Natuursteenverhardingen, de belangrijkste lessen uit de praktijk
•
0 likes•4,101 views
Natuursteenverhardingen vormen een prachtig alternatief in het brede assortiment van elementverhardingen. Er wordt sterk gehecht aan de meerwaarde voor de kwaliteit van de openbare ruimte op specifieke locaties en historische kernen. Helaas realiseert men zich vaak niet dat de toepassing van een natuursteenverharding iets anders is dan "het vervangen van de elementenverhardingen door een andere steen". Er kan van alles mis gaan zowel in het ontwerp, de materiaalkeuze en het contract als de uitvoering en het beheer. In deze presentatie wordt een overzicht gegeven van zaken die mis kunnen gaan. U heeft de kans om te leren van fouten van anderen. Na afloop weet u welke onderwerpen uzelf kunt oppakken en voor welke u misschien een deskundige moet inschakelen.
Recommended
Recommended
More Related Content
More from CROW
More from CROW (20)
Natuursteenverhardingen, de belangrijkste lessen uit de praktijk
- 1. Natuursteenbestrating de belangrijkste lessen uit de praktijk Jan Knol Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 1
- 2. Lessen uit de praktijk Even vooraf 1. 2. 3. 4. Ontwerp Contract Aanleg Beheer en onderhoud Bronnen Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 2
- 3. Bronnen • CROW Publicatie 231 Handboek natuursteenbestrating • Ter visielegging RAW 31.5 Natuursteenbestrating • CROW Infoblad 968 Stroefheid voor voetgangers • Vragen Helpdesk CROW • Eigen kennis en ervaring Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 3
- 4. Natuurlijk natuursteen! Zo oud als de weg naar Rome Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 4
- 5. Natuursteensoorten • Stollingsgesteenten • Sedimentgesteenten • (Metamorfe gesteenten) aardkorst steengroeve Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 5
- 6. Graniet (stollingsgesteente) Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 6
- 7. Basaltkeien (stollingsgesteente) Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 7
- 8. Porfier (stollingsgesteente) Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 8
- 9. Belgisch hardsteen (sedimentgesteente) Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 9
- 10. Aziatisch hardsteen (sedimentgesteente) Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 10
- 11. Bewerkingstechnieken Gefrijnd Gebouchardeerd Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 11
- 12. Bewerkingstechnieken Gezaagd Gezoet Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 12
- 13. Aandeel elementenverhardingen Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 13
- 14. Geweldig elementenpalet voor ontwerpers! • Functioneel • Technisch • Esthetisch Door keuzemogelijkheden in • Materiaal • Vorm • Formaat • Kleur • Textuur • Verband Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 14
- 15. 1. Ontwerp Is meer dan het vervangen van de laag elementen van je standaardconstructie door natuursteen! •onderbouw (ondergrond / fundering) •natuursteensoort en formaat, afhankelijk belasting, gebruik en beheer(materieel) •stroefheid •bewerkingsvorm •mechanische verwerking? •straatverband •straatlaagmateriaal •voegbreedte •voegvulmateriaal - ongebonden / gebonden •detaillering Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 15
- 16. Restricties aan lengte van tegel Richtlijn: •Maximaal 1,5x breedte •Maximaal 4x dikte B L D Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 16
- 17. Ontwerp: voeg en fundering • Flexibele voeg op flexibele fundering • Starre voeg op starre fundering • Voeg afhankelijk belasting en veegregiem • Dilatatievoegen bij gebonden constructies Richtlijn: Bij toepassing van een gebonden (starre) voeg een gebonden fundering! Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 17
- 18. Voegbreedte bij ongebonden voegmateriaal Dikte natuursteenkei Maximale voegbreedte < 60 mm 6 mm 60 – 120 mm 10 mm > 120 mm 15 mm Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 18
- 19. Voegbreedte bij giet- en mortelvoegen en gebonden voegmateriaal Toepassing Voegbreedte Gezaagd materiaal 8 – 10 mm Gekliefd nieuw geleverd materiaal 10 – 12 mm Gekliefd gebruikt materiaal 15 – 20 mm Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 19
- 20. 2. Contract • Juiste verwerking ontwerp in contract • Europese normen!: meetmethoden voor stroefheid en slijtvastheid zijn vermeld, maar niet de eisen: je moe(s)t nog wel eisen stellen als ontwerper/bestekschrijver! • Consequenties voor bestek bij mechanische verwerking • Natuursteenbestrating is vaak specialistisch werk Tervisielegging RAW H31.5 Natuursteenbestrating Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 20
- 21. Europese normen • • • • • • • • • Afmetingen en vlakheid Vorst/dooibestendigheid Sterkte Slijtvastheid (niet voor banden) Stroefheid (niet voor banden) Uiterlijk Wateropname Petrografische beschrijving Oppervlakbehandeling Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 21
- 22. 3. Aanleg • Onvoldoende aandacht voor verdichting • Ook lokaal!: bedrijfsleuven, rondom kolken etc. • Straatlaag (te grote variatie in dikte en verdichting) • Voegbreedte! - afhankelijk tegels, keien en voegvulmateriaal • Detaillering! - inpassing allerlei straatmeubilair, putten etc. • Voorkomen van (cement)sluier Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 22
- 23. 4. Beheer en onderhoud Twee belangrijkste bedreigingen voor natuursteenbestrating: 1.Reiniging (vegen en zuigen) 2.Kleinschalige werkzaamheden Overig: sneeuwruimen, strooien, onkruidbestrijding, Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 23
- 24. Slingerproef Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 24
- 25. Floor Slide Control Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 25
- 26. Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 26
- 27. Praça do Commercio - Lissabon Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 27
- 28. Parlement Europese Unie Brussel Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 28
- 29. Spuiplein – Den Haag Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 29
- 30. Sierbestrating met band Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 30
- 31. Fontein op marktplein Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 31
- 32. Breuk bij te grote formaten Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 32
- 33. Spoorvorming Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 33
- 34. Schade uit straatlaag Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 34
- 35. Schade cementvoegen Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 35
- 36. Onjuiste dilatatievoeg Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 36
- 37. Detaillering Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 37
- 38. Onjuiste dikte tegels Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 38
- 39. Horizontale vervorming Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 39
- 40. Breuk bij keien Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 40
- 41. Leeuwarden Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 41
- 42. Rotterdam Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 42
- 43. Bronnen • CROW Publicatie 231 Handboek natuursteenbestrating • Ter visielegging RAW 31.5 Natuursteenbestrating • CROW Infoblad 968 Stroefheid voor voetgangers • Vragen Helpdesk CROW • Eigen kennis en ervaring Natuursteenbestrating: de belangrijkste lessen uit de praktijk - InfraRelatiedagen 2013 43
Editor's Notes
- Nuancering SoW tov thema Communicatie geluidkaarten, actieplannen Toelichting bij titel geven
- RIVM-site “ Een gezonde leefomgeving is een leefomgeving die als prettig wordt ervaren, die uitnodigt tot gezond gedrag, en waar de druk op de gezondheid zo laag mogelijk is.” rapport DGMR Invloed van wegverkeerslawaai op een gezonde leefomgeving Alvorens in te gaan op de invloed van wegverkeerslawaai op een gezonde leefomgeving wordt kort stilgestaan bij het begrip leefomgeving en het begrip de fysieke leefomgeving. Uit literatuuronderzoek blijkt, dat het begrip leefomgeving verschillend geïnterpreteerd wordt. De interpretatie is mede afhankelijk vanuit welke discipline het onderwerp wordt bestudeerd. Een socioloog zal vaak de sociale relaties centraal stellen, terwijl een milieukundige denkt aan bijvoorbeeld emissies. Wat wel duidelijk is, is dat het begrip gaat over het samenspel tussen de mens en zijn omgeving. Dit samenspel kan bepaald worden door objectieve maar ook subjectieve indicatoren [26]. Het onderzoeksinstituut TNO heeft het begrip leefomgeving wat nader gedefinieerd en heeft hiertoe een leefomgevingsmodel ontwikkeld [55]. Dit model geeft een overzicht van de verschillende aspecten die van belang zijn voor de leefomgeving. Alle factoren die in het model zijn opgenomen, werken in op het individu. Dit resulteert in een persoonlijk gevoel van veiligheid, de ervaren gezondheid en de tevredenheid over de woonsituatie. Vervolgens komt het tot uiting in het gedrag van het desbetreffende individu. Het TNO-model onderscheidt vijf hoofdfactoren: sociale omgeving; fysieke kenmerken van de woonomgeving; voorzieningen in de woonomgeving; woning; persoons-/leefstijlfactoren. Hoewel er (nog) geen eenduidige definitie is voor het begrip leefomgevingskwaliteit, is het wel al hanteerbaar gemaakt. Er is echter nog geen algemeen geaccepteerd begrippenkader. De algemene opvatting is, dat het begrip leefomgevingkwaliteit samenhangt met de gebruiksfunctie van het gebied. En, dat het een samenstelling is van verschillende factoren waaraan afhankelijk van de gebruiksfunctie verschillende wegingsfactoren kunnen worden toegekend. Het begrip ‘biodiversiteit’ zal in een gebied met de functie ‘natuur’ zwaarder wegen dan in een gebied met de functie ‘industrie’. Ook voor het begrip een gezonde leefomgeving bestaat geen duidelijke definitie. Het ministerie van VROM hanteerde de volgende definitie [31]: Een gezonde wijk is een wijk waar mensen gemakkelijk lopend en fietsend naar hun werk, school, winkels en sport kunnen. Een gezonde wijk is ook een wijk met een kindvriendelijke leefomgeving waar kinderen gezond kunnen opgroeien (goede woningen en scholen met een gezond binnenmilieu) en gemakkelijk buiten kunnen spelen (veilige wandel- en fietspaden, een schone en veilige buitenruimte). Een gezonde wijk heeft een ruim aanbod aan sport, cultuur en groen, dat voor iedereen goed te bereiken is. Bewoners van een wijk, inclusief de jongeren, kunnen meepraten over hun eigen woon- en leefomgeving. Voor de kwaliteit van de leefomgeving in relatie tot wegverkeerslawaai zal het vooral gaan om de fysieke kenmerken van de leefomgeving. Overigens moet men zich wel bewust blijven van het belang van de factoren, die te maken hebben met de sociale omgeving en de individuele persoons‑ of leefstijlfactoren. TNO beschrijft de definitie een gezonde fysieke leefomgeving als volgt [31]: verbeteractiviteiten in de fysieke omgeving/openbare ruimte m.b.t. mobiliteit, geluid, veiligheid, (binnen)milieu, visuele aantrekkelijkheid (t.b.v. beweegvriendelijkheid) met als doel het terugdringen van gezondheidsachterstanden Het programma Stiller op Weg heeft tot doel het stimuleren van bronmaatregelen voor wegverkeerslawaai in het stedelijk gebied. Als we deze doelstellingen beschouwen in relatie tot de hiervoor genoemde definitie voor een gezonde fysieke leefomgeving, dan zien we hier overeenkomsten, namelijk verbetermaatregelen voor het terugdringen van gezondheidsachterstanden.
- Uitvloeiingsgesteente
- Ganggesteente
- De geweldige mogelijkheden voor ontwerpers van de OR Om de verschillende functies in de OR te versterken……… door Strong potency for designers to strengthen the different functions in public space by Materials Shapes Textures Colours Sizes Strong competitiveness opposite monolith asphalt or concrete
- Afstemming straatmeubilair op straatwerk en straatverband!! Zowel qua materiaal, vorm als plaats in de OR
- Tabel T 31.5.4 Eisen voegbreedte bij giet- en mortelvoegen en gebonden voegmateriaal Toepassing Voegbreedte Gezaagd materiaal 8 – 10 mm Gekliefd nieuw geleverd materiaal 10 – 12 mm Gekliefd gebruikt materiaal 15 – 20 mm
- Soms wel klassen, maar niet voorgeschreven welke klasse Soms alleen test beschreven
- Passtenen Mogelijkheden rechthoekig (poten) straatmeubilair / boomkransen / afstemming straatwerk en verband op straatmeubilair
- Overig: sneeuwruimen, strooien, onkruidbestrijding, Denk ook aan markten en kramen met bakinstallaties
- Zolen: rubber, leer, kunststof Meetconditie: droog / nat
- RIVM-site “ Een gezonde leefomgeving is een leefomgeving die als prettig wordt ervaren, die uitnodigt tot gezond gedrag, en waar de druk op de gezondheid zo laag mogelijk is.” rapport DGMR Invloed van wegverkeerslawaai op een gezonde leefomgeving Alvorens in te gaan op de invloed van wegverkeerslawaai op een gezonde leefomgeving wordt kort stilgestaan bij het begrip leefomgeving en het begrip de fysieke leefomgeving. Uit literatuuronderzoek blijkt, dat het begrip leefomgeving verschillend geïnterpreteerd wordt. De interpretatie is mede afhankelijk vanuit welke discipline het onderwerp wordt bestudeerd. Een socioloog zal vaak de sociale relaties centraal stellen, terwijl een milieukundige denkt aan bijvoorbeeld emissies. Wat wel duidelijk is, is dat het begrip gaat over het samenspel tussen de mens en zijn omgeving. Dit samenspel kan bepaald worden door objectieve maar ook subjectieve indicatoren [26]. Het onderzoeksinstituut TNO heeft het begrip leefomgeving wat nader gedefinieerd en heeft hiertoe een leefomgevingsmodel ontwikkeld [55]. Dit model geeft een overzicht van de verschillende aspecten die van belang zijn voor de leefomgeving. Alle factoren die in het model zijn opgenomen, werken in op het individu. Dit resulteert in een persoonlijk gevoel van veiligheid, de ervaren gezondheid en de tevredenheid over de woonsituatie. Vervolgens komt het tot uiting in het gedrag van het desbetreffende individu. Het TNO-model onderscheidt vijf hoofdfactoren: sociale omgeving; fysieke kenmerken van de woonomgeving; voorzieningen in de woonomgeving; woning; persoons-/leefstijlfactoren. Hoewel er (nog) geen eenduidige definitie is voor het begrip leefomgevingskwaliteit, is het wel al hanteerbaar gemaakt. Er is echter nog geen algemeen geaccepteerd begrippenkader. De algemene opvatting is, dat het begrip leefomgevingkwaliteit samenhangt met de gebruiksfunctie van het gebied. En, dat het een samenstelling is van verschillende factoren waaraan afhankelijk van de gebruiksfunctie verschillende wegingsfactoren kunnen worden toegekend. Het begrip ‘biodiversiteit’ zal in een gebied met de functie ‘natuur’ zwaarder wegen dan in een gebied met de functie ‘industrie’. Ook voor het begrip een gezonde leefomgeving bestaat geen duidelijke definitie. Het ministerie van VROM hanteerde de volgende definitie [31]: Een gezonde wijk is een wijk waar mensen gemakkelijk lopend en fietsend naar hun werk, school, winkels en sport kunnen. Een gezonde wijk is ook een wijk met een kindvriendelijke leefomgeving waar kinderen gezond kunnen opgroeien (goede woningen en scholen met een gezond binnenmilieu) en gemakkelijk buiten kunnen spelen (veilige wandel- en fietspaden, een schone en veilige buitenruimte). Een gezonde wijk heeft een ruim aanbod aan sport, cultuur en groen, dat voor iedereen goed te bereiken is. Bewoners van een wijk, inclusief de jongeren, kunnen meepraten over hun eigen woon- en leefomgeving. Voor de kwaliteit van de leefomgeving in relatie tot wegverkeerslawaai zal het vooral gaan om de fysieke kenmerken van de leefomgeving. Overigens moet men zich wel bewust blijven van het belang van de factoren, die te maken hebben met de sociale omgeving en de individuele persoons‑ of leefstijlfactoren. TNO beschrijft de definitie een gezonde fysieke leefomgeving als volgt [31]: verbeteractiviteiten in de fysieke omgeving/openbare ruimte m.b.t. mobiliteit, geluid, veiligheid, (binnen)milieu, visuele aantrekkelijkheid (t.b.v. beweegvriendelijkheid) met als doel het terugdringen van gezondheidsachterstanden Het programma Stiller op Weg heeft tot doel het stimuleren van bronmaatregelen voor wegverkeerslawaai in het stedelijk gebied. Als we deze doelstellingen beschouwen in relatie tot de hiervoor genoemde definitie voor een gezonde fysieke leefomgeving, dan zien we hier overeenkomsten, namelijk verbetermaatregelen voor het terugdringen van gezondheidsachterstanden.