1. Κεφάλαιο 6
Ο Μεσοπόλεμος
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο
πρόσφυγες έφτασαν στην Ελλάδα. Η ανακούφιση και η εγκατάστασή τους
ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπισε η χώρα την περίοδο του
Μεσοπολέμου. Ταυτόχρονα, την ίδια περίοδο στην Ελλάδα επικρατούσε
πολιτική και κοινωνική αναταραχή.

2. Σεπτέμβριος του 1922. Τμήματα του ελληνικού στρατού εισέρχονται στην Αθήνα
Ποια πιστεύετε ότι είναι τα συναισθήματα των Ελλήνων πολιτών;

3. Η Μικρασιατική Καταστροφή επισφραγίστηκε με τη Συνθήκη της Λωζάννης,
το 1923. Ο Βενιζέλος δέχθηκε να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη διάσκεψη
αυτή, την οποία
και υπέγραψε.
https://www.in.gr/
Η ελληνική
αντιπροσωπεία
στη Λωζάνη

4. Η Συνθήκη τηςΛωζάνης καθόρισε τα εξής για την Ελλάδα:
lΗ Ελλάδα αποσύρθηκε από την Ανατολική Θράκη, τα νησιά Ίμβρο και
Τένεδο και την περιοχή της Σμύρνης.
lΤαΔωδεκάνησα παρέμειναν στην Ιταλία.
lΈπρεπε να γίνει ανταλλαγή των πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και
τηνΤουρκία με βάση το θρήσκευμα.
Τι σημαίνει ανταλλαγή πληθυσμών;
Α. Η Ελλάδα θα έδινε στηνΤουρκία
τουςΤούρκους αιχμαλώτους και
θα έπαιρνε τους Έλληνες.
Β. Η Ελλάδα θα έδινε στηνΤουρκία
τους μουσουλμάνους κατοίκους που
ζούσαν στην Ελλάδα και θα έπαιρνε
τους χριστιανούς κατοίκους που ζούσαν
στηνΤουρκία.

5. Η ανταλλαγή των
πληθυσμών έγινε
ανάμεσα στην Ελ-
λάδα και την Τουρ-
κία και ήταν υπο-
χρεωτική.Η θρη-
σκεία και όχι η ε-
θνικότητα αποτέ-
λεσε το βασικό
κριτήριο για την
ανταλλαγή
Εξαιρέθηκαν από
τη μετακίνηση οι
Χριστιανοί Έλλη-
νες που ζούσαν
στην Κωνσταντι-
νούπολη, την Ίμ-
βρο και την Τένε-
δο και οι Μουσουλ-
μάνοι της Δυτικής
Θράκης.
http://greekworldhistory.blogspot.com/

6. Η Ελλάδα, κλονισμένη από τη στρατιωτική ήττα, διχασμένη πολιτικά και
έχοντας οικονομικές δυσκολίες, δέχτηκε περισσότερο από ένα εκατομμύριο
πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, τον Πόντο και τη ΜικράΑσία.
Καταυλισμός μικρασιατών προσφύγων έξω από τον αρχαίο ναό του Ηφαίστου στο Θησείο.
https://www.lifo.gr/

7. Αυτοί ήρθαν να προστεθούν στους 100.000 περίπου, που είχαν εγκαταλείψει
τη Βουλγαρία και τη Σοβιετική Ένωση, όπου είχαν κυριαρχήσει οι
Μπολσεβίκοι.
Έλληνες
πρόσφυγες
φτάνουν στην
ηπειρωτική
Ελλάδα

8. Η πλειονότητα των προσφύγων εγκαταστάθηκε κυρίως στη Μακεδονία και τη
Δυτική Θράκη. Οι πρόσφυγες έμεναν προσωρινά σε καταυλισμούς.
Τους πρώτους μήνες οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν ακόμη και σε θέατρα

9. Αργότερα δημιουργήθηκαν οικισμοί για τη στέγασή τους.
Τυπική προσφυγική κατοικία

10. Τον Φεβρουάριο του 1924 ο
Βενιζέλος παραιτήθηκε έπειτα από
διαφωνία με μερίδα φιλελευθέρων
όσον αφορά το πολίτευμα. Την
άνοιξη του 1924 ανακηρύχθηκε
από τη Βουλή και στη συνέχεια
επικυρώθηκε με δημοψήφισμα η
αβασίλευτη Δημοκρατία. Ο τότε
βασιλιάς Γεώργιος Β΄, γιος του
Κωνσταντίνου Α΄, έχασε τα δικαιώ-
ματά του και έφυγε από την Ελλά-
δα.
Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου
υπήρξε ο πρώτος πρωθυπουρ-
γός της αβασίλευτηςΔημοκρατίας.
ΟΑλέξανδρος Παπαναστασίου
https://el.wikipedia.org/

11. Στο διάστημα που μεσολάβησε ανάμεσα στους δύο Παγκοσμίους Πολέμους
(Μεσοπόλεμος), το ελληνικό κράτος είχε να αντιμετωπίσει πολλά και μεγάλα
προβλήματα, τα οποία αυξήθηκαν μετά τη διεθνή οικονομική κρίση του 1929.
Κύριο μέλημα ήταν να βρεθεί στέγη και απασχόληση για τους Έλληνες
πρόσφυγες.
Νοσοκομείο
προσφύγων

12. Η εγκατάσταση τόσων ανθρώπων ήταν σίγουρα δύσκολη και για εκείνους
και για το κράτος. Πιστεύετε ωφέλισε ή έβλαψε την Ελλάδα;
Α. Έβλαψε την Ελλάδα, γιατί χρειάζονταν πολλά χρήματα και η χώρα δεν
ήταν καμιά πλούσια.
Β. Ωφέλισε την Ελλάδα, γιατί οι πρόσφυγες με την παρουσία τους ενίσχυσαν
το ελληνικό στοιχείο της Μακεδονίας και της Δυτικής Θράκης.
Γ. Έβλαψε την Ελλάδα, γιατί όλοι αυτοί οι πρόσφυγες έπαιρναν τις δουλειές
των Ελλήνων.
Δ. Ωφέλισε την Ελλάδα,
γιατί καινούρια εργατικά
χέρια μπήκαν στην πα-
ραγωγή, αλλά και γιατί
πολλά από τα παιδιά
τους έγιναν σπουδαίοι
και μορφωμένοι
άνθρωποι.
https://www.protothema.gr/

13. Αν και τα πρώτα χρόνια οι ντόπιοι Έλληνες φέρθηκαν ρατσιστικά και δεν ήθελαν
τους πρόσφυγες, τους οποίους φώναζαν «τουρκόσπορους» και τους
ταλαιπωρούσαν, η παρουσία των προσφύγων στο ελληνικό κράτος
μακροπρόθεσμα τόνωσε και τον πληθυσμό των πόλεων και τον αγροτικό
πληθυσμό, συμβάλλοντας σημαντικά στην οικονομική και την πνευματική
ανάπτυξη της χώρας. Επίσης οι πρόσφυγες με την παρουσία τους ενίσχυσαν
το ελληνικό
στοιχείο της
Μακεδονίας και
τηςΔυτικής
Θράκης κάτι
που το
χρειαζόταν η
Ελλάδα.
Πρόσφυγες
μπροστά σε
παράγκα της
προσφυγομάνας
Τούμπας
http://farosthermaikou.blogspot.com/

14. Γιώργος Σεφέρης (1900-1971), γεννημένος στα Βουρλά της Σμύρνης. Έγινε
διπλωμάτης και ποιητής και υπήρξε ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε με το
Βραβείο ΝόμπελΛογοτεχνίας (1963).
https://www.in.gr/

15. Μανόλης Αδρόνικος (1919-1992), γεννημένος στην Προύσα. Ήταν ο
αρχαιολόγος, που το 1977 ανακάλυψε στη Βεργίνα τον τάφο του Φίλιππου Β’,
πατέρα του ΜεγάλουΑλεξάνδρου.
https://www.mixanitouxronou.gr/

16. Κατά τον Μεσοπόλεμο η Ελλάδα ταλανιζόταν από εσωτερική πολιτική
αστάθεια. Τα πολιτικά κόμματα εναλλάσσονταν συχνά στην εξουσία, ενώ δεν
έλειψαν και τα πραξικοπήματα που οργάνωναν αξιωματικοί του στρατού. Με
την άνοδο του φασιστικού κόμματος στην Ιταλία και του ναζιστικού κόμματος
στη Γερμανία φάνηκαν και πάλι τα σύννεφα του πολέμου πάνω από την
Ευρώπη.
https://el.wikipedia.org/

17. Το 1928 ο Βενιζέλος επανήρθε και κέρδισε τις εκλογές. Η κυβέρνησή του
παρέμεινε τέσσερα χρόνια, έως το 1932 και επιτέλεσε σημαντικό έργο σε
πολλούς τομείς. Ιδρύθηκε η Τράπεζα της Ελλάδος, η Αγροτική Τράπεζα, το
Συμβούλιο της Επικρατείας, το Εθνικό Θέατρο. Ανεγέρθηκαν 3.000 σχολεία
και εκτελέστηκαν έργα υποδομής. Στα χρόνια που ακολούθησαν δεν υπήρξε
πολιτική σταθερότη-
τα. Ύστερα από
μια απόπειρα δολο-
φόνιας και εξορία, ο
Βενιζέλος με κλονι-
σμένη την υγεία του
πέθανε στο Παρίσι
το 1936.Υπήρξε
εφτά φορές
πρωθυπουργός
της Ελλάδας.
Ο τάφος του
Ε. Βενιζέλου στα Χανιά.
https://el.wikipedia.org/

18. Καθώς τα πολιτικά κόμματα
έριζαν μεταξύ τους και στη
χ ώ ρ α ε π ι κ ρ α τ ο ύ σ ε
κοινωνική αναταραχή που
εκφραζόταν με πορείες,
διαδηλώσεις και απεργίες,
ανέλαβε την εξουσία ο
υπουργός των Στρατιωτικών
Ιωάννης Μεταξάς.
Σας ακούγεται γνωστός;

19. Στις 4 Αυγούστου του 1936 ο
Μεταξάς, στον οποίο είχε
αναθέσει την πρωθυπουργία
ο βασιλιάς Γεώργιος Β',
διέλυσε τη Βουλή και επέβαλε
δικτατορία. Ο Μεταξάς
άσκησε διώξεις εναντίον
των πολιτικών του αντιπάλων
και προσπάθησε, χωρίς
ουσιαστικό αποτέλεσμα, να
προσεγγίσει τους αγρότες και
τους εργάτες με διάφορα
κοινωνικά μέτρα.
Ο Μεταξάς επιθυμούσε ένα καθεστώς κατά τα πρότυπα
της φασιστικής Ιταλίας και της ναζιστικής Γερμανίας.
https://bookpress.gr/

20. Ως έμπειρος στρατιωτικός, φρόντισε να προετοιμάσει τη χώρα για τον πόλεμο
που ερχόταν. Παράλληλα, ενώ επικαλούνταν την ουδετερότητα, ακολούθησε
σταθερή πολιτική φιλίας με τη Βρετανία, τη μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της
εποχής.
Ο Μεταξάς σχε-
δίασε και δημιούρ-
γησε τη οχυρωμα-
τική γραμμή Μεταξά
κατά μήκος των
ελληνοβουλγαρικώ
ν συνόρων, που
αποτελούνταν από
υπόγειες σήραγγες
με επίγεια οχυρά
συγκροτήματα, πα-
ρατηρητήρια, πυρο-
βολεία, πολυβολεία
κ.λπ. Το οχυρό
Ρούπελ είναι ένα
από αυτά.
https://powerpolitics.eu/

21. Ματιά στο παρελθόν
Η διεθνής οικονομική κρίση του 1929
Το 1929 ξέσπασε μεγάλη οικονομική κρίση στις ΗΠΑ, που επηρέασε για
αρκετά χρόνια τις περισσότερες χώρες του κόσμου. Η κατάρρευση του
χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης αποτέλεσε την πιο εμφανή εκδήλωση του
προβλήματος. Η διεθνής
κρίση του 1929 είχε σο-
βαρές κοινωνικές και πο-
λιτικές συνέπειες. Πολλοί
εργάτες και υπάλληλοι
έχασαν τη δουλειά τους.
Η ραγδαία αύξηση της
ανεργίας προκάλεσε
κοινωνική αναταραχή,
η οποία εκφράστηκε με
πορείες, διαδηλώσεις
και απεργίες.
https://powerpolitics.eu/

22. Ερώτημα
lΠοιες υπήρξαν για την Ελλάδα και τον ελληνισμό γενικότερα οι συνέπειες της
Μικρασιατικής Καταστροφής;

23. Απάντηση
lΠοιες υπήρξαν για την Ελλάδα και τον ελληνισμό γενικότερα οι συνέπειες της
Μικρασιατικής Καταστροφής;
Η Ελλάδα έχασε την Ανατολική Θράκη, την Ίμβρο και την Τένεδο, καθώς και τη
Σμύρνη. Δεν απέκτησε τελικά τα Δωδεκάνησα, που παρέμειναν στην Ιταλία.
Απιπλέον αποφασίστηκε η ανταλλαγή πληθυσμών, που είχε ως αποτέλεσμα το
προσφυγικό ζήτημα.

24. Ερώτημα
lΜε βάση το εικονογραφικό υλικό, περιγράψτε τη μετακίνηση και την αρχική
εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα.

25. Απάντηση
lΜε βάση το εικονογραφικό υλικό, περιγράψτε τη μετακίνηση και την αρχική
εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα.
Πάνω από ένα εκατ. πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα. Στην αρχή
εγκαταστάθηκαν οπουδήποτε, καθώς το κράτος δεν ήταν έτοιμο να τους
υποδεχτεί. Σιγά σιγά κατασκευάστηκαν πρόχειρα σπιτάκια, τα προσφυγικά. Οι
πρόσφυγες αντιμετώπισαν πολλά και σημαντικά προβλήματα καθώς ήταν
ταλαιπωρημένοι και άρρωστοι, η επιβίωσή τους ήταν δύσκολη και οι ντόπιοι
Έλληνες τους περιφρονούσαν.

26. ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
1 ΠΟΝΤΟΣ

27. Μικρασιατική
καταστροφή
Συνθήκη
Λωζάνης
Δικτατορία
Μεταξά
Πόλεμος με
Ιταλία

29. Έλλειψη στέγης και τροφής
Προβλήματα υγείας
Μίσος κοινωνίας
Δυσκολία εύρεσης εργασίας

30. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ