Presentación dos instrumentos do Pórtico da Gloria da Catedral de Santiago de Compostela.

1. OS INSTRUMENTOS
DO PÓRTICO DA
GLORIA
Unha orquestra
medieval en pedra

3. Un dos aspectos que máis chama a atención
dentro da complicada composición escultórica
do Pórtico da Gloria é a variedade de
instrumentos musicais que sosteñen entre as
mans os vintecatro ancians do Apocalipsis,
taiados na primeira arquivolta do vano central.
Lexos de representar obxectos inventados,
son un complexo catálogo de instrumentos
reais e por tanto, un valioso testemuño que
permite coñecer cómo era, ou alo menos,
cómo podía soar a música da época.

4. REDOMA
Recipiente de corpo ancho e
redondeado na base e alongado e
estreito cara arriba.
Hai dúbidas sobre a súa utilidade,
uso litúrxico, místico ou incluso como
un tipo de copa onde bebían os
músicos.

5. REDOMA
Os máis entendidos
en estudos de música xacobea
consideran que no Pórtico
represéntase un tipo de cabaza
vaciada e seca que
os músicos daquela época
empregaban como
instrumento rudimentario de
percusión ou a modo de diapasón
para obter un timbre para afinar.

6. Entre uns e outros, os ancians tañen
instrumentos pertencentes a case a totalidade
das familias de corda medievais.

7. ARPA
E o instrumento máis antigo
que chega ao continente no século IX
procedente de Irlanda.
Se trata do instrumento celta por excelencia.

8. ARPA SALTERIO
É unha especie de triángulo con cordas situadas a
ambos lados da caixa de resonancia. Para ser tañida se
sosten coma un arpa. Trátase dos instrumentos máis
enigmáticos que existen, porque non deixou casi ningún
descendente para estudar a súa evolución. Sen
embargo, parece que foi moi popular na Idade Media, tan
sólo superado polo salterio.

9. SALTERIO
Foi o instrumento de corda punteada máis
popular da España medieval.
De forma trapezoidal, os músicos, nesta
ocasión sentados, e co instrumento sobre os
xeonllos, pulsaban as cordas cun pequeno
apéndice en forma de púa chamado plectro.

10. LAUDE
Trátase dun instrumento
punteado que non ten buratos sonoros
visibles. O seu corpo, moi estreito con lados
casi rectos, esquinas fortemente redondeadas
e fondo abombado parece indicar que o
instrumento resulta do vaciado dun medio
tronco de madeira. .

11. FIDULA OU VIOLA OVAL
Instrumento de corda provisto dun masto
largo e caixa armónica, coas tapas superior e
inferior de forma ovalada.

12. FIDULA OU VIOLA OVAL
Parece que era un instrumento moi coñecido
na Idade Media e de uso xeralizado, anque
variaba o número de cordas.
Executábase fretando cun arco.

13. FIDULA OU VIOLA EN OITO
Instrumento de arco provisto de masto e caixa
armónica, con tapas en forma de oito.
No século XIII tiña cinco cordas.
No medievo chamábanno, as veces, vihuela.

14. ORGANISTRUM
Citado nos textos medievais, o seu nome
deriva da contracción latina de “organum” e
“instrumentum”.

15. ORGANISTRUM
Trátase dunha especie de fídula integrada por
unha caixa de resonancia, de madeira, en
forma de oito nos instrumentos máis antigos, e
outra caixa alargada na parte correspondente
ao mango ou masto, onde van instaladas
unhas teclas ou tiradores.

16. ORGANISTRUM
As cordas facíanse soar fretándoas
cunha roda xiratoria de madeira movida a
súa vez por unha manivela.

17. ORGANISTRUM
Estas cordas non se tañían cos dedos
directamente, senon que facíase mediante
unhas teclas ou tiradores que se accionaban
nuns casos pulsando e noutros tirando cos
dedos, o que traducíase en sons máis ou
menos agudos.

18. Todos os instrumentos que acabamos de
observar, poideron ser reproducidos grazas á
exactitude e ao detalle con que o Maestro
Mateo esculpíu a pedra no Pórtico da Gloria.
Así, por tanto, ademáis do seu valor
escultórico, a arquivolta externa no Pórtico
ofrece unha orquestra petrificada, fósil, unha
imaxe iconográfica coma se estiveran
inmovilizados co seu xesto e coa súa postura
daquel momento.

19. REDOMA

20. ARPA

21. ARPA SALTERIO

22. SALTERIO

23. LAÚDE

24. FIDULA OU VIOLA OVAL

25. FIDULA OU VIOLA OVAL

26. FIDULA OU VIOLA EN OITO

27. ORGANISTRUM

28. ORGANISTRUM

29. DEPARTAMENTO
DE
EDUCACIÓN
MUSICAL
DEPARTAMENTO
DE
EDUCACIÓN
MUSICAL

30. Pórtico da Gloria
C.E.I.P.
VIÑAS
POIO