Dau dau

ĐAU ĐẦU
ThS. Nguyễn Thị Như TrúcThS. Nguyễn Thị Như Trúc

1. PHÂN LOẠI ĐAU ĐẦU THEO ICHD - II
2. TIẾP CẬN MỘT TRƯỜNG HỢP ĐAU ĐẦU
3. ĐAU ĐẦU MIGRAINE
4. ĐAU ĐẦU CĂNG CƠ
5. ĐAU ĐẦU CỤM
6. ĐAU DÂY THẦN KINH V
NỘI DUNG

Đau đầu là cảm giác
khó chịu ở vùng giới
hạn bởi ụ chẩm và hốc
mắt do sự kích thích các
cảm thụ thần kinh đau.

SỰ PHÂN BỐ TK CẢM GIÁC VÙNG ĐẦU MẶT
 Vùng mặt và các xoang,
hốc mắt: TK tam thoa.
 Da đầu: TK chẩm lớn và
chẩm nhỏ.
 Vùng sau tai: TK tai lớn.
 Vùng cổ: các rễ C2, C3,
C4.
 Trong sọ: vùng màng não
trên lều do TK tam thoa,
vùng dưới lều do TK thiệt
hầu chi phối

PHÂN LOẠI ĐAU ĐẦU
Bảng phân loại đau đầu Quốc tế lần II – 2004 (ICHD – II)
Phần 1: Đau đầu nguyên phát
1. Migraine
2. Đau đầu căng cơ
3. Đau đầu từng cụm
4. Các đau đầu nguyên phát khác: đau đầu
khi gắng sức, đau đầu khi ngủ, đau nửa đầu
liên tục

Phần 2: Đau đầu thứ phát
5. Chấn thương đầu và cổ.
6. Bệnh mạch máu trong sọ và cột sống.
7. Bệnh nội sọ khác không do nguyên nhân mạch máu:
tăng áp lực nội sọ tự phát, u nội sọ, đau đầu sau co giật
8. Do thuốc.
9. Nhiễm trùng hệ TK trung ương.
10. Rối loạn cân bằng nội môi: thiếu oxy mô, tăng HA,
RL chức năng tuyến giáp.
11. Bệnh ở cổ, mắt, tai mũi họng, răng hàm mặt.
12. Rối loạn tâm thần.

Phần 3:
13. Đau TK sọ, đau mặt do nguyên nhân trung
ương và đau mặt nguyên phát: đau dây TK V
14. Các đau đầu khác (chưa phân loại)

TIẾP CẬN MỘT TRƯỜNG HỢP ĐAU ĐẦU
Hỏi bệnh sử
Đau đầu từ lúc nào? Mới xảy ra/đã nhiều lần
tương tự?
Thời gian xuất hiện đau đầu?
Đặc tính cơn đau, đau có theo nhịp mạch?
Đau đầu từng cơn hay đau liên tục?
Cường độ cơn đau đầu?
Vị trí đau đầu?

Hỏi bệnh sử
Các yếu tố làm tăng và giảm cơn đau?
Các triệu chứng kèm theo.
BN có tiền căn chấn thương sọ não gần đây
không?
Các bệnh toàn thân như AIDS, lao có thể gây
biến chứng TK.

Khám lâm sàng
Khám toàn diện và khám thần kinh.
Ðể trả lời các vấn đề đặt ra khi hỏi bệnh.

Khám lâm sàng:
Cần lưu ý các trường hợp đau đầu có đặc tính sau đây
thì có thể là bệnh nặng:
 Xảy ra đột ngột khi bệnh nhân đang gắng sức
 Có bất thường về TK
 Tuổi trên 50
 Đau đầu càng tăng
 Bất thường về dấu hiệu sinh tồn
 Đau đầu dữ dội lần đầu tiên
 Co giật

Các xét nghiệm hình ảnh học: cần thực hiện trong
các trường hợp sau
 Đau đầu mới khởi phát với cường độ dữ dội.
 Đau đầu mới khởi phát sau 50 tuổi.
 Triệu chứng không giống các loại đau đầu đã từng
xảy ra.
 Có các triệu chứng TK định vị.
 Đáp ứng điều trị kém
 Xảy ra sau chấn thương.
 Trên BN suy giảm miễn dịch

 CTScan sọ não
Xuất huyết nãoNhồi máu não

 CTScan sọ não
Xuất huyết dưới nhện Máu tụ dưới màng cứng

Nhi m KSTễ
CTScan sọ não

 MRI
Thuyên tắc xoang tĩnh mạch

Glioblastoma
Multiforme
T1W
T1W+Gd
T2W

 MRA
Hệ động-tĩnh mạch não

 Mạch não đồ: dị dạng mạch máu não, phình mạch,
thuyên tắc tĩnh mạch
Hình aûnh phình ñoäng maïch
naõo

Dịch não tủy: chỉ định trong viêm màng não - não,
xuất huyết màng não.
Các xét nghiệm sinh hóa:
 Tốc độ lắng máu: viêm động mạch.
 Nồng độ rượu, nồng độ thuốc.
 Bun, creatinin.
 Ion đồ.
 Đường huyết.

ĐAU ĐẦU MIGRAINE
Cơ chế bệnh sinh
 Sự kích hoạt các neurone phân tiết chất dẫn truyền
TK (dopamine và serotonin) ở thân não
→ làm nhạy cảm hóa vỏ não
→ phát sinh sóng kích thích vỏ não lan từ vùng chẩm
ra phía trước
→ giảm chuyển hóa và tưới máu → kích hoạt hệ mm
- TK sinh ba.
→ phóng thích các chất CGRP, neurokinin A, chất P
→ gây hiện tượng viêm vô trùng của thành mạch và
gây đau.

Đặc điểm lâm sàng
Yếu tố khởi phát:
 Yếu tố tâm lý: stress, ngủ quá nhiều, mất ngủ.
 Yếu tố môi trường: thay đổi thời tiết, mùi khói,
thuốc lá, nước hoa.
 Hormon: chu kỳ kinh nguyệt, thai kỳ, mãn
kinh, thuốc ngừa thai.
 Chế độ ăn: rượu, caffeine, chế độ ăn không
điều độ.

Dấu hiệu báo trước:
Triệu chứng về tâm thần (trầm cảm/kích thích)
Triệu chứng về TK thực vật (uống nhiều, tiểu
nhiều, phù, buồn nôn, tiêu chảy hoặc táo bón, đổ
mồ hôi, mệt mỏi).

Tiền triệu:
 Triệu chứng thị giác dạng chói sáng di
chuyển và có cấu trúc
 Giảm thị lực
 Cảm giác tê bì, châm chích ở một chi
trên và mặt cùng bên
 Mất ngôn ngữ thoáng qua

Đau đầu:
 Khởi phát đau thường một bên đầu, sau
đó có thể lan sang hai bên.
 Đau theo nhịp mạch.
 Cường độ tăng dần và dữ dội.
 Thời gian cơn đau từ vài giờ đến vài
ngày nếu không điều trị.

Triệu chứng đi kèm:
 Buồn nôn, nôn.
 Sợ tiếng động.
 Sợ ánh sáng.
 Sợ mùi.
 Chóng mặt tư thế.
 Mất khả năng tập trung.

Trạng thái sau cơn:
Mệt mỏi, uể oải, cảm giác yếu toàn thân và
buồn ngủ, kéo dài vài giờ đến vài ngày.

Điều trị
Các bước:
 Điều trị cắt cơn đau
 Điều trị ngừa cơn: khi số cơn nhiều trên 3
cơn mỗi tháng hay khi điều trị cắt cơn không
hiệu quả, phải dùng thuốc lâu dài 3-6 tháng.
 Tránh các yếu tố khởi phát cơn
 Tâm lý liệu pháp.

Điều trị
Điều trị cắt cơn
 Thuốc giảm đau:
Acetaminophen ± codein:
650 – 1300mg mỗi 4 – 6h
Aspirin: 650 – 1300 mg mỗi 4 – 6h
Ibuprofen: 400 – 800 mg mỗi 6 – 8h
Naproxen: 275 – 550 mg mỗi 6 – 8h
Các thuốc ức chế COX - 2
Các thuốc giảm đau trung ương

Điều trị
 Thuốc chống nôn:
Metoclopramide (Primperan 10mg TMC)
Domperidone (Motilium M)
Thuốc an thần: benzodiazepine

Điều trị
 Triptans: đồng vận thụ thể 5HT1 chọn
lọc
Cơ chế: 5HT1B → co mạch
5HT1D/F → ức chế phóng thích
các CGRP và kinin tại các đầu tận cùng
sợi trục TK sinh ba → ức chế sự dãn
mạch và p/ứng viêm
5HT1D/F → giảm dẫn truyền
đau trung ương

Điều trị
 Triptans:
 Xịt mũi (Sumatriptan 5 – 20mg, Zolmitriptan 5mg):
xịt một nhát, lặp lại nếu cần 1 lần sau 1h
 Uống (Sumatriptan v 25, 50, 100mg, Naratriptan v
2,5mg, Zolmitriptan v 2,5, 5mg, Rizatriptan v 5,
10mg, Almotriptan v 12,5mg, Eletriptan v 20, 40mg):
liều đầu 1v, lặp lại nếu cần 1 hoặc 2 liều cách nhau
>1h, tối đa 2-3v mỗi ngày
 Không nên uống Triptans hơn 3 ngày mỗi tuần để
tránh đau đầu dội ngược

Điều trị
 Các dẫn chất của Ergot:
đồng vận thụ thể 5HT1 không chọn lọc
Cơ chế:
 đồng vận trên các thụ thể giống triptans
 đồng vận thụ thể dopamine → nôn
 đồng vận thụ thể norepinephrine → co mạch
toàn thân

Điều trị
 Các dẫn chất của Ergot:
 Ergotamine tartrate: viên 1mg (uống 1-2mg), viên
2mg NDL, viên 2mg đặt hậu môn, lặp lại nếu cần
 Dihydroergotamine xịt mũi 0,5mg/nhát, mỗi liều 4
nhát, xịt 1 lần
 Dihydroergotamine dạng uống: Tamik viên 3mg
uống, 1-2 lần
Việc lạm dụng thuốc gây đau đầu dội ngược

Điều trị
Điều trị ngừa cơn
 Thuốc ức chế bêta
Propranolol 40-240 mg/ngày
Atenolol 50-150 mg/ngày
Metoprolol 50-200mg/ngày
Nadolol 20-240mg/ngày
 Thuốc ức chế calci
Verapamil 180-320 mg/ngày
Flunarizine 5-10 mg/ngày

Điều trị
 Thuốc chống trầm cảm ba vòng
Amitriptyline 10 – 100 mg/ngày
Nortriptyline 10 – 100 mg/ngày
CCĐ: glaucome, phì đại TLT, bệnh tim, có thai
 Thuốc chống động kinh
Valproate 1250-2400 mg/ngày
Gabapentine 900-2500mg/ngày
Topiramate 100-400 mg/ngày

Điều trị
 Thuốc kháng serotonin và histamin
Cyproheptadine 4-8mg/ngày
Pizotifen 0,5-8 mg/ngày
 Thuốc KV non-steroid
Naproxen Sodium 550-1100mg/ngày

Điều trị
Tránh các yếu tố khởi phát cơn:
 Tránh các thuốc dãn mạch, thuốc ngừa thai.
 Sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi điều độ.
 Tránh các căng thẳng tâm lý.
 Tránh các thức ăn chứa rượu, bia.
 Giới hạn sử dụng caffeine.
Tâm lý liệu pháp

ĐAU ĐẦU CĂNG CƠ
 Các cơ vùng mặt, cổ, da đầu bị co thắt
→ tăng áp lực trong các cơ
→ giảm lượng máu nuôi cơ → acid lactique
→ kích thích phóng thích các chất gây đau.
Yếu tố khởi phát: mất ngủ, ngủ quá nhiều, ăn
quá no, uống nhiều rượu, làm việc trong môi
trường ồn ào, căng thẳng, bệnh toàn thân.

Depression
Anxiety
Stress
Noise
Alcohol
Medications

- Cơn đau đầu kéo dài vài phút đến nhiều ngày
- Cảm giác đau như siết chặt, nặng đầu
- Đau hai bên đầu
- Đau không theo nhịp mạch
- Cường độ trung bình
- Không nôn / không có triệu chứng sợ ánh
sáng và tiếng ồn, hoặc chỉ có 1 trong 2

Điều trị
 Thuốc giảm đau
Acetaminophen: 650 – 1000mg mỗi 6 – 8h
Aspirin: 650 – 1000 mg mỗi 6 – 8h
Ibuprofen: 400 – 800 mg mỗi 6 – 8h
Naproxen: 275 – 550 mg mỗi 6 – 8h

Điều trị
 Thuốc giãn cơ
Tizanidine (Sirdalud viên 2mg):
2-4mg x 3 lần/ngày
 Thuốc chống trầm cảm
- Thuốc chống trầm cảm ba vòng:
Amitriptyline 10 - 25mg/ngày
- Sulpiride 50 – 100mg/ngày

Điều trị
Điều trị không dùng thuốc
Nằm nghỉ trong phòng yên tĩnh, tránh ánh sáng
Xoa bóp các cơ vùng gáy và da đầu, đắp ấm
Tránh uống nhiều rượu, bỏ thuốc lá
Ăn uống điều độ
Tập thể dục đều đặn
Tránh căng thẳng, tránh cố gắng quá mức

ĐAU ĐẦU TỪNG CỤM
 Vùng hạ đồi hoạt hóa hệ TK mạch máu dây
TK V → đau theo vùng chi phối dây TK V1
 RL TK tự chủ cùng bên:
 RL chức năng giao cảm (sụp mi, co đồng tử,
tăng tiết mồ hôi ở trán và mặt)
 Kích hoạt phó giao cảm (tăng tiết nước mắt,
nước mũi, nghẹt mũi sung huyết)

 Cơn đau xảy ra từng đợt, hằng định theo giờ
trong ngày và có tính chu kỳ trong năm
 Yếu tố khởi phát: uống rượu, ánh sáng chói,
hoạt động mạnh, thức ăn có chứa nitrite (đồ
hộp, thịt nguội), thuốc giãn mạch

 Cường độ rất dữ dội.
 Cơn đau tập trung một bên hốc mắt hoặc
trên trán gần phía thái dương một bên đầu.
 Cơn kéo dài 15 – 180p nếu không điều trị
 Số cơn đau: từ 1 cơn/2 ngày cho tới 8
cơn/ngày

 Triệu chứng phối hợp ở phía bên đau:
Sung huyết kết mạc mắt
Chảy nước mắt
Chảy nước mũi
Nghẹt mũi
Vã mồ hôi ở trán, mặt
Co đồng tử
Hẹp khe mi
Phù mi mắt

Điều trị
Điều trị cắt cơn:
 Thở oxy 100% qua mặt nạ 7-10lít/phút trong tối
đa 15 phút
 Nhóm triptans:
Sumatriptan: 6mg TDD / 20mg xịt mũi
Zolmitriptan: 5–10mg uống / 5mg xịt mũi
 Dihydroergotamine 0,5 – 1mg TM hay TB
Dihydroergotamine xịt mũi liều 2mg
 Lidocaine, capsaicin nhỏ mũi gây tê tại chỗ

Điều trị
Điều trị ngừa cơn:
 Nguyên tắc:
 Bắt đầu điều trị sớm
 Cần tiếp tục điều trị cho đến khi BN hết đau
đầu ít nhất 2 tuần
 Giảm liều thuốc từ từ
 Điều trị lại với thuốc khi bắt đầu có đợt đau
cụm kế tiếp

Điều trị
 Corticoides: Prednisone liều 0,5 mg/kg,
dùng tối đa không quá 3 tuần
 Lithium carbonate 300mg 2-3 lần/ngày
 Thuốc ức chế calci:
Verapamil 120 – 720mg/ngày
Nimodipine 30mg x 4 lần/ngày
Flunarizine 5-10mg/ngày

Điều trị
 Thuốc chống động kinh:
Valproate 600 – 2000mg/ngày
Topiramate 50 – 125mg/ngày
 Kháng viêm non-steroid
 Tránh các yếu tố khởi phát cơn: tránh rượu,
thuốc lá, thức ăn có nitrite, thuốc giãn mạch..

ĐAU DÂY THẦN KINH V
Đại cương
 TK V: tiếp nhận cảm
giác vùng mặt, các
xoang, hốc mắt, miệng;
vận động các cơ nhai;
chức năng giao cảm.
TK V gồm 3 nhánh:
. TK mắt.
. TK hàm trên.
. TK hàm dưới.

Đại cương
Nguyên nhân:
- TK V bị chèn ép vi thể trong sọ
- Dị dạng mạch máu
- Do u
- Do các động mạch bị xơ vữa
- Do các chồi xương ở mặt trên xương đá
- Do sự mất myelin của TK V

Lâm sàng
 Có các cơn đau mặt và trán kịch phát kéo dài
vài giây và dưới 2 phút
 Đau đột ngột, dữ dội, đau nhói hay nóng bỏng
 Phân bố dọc theo một hay nhiều nhánh của
dây TK V
 Cơn đau bị kích thích bởi các vùng cò súng,
hay khi nhai, đánh răng, rửa mặt, nói chuyện…
 Giữa các cơn BN không có triệu chứng
 Không có thiếu sót TK

Lâm sàng
Vị trí các vùng cò súng

Điều trị
Điều trị nội khoa:
- Thuốc chống động kinh:
Carbamazepine: khởi đầu 100-200mg/ngày, tăng
dần mỗi 200mg cho đến khi có tác dụng, liều trung bình
hiệu quả là 600-1200mg/ngày.
Phenytoin 300-400mg/ngày.
Oxcarbazepine 300 – 900mg/ngày
Gabapentin: khởi đầu 300mg/ngày, sau đó tăng liều
900-2400mg/ngày
Valproate: 500 – 2000mg/ngày
- Kháng viêm Non-steroid

Điều trị
Điều trị nội khoa:
- Baclofen: khởi đầu 5-10mg 3 lần/ngày, sau
đó tăng liều 10mg mỗi 2 ngày cho đến khi có
tác dụng, liều hiệu quả thông thường 50-60
mg/ngày.
- Amitriptyline: 25-50mg/ngày
Điều trị ngoại khoa:
Phẫu thuật giải ép vi mạch máu

LƯỢNG GIÁ
 Phân loại đau đầu
 Chẩn đoán và điều trị đau đầu migraine
 Chẩn đoán và điều trị đau đầu căng cơ
 Chẩn đoán và điều trị đau đầu từng cụm
 Chẩn đoán và điều trị đau dây TK V

Dau dau

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Dau dau

Similar to Dau dau (20)

Dau dau