1. Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
Σελ. 6-61
http://xtsat.blogspot.gr/
Επαναληπτικό μάθημα – Ύλη εξετάσεων

2. Να δώσετε τον
ορισμό του
Βυζαντίου

3. Βυζάντιο ονομάζεται το χριστιανικό κράτος της
ελληνορωμαϊκής Ανατολής που αναδύθηκε μέσα από τους
κόλπους του Ρωμαϊκού Κράτους.
Ας
σχολιάσουμε
την εικόνα

4. Πώς
αυτοπροσδιορίζονταν
οι κάτοικοι της
βυζαντινής
αυτοκρατορίας;

5. Το μεσαιωνικό τμήμα της εθνικής μας ιστορίας συμπίπτει με την ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Τι εννοούμε, όμως, όταν λέμε «Βυζαντινή Αυτοκρατορία»; Ποιοι ήταν οι Βυζαντινοί; Δεν είναι εύκολο να
απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα. Πρώτα πρώτα κράτος που να έχει την επίσημη ονομασία
«Βυζαντινό» δεν υπήρξε ποτέ. Όσο κι αν ψάξουμε στις πηγές μας, ελληνικές και ξένες, δεν πρόκειται να
βρούμε αυτό τον όρο. Και είναι φυσικό: οι όροι «Βυζαντινός» και «Βυζαντινή Ιστορία», με τη σημασία του
κατοίκου και της ιστορίας του κράτους που είχε για πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, το παλιό Βυζάντιο,
είναι ανύπαρκτοι. Ποτέ οι κάτοικοι του κράτους του Βοσπόρου δεν χρησιμοποίησαν για τον εαυτό τους,
για το κράτος τους και την ιστορία του το επίθετο «Βυζαντινός». Μόνο Ρωμαίους ονόμαζαν τους
εαυτούς τους. Η αυτοκρατορία τους ήταν «Ρωμαϊκή» και πρωτεύουσά τους ήταν η Νέα Ρώμη.
Ο όρος «βυζαντινός» είναι νεολογισμός. Τον χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο Ιερώνυμος Wolf (1516-80) στα 1562. Στα 1680 ο
Kάρολος Du Cange χρησιμοποίησε τον όρο για να τιτλοφορήσει το ιστορικό του βιβλίο, που πραγματεύεται την ιστορία του κράτους
της Kωνσταντινούπολης, Historia Byzantina. Η βυζαντινή ιστορία και η βυζαντινή αυτοκρατορία είχαν βρει πια τη θέση τους στην
επίσημη επιστημονική ορολογία. Από τότε ο επιστημονικός κόσμος χρησιμοποιεί τα ονόματα «βυζαντινή αυτοκρατορία» και
«βυζαντινοί» για να δηλώσει την αυτοκρατορία της Kωνσταντινούπολης και τους κατοίκους της.
Ι. Καραγιαννόπουλος, Το Βυζαντινό Κράτος, Θεσσαλονίκη, 1996
Μία διευκρίνιση…

6. Ποια μέτρα πήρε ο
Κωνσταντίνος Α΄
για να ανορθώσει
το κράτος που
κλονιζόταν;

7. Μέτρα για ανόρθωση κράτους
Ίδρυση νέου
διοικητικού
κέντρου
(Κων/πολη)
Αναγνωρίστηκε
το δικαίωμα
άσκησης της
χριστιανικής
λατρείας
Καθιερώθηκε
διάκριση πολιτικής -
στρατιωτικής
εξουσίας
περιορίζοντας τις
αυθαιρεσίες των
διοικητών των
επαρχιών
Τέθηκε σε
κυκλοφορία
σταθερό
χρυσό νόμισμα

8. Γιατί η Κωνσταντινούπολη
είχε μοναδική γεωπολιτική
θέση; Για ποιους λόγους
μετέφερε ο Κωνσταντίνος
το διοικητικό κέντρο του
ρωμαϊκού κράτους στην
Ανατολή;

9. Επιλογή Βυζαντίου για ίδρυση νέου διοικητικού κέντρου (Κωνσταντινούπολη)
Γεωπολιτικά
πλεονεκτήματα
Εμπορική
σημασία

10. Από το Βυζάντιο ο Κωνσταντίνος μπορούσε να αποκρούσει ευκολότερα τους
Γότθους (στο Δούναβη) και τους Πέρσες (στον Ευφράτη).

11. Η θέση της Κωνσταντινούπολης ήταν φυσικό οχυρό, αφού από τρεις πλευρές
βρεχόταν από θάλασσα και από στεριά μπορούσε να οχυρωθεί εύκολα.
Ο Κεράτιος κόλπος (γνωστός ως Χρυσό κέρας) αποτελούσε ιδανικό φυσικό λιμάνι.

12. Η μεταφορά της πρωτεύουσας στην Ανατολή υπαγορεύθηκε και από τους παρακάτω λόγους.
Η Ανατολή διέθετε , σε αντίθεση με τη Δύση, ακμαίο πληθυσμό και
οικονομία.
Οι Χριστιανοί, στους οποίους στηρίχθηκε πολιτικά ο Κωνσταντίνος,
ήταν πολυπληθέστεροι στην Ανατολή.

13. Γιατί ο
Κωνσταντίνος Α΄
ευνόησε τους
Χριστιανούς;

14. Η Κωνσταντίνος έδειξε ευνοϊκή στάση προς τον Χριστιανισμό επειδή οι οπαδοί
του συγκροτούσαν την πιο δυναμική πληθυσμιακή ομάδα της Ανατολής και
επειδή η νέα θρησκεία φαινόταν ότι μπορούσε να αποκαταστήσει την κλονισμένη
ενότητα του ρωμαϊκού κράτους.
Νόμισμα του Κωνσταντίνου του 310 μ.Χ.
στην πίσω όψη του οποίου εικονίζεται ο
θεός Ήλιος.
Νόμισμα του 324 μ.Χ. με τον Κωνσταντίνο
να στρέφει το βλέμμα του προς το Θεό και
στην άλλη όψη του να κρατά δόρυ και
σταυρό.

15. Επιπλέον ο Κωνσταντίνος στην κρίσιμη φάση του αγώνα του εναντίον του Μαξέντιου
για τη διεκδίκηση του τίτλου του Αυγούστου στη Δύση στηρίχτηκε στους Χριστιανούς
και νίκησε χάρη σε αυτούς, στη Μουλβία γέφυρα (312 μ.Χ.).

16. Τι μέτρα πήρε ο
Κωνσταντίνος Α΄
υπέρ των
χριστιανών;

17. Θεωρώντας ο Μ. Κωνσταντίνος ότι η
νίκη του ήταν καρπός θείας
εμπνεύσεως
Το 312 μετέφερε το
Χριστόγραμμα από τη
στρατιωτική σημαία
στα νομίσματα.
Εξέδωσε νόμους
ευνοϊκούς για τους
Χριστιανούς
Το 313 ως Αύγουστος στη
Δύση υπέγραψε με το Λικίνιο
(Αύγουστο στην Ανατολή) το
διάταγμα των Μεδιολάνων
αναγνωρίζοντας έτσι στους
Χριστιανούς ελευθερία
άσκησης της λατρείας τους.
Σκηνή από το μαρτύριο του Αγίου Δημητρίου, ο
οποίος μαρτύρησε την εποχή του Διοκλητιανού

18. Το 325 συγκάλεσε στη Νίκαια την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο (συνέδριο επισκόπων από όλες
τις επαρχίες) με σκοπό την αντιμετώπιση των αιρέσεων που είχαν τότε εμφανισθεί.
Ο Κωνσταντίνος ως μονοκράτορας καλλιέργησε τη συνεργασία κράτους – εκκλησίας, γεγονός
που του επέτρεψε να εμφανίζεται ως διαιτητής στις διαμάχες των επισκόπων.

19. Να αναφέρετε τα δύο
σπουδαιότερα
πολιτιστικά γεγονότα
του πρώιμου
βυζαντινού κράτους και
τη σημασία τους.

20. Ίδρυση
από (425) με 16 ελληνόφωνες
έδρες και 15 λατινόφωνες.
Η Κωνσταντινούπολη πολιτιστικό κέντρο
όπως η Αθήνα και η Αλεξάνδρεια.
Εκδίδεται ο (438)
περιλάμβανε τα αυτοκρατορικά
διατάγματα που είχαν εκδοθεί μετά το
312 - διευκόλυνε την απονομή της
δικαιοσύνης.

21. Ποιο ήταν το
πολιτικό
πρόγραμμα του
Ιουστινιανού;

23. Γιατί ο Ιουστινιανός
προχώρησε στην
κωδικοποίηση του
Δικαίου; Τι γνωρίζετε για
το νομοθετικό του έργο;

25. ο Ιουστινιάνειος
Κώδικας με τους
πριν από τον
Ιουστινιανό
αυτοκρατορικούς
νόμους
ο Πανδέκτης που
περιλάμβανε
γνώμες ρωμαίων
νομικών
οι Εισηγήσεις,
εγχειρίδιο για τους
αρχάριους
σπουδαστές της
Νομικής
Οι Νεαρές (δηλ. νέοι
νόμοι). Εκδόθηκαν μετά το
534 και γράφηκαν οι
περισσότερες στα
ελληνικά, γιατί οι υπήκοοι
του ανατολικού τμήματος
κυρίως δεν κατανοούσαν
τη λατινική.
Παρατήρηση: Η αγγλ. λέξη Justice (=
δικαιοσύνη) προέρχεται από τη λέξη
Ιουστινιανός

26. Ποιος ήταν ο στόχος της
εξωτερικής πολιτικής του
Ιουστινιανού; Ποια
βασίλεια κατέκτησε στη
Δύση;

27. Η εξωτερική πολιτική
του Ιουστινιανού
απέβλεπε στην
αποκατάσταση της
Ρωμαϊκής Οικουμένης,
δηλαδή την ανόρθωση
της ρωμαϊκής εξουσίας
στη Δύση

28. Οστρογότθοι
Βάνδαλοι
Το Βανδαλικό Βασίλειο στη Β. Αφρική καταλύθηκε
εύκολα και γρήγορα (533-534). Οι αγώνες για την
κατάκτηση του Οστρογοτθικού Βασιλείου στην Ιταλία
υπήρξαν μακροί και σκληροί (535-553). Τέλος από το
Βησιγοτθικό Βασίλειο στην Ισπανία ανακτήθηκαν μόνο
οι παράκτιες περιοχές στα ΝΑ. Στους πολέμους που
κράτησαν περισσότερο από είκοσι χρόνια, διακρίθηκαν
οι στρατηγοί Βελισάριος και Ναρσή.
Βησιγότθοι
533
535/553
554
Βυζαντινοί

29. Ποιες υπήρξαν οι
συνέπειες της επιθετικής
πολιτικής του
Ιουστινιανού;

30. Η εξωτερική πολιτική του Ιουστινιανού Α' ήταν
και πολύ
, αλλά
ξεπερνούσε
τις
δυνατότητες
του κράτους
Οι πόλεμοι
στη Δύση
και την
Ανατολή
απογύμνωσαν
τις
ευρωπαϊκές
επαρχίες
από
στρατεύματα
άδειασαν τα
κρατικά
ταμεία.
εξασθένισαν
τη διεθνή
θέση του
Βυζαντίου
είχαν
ολέθριες
επιπτώσεις
στην
εδαφική
ακεραιότητα
του κράτους
επί των
διαδόχων
του.

31. Να περιγράψετε την
κρίση που συγκλόνισε
το Βυζάντιο στο
δεύτερο μισό του 6ου
και στις αρχές του 7ου
αιώνα καθώς και τις
συνέπειές της.

32. β΄μισό 6ου αι.-αρχές 7ου αι.
Λοιμοί
Κακές
σοδειές
σεισμοί
Εισβολές
εχθρών
Εγκατάλειψη /
παρακμή πόλεων
Μείωση
πληθυσμού
Υποχώρηση εμπορίου
– νομισματικής
κυκλοφορίας
Κακή οικονομική
κατάσταση
Παραμέληση
στρατού
Εισβολή Σλάβων
(ευρωπαϊκές
επαρχίες)
Οι Πέρσες
στο Βόσπορο

33. Μόνο μια κινητοποίηση όλων
των δυνάμεων του κράτους
και μια ριζική μεταρρύθμιση
θα μπορούσαν να αποτρέψουν
τη διαγραφόμενη καταστροφή
Το έργο αυτό ανέλαβε
και έφερε εις πέρας
ο Ηράκλειος και
η δυναστεία του

34. Να περιγράψετε τα
Θέματα και τον τρόπο
διοίκησής τους.
Για ποιο λόγο
δημιουργήθηκαν;

35. Η εμφάνιση των Αράβων
Άραβες: Ισλάμ =>συνοχή
στις φυλές της Αραβίας
Απώλεια Ανατολικών
επαρχιών αυτοκρατορίας
636:Συρία
638:Παλαιστίνη
641:Αίγυπτος
Ο στόλος των Αράβων επιτίθεται
στην Κρήτη.
Μικρογραφία από το Χρονικό του Ιωάννη Σκυλίτζη,
τέλη 12ου-αρχές 13ου αιώνα.
© Biblioteca Nacional, Madrid

36. ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ
•Ελεύθεροι αγρότες
•Στρατιωτικά κτήματα ή στρατιωτόπια
•Είδος εθνικού στρατού: αποτελεσματικότητα
ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ
ανώτατη εξουσία
στρατιωτική - διοικητική
7ος αι.: ΘΕΜΑΤΑ
Διοικητικές
περιφέρειες με
δικό τους στρατό
Στόχος τους η
αντιμετώπιση των
αραβικών
κατακτήσεων

37. Στο θεματικό στρατό
υπηρετούσαν
ελεύθεροι αγρότες
Το κράτος τους παραχωρούσε
στρατιωτικά κτήματα ή
στρατιωτόπια
Με τα έσοδά τους:
συντηρούσαν τις
οικογένειές τους
αγόραζαν τον
οπλισμό τους
κάλυπταν τα έξοδα των
εκστρατειών

38. Ποιες μεθόδους εισβολής
στη Βυζαντινή επικράτεια
ακολούθησαν οι Σλάβοι
τον 7ο αι. και με ποιο
τρόπο αντιμετωπίστηκαν
από την κεντρική
βυζαντινή εξουσία;
Τι ήταν οι
Σκλαβηνίες;

39. Εγκατάσταση σλαβικών ομάδων στην
ηπειρωτική Ελλάδα
Οι Σλάβοι τον 7ο αιώνα
Προβλήματα επικοινωνίας Κωνσταντινούπολης
με ευρωπαϊκές επαρχίες (ιδίως Θεσσαλονίκη)
Επιθέσεις-Λεηλασίες
Σκλαβηνίες
αυτόνομες νησίδες σλαβικού
πληθυσμού, διάσπαρτες
ανάμεσα στους Έλληνες τον
7ο και 8ο αι.
Τι ήταν οι
Σκλαβηνίες;

40. Οι Σλάβοι και οι Ελληνικοί πληθυσμοί στο πέρασμα του χρόνου
Ομαλή ένταξη Σλάβων στη βυζαντινή κοινωνία (9ο και 10ο αιώνα)
Επίδραση ελληνικού πολιτισμού
Ανάπτυξη οικονομικών - κοινωνικών σχέσεων
Εξελληνισμός
Σλάβων σε 3
στάδια
Στρατιωτική
υποταγή
Εκχριστιανισμός
Αφομοίωση
κοινωνική
εθνολογική

41. Τι σημαίνει ο
όρος
«εθνογένεση»
Βουλγάρων;

42. Οι Βούλγαροι δημιούργησαν ένα νέο κράτος, στο οποίο αυτοί αν και
ολιγάριθμοι, έδωσαν το όνομα και την οργάνωση, υποτάσσοντας τους
πολυάριθμους Σλάβους, οι οποίοι συγκρότησαν τη λαϊκή βάση και
έδωσαν τη γλώσσα.
(Εθνογένεση Βουλγάρων)
▪ Οι Βούλγαροι προέκυψαν από
την ανάμιξη της φυλής του
Ασπαρούχ με σλαβικές φυλές
που είχαν εγκατασταθεί στα
ανατολικά Βαλκάνια έναν
αιώνα νωρίτερα.
Εθνογένεση: Η διαδικασία
δημιουργίας ενός έθνους,
δηλαδή ενός πληθυσμιακού
συνόλου με κοινά πολιτισμικά
χαρακτηριστικά (γλώσσα,
θρησκεία, καταγωγή, διατροφή,
ενδυμασία, χορός, μουσική
έθιμα κ.λπ.)

43. Ποιες
καινοτομίες
υιοθέτησαν οι
Άραβες
έμποροι και
γιατί;

44. Συγκρότησαν
εμπορικές
εταιρείες
Επινόησαν την
εμπορική
επιταγή (τσεκ)
Ανέπτυξαν το
πιστωτικό σύστημα
(αργυραμοιβοί –
τράπεζες)
Ποιες καινοτομίες υιοθέτησαν οι Άραβες έμποροι και γιατί;
Οι καινοτομίες αυτές διευκόλυναν σημαντικά τις συναλλαγές.

45. Πώς φαίνεται
ο μεγάλος
ζήλος των
Αράβων για τα
γράμματα;

46. ▪ Τα γράμματα και οι τέχνες αναπτύχθηκαν σε μεγάλες
πόλεις όπως:
▪ Ιδρύθηκαν
▪ Τι απήχηση είχε η αραβική λογοτεχνία;
Κόρδοβα και Βαγδάτη
Βιβλιοθήκες και πανεπιστήμια
Η αραβική λογοτεχνία ήταν της μόδας και
αγαπητή ανάμεσα στους χριστιανούς υπηκόους
των αραβικών κρατών.
Πώς φαίνεται ο μεγάλος ζήλος των Αράβων για τα γράμματα;

47. Στις μεγάλες πόλεις υπήρχαν βιβλιοπωλεία , ενώ
πολλοί χαλίφες ήταν συλλέκτες χειρογράφων.
Πώς φαίνεται ο μεγάλος ζήλος των Αράβων για τα γράμματα;
Οι Άραβες
μετέφρασαν:
Έργα Ινδών
και Περσών
Έργα Ελλήνων σοφών,
κυρίως του Αριστοτέλη
και των Νεοπλατωνικών,
τα οποία επηρέασαν πολύ
την αραβική σκέψη και
επιστήμη.

48. Ποιους
επιστημονικούς
τομείς ανέπτυξαν οι
Άραβες; Τι
εισήγαγαν στη
Δύση;

49. Μαθηματικά
Καθιέρωσαν
την ινδική
αρίθμηση
Ποιους επιστημονικούς τομείς ανέπτυξαν οι Άραβες;

50. Γεωγραφία
Οργάνωσαν
μακρινά
ταξίδια
Ποιους επιστημονικούς τομείς ανέπτυξαν οι Άραβες;

51. Αστρονομία
Υπολόγισαν
την τροχιά του
ήλιου και των
πλανητών
Ποιους επιστημονικούς τομείς ανέπτυξαν οι Άραβες;
Αραβικός αστρολάβος

52. Χημεία
Ανακάλυψαν
το θειϊκό
οξύ και το
οινόπνευμα
Ποιους επιστημονικούς τομείς ανέπτυξαν οι Άραβες;

53. Ιατρική
Καθιέρωσαν νέα
φάρμακα και
πραγματοποίησαν
πολύπλοκες
εγχειρήσεις
Ποιους επιστημονικούς τομείς ανέπτυξαν οι Άραβες;
Άραβες γιατροί επαναφέρουν
στη θέση του σπασμένο άκρο
Παρασκευή φαρμάκου

54. Χαρτί
από την
Κίνα
Τι εισήγαγαν οι Άραβες στο Βυζάντιο και τη Δύση;
Καλλιέργειες
βερίκοκο, βαμβάκι,
αγκινάρα, λεμόνι,
σακχαροκάλαμο κ.ά
Άλγεβρα,
ζενίθ,
ναδίρ,
αλκοόλ,
ρύζι,
σιρόπι,
ταμπουράς
κ.ά
Αράβικες
λέξεις στις
ευρωπαϊκές
γλώσσες.

55. Τι ήταν οι «κακώσεις»;
Από ποιον και γιατί
επιβλήθηκαν;

56. Ανάκαμψη της οικονομίας
Την εποχή του
Νικηφόρου Α΄
(802 – 811)
εφαρμόστηκαν
τολμηρά
οικονομικά μέτρα
Απέβλεπαν
στην ανάκαμψη
του εμπορίου
στην αύξηση
των εσόδων
του κράτους
Τα μέτρα αυτά
ονομάστηκαν
περιφρονητικά από
τους εχθρούς του
κακώσεις. Έθιγαν
κυρίως τις
πλουσιότερες
τάξεις και την
εκκλησιαστική
περιουσία.

57. Να δοθεί ο ορισμός
και το χρονικό
πλαίσιο της
εικονομαχίας.

58. Ορισμός εικονομαχίας
Πνευματική -
πολιτική διαμάχη
συγκλόνισε το
Βυζάντιο
αρχές του 8ου έως
μέσα του 9ου αιώνα
• «είναι σύμφωνη με την Ορθοδοξία
η λατρεία των εικόνων ή όχι;»
αφορούσε στο
ερώτημα:
Ιερέας και στρατιώτες γονατίζουν και προσκυνούν μια λειψανοθήκη
Μικρογραφία, 12ος αι., Εθνική Βιβλιοθήκη Μαδρίτης. Ισπανία

59. Ποιοι αυτοκράτορες
ήταν πρωτεργάτες
της εικονομαχίας;

60. Είχαν επηρεαστεί από τις ανεικονικές αντιλήψεις της ιουδαϊκής και της ισλαμικής
θρησκείας και γι' αυτό απέρριπταν τη λατρεία των εικόνων ως εκδήλωση
ειδωλολατρική.
Λέων Γ' Ίσαυρος (717-741)
• καταγόταν από τη Γερμανίκεια της Β. Συρίας
Κωνσταντίνος Ε' (741-775)
• γιος του Λέοντος Γ΄
Πρωτεργάτες εικονομαχίας

61. Ποια ήταν τα αίτια
της εικονομαχίας.

62. Οι Ίσαυροι ήταν από τη Β. Συρία
και επηρεάστηκαν από τις
ανεικονικές αντιλήψεις της
ιουδαϊκής και ισλαμικής θρησκείας.
Θεωρούσαν τη λατρεία των
εικόνων ως εκδήλωση
ειδωλολατρική.
Οι ανεικονικές αντιλήψεις
επηρέασαν τους αγρότες
που ζούσαν στα σύνορα με
το Ισλάμ. Οι Ίσαυροι
υποστήριξαν τις απόψεις
τους και για πολιτικούς
λόγους.
Δεισιδαιμονίες και
υπερβολές που
εκδηλώθηκαν γύρω
από τη λατρεία των
εικόνων.
Η επιθυμία των Ισαύρων
να περιορίσουν την επιρροή
των μοναχών και των
μονών.
Η άποψη ότι οι νίκες των
εχθρών του Βυζαντίου
(Αράβων) οφείλονται στην
οργή του Θεού για ό,τι
συνέβαινε στο χώρο της
λατρείας των εικόνων.
Παράσταση χρήσης του υγρού πυρός σε ναυμαχία.
Μικρογραφία από το χρονικό του Ιωάννη Σκυλίτζη.
Εθνική βιβλιοθήκη, Μαδρίτη
αίτια εικονομαχίας

63. Ποιες ήταν οι
συνέπειες της
εικονομαχίας στους
τομείς της
εξωτερικής πολιτικής
και του πολιτισμού;

64. Η εκκλησία της Ρώμης (δυσαρεστημένη από τους
εικονομάχους αυτοκράτορες) απομακρύνεται από το
Βυζάντιο και ζητά στήριξη στους ηγεμόνες των Φράγκων.
Ο Πάπας
Γρηγόριος Γ’
καταδίκασε τις
εικονομαχικές
απόψεις του
Λέοντος Γ΄ σε
σύνοδο.
Συνέπειες της εικονομαχίας στην εξωτερική πολιτική
«Τα δόγματα της Εκκλησίας δεν είναι δική σου δουλειά, άφησε τις τρέλες σου» γράφει ο πάπας στον Λέοντα Γ΄

65. Συνέπειες της εικονομαχίας στον πολιτισμό
Απαγορεύτηκε
Η παράσταση θείων
προσώπων στους τοίχους
των εκκλησιών.
Η ανάρτηση εικόνων
Καταστράφηκαν
Πολλά έργα τέχνης και
εικόνες. Οι εκκλησίες
διακοσμήθηκαν με ζώα, φυτά
και άλλα διακοσμητικά μοτίβα.
Μετά τη νίκη των
εικονολατρών καταστράφηκαν
πολλά σημαντικά κείμενα των
εικονομάχων.
Υποχώρησε
Η ενασχόληση με τα
γράμματα και τις τέχνες.
Καταστροφή της εικόνας του Χριστού από
εικονομάχους. Λεπτομέρεια από το Ψαλτήρι Khludov,
857-865. Moscow, State Historical Museum
Ο πατριάρχης Νικηφόρος Α' (806-815), υποστηρικτής των εικόνων, ενάντια στον
αντίπαλό του, εικονομάχο Ιωάννη Γραμματικό, (837-843). Μικρογραφία από το
Ψαλτήρι Khludov, 9ος αιώνας. Moscow, State Historical Museum Khludov

66. Τι γνωρίζετε για
την ίδρυση και τις
δραστηριότητες της
σχολής της
Μαγναύρας;

67. ο Λέων Φιλόσοφος ή Μαθηματικός -διάσημος επιστήμονας της εποχής του -
ανέλαβε τη διεύθυνση της σχολής.
Επειδή είχε μεγάλη φήμη προσκλήθηκε, όπως
λέγεται, από το χαλίφη Μαμούν να διδάξει στη
Βαγδάτη (περί το 830). Μη αποδοχή της
πρόσκλησης.
Το πανεπιστήμιο περιλάμβανε τις σχολές:
Φιλοσοφίας
Γεωμετρίας
Αστρονομίας
Γραμματικής
Η ίδρυση της ανώτερης σχολής της Μαγναύρας, με πρωτοβουλία του Βάρδα,
αποτελεί σταθμό στην ιστορία της βυζαντινής εκπαίδευσης.
Στην εικόνα, ο Λέων μαζί με το χαλίφη Αλ
Μαμούν. Μικρογραφία από το Χρονικό του Ιωάννη
Σκυλίτζη, τέλη 12ου-αρχές 13ου αιώνα.
Madrid, Biblioteca Nacional, fol. 75.
© Biblioteca Nacional, Madrid

68. Ποια στοιχεία
αποδεικνύουν το
ενδιαφέρον για τους
αρχαίους κλασικούς κατά
τον 9ο αι. μ.Χ.; Τι
γνωρίζετε για το έργο
του πατριάρχη Φωτίου;

69. Ενδιαφέρον για τους κλασικούς
Οι λόγιοι συλλέγουν, μελετούν, αντιγράφουν χειρόγραφα αρχαίας γραμματείας
Μυριόβιβλος: περιλήψεις +κριτικές αναλύσεις 279 συγγραμμάτων της
κλασικής αρχαιότητας και της πρώιμης βυζαντινής περιόδου. Η Μυριόβιβλος είναι μία
λογοτεχνική εγκυκλοπαίδεια που περιέχει συνόψεις και σχολιασμούς των βιβλίων που ο Φώτιος είχε διαβάσει.
Λεξικό
Ομιλίες
Θεολογικά έργα
Εκχριστιανισμός
των ΣλάβωνΦΩΤΙΟΣ

70. Τι γνωρίζετε για τον
εκχριστιανισμό των Μοραβών και
το ιεραποστολικό έργο του
Κων/νου και του Μεθόδιου; Γιατί
ήθελαν οι Μοραβοί να
εκχριστιανιστούν από τους
Βυζαντινούς και γιατί οι
Βυζαντινοί δέχτηκαν να στείλουν
ιεραποστόλους;

71. Ο ηγεμόνας της Μοραβίας Ραστισλάβος ζήτησε από το
Βυζάντιο ιεραποστόλους:
για να διδάξουν στο λαό του το
(862/3).
Ήθελε να στηριχτεί στο Βυζάντιο, για
να αποκρούσει τις απειλές των και των
.
Ο , ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του βυζαντινού
πολιτισμού, ξεκίνησε από τη .
Ραστισλάβος

72. Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ' και ο
πατριάρχης Φώτιος αντιλήφθηκαν τα οφέλη
της πρότασης Ραστισλάβου για το Βυζάντιο:
Το Βυζάντιο θα μπορούσε να επεκτείνει
την επιρροή και την πνευματική του
ακτινοβολία στην κεντρική Ευρώπη.
Η αποστολή ανατέθηκε σε δύο αδελφούς από τη
Θεσσαλονίκη:
• Το και τον (που
αργότερα πήρε το μοναστικό όνομα ).
• Οι δύο αδελφοί έφτασαν στη Μοραβία το
θέρος του

73. Υψηλή
κοινωνική
καταγωγή
Γενέθλια γη :
Θεσσαλονίκη
Γλώσσες:
Ελληνική +
Σλαβική
Σπουδές στη
Θεσσαλονίκη
Ιερέας.
Επίσκοπος
Μεθόδιος
(815/20-885)
Διοικητής
Θεσσαλίας
Μοναχός σε
μοναστήρι
(Όλυμπος)
Επίσκοπος
Σιρμίου
Κωνσταντίνος
(Κύριλλος)
Μεθόδιος
Κύριλλος
( 827/8-869
Ρώμη)
Απόστολοι
των Σλάβων

74. Να περιγράψετε
συνοπτικά τον αγώνα
των βυζαντινών
εναντίον των
Βουλγάρων.

75. β. Αγώνες με τους Βουλγάρους.
ελληνομαθής, φιλόδοξος
Στόχος του:
ίδρυση
βουλγαρο -
βυζαντινής
αυτοκρατορίας
Συνεχείς
επιδρομές –
πολιορκία
Κων/πολης.
Αυτοτιτλοφορήθηκε
«Βασιλεύς
Ρωμαίων και
Βουλγάρων»
Απέσπασε
Βουλγαρική
Εκκλησία από
Οικουμενικό
Πατριαρχείο.
Ανακήρυξη
Βούλγαρου
Πατριάρχη
Ήττα από
τους
Βυζαντινούς
με τη βοήθεια
Ούγγρων και
Κροατών
Ο θάνατός
του ματαίωσε
τις
φιλοδοξίες
του
Τον διαδέχεται ο τσάρος Πέτρος Α΄ ( 927-969 ): σύναψη ειρήνης - γάμος με τη Μαρία, ανιψιά του
Ρωμανού Λακαπηνού

76. Επαναστάσεις
των δυνατών
( Βάρδας
Σκληρός,
Βάρδας
Φωκάς)
Οι Βούλγαροι
ανασυντάσσουν
το κράτος τους.
ίδρυση νέου
Βουλγαρικού
κράτους με
πρωτεύουσα Αχρίδα
Πόλεμος με το
Βυζαντινό κράτος -
Επιδρομές μέχρι την
Πελοπόννησο
Ο αγώνας υπήρξε μακρός και δύσκολος
για τον Βασίλειο Β', τερματίστηκε όμως με
τη συντριβή των Βουλγάρων στις μάχες
Σπερχειού (997) και Κλειδίου (1014).
β. Αγώνες με τους Βουλγάρους.

77. 997
μάχη Σπερχειού
1014
μάχη Κλειδίου
1018
Η Βουλγαρία υποτάχθηκε
πλήρως
οργανώθηκε σε δύο θέματα.
Τα σύνορα του Βυζαντίου
έφτασαν και πάλι στον Δούναβη.
συντριβή Βουλγάρων
β. Αγώνες με τους Βουλγάρους.
Μικρογραφία
από το
Χρονικό του
Ιω.Σκυλίτζη
Σε ποιο
γεγονός
αναφέρεται;

78. Ποιες ήταν οι άμεσες
οικονομικές συνέπειες
των πολέμων της
Μακεδονικής Δυναστείας
και ποιες οι έμμεσες
ψυχολογικές συνέπειες;

79. Προστίθενται
νέα εδάφη
Αυξάνεται
παραγωγικό
δυναμικό
Αυξάνονται
έσοδα
Η διακοπή
αραβικών
επιδρομών
επέτρεψε ειρηνική
καλλιέργεια γης.
Έτσι
πολλαπλασιάστηκαν
η παραγωγή
και τα νομισματικά
αποθέματα του
Βυζαντινού
Κράτους.
Ο πλούτος έφερε
ευμάρεια και χλιδή
Η επέκταση
συνόρων
ενίσχυσε το διεθνές
κύρος της
αυτοκρατορίας
γέννησε αισθήματα
αυτοπεποίθησης
και περηφάνειας .
Οι κατακτήσεις του βυζαντινού στρατού και η επέκταση των βυζαντινών συνόρων ευνόησαν την άνθιση της
οικονομίας. :

80. Τι γνωρίζετε για
τη διαμόρφωση
(εθνογένεση) του
έθνους των
Ρώσων;

81. 9ος αι.:
(Ρως ή Βίκινγκς ή
Νορμανδοί)
Συνδύαζαν εμπορικές
+ πειρατικές
δραστηριότητες
Ανάμειξη με
ανατολικούς Σλάβους
 νέος λαός
α. Η διαμόρφωση του έθνους των Ρώσων.

82. Οι Βάραγγοι ή Ρως αναμείχθηκαν
με τους ανατολικούς Σλάβους και
δημιούργησαν βαθμιαία ένα νέο
λαό.
Στο λαό αυτό οι Ρως
έδωσαν
και την
, που δεν
είχαν τα σλαβικά
φύλα
και οι Σλάβοι
έδωσαν
και τη
α. Η διαμόρφωση του έθνους των Ρώσων.
εθνογένεση
Ρώσων

83. Με ποιο τρόπο
πραγματοποιήθηκε ο
εκχριστιανισμός των
Ρώσων;

84. γ. Ο εκχριστιανισμός των Ρώσων.
Νίκη Βασιλείου Β΄
εναντίον βυζαντινών
γαιοκτημόνων
(Δυνατών) μετά από
εξέγερσή τους
Βοήθεια ρώσου ηγεμόνα
Βλαδιμήρου
Υπόσχεση
γάμου με την
αδελφή του
Άννα
Αθέτηση
υπόσχεσης
Βλαδίμηρος σε αντίποινα
καταλαμβάνει τη
Χερσώνα
Βασίλειος συναινεί για
γάμο: όρος η βάπτιση
του Βλαδίμηρου
γάμος στη
Χερσώνα
ομαδική
βάπτιση Ρώσων
(Δνείπερος,
989)
Μικρογραφία που εικονίζει ομαδική
βάφτιση στον ποταμό Δνείπερο. 14ος
αιώνας, Αποστολική Βιβλιοθήκη
Βατικανού.
Η βάπτιση του Βλαδίμηρου, πίνακας
του Βίκτορ Βασνέτσοβ (1890).
Εικόνα του Αγίου Βλαδιμήρου,
Νοvgorod,16oς αιώνας.

85. Ποιες ήταν οι
συνέπειες από τον
εκχριστιανισμό των
Ρώσων για τους
Ρώσους και το
Βυζάντιο;

86. • Μια τεράστια έκταση
εντάχθηκε στη σφαίρα
επιρροής της Ορθοδοξίας
και του βυζαντινού
πολιτισμού.
• Η μεταβολή αυτή επηρέασε
καθοριστικά τη νοοτροπία
και τον πνευματικό και
υλικό πολιτισμό των
Ρώσων.
• Οι εμπορικές ανταλλαγές
με το Βυζάντιο
εντατικοποιήθηκαν. • Αυξήθηκε ο αριθμός των
βαράγγων και ρώσων
μισθοφόρων που
υπηρετούσαν στην
αυτοκρατορική φρουρά και
το βυζαντινό στρατό.
γ. Ο εκχριστιανισμός των Ρώσων (συνέπειες).
Εικόνα με την Παρθένο του Βλαδιμήρ.
Φιλοτεχνήθηκε στην Κωνσταντινούπολη
περί το 1125 και μεταφέρθηκε στη Ρωσία.
Επέδρασε βαθιά στην τέχνη του Κιέβου

87. Ποιοι ήταν οι κύριοι
στόχοι της ιταλικής
πολιτικής των
Μακεδόνων
αυτοκρατόρων;

88. Διατήρηση και
επέκταση των
κτήσεων στην
Ιταλία.
Απόκρουση
των αραβικών
επιθέσεων και
της γερμανικής
απειλής.Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr

89. Ποια στάση κράτησε ο
Νικηφόρος Φωκάς απέναντι
στους Άραβες και τους
Γερμανούς που απειλούσαν τις
βυζαντινές κτήσεις στην
Ιταλία; Τι γνωρίζετε για τις
βυζαντινογερμανικές
διαβουλεύσεις στα χρόνια του;

90. Ακολούθησε αμυντική τακτική
έναντι των Αράβων της
Σικελίας και των Γερμανών
Στηρίχθηκε σε συμμαχίες με
Ιταλούς ηγεμόνες και στη βοήθεια
του ντόπιου πληθυσμού
Η είσοδος του Νικηφόρου Φωκά στην Κωνσταντινούπολη το 963. Από το χρονικό του Σκυλίτζη
(963-969)

91. 968: έστειλε στην
Κωνσταντινούπολη
τον Λιουτπράνδο,
επίσκοπο Κρεμώνας,
ως πρεσβευτή του.
962: στέφθηκε
«αυτοκράτωρ των
Ρωμαίων» από τον
Πάπα της Ρώμης
951:
Ανακηρύχθηκε
βασιλεύς της
Ιταλίας

92. Πρόταση
ειρήνης προς
το Νικηφόρο
Φωκά
Πρόταση γάμου του
Γερμανού διαδόχου
Όθωνα Β΄ με μια
βυζαντινή
πριγκίπισσα
Προίκα: οι
βυζαντινές
κτήσεις της Ν.
Ιταλίας.
απέρριψε τις προτάσεις
αυτές, επικαλούμενος τη
γερμανική επιθετικότητα
εναντίον των ιταλικών του
κτήσεων
επιφύλαξε πολλές
ταπεινώσεις στον
Λιουτπράνδο που
επέστρεψε άπρακτος στη
Δύση.
Ο πάπας Ιωάννης ΙΒ΄έστεψε τον Όθωνα Α’ «αυτοκράτορα των Ρωμαίων»

93. Τι γνωρίζετε για τις
βυζαντινογερμανικές
σχέσεις στα χρόνια
του Ιωάννη Τζιμισκή;

94. Συνένωσε τα τρία ιταλικά θέματα και ίδρυσε
το κατεπανάτο Ιταλίας.Ο κατεπάνω (δηλ. ο
διοικητής) της Ιταλίας έδρευε στο Μπάρι.
Ακολούθησε μετριοπαθή πολιτική έναντι των
Γερμανών.Το 972 η Θεοφανώ, ανεψιά του
αυτοκράτορα, νυμφεύτηκε στη Ρώμη τον
Όθωνα Β', διάδοχο του γερμανικού θρόνου.
(969-976)

95. Ποιοι από τους Μακεδόνες
αυτοκράτορες ανέπτυξαν
έντονη νομοθετική
δραστηριότητα; Ποιοι ήταν οι
κύριοι σκοποί του
νομοθετικού τους έργου;
Ποιες συλλογές νόμων
εκδόθηκαν από
αυτούς; Ποιο ήταν το
περιεχόμενό τους;

96. Βελτίωση της
λειτουργίας της
διοίκησης
Αντιμετώπιση
κοινωνικών
προβλημάτων
: εύχρηστο απάνθισμα
νόμων (Βασίλειος Α΄)
: καθορίζει αρμοδιότητες
αυτοκράτορα /πατριάρχη (Βασίλειος Α΄)
: αντλεί από συλλογές
Ιουστινιανού (60 βιβλία) ( Λέων Στ΄)
: διατάξεις για
λειτουργία συντεχνιών ( Λέων Στ΄)
: περιορισμός της μεγάλης
γαιοκτησίας ( Λέων Στ΄)
96
α. Η νομοθετική δραστηριότητα της Μακεδονικής δυναστείας

97. Ποιες ήταν οι επιδιώξεις των
δυνατών; Γιατί το κράτος στα
χρόνια των Μακεδόνων δεν
ανέχεται τις επιδιώξεις τους;
Τι πέτυχαν οι
Μακεδόνες
αυτοκράτορες με τους
νόμους τους κατά των
δυνατών;

98. 98
Δυνατός καθισμένος σε
θρόνο μπροστά στο σπίτι
του. 11ος αιώνας. Βατικανό.
Αποστολική Βιβλιοθήκη
του Βατικανού
β. Νόμοι και αγώνας κατά των δυνατών
Οι επιδίωκαν
να ιδιοποιηθούν τη γη
των φτωχών
να αποσπάσουν προνόμια
να κατακτήσουν την
πολιτική εξουσία.

99. Το Βυζαντινό Κράτος δεν μπορούσε να ανεχθεί τις επιδιώξεις των δυνατών.
Οι ελεύθεροι αγρότες
υπηρετούσαν στους
οι που πλήρωναν
αποτελούσαν την
η και η του
Βυζαντίου ήταν αδιανόητα
χωρίς τη μικρή και μεσαία
αγροτική ιδιοκτησία
β. Νόμοι και αγώνας κατά των δυνατών
Επί 80 ολόκληρα
χρόνια (922-1002)
οι Μακεδόνες
αυτοκράτορες
προσπάθησαν με
να
προστατεύσουν
ελεύθερους
καλλιεργητές από
καταχρήσεις των
δυνατών.

100. H χήρα Δανιηλίδα ταξιδεύει από την Πάτρα στην
Κωνσταντινούπολη. Η Δανιηλίδα, που είχε πολλά κτήματα
στην περιοχή της Πάτρας, στήριξε οικονομικά τον Βασίλειο
Α΄ πριν γίνει αυτοκράτορας. Μικρογραφία. 12ος αι. Μαδρίτη.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Ισπανίας
Πώληση
κοινοτικής
γης σε
γείτονες +
συγγενείς
κατά
προτεραιότητα
Απόδοση
σφετερισμένων
χωραφιών
στους
προηγούμενους
ιδιοκτήτες
χωρίς
αποζημίωση
Υποχρέωση
στράτευσης
για τους
κατόχους
στρατιωτικών
κτημάτων.
Απαγόρευση
αγοραπωλησίας
τους
Περιορισμός
αύξησης
εκκλησιαστικής
περιουσίας
Πληρωμή
φόρων
φτωχών του
χωριού από
δυνατούς
(αλληλέγγυον)

101. Ποιοι λόγοι οδήγησαν τη
βυζαντινή αυτοκρατορία σε
κρίση τον 11ο αιώνα; (όταν
πέθανε ο Βασίλειος Β΄)

102. Μετά το θάνατο του Βασιλείου Β’ (1025)
Μέτρα αποστρατιωτικοποίησης
(Πολεμικοί θρίαμβοι αλαζονεία, επανάπαυση, ψευδαίσθηση εξασφάλισης διαρκούς ειρήνης)
α. Η εσωτερική κρίση.
Παραμέληση στόλου ( «δόξα της Ρωμανίας»)
Αντικατάσταση υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας με φόρο
Στρατολόγηση ξένων μισθοφόρων
Διάλυση των θεμάτων/ θεματικών στρατών (εξαθλίωση μικρής + μεσαίας αγροτικής τάξης)
Χρησιμοποίηση ξένων σε ανώτερες θέσεις

103. α. Η εσωτερική κρίση.
Υπερφορολόγηση
Παραμέληση επαρχιών
Αυταρχική κεντρική
κυβέρνηση
Ταραχές / εξεγέρσεις
ηθική, οικονομική,
στρατιωτική, θεσμική,
κοινωνική
Απώλεια μεγάλου
μέρους της Βυζαντινής
επικράτειας
Βυζαντινός φοροεισπράκτορας εισπράττει χρήματα από
οφειλέτες.
(Μικρογραφία από βυζαντινό χειρόγραφο, Ι. Μ. Αγ.
Αικατερίνης, Σινά)

104. Ποιοι εχθροί απείλησαν την
εδαφική ακεραιότητα της
βυζαντινής αυτοκρατορίας
κατά τον 11ο αιώνα και με
ποια αποτελέσματα;

105. 1.Σελτζούκοι Τούρκοι
Μάχη στο ( )- ( κοντά στη λίμνη Βαν της Αρμενίας)
Συντριβή μισθοφορικών στρατευμάτων Βυζαντίου
2. Νορμανδοί
Αφαίρεση ιταλικών κτήσεων Βυζαντίου
Άλωση ( ) : τέλος Βυζαντινής Ιταλίας
3.Ούγγροι-Σέρβοι
Κρίσιμη μεταβατική περίοδος:
στασιμότητα + υποχώρηση βυζαντινής αυτοκρατορίας (1025-1081)

106. Τι ήταν ο θεσμός
της Πρόνοιας και
ποιοι τον
εφάρμοσαν;

107. Στηρίχτηκαν στους
ευγενείς
(και όχι στις αγροτικές μάζες
όπως η δυναστεία των Ισαύρων)
Εφάρμοσαν
Ισόβια παραχώρηση
αγροκτημάτων και
φορολογικών εσόδων στους
που ονομάζονται
ως αντάλλαγμα η
παροχή στρατιωτικών
υπηρεσιών
Οι Προνοιάριοι ή
στρατιώτες έγιναν
η άρχουσα τάξη του
Βυζαντίου.
Οι απλοί αγρότες
βυθίστηκαν στην αθλιότητα
ενώ οι δυνατοί / προνοιάριοι
κυριάρχησαν στην πολιτική,
οικονομία, κοινωνία.
β. Εσωτερική πολιτική.
Ποια η διαφορά ανάμεσα
στους προνοιάριους ή
στρατιώτες και στους
στρατιώτες-καλλιεργητές του
7ου-8ου αι.;
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr

108. Ποιες ήταν οι
συνέπειες της ήττας
στο Μυριοκέφαλο της
Φρυγίας; Με ποια άλλη
ήττα του βυζαντινού
στρατού συγκρίθηκε;

109. δ. Η στρατιωτική κατάρρευση.
Η εμπλοκή του Μανουήλ Α΄ Κομνηνού στο ιταλικό μέτωπο ενθάρρυνε το σουλτάνο των
Σελτζούκων να ανανεώσει τις επιθέσεις του κατά των εδαφών του Βυζαντίου.
Ο βυζαντινός στρατός δεν μπόρεσε να ανακόψει την πρόοδο των Τούρκων
και στο Μυριοκέφαλο της Φρυγίας (1176) σχεδόν εξολοθρεύτηκε.
Ο ίδιος ο Μανουήλ συνέκρινε την ήττα αυτή με την
καταστροφή που είχε υποστεί το Βυζάντιο πριν από 105
χρόνια στο Ματζικέρτ.
Συνέπειες ήττας Βυζαντινών
1.παγιώθηκε η θέση των Τούρκων
2. επηρεάστηκε καθοριστικά η
φυσιογνωμία της Μ. Ασίας.
3.εξισλαμισμός των μικρασιατικών
επαρχιών που άλλοτε αποτελούσαν τους
πνεύμονες του Βυζαντινού κράτους
(Αίτια: καταλήψεις πόλεων, σφαγές, φυγή
των χριστιανών, πείνα, πανούκλα)
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr

110. Για ποιο λόγο
παραχωρήθηκαν τα
εμπορικά προνόμια
στους Βενετούς από
τον Αλέξιο Α΄
Κομνηνό;

111. Αλέξιος Α‘
Κομνηνός
Για να
αποκρούσει
το 1081 τους
Νορμανδούς
της Ιταλίας
ζήτησε τη
βοήθεια των
Βενετών
Ως αντάλλαγμα έδωσε
στους Βενετούς, με το
χρυσόβουλο (δηλ.
επίσημη έγγραφη
συμφωνία, υπογεγραμμένη
από τον αυτοκράτορα και
σφραγισμένη με τη χρυσή
του βούλα) του 1082
προνόμια
Με τη βοήθεια του πανίσχυρου
βενετικού στόλου, το Βυζάντιο
κατανίκησε τους Νορμανδούς.
α. Εμπορικά προνόμια στους Βενετούς.
Antonietta Brandeiw, τέλη 19ου αιώνα, άποψη πλατείας Αγίου Μάρκου
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr

112. Ποια προνόμια
παραχώρησε ο Αλέξιος
Α΄ Κομνηνός στους
Βενετούς με το
χρυσόβουλο του 1082;

113. 1.Παραχώρησε τίτλους και χρηματικές χορηγίες στους κοσμικούς και
εκκλησιαστικούς άρχοντες της Βενετίας.
2.Παραχώρησε στους εμπόρους της Βενετίας
σκάλες (δηλ. αποβάθρες) και εμπορικά καταστήματα
στην προκυμαία της Κωνσταντινούπολης.
3.Επέτρεψε στους Βενετούς να εμπορεύονται
ελεύθερα και χωρίς να πληρώνουν δασμούς
σε όλα τα σημαντικά βυζαντινά λιμάνια
Βενετικό Δουκάτο
Το έμβλημα της Δημοκρατίας - ο βενετικός λέων
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr

114. Ποιες ήταν οι
συνέπειες του
χρυσόβουλου του 1082
για το Βυζάντιο και για
τους Βενετούς;

115. 1. Παραιτήθηκε εκούσια από τα φορολογικά, ναυτιλιακά και οικονομικά δικαιώματά του.
2. Έχασε το ρόλο του μεσάζοντα μεταξύ Αράβων και Δυτικής Ευρώπης.
3. Έχασε την κυρίαρχη θέση του στο εμπόριο της Μεσογείου.
ΒΥΖΑΝΤΙΟ
1. Διείσδυσαν οικονομικά στην Ανατολή.
2.Ίδρυσαν μια πανίσχυρη αποικιακή αυτοκρατορία στην Ανατολή.
3. Κυριάρχησαν στο εμπόριο της Μεσογείου.
ΒΕΝΕΤΟΙ
Συνέπειες που προκλήθηκαν με το χρυσόβουλο του 1082 :
Χρυσόβουλο του Αλέξιου Γ'
προς τη Μονή Διονυσίου του
Αγ. Όρους
Xρυσόβουλο του Ανδρονίκου B΄, Βυζαντινό
και Χριστιανικό Μουσείο, Αθήνα

116. Με ποιους τρόπους
προσπάθησαν οι
αυτοκράτορες μετά τον
Αλέξιο Α΄ Κομνηνό να
διορθώσουν την κατάσταση
που είχε δημιουργηθεί με
το χρυσόβουλο του 1082;

117. Οι διάδοχοι του Αλέξιου Α΄ Κομνηνού επιχείρησαν αργότερα να
αντιδράσουν στην οικονομική κυριαρχία των Βενετών
δημεύοντας
περιουσίες
Βενετών
υποκινώντας
βιαιότητες του
πληθυσμού της
πρωτεύουσας εναντίον
τους
παραχωρώντας
προνόμια και στις
άλλες ιταλικές
ναυτικές πόλεις
(Πίζα και Γένουα)
Η παραχώρηση προνομίων στην Πίζα και
Γένουα εφαρμόστηκε κυρίως από τον
Μανουήλ Κομνηνό, ο οποίος πέτυχε
να διχάσει τους
αντιπάλους του
να παρέμβει στρατιωτικά
στην Ιταλία
(επαναφέροντας στη ζωή τη
φιλόδοξη πολιτική του
Ιουστινιανού Α‘)
α. Εμπορικά προνόμια στους Βενετούς.

118. Τι ήταν οι
σταυροφορίες; Ποιοι
παράγοντες επηρέασαν
τη διαμόρφωσή τους;

119. α. Ορισμός και παράγοντες.
τι;
• Οι σταυροφορίες ήταν μία κίνηση (αρχικά με θρησκευτικό χαρακτήρα)
πού;
• που εκδηλώθηκε στη Δύση
πότε;
• τον 11ο αι.
ποιος;
• προήλθε από πρωτοβουλία των παπών
γιατί –
σκοπός;
• απέβλεπε στην απελευθέρωση του Παναγίου Τάφου και των
Αγίων Τόπων που είχαν κατακτήσει οι Σελτζούκοι (1077).

120. α. Ορισμός και παράγοντες.
Παράγοντες, που επηρέασαν τη διαμόρφωση
των σταυροφοριών, ήταν
Η φημολογία για
τις ωμότητες
Αράβων και
Τούρκων κατά
των
προσκυνητών
Τα οικονομικά
προβλήματα της
Δύσης
(υπερπληθυσμός,
έλλειψη γης)
Το κάλεσμα για
βοήθεια που
απηύθυνε ο
αυτοκράτορας
Αλέξιος Α'
Κομνηνός στους
ηγεμόνες της
Δύσης
Το ιπποτικό
πνεύμα που ήταν
τότε διάχυτο
στην Ευρώπη, οι
φιλοδοξίες δηλ.
των ιπποτών να
συνδέσουν το
όνομά τους με
λαμπρά
κατορθώματα.
Ο θρύλος για τα
αμύθητα πλούτη
της Ανατολής
που κέντριζε τη
φαντασία των
Δυτικών
Η πίστη τους ότι
θα εξασφάλιζαν
τη σωτηρία της
ψυχής τους,
όπως διακήρυσσε
ο πάπας
Η παρακμή της
φεουδαρχίας.
Πολλοί ευγενείς
έχασαν τα
φέουδά τους κι
επιζητούσαν
μέσω των
σταυροφοριών
την κατάκτηση
νέων εδαφών
Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας

121. α. Ορισμός και παράγοντες.
Παράγοντες, που επηρέασαν τη διαμόρφωση
των σταυροφοριών, ήταν
Εμπορικοί λόγοι: Οι
ιταλικές εμπορικές πόλεις
ευνόησαν τις σταυροφορίες
για να θέσουν υπό τον
έλεγχό τους το εμπόριο της
Ανατολής
Οι φιλοδοξίες των παπών,
οι οποίοι επιθυμούσαν να
επιβάλλουν την κυριαρχία
τους στην Ανατολή
Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας