การประกันภัยทางทะเลและขนส่ง

1. อ.สุชีรา ธนาวุฒิ
โปรแกรมวิชาการจัดการ คณะวิทยาการจัดการ
มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา

2. ความหมายของการประกันภัย
ทางทะเล
สัญญาประกันภัยทางทะเล คือ สัญญาซึ่งผู้รับ
ประกันภัยรับที่จะชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่
ผู้เอาประกันภัยตามวิธีการและในขอบเขตที่ได้
ตกลงกันไว้โดยสัญญาเพื่อความเสียหายทาง
ทะเล กล่าวคือ ความเสียหายอันเกิดจากการ
เสี่ยงภัยทางทะเล
A contract of marine insurance is a contract whereby
the insurer undertakes to indemnify the assured, in
manner and to the extent thereby agreed, against
marine losses, that is to say, the losses incident to
marine adventure.

3. สรุปความหมายการประกันภัย
ทางทะเล
การประกันภัยทางทะเล (Marine Insurance)
หมายถึง การประกันความเสียหายอันเกิดขึ้นแก่
ตัวเรือ ทรัพย์สิน หรือสินค้า ระหว่างการเดินทาง
เพื่อขนส่งสินค้าจากต้นทางไปยังปลายทาง เรือ
อาจประสบภัย เช่น ลมพายุ เรือเกยตื้น เรือชน
กัน เรือชนหินโสโครก ไฟไหม้ หรือภัยซึ่งเกิด
จากการกระทำาของโจรสลัด ซึ่งก่อให้เกิดความ
เสียหาย หรือความสูญเสียแก่ตัวเรือ ทรัพย์สิน
หรือสินค้าดังกล่าว

4. ความเป็นมาของการประกันภัย
ทางทะเล
มีจุดเริ่มต้นจากวิธีปฏิบัติในทางการค้าของชาว
บาบิโลเนียนซึ่งก่อให้เกิดสัญญา 2 ประเภทที่
เรียกว่า บอตตอมรี่ (Bottomry) และเรสปอนเดน
เทีย (Respondentia) ต่อมาในสมัยโรมันได้รับ
การพัฒนาโดยบอตตอมรี่ มีลักษณะเป็นการให้กู้
ยืมเงินโดยมีเรือเป็นหลักประกัน ส่วนเรสปอน
เดนเทีย มีลักษณะเป็นการให้กู้ยืมเงินโดยใช้
สินค้าเป็นหลักประกัน

5. ถึงแม้ว่าทั้งบอตตอมรี่ (Bottomry) และเรสปอน
เดนเทีย (Respondentia) เป็นเรื่องของการกู้ยืม
เงินโดยมีหลักประกัน แต่อัตราดอกเบี้ยที่ผู้ให้กู้
คิดจากผู้กู้เพื่อชดเชยให้คุ้มกับ ความเสี่ยง
ของตนนั้นได้ให้อิทธิพลต่อแนวความคิดเรื่อง
การคิดเบี้ยประกันภัย (Premium) ตามสัญญา
ประกันภัยทางทะเลในเวลาต่อมา

6. ความสำาคัญของการประกันภัย
ทางทะเล
เป็นหลักประกันสำาคัญแก่ผู้เกี่ยวข้องทั้งหมดใน
ระบบการเดินเรือและการค้าระหว่างประเทศ เมื่อ
มีความเสียหายเกิดขึ้นจะไม่ส่งผลกระทบต่อผู้ที่
เกี่ยวข้อง
เป็นการส่งเสริมธุรกิจระหว่างประเทศให้เจริญ
ก้าวหน้าขึ้น เพราะธุรกิจต้องมีการส่งสินค้าจาก
ประเทศต้นทางไปยังอีกประเทศปลายทาง ระยะ
ทางในการขนส่งสินค้าที่มีระยะทางไกล อาจเกิด
ภัยอันตรายขึ้นระหว่างการขนส่งตามมาด้วย
ดังนั้นการที่บริษัทประกันภัยเข้ามาช่วยรับภาระ

7. วัตถุประสงค์ของการทำาประกัน
ภัยขนส่งสินค้าทางทะเล
เพื่อเรียกค่าสินไหมทดแทนตามกรมธรรม์
ประกันภัย
เพื่อเป็นหลักประกันต่อธนาคารหรือ
สถาบันการเงินในการรับซื้อตั๋วเงิน
เพื่อเป็นฐานสำาหรับคำานวณภาษีอากรขา
เข้า

8. ประเภทของการประกันภัยทาง
ทะเล
แบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท ได้แก่
การประกันภัยตัวเรือ (Hull Insurance)
เป็นการคุ้มครองความเสียหายต่อตัวเรือจาก
อุบัติเหตุต่าง ๆ เช่น ภัยจาก ลมพายุ เรือเกยตื้น
เรือชนกัน เรือชนหินโสโครก และยังหมายความ
รวมถึงการประกันค่าระวางด้วย การประกันภัย
ตัวเรือ แยกตามจุดประสงค์ของเรือที่ใช้ ได้แก่
การประกันภัยเรือที่ใช้เพื่อการค้า และการ
ประกันภัยเรือสำาราญ ที่ใช้เพื่อการส่วนตัว
หรือการโดยสารเพื่อความบันเทิง

9. การประกันภัยการขนส่งสินค้า
(Marine Cargo Insurance)
เป็นการรับประกันภัยเฉพาะการขนส่ง
สินค้าทางทะเล และการขนส่ง
พัสดุไปรษณีย์ กรมธรรม์ประกันภัยให้
ความคุ้มครองสินค้าที่เอาประกันภัย อยู่ใน
ระหว่างการขนส่งสินค้าทางทะเลจาก
ประเทศหนึ่งไปยังอีกประเทศหนึ่ง ต่อความ
สูญเสียและความเสียหายของสินค้าที่ขนส่ง
โดยทางเรือ

10. การขนส่งสินค้าทางทะเล
ผู้ขนส่งทางทะเลสามารถแบ่งออกเป็น 2
ประเภท ได้แก่
ผู้ขนส่งทางทะเลที่ไม่มีเรือ (Non-Vessel
Owning Carrier หรือ NVOC) เช่น ผู้รับจัดการ
ขนส่ง (Freight Forwarder) ที่ออกใบตราส่ง
ของตนเอง (House Bill of Lading) ให้แก่ผู้ส่ง
ของ แล้วว่าจ้างสายเดินเรือให้ทำาการขนส่ง
โดยที่สายเดินเรือจะออกใบตราส่งทางทะเล
(Ocean Bill of Lading) ให้แก่ผู้รับจัดการขนส่ง

11. ผู้ขนส่งทางทะเลที่มีเรือ (Vessel Owning
Carrier หรือ VOC) จำาแนกเป็น 2 ประเภท ตาม
ลักษณะการประกอบการในการให้บริการขนส่ง
ทางทะเลที่แตกต่างกัน
สายเดินเรือประจำาเส้นทาง (Liner Shipping)
เป็นผู้ขนส่งทางทะเลที่ให้บริการขนส่งสินค้า
ทางทะเลระหว่างเมืองท่าหรือกลุ่มของเมืองท่า
หนึ่งไปยังเมืองท่าหรือกลุ่มของเมืองท่าอีกแห่ง
หนึ่งเป็นประจำา โดยมีกำาหนดเวลาตารางเดิน
เรือที่แน่นอน
เรือไม่ประจำาเส้นทางหรือเรือจร (Tramp)
เป็นการขนส่งของผู้ขนส่งทางทะเล ที่มัก

12. การประกันภัย และเงื่อนไข
ความคุ้มครองในกรมธรรม์
ภัยทางทะเล (Peril of The Sea) หมายถึง ภัยที่
เกิดจากเหตุการณ์อันไม่สามารถคาดการณ์ล่วง
หน้าได้ โดยภัยนั้นอาจเกิดจาก ภาวะผิดปกติ
ของคลื่นลมในทะเลตามธรรมชาติ หรืออุบัติเหตุ
จากการสัญจรทางทะเล เช่น ภัยจากพายุ มรสุม
เรือจม เรือชนกัน เรือเกยตื้น หรือเรือชนหิน
โสโครก
อัคคีภัย (Fire) หมายถึง ความเสียหายที่เกิดขึ้น
จากเหตุเพลิงไหม้ ภัยระเบิด ฟ้าผ่า หรือเกิดจาก
การลุกไหม้อันเนื่องมาจากปฏิกิริยาเคมีตาม
ธรรมชาติของสินค้า แต่ต้องไม่เกิดจากความ

13. การทิ้งทะเล (Jettisons) หมายถึง การนำาเอา
สิ่งของหรือสินค้าที่ขนส่งมาในเรือทิ้งลงทะเลให้
เรือเบาลง เพื่อช่วยให้เรือพ้นจากภัยทางทะเลที่
กำาลังคุกคาม และสามารถเดินทางต่อไปยังจุด
หมายปลายทางได้โดยปลอดภัย
โจรกรรม (Thieves) หมายถึง การโจรกรรม
โดยโจรสลัด ซึ่งมีการกระทำาอย่างรุนแรงโดย
การใช้กำาลังเพื่อช่วงชิงทรัพย์ หรือสินค้าที่ขนส่ง
โดยเรือ
การกระทำาโดยทุจริตของคนเรือ (Barratry)
หมายถึง การกระทำาโดยมิชอบของคนงานบน
เรือ โดยเจตนามิชอบ ตั้งแต่นายเรือจนกระทั่ง
ถึงลูกเรือในอันที่จะทำาให้เกิดความเสียหายแก่
ทรัพย์สิน หรือสินค้าที่ทำาการขนส่งในเรือนั้นอีก

14. ภัยอื่น ๆ (Other Peril) หมายถึง ภัยนอก
เหนือจากที่กล่าวมาแล้วข้างต้น ซึ่งผู้เอาประกัน
ภัยต้องการความคุ้มครองเพิ่มเติมก็จะต้องมีการ
ตกลงกันระหว่างการขอเอาประกันภัย โดยผู้เอา
ประกันภัยจะต้องชำาระเบี้ยประกันภัยในอัตราสูง
ขึ้น เช่น ภัยสงคราม เป็นต้น ทั้งนี้ผู้รับประกัน
ภัยทางทะเลจะออกใบเสร็จสลักหลังแนบติดไว้
กับกรมธรรม์ โดยปกติกรมธรรม์ประกันภัยทาง
ทะเลจะไม่คุ้มครองภัยสงคราม การนัดหยุดงาน
และการจลาจลในประเทศ

15. ความคุ้มครองการประกันภัย
ทางทะเลลักษณะเดิม
การประกันภัยตามเงื่อนไขให้ความคุ้มครอง
แคบที่สุด หรือ Free Particular Average
(F.P.A.)
การประกันภัยให้ความคุ้มครองความเสียหาย
โดยสิ้นเชิง และความเสียหายบางส่วนหรือ
With Average (W.A.)
การประกันภัยให้ความคุ้มครองความเสียหาย
ทั้งหมด หรือ All Risks

16. ความคุ้มครองตามกรมธรรม์
ประกันแบบใหม่
เงื่อนไข Institute Cargo Clauses (C) หรือ
ICC (C)
เงื่อนไข Institute Cargo Clauses (B) หรือ
ICC (B)
เงื่อนไข Institute Cargo Clauses (A) หรือ
ICC (A)

17. เอกสารจำาเป็นสำาหรับใช้
ประกอบการจัดทำากรมธรรม์
ประกันภัย
กรณีส่งออก
ใบกำากับสินค้า (Invoice) สำาหรับผู้นำาเข้า
(Import) เงื่อนไขการซื้อขายในลักษณะการ
กำาหนดราคาเฉพาะค่าสินค้าเพียงอย่างเดียว
(FOB), ราคาสินค้ารวมค่าระวางเรือ (C&F) และ
ผู้ส่งออก (Exporter) เงื่อนไขซื้อขายในการ
กำาหนดราคาสินค้ารวมค่าระวางเรือและค่า
ประกันภัย (CIF)
ใบตราส่งสินค้า (Bill Of Lading : B/L) สำาหรับ

18. รายการบรรจุหีบห่อ (Packaging List)
จดหมายรับรองเครดิตที่ธนาคารออกให้
(Letter of Credit : L/C) (กรณีลูกค้า มี
การขอเปิดเอกสาร)

19. กรณีนำำเข้ำ
• ประกอบด้วยใบยืนยันรำคำสินค้ำ หรือใบ
เสนอรำคำ (Pro-forma Invoice) และ
จดหมำยรับรองเครดิต (Letter Of Credit :
L/C)

20. เมื่อดำำเนินกำรเสร็จสิ้น จะมีเอกสำร
หลักฐำนที่แสดงกรรมสิทธิ์ในกำรค้ำ
ระหว่ำงประเทศ ดังนี้
ใบกำำกับสินค้ำ (The Invoice)
ใบตรำส่งสินค้ำ (Bill of Lading)
ตั๋วแลกเงินหรือดร๊ำฟท์ (Bill of
Exchange)
กรมธรรม์ประกันภัย (Marin Insurance)

21. กำรกำำหนดรำคำสินค้ำในกำร
ซื้อขำยสินค้ำระหว่ำงประเทศ
กรณีเป็นผู้ส่งออก
(ผู้ขำยสินค้ำ)
กรณีเป็นผู้นำำเข้ำ
(ผู้ซื้อสินค้ำ)
ขำยในรำคำ F.O.B.
(ไม่ต้องซื้อประกันภัย)
ขำยในรำคำ C&F
(ไม่ต้องซื้อประกันภัย)
ขำยในรำคำ C.I.F.
(ต้องซื้อประกันภัย)
ซื้อในรำคำ F.O.B.
(ต้องซื้อประกันภัย)
ซื้อในรำคำ C&F
(ต้องซื้อประกันภัย)
ซื้อในรำคำ C.I.F.
(ไม่ต้องซื้อประกันภัย)