th iªn tµi c ña C .M ¸c ch Ýnh lµ ë ch ç ®· gi¶i
®¸p ®îc nh ÷ng vÊn ®Ò m µ t tëng ti ªn tiÕ n c ña nh ©n lo ¹i ®· n ªu ra. C .M ¸c
®· kÕ th õa tÊ t c ¶ nh ÷ng c ¸i g × tè t ®Ñ p nh Êt m µ lo µi ngêi ®· s ¸ng t¹o ra
trong thÕ k û XIX"
Víi b èi c ¶nh ra ®êi trªn , h äc thuyÕ tgi¸ trÞ th Æng d c ña C .M ¸c ®îc
tr×nh b µy tõ ph Çn IV ®Õ nph Çn V trong quyÓn 1 vµ tõ ph Çn I ®Õ nph Çn III
trong quyÓn 3 c ña B é "T b ¶n"
H äc thuyÕ t gi¸ trÞ th Æng d nghiªn c øu trùc tiÕ p s ù tån t¹i vµ ph ¸t
tri Ón c ña quan h Ö s ¶n xu Êt T b ¶n ch ñ ngh Üa , t×m ra quy lu Ë t gi¸ trÞ
th Æng d víi t c ¸ch lµ quy lu Ë t kinh t tu yÖ t ®èi (hay quy lu Ë t kinh t c ¬
Õ Õ
b ¶n) c ña x · h éi T b ¶n, nghiªn c øu h ×nh th øc biÓu hiÖn c ña gi¸ trÞ th Æng
d m µ tr íc ti ªn lµ lîi nhu Ën vµ lîi nhu Ën b ×nh qu ©n.
N éi dung c ¬ b ¶n c ña h äc thuyÕ tgi¸ trÞ th Æng d c ña M ¸c th Ó hiÖn
c ô th Ó nh sau:
+ Sù chuyÓn ho¸ tiÒn tÖ thµnh T b¶n
Tõ sù ph©n biÖt vµ ph©n tÝch tiÒn tÖ th«ng thêng ,vµ tiÒn tÖ
lµm chøc n¨ng t b¶n th«ng qua hai c«ng thøc H-T-H vµ T-H-T , C.M¸c ®·
, ,
kh¼ng ®Þnh T-H-T lµ c«ng thøc chung cña T b¶n, trong ®ã T = T +
dentaT ,
Khi ph©n tÝch c«ng thøc chung cña T b¶n T-H-T ë c¶ hai trêng hîp
trao ®æi ngang gi¸ vµ kh«ng ngang gi¸ M¸c ®Òu thÊy kh«ng sinh ra
dentaT, vµ kh«ng lµm cho tiÒn tÖ lín lªn, tõ ®ã M¸c ®· t×m ra m©u
thuÉn cña c«ng thøc chung mµ néi dung cña nã lµ : TiÒn tÖ lín lªn võa ë
trong lu th«ng, nhng l¹i kh«ng sinh ra ë trong lu th«ng ( mµ sinh ra ë ngoµi
lu th«ng- trong s¶n xuÊt )
M¸c ®· gi¶i quyÕt m©u thuÉn trªn b»ng c¸ch t×m ra mét lo¹i hµng ho¸
míi ®ã lµ hµng ho¸ søc lao ®éng. §©y lµ mét lo¹i hµng ho¸ cã thuéc
tÝnh t¹o ra gi¸ trÞ míi lín h¬n gi¸ trÞ cña b¶n th©n nã, lµm sinh ra
dentaT, vµ tiÒn tÖ lín lªn. Tõ ®ã m¸c ®· ph©n tÝch hai ®iÒu kiÖn ®Ó
søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸ vµ hai thuéc tÝnh cña nã ( gi¸ trÞ sö
dông vµ gi¸ trÞ ). §Õn ®©y M¸c ®· kÕt luËn: TiÒn trë thµnh t b¶n khi
søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸.
2

3.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
+ Sù s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi
ë n éi dung n µy m ¸c ®· d ïng ph¬ng ph ¸p ph ©n tÝch ®i tõ c ¸i chung ®Õ n
c ¸i ri ªng ( ®Æc th ï ) ®Ó ph ©n tÝch qu ¸ tr×nh lao ®éng vµ qu ¸ tr×nh lµm
gia t¨ng gi¸ trÞ ( qu ¸ tr×nh s ¶n xu Êt gi¸ trÞ th Æng d ). §ã lµ c ¬ s ë kinh t Õ
- x · h éi cho qu ¸ tr×nh s ¶n xu Êt ra m ( gi¸ trÞ th Æng d ).
T õ gi¸ trÞ th Æng d, M ¸c ®· ®a ra kh ¸i niÖm t b ¶n vµ lao ®éng .
M ¸c ®· ph ¸t hiÖn ra tÝnh hai m Æt c ña lao ®éng s ¶n xu Êt h µng ho ¸
vµ d ùa vµo ®ã M ¸c ®· chia t b ¶n th µnh C vµ V, tõ ®ã lµm râ m èi quan
h Ö, vai trß c ña C vµ V ®èi víi viÖc s ¶n xu Êt ra m . ¤ng c ßn ph ª ph ¸n
nh ÷ng quan ®iÓm kh «ng ®óng xung quanh vÊn ®Ò n µy, t×m ra c «ng th øc
tÝnh gi¸ trÞ h µng ho ¸ trong x Ý nghiÖp T b ¶n lµ W= ( c + v + m )
C òng trong n éi dung n µy. M ¸c ®· ph ©n tÝch râ c ¸c kh ¸i niÖm :
- Ngµy lao ®éng vµ c ¬ c Êu c,ña n ã.
- T û su Êt gi¸ trÞ th Æng d : m =TGL§TDx100%/ TGL§CT
= mx, 100%/v
- Khèi lîng gi¸ trÞ thÆng d : M = m x V
Nh÷ng kh¸i nioÖm trªn lµ tiÒn ®Ò ®Ó t×m ra ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸
trÞ thÆng d tuyÖt ®èi dùa trªn biÖn ph¸p kÐo dµi ngµy lao ®éng hoÆc
gia t¨ng cêng ®é lao ®éng .
+ Sù s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi
LuËt lao ®éng ra lµm h¹n chÕ ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng
d tuþªt ®èi th× chñ nghÜa t b¶n ®· chuyÓn sang ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra
gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi.
Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi lµ mét ph¬ng ph¸p
rót ng¾n thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó t¨ng t ¬ng øng thêi gian lao
®éng thÆng d dùa trªn c¬ së t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong ngµnh s¶n
xuÊt hµng tiªu dïng vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt liªn quan tíi
ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ tiªu dïng.
M¸c ®· nghiªn cøu qu¸ tr×nh t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña ngêi c«ng
nh©n vµ ®· chøng minh ®îc r»ng : Ba giai ®o¹n ph¸t triÓn lùc lîng s¶n
xuÊt - t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng còng ®ång thêi lµ ba giai ®o¹n n©ng cao
tû suÊt m t¬ng ®èi cña nhµ t b¶n ®èi víi ngêi c«ng nh©n ( giai ®o¹n hiÖp
t¸c gi¶n ®¬n T b¶n chñ nghÜa , c«ng trêng thñ c«ng T b¶n chñ nghÜa ,
®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ T b¶n chñ nghÜa )
+ Mèi quan hÖ vµ sù kh¸c biÖt gi÷a s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng
®èi vµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tuþªt ®èi
C¶ hai ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi vµ s¶n
xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi ®Òu gièng nhau vÒ môc ®Ých- tøc
3

4.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
®Òu lµm t¨ng th êi gian lao ®éng th Æng d . Nhng ch óng kh ¸c nhau ë c ¸ch
®Æ t gi¶ th iÕ t, biÖn ph ¸p th ùc hiÖn vµ kÕ tqu ¶ thu ®îc.
+ Quy luËt gi¸ trÞ thÆng d
Theo C.M¸c, viÖc s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d lµ quy luËt kinh tÕ c¬
b¶n cña chñ nghÜa t b¶n, «ng ®· viÕt :" ViÖc t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d , ®ã
lµ quy luËt tuyÖt ®èi cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt ®ã".
ThËt vËy, môc ®Ých s¶n xuÊt cña chñ nghÜa t b¶n kh«ng ph¶i lµ
s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ sö dông mµ lµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d . Chóng sÏ
theo ®uæi gi¸ trÞ thÆng d dï ph¶i tr¶ b»ng bÊt cø gi¸ nµo. S¶n xuÊt ra gi¸
trÞ thÆng d chÝnh lµ ®éng c¬ ho¹t ®éng cña x· héi t s¶n, nã lµ ®éng
lùc chÝnh thóc ®Èy sù vËn ®éng cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ
nghÜa. M¸c viÕt :" Môc ®Ých cña s¶n xuÊt T b¶n chñ nghÜa lµ lµm giµu,
lµ nh©n gi¸ trÞ lªn, lµm t¨ng gi¸ trÞ , do ®ã b¶o tån gi¸ trÞ tríc kia vµ
t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d "
§Ó s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tèi ®a, c¸c nhµ t b¶n t¨ng cêng bãc
lét c«ng nh©n lµm thuª kh«ng ph¶i b»ng cìng bøc siªu kinh tÕ ( b¹o lùc, roi
vät ) , mµ b»ng cìng bøc kinh tÕ (kû luËt ®ãi rÐt) dùa trªn c¬ së më réng
s¶n xuÊt , ph¸t triÓn kü thuËt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng cêng ®é
lao ®éng.
Nh vËy, néi dung cña quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña ph¬ng thøc s¶n
xuÊt t b¶n chñ nghÜa lµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tèi ®a cho nhµ t
b¶n b»ng c¸ch t¨ng sè lîng lao ®éng lµm thuª vµ t¨ng møc bãt lét.
Quy luËt gi¸ trÞ thÆng d cã vai trß cùc lín trong x· héi t b¶n: nã
quyÕt ®Þnh sù ph¸t sinh, ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n vµ sù thay thÕ nã
b»ng mét x· héi kh¸c cao h¬n, lµ quy luËt vËn ®éng cña cña ph¬ng thøc
s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa. Sù t¸c ®éng cña quy luËt nµy lµm cho m©u
thuÉn c¬ b¶n vµ nãi chung toµn bé m©u thuÉn cña chñ nghÜa t b¶n ngµy
cµng s©u s¾c. Do ®ã, ®èi víi giai cÊp t s¶n hiÖn ®¹i, viÖc t×m c¸ch ®iÒu
chØnh ®Ó thÝch nghi vµ tån t¹i lµ rÊt cÇn thiÕt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt
nµy.
Víi quy luËt trªn, gi¸ trÞ thÆng d ®· biÓu hiÖn trong ®êi sèng cô
thÓ cña chñ nghÜa t b¶n ë giai ®o¹n tù do c¹nh tranh thµnh sù biÓu hiÖn
cña tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n vµ lîi nhuËn b×nh qu©n. §ång thêi quy
luËt gi¸ trÞ thÆng d còng biÓu hiÖn thµnh quy luËt lîi nhuËn b×nh qu©n
nÕu xÐt trªn ph¹m vÞ toµn x· héi.
Tãm l¹i, häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d ®îc coi lµ viªn ®¸ t¶ng trong
häc thuyÕt kinh tÕ cña C.M¸c. §iÒu ®ã gi¶i thÝch v× sao c¸c thÕ lùc thï
®Þch lu«n t×m mäi c¸ch phñ nhËn häc thuyÕt nµy. Cho dï chñ nghÜa t b¶n
cã phñ nhËn, ®iÒu chØnh hay biÕn ®æi th× kh¸i niÖm bãc lét lao ®éng
4

5.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
thÆng d cña c«ng nh©n còng kh«ng v× thÕmµ mÊt ®i ý nghÜa. Ngµy nay,
sù bãc lét kh«ng chØ nh»m vµo nh÷ng ngêi c«ng nh©n lµm thuª mµ cßn
nh»mvµo c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ qu¶n lý, thËm chÝ sù bãc lét cßn v¬n
ra khái ph¹mvi ®Êt níc th«ng qua c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia.
Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn ®Êt níc vµ quèc tÕhiÖn nay- ®iÒu kiÖn
chung sèng hoµ b×nh ®Ó x©y dùng kinh tÕgi÷a c¸c chÕ®é x· héi kh¸c nhau,
khi nghiªn cøu vËn dông nã, chóng ta cÇn biÕt ph¶i khai th¸c theo híng kinh
tÕ®Ó nhanh chãng lµm giµu cho níc ta.
5