1. Java e 12te
ETIKA E LIDERSHIPIT
DHE DIVERSITETI
© Prentice Hall 2006
12-1

2. Objektivat e mesimit
Pas ketij kapitulli ju do te jeni ne gjendje te:



Pse etika e lidershipit ka rol aq te
rendesishem ne organizata.
Pershkruani qeshtjet etike me
madhore me te cilat lideret
ballafaqohen apo ju qasen me shpesh.
Shpjegoni se si lideret mund te krijojn
nje klime etike ne organizatat e tyre.
© Prentice Hall 2006
12-2

3. Objektivat e mesimit
Pas ketij kapitulli ju do te jeni ne gjendje te:



Pershrkuani rolin e spiritualitetit ne
krijimin e klimes etike ne organziate.
Shpjegoni krahasimet dhe perparesit e
divesitetit per organizate.
Pershkruani strategjite dhe sjelljet e
lidershipit per krijimin e organziatave
multi-kulturore.
© Prentice Hall 2006
12-3

4. Ethos-karakter,zakon/ethikos-i
moralshem

Etika si koncept rrjedh nga fjala
greke ethos – që do të thotë
karakter, zakon. Ky
koncept/kuptim nënkupton
standardet dhe mënyrat e sjelljes së
njerëzve, të cilat shpeshherë janë të
njohura edhe me fjalën moral.
Historikisht etika është studiar nga lëndët filozofike
dhe njerëz të cilët janë marrë me shkencat
shoqërore socio-psikologjike. Është studiuar dhe me
të janë marrë Aristoteli, Sokrati
© Prentice Hall 2006

5. Nje shembull I etikes se lidershipit
Kollapsi I Enron-it
Drejtuesit e Enron zhvilluan një web mashtrues te
pseudo-partneriteteve me të sapokrijuaren
"kompani investuese" që ishin në të vërtetë degët e
Enron.
Drejtuesit kishin inkurajuar dhe modeluar një
kulturë organizative të individualizmit, risi, zgjuarsi
agresive në kurriz të lidershipit të mëshirshëm, të
ndershëm, dhe përgjegjës.
Këta liderë joetik kanë treguar rëndësinë e
udhëheqjes në krijimin e një klime etike në një
organizatë.
Lideret janë shembull kryesor për pasuesit kur
është fjala për sjelljen etike ose jo etike.
© Prentice Hall 2006
12-4

6. Etika adhe Lidershipi



Etika është studimi i moralit dhe zgjedhjeve
morale qe njerëzit bëjnë në marrëdhëniet e
tyre me të tjerët.
Etika merret me ate se si duhet të sillemi
në rolet që na jep shoqëria.
Lideret janë shpesh në rolet që mund të
përcaktojnë mirëqenien e të tjerëve dhe ata
nganjëherë ndikojnë më mirë nga te gjithe.


Teknikisht mire(effective)
Moralisht mire.
© Prentice Hall 2006
12-5

7. Pse ledershipi ka nevojë për
etikë?

Imagjinoni situatën ku nuk ka një strukturë morale
për asnjë veprim;




nuk ka sistem juridik,
nuk ka fuqi më të madhe se ajo individuale, e cila do të
gjykojë konfliktet, dhe situatën në të cilën populli është
i lirë të realizojë interesat e veta.
Kjo është një gjendje e natyrës (ligji i të fortit), të cilën
filozofi anglez Thomas Hobs e quan si pastrim të madh.
Këtë gjendje Hobs e quan ”gjendja e natyrës” ose
”kushtet e luftës”, në të cilën secili do të jetë
armik i secilit. Në këto kushte ekzistenca është e
mjerueshme dhe vlerat etike nuk mund të
imagjinohen. Në këto kushte mund të flitet për
mjerim, varfëri, poshtërsi, brutalitet dhe mungesa.
© Prentice Hall 2006

8. Pushteti



Pushteti është bazë për të ndikuar
lideri mbi pasuesit e tij
Sa më shumë fuqi ka një lider, më
shumë ka të ngjarë që pasuesit do
të përputhen me dëshirat e liderit
Sa më i madh pushteti i një lider,
aq më e madhe mundësia për
abuzim
© Prentice Hall 2006
12-6

9. Ndikimet korruptuese te pushtetit




Pushteti mund të bëhet i dëshiruar si një qëllim në
vetvete dhe të kërkohet me çdo kusht
Dallimet ne pushtet mund të ndikojne tek pasuesit
qe t'i percjellin liderit reagime të rreme pozitive dhe
për të krijuar një ndjenjë të ngritur të vetëvlerësimit.
Lideret mund të zhvlerësojnë vlerën e pasuesit dhe
tu shmangen kontakteve të rregullta me pasuesit e
tyre ose të keqtrajtojnë ata.
Dështimi i një drejtuesi të njohë kufijtë etik te
pushtetit shkakton një humbje të kredibilitetit dhe
besimit dhe ka dëme shkatërrimtare për liderin dhe
zonën elektorale të tij .
© Prentice Hall 2006
12-7

10. Qëndrueshmëria morale
Nëse sjellja e liderëve nuk përputhet
me vlerat e tyre të caktuara, ata do të
humbasin besimin e pasuesve të tyre
dhe kolegëve.
Mospërputhjet morale të liderit janë të hapura për
shqyrtim publik.
Lideret të cilët nuk sillen në mënyrë konsistente me
vlerat e tyre etike rrezikojn te etiketohen si hipokritë.
© Prentice Hall 2006
12-8

11. Qasjet tek sjellet etike
Kategorik Imperativ
Kategorik Imperativ
Ndiqni ligjet morale
Ndiqni ligjet morale
universale
universale
Mësimet morale
Mësimet morale
ërpjekjet e vazhdueshme
Përpjekjete vazhdueshme
ë jetë i i
ë jetë
ujdesshem dhe
kujdesshemdhe
Qasjet tek sjelljet etike
sinqertë.
Qasjet tek sjelljet etike
sinqertë.
Virtyti Etik
Virtyti Etik
Moral IIlartë IIkarakterit
Moral lartë karakterit
rezulton
rezulton
në sjelljen etike.
në sjelljen etike.
Utilitarizëm
Utilitarizëm
Të mirat me të
Të mirat me të
medha
medha
përnumrin më
përnumrin më
të madh te njerezve
të madh te njerezve
Altruizëm
Altruizëm
Shqetësimi primar
Shqetësimi primar
është për mirëqenien
është për mirëqenien
e të tjerëve
e të tjerëve
© Prentice Hall 2006
12-9

12. Krijimi i klimes etike
Roli me modelim te
Roli me modelim te
Rëndësishëm te
Rëndësishëm te
vlerave dhe sjelljeve.
vlerave dhe sjelljeve.
Vetëdija Shpirtërore
Vetëdija Shpirtërore
si një udhëzues
si një udhëzues
për veprim
për veprim
Direktivat e
Direktivat e
politikave dhe
politikave dhe
praktikave etike
praktikave etike
Krijimi I klimes etikeke
Krijimi I klimes etikeke
Përgjegjësi shoqërore
Përgjegjësi shoqërore
karizmatike //transformuese
karizmatike transformuese
te lidershipit.
te lidershipit.
Shpreblimet etike
Shpreblimet etike
ose ndeshkimet
ose ndeshkimet
per sjellje jo etike.
per sjellje jo etike.
Pjesëmarrje ne diskutimet
Pjesëmarrje ne diskutimet
me supozime dhe
me supozime dhe
veprime etike.
veprime etike.
© Prentice Hall 2006
11-10

13. Lidershipi Karizmatik/Transformues
dhe Etik



Lideret Karizmatik / transformues janë konsideruar
jo etik kur sjellja e tyre pasqyron një paragjykim
egoist më tepër se vlera altruist(veprim ne interes
te tjereve,pa interesa dhe perfitime personale).
Disa liderë karizmatik / transformues sillen ne
menyre joetike, sepse ata janë të perkushtuar kah
vlera me orientim tjetër që gabimisht besojnë se
kërkesat morale në përgjithësi të zbatueshme nuk
vlejnë për ta.
Lideret transformues ndonjëherë supozojnë se
pasuesit janë të paditur dhe lideret kanë njohuri
superiore dhe kjo inkurajon lideret për të besuar se
kushtet normale etike nuk zbatohen për sjelljen e
tyre.
© Prentice Hall 2006
12-11

14. Spiritualiteti(Natyrë shpirtërore)




Spiritualiteti eshte pjese e natyres tone njerezore
Përmbajtjen e punës sonë dhe konteksti (mjedisit)
ndihmojnë në përcaktimin total te përvojës tonë të
punës
kontekstet e punës dhe / ose të përmbajtjes,janë
shpesh të dëmshëm për shpirtin e njeriut dhe mund
të bëhet më keq.
Përfshirja e natyres shpirtërore në vend të punës
mund të ndihmojnë per të luftuar këto trende të
dëmshëme dhe të përfitojnë organizatat, anëtarët e
tyre dhe të komuniteteve.
© Prentice Hall 2006
12-12

15. DIVERSITETI
Diversiteti I referohet
shoqerise te shumfisht(multi
society), kulturore, fizike,
dhe dallimeve mjedisore
ndermjet njereze qe ndikojn
ne menyren se si mendojn,
ndihen dhe sillen.
© Prentice Hall 2006
12-13

16. Avantazhet(Përparësit)
Konkurruese të Diversitetit
Burimeve njerezore
Burimeve njerezore
te shquara
te shquara
Kosto e kursimeve
Kosto e kursimeve
nga Përvoja
nga Përvoja
në Integrime
në Integrime
Avantazhet konkurruese te
Avantazhet konkurruese te
diversitetit
diversitetit
Strategji
Strategji
efektive te
efektive te
marketingut
marketingut
Ide kreative
Ide kreative
dhe zgjidhje
dhe zgjidhje
per probleme
per probleme
Fleksibiliteti
Fleksibiliteti
i iadaptimit
adaptimit
ne mjedisit
ne mjedisit
© Prentice Hall 2006
12-14

17. Lidershipi per Diversitet
Shperblimi dhe
njohja e atyre
që promovojnë
dhe marrin
pjesë në
programet e
diversitetit.
Udhezimi I te
punesuareve per
pjesemarrje ne
trajnime dhe seminare
te diversitetit.
Pjesemarrja ne trajnime
dhe diskutime per
qeshtjet dhe programet
e diversitetit.
Lidershipi
Lidershipi
per Diversitet
per Diversitet
Perkrahja
nëpërmjet
krijimit të
politikave
fleksibile të
personelit dhe
të udhëzimit.
Kufiri I përfshire
-per të ndihmuar
pakicat ne
ndërtimin e rrjeteve
dhe mbështetjen e
grupeve.
© Prentice Hall 2006
12-15