1. วิตามิน

2. วิตามินคืออะไร
วิตามิน
เป็นสารอาหารที่ไม่ให้
พลังงานและร่างกายต้องการ
เพียงวันละน้อยเท่านั้น แต่มี
ความจาเป็นต่อการทางานของ
ร่างกาย ซึ่งหากร่างกายได้รับใน
ปริมาณมากหรือน้อยเกินไปจะ
ทาให้เกิดความผิดปกติได้

3. เรารับประทานวิตามินเพื่อ
 วิตามินบางชนิดช่วยทา
หน้าที่เป็นส่วนที่ทาให้
เอนไซม์หรือโปรตีนใน
ร่างกายทางานได้
 ให้เพื่อเสริมแก่ร่างกาย เช่น
หญิงตั้งครรภ์ และ ระหว่าง
ให้นมบุตรจะมีความต้องการ
สารอาหารเพิ่มขึ้น

4. เรารับประทานวิตามินเพื่อ
 ให้เพื่อป้องกันการขาดวิตามิน
โดยเป็นอาหารเสริมในคนที่มี
ความเสี่ยงต่อภาวะขาด เช่น
เด็กแรกเกิด หรือผู้ป่วยโรค
เรื้อรัง
 ให้เพื่อการรักษา ให้กับผู้ป่วย
ที่แสดงอาการขาดวิตามิน

5. ชนิดของวิตามิน
 วิตามินที่ละลายในน้า
B1 B2 C …..
 วิตามินที่ละลายในไขมัน
A D E K
มารู้จักวิตามินกันเถอะค่ะ

6. วิตามินที่ละลายน้า
วิตามิน บี 1 หรือ thiamine
พบมากใน
 เนื้อหมูและเนื้ออื่นๆ ยีสต์ ข้าว
สาลี ข้าวโอ๊ต ข้าวซ้อมมือ ข้าว
กล้อง แป้งถั่วเหลือ ถั่วเมล็ด
แห้ง ไข่แดง นม

7. ประโยชน์
• ช่วยเจริญอาหาร
• ทาให้ระบบย่อยและระบบขับถ่ายดีขึ้น
• ทาหน้าที่ช่วยในการนากระแสประสาท
ทาให้กล้ามเนื้อทางานอย่างมี
ประสิทธิภาพ
• ช่วยในการเจริญเติบโต การสืบพันธุ์
และการผลิตน้านม
วิตามินที่ละลายน้า
วิตามิน บี 1 หรือ thiamine

8. วิตามินที่ละลายน้า
วิตามิน บี 1 หรือ thiamine
• การขาดวิตามินบี 1 ทาให้เกิด
โรคเหน็บชา (Beriberi) มี
ความผิดปกติทางระบบ
ประสาท เช่นประสาทอักเสบ
นอน บุคลิกภาพเสื่อม ความจา
ไม่ดี นอนไม่หลับ มีอาการทาง
หัวใจ

9.  มีอยู่ทั่วไปในพืชสีเขียว นม
เนยแข็ง เนื้อสัตว์ ตับ ไข่ รา
ข้าว ข้าวกล้อง มันฝรั่ง และ
แหล่งที่พบของวิตามินบี 1 ทุก
ชนิด โดยนมจะมีปริมาณ
วิตามินบี 2 มากกว่า บี 1 ถึง
4 เท่า
วิตามินที่ละลายน้า
วิตามิน บี 2 หรือ Riboflavin

10. วิตามินที่ละลายน้า
วิตามิน บี 2 หรือ riboflavin
 ประโยชน์
รักษาสุขภาพของผิวหนังและ
ระบบประสาท
บารุงสายตา
เกี่ยวกับการสร้างพลังงาน
ของร่างกายโดยเป็น
ส่วนประกอบสาคัญของ FAD
ช่วยให้เม็ดเลือดแดงคงสภาพ ขอบคุณวิตามินบีที่ทาให้ดิฉันสวย

11. วิตามินที่ละลายน้า
วิตามิน บี 2 หรือ riboflavin
ผลจากการขาดวิตามินบีสอง
• อาการที่พบมักเกิดความผิดปกติ
กับตา ปาก และลิ้น และผิวหนัง
เช่น ตามีน้าตามากและตาเจ็บ
ตามีความไวต่อแสง
• มีอาการริมฝีปากแห้ง แตก เป็น
โรคปากนกกระจอก
• รวมทั้งผมแห้งและร่วง

12. วิตามินที่ละลายน้า
วิตามิน บี 3 หรือ Nicotinic acid
 พบในถั่ว ธัญพืช
 เป็นองค์ประกอบของสารสาคัญ
ในกระบวนการหายใจระดับเซลล์
 NAD+
 ผลจากการขาดร่างกายอ่อนเพลีย
ผิวหนังและระบบประสาททางาน
ผิดปกติ

13. วิตามินที่ละลายน้า
วิตามิน บี 5 หรือ Pantothenic acid
 พบในเนื้อ ธัญพืช
 เป็นองค์ประกอบของสารสาคัญ
ในกระบวนการหายใจระดับเซลล์
 Coenzyme A
 เป็นสารที่เป็นศูนย์กลางในการ
สร้างพลังงานของ
Carbohydrate Protein Lipid
 ถ้าขาดจะอ่อนเพลีย เกิดการชา
ตามปลายนิ้วมือ นิ้วเท้า

14. วิตามินที่ละลายน้า
วิตามิน บี 6 หรือ Pyridoxine
 พบในเนื้อ ธัญพืช ผักสีเขียว
 เป็นองค์ประกอบของสาระสาคัญ
ในกระบวนการที่เกี่ยวกับ
ปฏิกิริยาเคมีของกรดอะมิโน
 ช่วยในการสร้างเม็ดเลือดแดง
 ถ้าขาดจะเกิดอาการโลหิตจางแบบที่
เม็ดเลือดแดงมีขนาดเล็กกว่าปกติ

15. วิตามินที่ละลายน้า
วิตามิน บี 12 หรือ Cobalamine
 พบในเนื้อ ธัญพืช ผักสีเขียว
 ช่วยในการสร้างเม็ดเลือดแดง
 ร่างกายสังเคราะห์ได้เองจาก
แบคทีเรียในลาไส้ใหญ่
 ถ้าขาดจะเกิดอาการโลหิตจาง
แบบที่เม็ดเลือดแดงมีขนาด.
ใหญ่กว่าปกติ

16. วิตามินที่ละลายในน้า
วิตามินซี (Ascorbic acid)
 วิตามินซีมีมากในผักและผลไม้สด โดยเฉพาะพวกพืชตระกูลส้ม เช่น
ส้มเขียวหวาน มะนาว และฝรั่ง อาหารจากสัตว์ที่มีวิตามินมากคือ ตับ
ไข่ปลา
 ประโยชน์
 วิตามินซีมีความสาคัญต่อสุขภาพเหงือก
และฟัน
 ช่วยในการเร่งให้แผลหาบเร็วขึ้น
โดยเฉพาะแผลที่ถูกไฟไหม้ น้าร้อนลวก
และช่วยให้กระดูกหักหายเร็วขึ้น

17. วิตามินซี (Ascorbic acid)
ประโยชน์
 มีความสาคัญต่อระบบภูมิคุ้มกัน และต่อต้าน
การอักเสบต่อเชื้อแบคทีเรียและไวรัส
 วิตามินซีช่วยลดการแพ้ต่างๆ รวมทั้งโรค
ภูมิแพ้โดยยับยั้งสารที่เรียกว่า ฮีสตามีน

18. ผลจากการขาด
 เป็นโรคลักปิดลักเปิด
 ในทารกถ้าขาดทาให้ติดเชื้อได้ง่าย
 ทาให้หลอดเลือดฝอยไม่แข็งเกิดรอยจ้าใต้ผิวหนัง

19. วิตามิน A
• ได้แก่ นม เนย ไข่แดง น้ามันตับปลาหรือตับปลา นอกจากนี้ยัง
พบในผักใบเขียว เช่น บรอคโคลี่ พริก ผักตาลึง ผักบุ้ง
โดยเฉพาะผลไม้ที่มีสีเหลืองจัดเขียวจัดและสีแสดจะมีวิตามิน เอ
สูงมาก เช่น มันเทศ แครอท ลูกพีช มะละกอ กล้วย สับปะรด
ละมุด ขนุน ส้มสด ๆ มะม่วงและทุเรียน

20. วิตามิน A (Ratinol)
 ประโยชน์
ช่วยในการเห็นในที่สลัวโดยควบคุมการทางานของ เซลล์รับ
แสงที่นัยน์ตา
ช่วยบารุงเซลล์ผิวให้เกิดความชุ่มชื้น
สารเบต้าแคโรทีนช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระในร่างกายซึ่งเป้น
สารก่อมะเร็งในร่างกาย

21. วิตามิน A
ผลจากการขาดวิตามินเอ
 ส่งผลที่ดวงตาโดยทาให้เกิดโรคตาบอดใน
เวลากลางคืน
 เกิดการอักเสบของทางเดินหายใจส่วนต้น
บ่อย
 ผิวหนังหนาขึ้น แห้ง หยาบเป็นเกล็ด หรือ
เกิดเป็นตุ่มสาก

22. วิตามิน D (Calciferol)
 พบมากได้แก่ น้ามันตับปลา
ไขมัน นม เนย ตับสัตว์ ปลาทู ไข่
แดง ปลาแซลมอน ปลาซาดีน
ปลาแม็คเคอเรล
 นมเป็นอาหารที่นิยมเสริมวิตามิน
ดี เพราะเป็นอาหารที่มี
แคลเซียม ฟอสฟอรัสและไขมัน
ที่จะช่วยเพิ่มอัตราการดูดซึมจาก
ลาไส้เล็ก

23. วิตามิน D
ประโยชน์
• วิตามินดีช่วยในการดูดซึม
แคลเซียมและฟอสฟอรัส มี
ความสาคัญในการสร้างกระดูก
และฟันและการเจริญเติบโต
ตามปกติของเด็ก
 ควบคุมปริมาณแคลเซียมใน
ร่างกาย

24. วิตามิน D
ผลจากการขาด
 โรคกระดูกอ่อนทั้งในเด็กและผู้ใหญ่
 กระดูกเปราะหักง่าย
 เกิดการชักได้ง่าย
 ฝันผุง่าย

25. วิตามิน K (Phylloquinone)
แหล่งที่พบ
• ผักกระเฉด กะหล่าปลี บร็อคโคลี่ มะเขือเทศ หน่อไม้ฝรั่ง
สาหร่ายทะเล น้ามันถั่วเหลือง น้ามันตับปลา ตับหมู นมวัว
เนยแข็ง โยเกิร์ต ไข่แดง น้ามันดอกคาฝอย และพืชผักที่มีใบสี
เขียวอื่น
• แบคทีเรียในลาไส้สามารถสังเคราะห์ขึ้นได้เอง

26. วิตามิน K
ประโยชน์
 จาเป็นสาหรับการสร้าง โปรธรอมบิน (Prothrombin) ซึ่งเป็น
โปรตีนที่ตับสร้างขึ้นและจาเป็นในการแข็งตัวของเลือด

27. วิตามิน K
ผลจากการขาดวิตามิน K
 โลหิตไหลไม่หยุด หรือหยุดยากเวลามี
บาดแผล เลือดแข็งตัวช้า หรือ เลือด
กาเดาออก
 มีการตกเลือด หรือเลือดออกภายใน เช่น
ในลาไส้เล็ก เลือดออกมากับปัสสาวะ
เลือดออกที่ตา เลือดออกหลังผ่าตัด หรือ
คลอดก่อนกาหนด

28. วิตามิน E (Tocopherol)
แหล่งที่พบ
 วิตามินอีพบมากใน น้ามันพืช เช่นจาก
ถั่วเหลือง ข้าวโพด และดอกคาฝอย
น้ามันจมูกข้าวสาลี น้ามันตับปลา
น้ามันมะกอก น้ามันเมล็ดทานตะวัน
นอกจากนั้นยังพบในผักใบเขียว

29. วิตามิน E
ประโยชน์
• วิตามินอีจะช่วยปกป้องเซลล์ในร่างกายจากสารอนุมูลอิสระ
• เป็นสารต้านไม่ให้หลอดเลือดแข็งตัว
• มีฤทธิ์ลดคอเลสเตอรอล
• ช่วยให้มีการผลัดผิวหนังขึ้นมาใหม่
• ช่วยเพิ่มการทางานของอินซูลิน
• ช่วยทาให้ระบบสืบพันธุ์เป็นปกติ รักษาอาการเป็นหมันได้ ช่
• ช่วยป้องกันการเกิดต้อกระจกได้ และยังเชื่อว่าทาลายฤทธิ์ของสารก่อมะเร็งได้
ด้วย

30. วิตามิน E
ผลจากการขาดวิตามิน
 จะเกิดอาการมุมปากและริมฝีปากอักเสบ กล้ามเนื้อไม่มีกาลัง
 เม็ดเลือดแดงแตกง่าย
 เป็นสาเหตุทาให้ตับและไตถูกทาลาย

31. แร่ธาตุ (mineral)

32. แร่ธาตุคืออะไร
 แร่ธาตุ คือ สารอนินทรีย์ที่
ไม่ให้พลังงานแก่ร่างกาย ที่ทา
หน้าที่เป็นส่วนประกอบของ
อวัยวะ และสารเคมีที่
เกี่ยวข้องกับกระบวนการ
เจริญเติบโต

33. เรารับประทานแร่ธาตุเพื่อ
 เป็นส่วนประกอบของอวัยวะ เช่น แคลเซียม และฟอสฟอรัส เป็น
ส่วนประกอบที่สาคัญของกระดูก และฟัน
 เป็นส่วนประกอบของสารเคมีที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการเจริญเติบโตใน
ร่างกาย
 จาเป็นสาหรับการทางานของกล้ามเนื้อ และระบบประสาท
 ควบคุมกระบวนการอื่นในร่างกาย

34. แร่ธาตุที่ควรรู้จัก
 แคลเซียมนับเป็นเกลือแร่หลักที่พบในร่างกายมากที่สุดประมาณ 99 %
จะพบในกระดูก ฟัน เล็บ และผม ส่วนที่เหลืออีก 1 % จะมีอยู่ทั่วไปใน
ระบบกล้ามเนื้อ ( รวมหัวใจ )
 แหล่งที่พบ นมและผลิตภัณฑ์จากนม

35. แคลเซียม
 ประโยชน์
 เป็นส่วนประกอบของกระดูกและฟัน
 จาเป็นในการทางานของกล้ามเนื้อและระบบประสาท
 ช่วยในการดูดซึมวิตามินบี12 ที่ลาไส้เล็กตอนปลาย
 ผลจากการขาด
 เป็นโรคกระดูกพรุน
 กล้ามเนื้อทางานผิดปกติ

36. โซเดียม
แหล่งที่พบ
 โซเดียมพบมากในอาหารแทบทุก
ชนิด โดยเฉพาะโซเดียมคลอไรด์
หรือเกลือและพบมากที่สุดใน
อาหารทะเล ปลา และเนื้อ
สาหร่ายทะเล

37. ประโยชน์
 เกี่ยวข้องกับการหดตัวของกล้ามเนื้อ
 เกี่ยวข้องกับการรักษาสมดุลน้าและเกลือแร่ในร่างกาย
 ควบคุมการทางานร่วมกับ Ca2+ และ โพแทสเซียมในการทางานของ
หัวใจ
โซเดียม

38. โซเดียม
ผลจากการขาด
 ทาให้เกิดอาการอ่อนเพลีย คลื่นไส้
ระบบประสาทผิดปกติ
 ความดันโลหิตลดลง และชีพจรจะเต้น
เร็วขึ้น
 การทางานของกล้ามเนื้อผิดปกติ ทาให้
เป็นตะคริว
 ถ้าสูญเสียโซเดียมออกจากร่างกาย
มากๆ ทาให้ระบบไหลเวียนของเลือด
และหัวใจล้มเหลวได้

39. โพแทสเซียม (K)
แหล่งที่พบ
• ที่พบมากที่สุดคือ มันฝรั่ง และกล้วย นอกจากนี้ยังพบในปลา เนื้อ นม เนย โย
เกิร์ต ถั่วเหลือง เมล็ดทานตะวัน เมล็ดผักชี ผักสีเขียว และผลไม้ เช่น ส้ม
มะม่วง มะละกอ เชอรี่ แอปเปิล ผลไม้แห้ง

40. โพแทสเซียม
ประโยชน์
• กระตุ้นการส่งประสาทสาหรับการหดตัวของกล้ามเนื้อ โดยการทางาน
ร่วมกับแคลเซียมและโซเดียม และมีบทบาเฉพาะเกี่ยวกับการทางาน
ของกล้ามเนื้อหัวใจ และทางานร่วมกับแมกนีเซียมในการคลายตัวของ
กล้ามเนื้อ
 ช่วยกระตุ้นให้ไตขับของเสียหรือสารพิษออกจากร่างกาย
 ช่วยกระตุ้นการทางานของลาไส้ โดยให้มีการบีบตัวและรัดตัวดีขึ้น

41. โพแทสเซียม
ผลจากการขาด
 ทาให้การทางานของกล้ามเนื้อหัวใจผิดปกติ
 ทาให้นอนไม่หลับ
 ท้องผูก

42. แมกนีเซียม
แหล่งที่พบ
 แมกนีเซียมมีอยู่ทั่วไปในธรรมชาติ ได้แก่ เนื้อสัตว์ อาหารทะเล ปลาน้า
จืด นม
ประโยชน์
 เป็นองค์ประกอบของกระดูกและฟัน
 เกี่ยวข้องกับการคลายตัว ( relaxation ) ของกล้ามเนื้อ
 ช่วยในการสมดุลของความเป็นกรดและด่างให้เป็นปกติ

43.  ผลจากการขาด
• การขาดแมกนีเซียมจะเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับ โรคหัวใจขาดเลือด
• ( coronary heart disease ) การได้รับแมกนีเซียมไม่เพียงพอจะมีผล
ทาให้เกิดการอุดตันในหัวใจและสมอง และมีส่วนช่วยทาให้แคลเซียมไป
จับเกาะที่ไต เส้นเลือด และหัวใจ
 ถ้าระดับแมกนีเซียมในกล้ามเนื้อลดต่าลงจะทาให้เกิดตะคริวหรือ
กล้ามเนื้ออ่อนแรงเรื้อรัง
แมกนีเซียม

44. ฟอสฟอรัส
 พบในอาหารจาพวกเนื้อสัตว์ นม ไข่
ประโยชน์
 ทางานร่วมกับแคลเซียมเป็น
องค์ประกอบของกระดูกและฟัน
 ช่วยสร้างเซลล์สมองและประสาท
 เป็นองค์ประกอบของ DNA RNA
ATP

45. เหล็ก
 พบในเนื้อสัตว์ เครื่องในสัตว์เช่น ตับ ไข่แดง และผักสีเขียว
ประโยชน์
 เป็นส่วนประกอบของเฮโมโกลบินในเม็ดเลือดแดง
 เป็นส่วนประกอบของเอนไซม์ที่ทาหน้าที่ในการหายใจ

46. ไอโอดีน
 พบในอาหารทะเล เกลือทะเล
 ประโยชน์
 เป็นส่วนประกอบของฮอร์โมนไทรอกซินที่อยู่ในต่อมไทรอยด์ป้องกัน
โรคคอพอก
 ช่วยในการเจริญเติบโตและพัฒนาการทางสติปัญญา