1. Knokke-Heist en de
klimaatwijziging
Danny Despiegelaere

2. Tussen twee fenomenen?
• Enerzijds de stijging van de zeespiegel
• Anderzijds de zandbank en verzanding?

3. 1. zeespiegelrijzing
• Enkele algemeenheden over onze
Noordzee
• Stijgt het niveau?
• Stormen
• Hoe beveiligen we ons het best?

5. Enkele specifieke kenmerken van
onze Noordzee
• Ligt nog maar 7.000 jaar voor onze kust
• Nauwelijks dieper dan 30 meter met een
gemiddelde van 15 meter
• dieper ter hoogte van Noorwegen (700
meter)
• Er is een getijdenverschil van 4,9 meter in
normale omstandigheden

6. Evolutie van de zeespiegel
• Tijdens de ijstijd = + / - 15.000jaar) bij
ons enkel vasteland en de zeespiegel lag
120 meter lager
• De kust liep van Schotland tot aan het
noorden van Denemarken

12. Evolutie van de zeespiegel
• Na de ijstijd ( - 10.000 jaar) Opwarming
van de aarde met smelten van het landijs
als gevolg, de zeespiegel stijgt gemiddeld
met 7 meter per 1000 jaar = 70 cm per
eeuw om rond het jaar -2000 nog een
verschil te betekenen van
- 6 meter t.o.v vandaag

13. Evolutie van de Noordzee
• Sindsdien geleidelijk vertraging van de
zeespiegelstijging tot 7 à 10 cm per eeuw
• Rond 1250 kwam de zee nog veel meer
landinwaarts met talrijke inhammen
• Sindsdien grote sediment neerzetting door
het bouwen van dijken

15. Samenstelling bodem Tielt
• Cuesta van Tielt
• Ontstaan in het eoceen = tussen de 54,4
en 33,t7 miljoen jaar geleden
• Vroeger kwam ook de zee tot hier
• Zie hiervoor samenstelling bodem in de
““formatie van Tielt”

16. Formatie van Tielt
Bovenste 10 meter Fijn zand en schelpen
3m Stijve klei tot zandhoudende klei
0,5 m zandsteenlaag
10-15m Fijn zand met schelpen
1a2m Dikke stijve klei
5m Fijn zand

17. Hoe is de evolutie nu?
• Stijgt de zeespiegel nu nog verder?
JA, onbetwistbaar
1,5 à 2 mm per jaar sedert begin van de
jaren 1900 = 20 cm voor de laatste eeuw.
Sinds 1993 gemiddeld 3,1 mm per jaar

18. Hoe is die 3,1 mm samengesteld?
• De grootste factor is de uitzetting door de
opwarming van het water (1,8 mm)
• Hierbij komt het afsmelten van de
ijskappen en gletsjers
• Derde factor is de verandering in de
oceaanstromingen

19. Metingen sinds 1920

20. Hoe is de evolutie nu?
• Wordt de stijging opnieuw elk jaar groter?
• Staat de zeespiegel in 2100
80cm hoger?
METEN !

22. Hoe meten we dit complex
gegeven ?
• Het zeeniveau wordt beïnvloed door
verschillende factoren
• Deze factoren werken door elkaar heen
en hebben hun eigen tijd- en ruimteschaal
• Bepalen samen het uiteindelijk resultaat
• Deze factoren zijn samengevat in de
volgende tabel

23. Bepalende factoren
proces grootte tijdschaal Ruimte
golven Enkele m Enkele sec Enkele
tientallen m
Wind en 1m Uren, West
atm.druk dagen -Europa
Eb en 4m 2x hoog en Rond
vloed 2 x laag amfidromis
ch punt NZ

24. Bepalende factoren
Spring tij Enkele dm 2 weken wereldwijd
dood tij
Hoek zon Enkele dm Maart april wereldwijd
evenaar sept - okt
Compactie Enkele cm 100 jaar kustzone
ondergrond
Volume Enkele dm wereldwijd
water per eeuw

25. Quid broeikas effect?
• IJskappen smelten sneller ( noordpool en
groenland)
• Temperatuur van het zeewater stijgt =
volume stijging
• Als gevolg hiervan zal volgens het IPCC
dit alleen verantwoordelijk zijn voor een
stijging van het niveau met 2 mm per jaar
extra

26. Oorzaken
• Broeikaseffect:
Het broeikaseffect wordt veroorzaakt
doordat bepaalde gassen zichtbaar
licht wel doorlaten maar een deel van
het infrarode spectrum niet.

30. Welke gassen in onze
atmosfeer ?
De aardatmosfeer bestaat op zeeniveau uit:
N2 (stikstof) (78,1 %)
O2 (zuurstof) (20,9 %)
Ar (Argon) (0.9 %)
H2O (waterdamp) (wisselende hoeveelheden)
CO2 (kooldioxide) (0,03%)
sporengassen:
Ne (Neon) (0.002%), CH4(methaan) (0,0002 %), He (helium)
(0,0005%), Kr (krypton) (0.0001%), H2 (waterstof) (0,0001%), Xe (
xenon) (0,00001%), N2O (Distikstofoxide) (0,0001%), overige (0,001%)

31. CO2 koolstofdioxide
• Verbranden fossiele brandstof
• Planten- en dierlijk afval
• Verdamping oceanen
• Ademhaling mens en dier
• Industriële processen

34. Is er opwarming?
Sluit dit ven Print dit ven
ster ster
© KNMI

37. grootheid laag gemidd hoog
Temp +1 ° +2° +4°
Zomerneerslag +1% +2% +4%
Winterneerslag + 6% + 12% + 25%

38. Laag Gemidd hoog
Zeespiegelstijgin + 30 CM + 60 CM + 110 CM
g
Stormfrequentie + 10% +15 % + 20 %
Bron KNMI
Nederland

39. klimaatgeschiedenis
De klimaatgeschiedenis van onze aarde raakt steeds beter
bekend:
•Klimaatarchieven worden steeds beter "gelezen“
•Het aards klimaat blijkt zeer variabel en "wankel" te zijn
•De belangrijke twee drijvende krachten zijn:
–De aardbaan om de zon (Milankovitch)
–De ligging van continenten ("continental drift")
•Deze twee zaken verklaren 75% van de
klimaatschommelingen
•De overige 25%: zonne-intensiteit, vulkanen, broeikaseffect
Klimaatarchieven geven vele aanwijzingen voor de buiten-
proportionele invloed van minieme zonnefluctuaties op het
klimaat.

41. Welke evolutie zien we zeker
• Meer winterneerslag
• Minder zomerregendagen maar wel
grotere hoeveelheden ineens en zeer
lokaal
• Temperatuurstijging
• Minder mistdagen ( tot -50%)
• Stijging van de zeespiegel

42. Wat zijn we niet zeker?
• Evolutie van de stormen!

44. Probleem van de stormen
• Of welke stappen dienen ondernomen te
worden om de veiligheid te waarborgen?
• Februari 1953
• December 1703

45. De kracht van een storm
Traditionele schaal (Beaufort) niet voldoende
Kracht wordt uitgedrukt in statistische cijfers :
De zogenaamde ‘Retourperiode’
Kans op het voor komen
van de storm geeft haar
kracht aan.

48. Situatie Tielt
• Cuesta van Tielt = heuvel
• Plateau van Tielt
• Max 50 m hoogte maar met zeer vlug
verval
• Zie hiervoor de Poekebeek met verval van
45m naar 8 m op 15 km

49. Internationale Kustverdediging
Verdediging in Zeeland (NL) : 4.000 jarig
Verdediging bij Rotterdam (NL) : 10.000 jarig
Denemarken : Thyboron 1.000 jarig
F, UK : bijzondere waarden 1.000 jarig
De Vlaamse Kust moet aan een niveau
van kustverdediging komen dat in
overeenstemming is met de initiatieven
in het buitenland

50. Vlaamse Kustverdediging
Er is nog geen Vlaams decreet dat de
minimum veiligheidsnormen vastlegt.
Wel is er onder leiding van het Vlaams
Waterbouwkundig Laboratorium een studie
lopende rond het veiligheidsniveau dat de
Vlaamse waterkeringen moeten hebben.
Nu al kan worden aangenomen dat ze niet
veel van de Nederlandse normen af zullen
wijken. (Vergelijkbare situatie)
Vlaamse kust moet een minimum
verdedigingsniveau van een 1.000 jarige storm

52. Ostend: extreme hydrodynamic conditions for a
1000 year return period
Direction Significant Water level Peakperiod Direction at
wave height H (m) Tp (s) deep water
Hmo (m) (ref. level TAW)
WNW 4.93 6.70 12.2 W
NW 5.04 6.95 12.2 WNW-NW
NNW 5.05 7.00 12.0 NNW-N
N 4.55 6.40 11.6 NNE
NNE 3.52 5.85 11.1 NE
All directions 5.12 7.30
* H includes an estimated sea level rise of 0.3 m between the present
and 2050
* high water at mean spring tide (at present): H = 4.69 m (TAW)

53. Storm van 1953
• Was een 250 jarige storm
• Men telde in Nederland 1835 doden in België 22
• OP zee lieten 220 vissers het leven…..
• Windsnelheden tot 195 km/h op zee en tot
150km/h aan de kust
• 37 bressen langs onze kust waarvan 15 in
Knokke-Heist
• 250.000 ha stonden onder water in Nederland
en België
• 3,1 m boven normaal peil !!!

59. Waarom zo vernietigend?
• Samenloop van omstandigheden
- springtij
- zware Noorderstorm (NNW)
- van lange duur ( drie dagen)
- zware depressie
- ligging van Nederland en de oostkust
- hoogwaterpeil op 6,80 m kust + golven

62. Wat doen we om een herhaling te
vermijden en gelijktijdig de stijging
van de zeespiegel op te vangen
• Meegroeien met de zee!
• Natuurlijke dynamiek herstellen als wapen
tegen de zeespiegelstijging
• Dit is het basisprincipe van MDK

63. Hoe? Meegroeien?
• Enkel door zachte maatregelen
- Zandsuppleties
- Duinvorming
- golfbrekers
- strandhoofden

73. Toestand Knokke-Heist nu
• Minder gevaarlijk dan in 1953 door
strekdammen Zeebrugge
( onrechtstreeks)
• Er is nu winst van zand ipv erosie maar dit
telt niet voor gans Knokke-Heist
• Maatregelen op korte termijn = 60.000 à
85.000 kubieke meter telkens nog voor 1
juli
• Maatregelen op langere termijn. Normaal
zou in het zoute 300.000 kubiek via

75. Toestand Knokke-Heist
• Enkele aanpassingen thv Knokke centrum
en het Zoute
• Up to date maken van de tweede linie
• Overleg met Nederland

78. Grootste gevaar komt uit het
binnenland
• Lokaal
• Nederland

80. Conclusie over zeespiegelrijzing
• Geen paniek
• Toestand elk jaar opvolgen
• Heist en Duinbergen relatief veiliger dan
vroeger
• Knokke en het Zoute onveiliger

85. Deel II De verzanding in
Knokke-Heist
• Zandbank is het topje van de ijsberg
• Veel meer aan de hand
• Hoe reageren?
• Meten is weten

86. Modellenstudie van de
ontwikkeling
van de zandbank te Heist
Dries Van den Eynde, Fritz Francken & Brigitte Lauwaert
Beheerseenheid Mathematisch Model Noordzee
Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen
Foto: KBIN-

87. Studiegebied basislijn

88. Probleem is drieërlei
• Zandbank zelf
• De geul
• De vooroever ter hoogte van Heist en
Duinbergen en geleidelijk ook Albertstrand

92. Hydrodynamisch model

93. Hydrodynamisch model

94. Hydrodynamisch model

95. Hydrodynamisch model

96. Hydrodynamisch model

97. Hydrodynamisch model

98. Hydrodynamisch model

99. Hydrodynamisch model

100. Hydrodynamisch model

101. Hydrodynamisch model

102. Hydrodynamisch model

103. Hydrodynamisch model

104. Hydrodynamisch model

105. Hydrodynamisch model
Opnieuw

107. Metingen van stromingen en
bodemstalen

108. Sedimenttransportmodel

109. • Maar er is meer aan de hand dan enkel
in Heist !!!!

110. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1969

111. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1971

112. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1973

113. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1975

114. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1977

115. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1979

116. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1981

117. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1983

118. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1985

119. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1987

120. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1990

121. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1993

122. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1995

123. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1997

124. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
1999

125. Morfologische evolutie in beeld
Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst
1970 1980 1990 2000
2003

126. Verwachte verhoging per jaar
Zandbank kruin 15 cm
geul 9 cm
Vooroever Heist en 7,5 cm
Duinbergen

127. Prognose van de evenwichtskustlijn die voorzien wordt bereikt te worden binnen enkele decaden

129. Een voorbeeld uit de praktijk
• Op 1500 m in zee voor Duinbergen 20
jaar terug nog 5m diepgang.
• Nu nog 1m 80 !!!
• Quid toekomst VVW Heist
• Quid toekomst RBSC Duinbergen
• Quid impact verzanding op toeristisch
product

132. Reeds voorgestelde suggesties
• Baggeren éénmalig (4M euro + 1M jaar)
• Op zijn beloop laten –breed nat strand -
• Nieuw sterneneiland
• Dam in zee

133. Het dilemma
• Enerzijds beter beschermd tegen de
zeespiegelrijzing
• Anderzijds het gevaar van verdere
verzanding met zijn economische
gevolgen ( zie Zeebrugge westelijke dam)
• Het groene gevaar

134. Welke stappen te ondernemen?
• De zaak ook politiek laten opvolgen
• Een vervolg geven aan het debat die in het CC
Scharpoord hierover is gestart en teveel het
aspect natuur heeft beklemtoond. Zonder de
economische impact te onderzoeken. Socio
economisch onderzoek start deze week
• Oplossingen op korte termijn (sluiten van
dumpingsite voor Knokke-Heist?)
• Het volgen van de conclusies van de
wetenschappers die dit fenomeen hebben
bestudeerd

135. /Assets/P
12
AANVRAGEN

136. Onderzoekers stellen voor
• Vervolgonderzoek sediment
• Vervolgonderzoek lodingen
• Onderzoek baggerstortingen
• Baders en wandelaars wijzen op het
gevaar ! (geul)
• Socio-economische studie
• Architectuurwedstrijd ?