Data Uses in Research • લેખ ટાઇટલ, લેખક્નુનામ અથવા જોડાણ ધરાવતા હોય તે સંસ્થાનુનામ અથવા એડવાન્સ સર્ચનો ઉપયોગ કરી શકાય. • પરિણામોને ફરીથી મેળવવા પ્રાપ્તિ પ્રકાર બદલો, સ્રોતનો પ્રકાર બદલો, વર્ષ, ભાસા લેખક, જોડાણ નાણાકીય સહાયકોને બદલીને સર્ચનું પરિણામ નવું મેળવી શકાય. • લિન્ક ઓફ ફૂલ ટેક્ષ્ટ આર્ટીકલ જે તમારી સંસ્થા લવાજમ ભરેલું હોય તે અથવા અન્ય લાઇબ્રેરીના રિસૌર્સ પણ જોઈ શકાય. • પ્રલેખોને ડાઉનલોડ કરીને ઉપયોગ કરી શકાય. તેમ જ જથ્થામાં સંચાલન અને પીડીએફ પુન: પ્રાપ્ત કરીને પરિણામોને સાચવી શકાય

1. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
1
1. પ્રસ્તાવના:- (Introduction):-
Scopus:- આ એક વિષય તજ્ક્ષ્નો દ્વાિા તૈયાિ કિાયેલ સ્ત્રોત તટસ્થ સાિ અને પશશ્તતપત્રકે આાાિૂ તત સ્િતતત્ર
ડે ટા-બેજ છે. આ શોાકાયય કિતાત સતશોાકો, ગ્રતથપાલો, સતસ્થાઓના સતશોાન સતચાલકો અને નાણાત સહાયકો માટે
તેમના હાથમાત એક શશ્તતશાળી શોા અને વિતલેષણનત સાાન પ તરત પાડે છે. નીચેના પાતચ મદ્દા નો વિચાિ કિીએ :-
1. Introduction/Scopus – an overview /1.2 Content Selection & Advisory Board/1.3
Purpose and scope
2. Coverage of source types/2.1 Serial source types/2.2 Non-serial sources /2.3 other
sources
3. Coverage of metadata/3.1 Document types /3.2 Abstracts/3.3 Keywords and index
terms /3.4 cited references/3.5 Affiliation data /3.6 Author profiles/3.7 ORCID
integration/3.8 other metadata
4. Coverage of sources/4.1 Scopus title list /4.2 Scopus title evaluation/4.3 Global
coverage /4.4 Subject area coverage /4.5 Complete coverage /4.6 MEDLINE coverage
5. Processing of Scopus content
1.1 સ્કોપસનો પરિચય:- (Scopus–an overview): -
સ્કોપસ નિેમ્બિ 2004માત લોન્ચ કિિામાત આિેલ. આ એક વિષય તજ્ક્ષ્નો દ્વાિા તૈયાિ કિાયેલ
સ્ત્રોત તટસ્થ સાિ અને પશશ્તતપત્ર કે આાાિૂ તત સ્િતતત્ર ડે ટા-બેજ છે. ૫૦૦૦ થી િધ આંતિતિાષ્ટ્રીય
પ્રકાશકો દ્વાિા ૨૫,૧૦૦ થી િાાિે પસ્તકોની સાથે અમલમાત છે. સ્કોપ્સમાત વિજ્ઞાન ટે તનોલૉજી,
મેરડવસન, િૈદ્ય-ચીકીત્સા, સામાજજક વિજ્ઞાન, કળા અને માનિીય વિધ્યાઓ જેિા વિષયોનત
દવનયાભિમાત ચાલતા સતશોાનોનત વ્યાપક અિલોકન યતત સારહત્ય સિળતાથી પર પાડિામાત આિે
છે. જાન્યઆિી ૨૦૨૦માત(૨૫૧૦૦) છેલ્લો સાાિે લો ડે ટા ઉપલબ્ા કિાિેલ હતો। (વનયમ ૪.૧ જોિો.)
• 23,452 થી િધ સહ-કમી સમીક્ષા કિે લી પવત્રકાઓ (૫૫૦૦ ઓપન સોસય પવત્રકાઓ સાથે), ૨૯૪
િેપાિી પ્રકાશનો, ૮૫૨થી િધ સામાવયક પસ્તકોનો સમાિેશ કિે છે.
 દવનયાભિની 120000 થી િધ ઘટનાઓને સમાિતી 9.8 વમલલયનથી િધ સમ્મેલન પત્રોમાત
5500થી િાાિે પવત્રકાઓમા :”આરટિતલ-ઇન-પ્રેસ” (કલામ 5 જોિી.)
 20000 ની સાથે 210000 થી િધ પસ્તકોના સમાિેશ સાથે 77.78 વમલલયન િેકોડય ઉમેિિામાત
આિેલ છે. (કલામ 3.1 જોિી.)
 સતદભો સાથે 1969 પછીના 71.2 વમલલયન કિતાત િાાિે િે કોડય ાિાિે છે.

2. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
2
 ૧૯૭૦ પછીના ૬.૬ વમલલયનથી િધ િે કોડય અને ફિીથી સૌથી જતના ૧૭૮૮ પેટે ન્ટ િે કોદ્યસ્ન નવત
(તાજ ત
) તાિીખીકિણ થયત છે. પાતચ પેટે ન્ટ કાયાયલયોમાત ૪૪ વમલલયનથી િાાિે પેટે ન્ટોન
િજજસ્રીકિણ કિિામાત આિેલત છે. (કલમ 2.3 જોિી.)
 CSABનત પાયાનત કામ મતલ્યાતકન કિવત અને કયા સહલેખકનત શીષયક સમીક્ષા કિીને સ્કોપસમાત
સમાિેશ કિાયો છે અને કોણો સમાિેશ કિાયો નથી તેની ચકાસણી કિિી.તેની ખાતિી કિિાની
હોય છેકે બહોળો વ્યાપ અને ગણિતા ાિાિતા સર્જનને સમાિેલ છે કે નહી. CSAB એક નક્કિ
પાર્દ્્યવશતા િાળી પસતદગીનીવતને જાળિી િાખે છે. અને આ નીવતના આાાિપિ સમયાતતિે સમીક્ષા
કિિામાત આિતી હોય છે (જઓ વનયમ ૪.૨ )
 િધ મારહતી અને છેલ્લા સાાિાઓ માટે અહી જોિા મહે િબાની :: -
http://www.elsevier.com/solutions/scopus/ content and follow the Scopus
blog:http://blog.scopus.com/.
 Search/ શોધની િીત:-
• લેખ ટાઇટલ, લેખક્નુનામ અથિા જોડાણ ધિાવતા હોય તે સંસ્થાનુનામ અથિા એડવાન્સ સચચનો
ઉપયોગ કિી શકાય.
• પરિણામોને ફિીથી મેળિિા પ્રાપ્પ્ત પ્રકાિ બદલો, સ્રોતનો પ્રકાિ બદલો, િષય, ભાસા લેખક,
જોડાણ નાણાકીય સહાયકોને બદલીને સચયનત પરિણામ નવત મેળિી શકાય.
• લલન્ક ઓફ ફૂલ ટે ્ટ આટીકલ જે તમાિી સતસ્થા લિાજમ ભિે લત હોય તે અથિા અન્ય લાઇબ્રેિીના
રિસૌસય પણ જોઈ શકાય.
• પ્રલેખોને ડાઉનલોડ કિીને ઉપયોગ કિી શકાય. તેમ જ જથ્થામાત સતચાલન અને પીડીએફ પન:
પ્રાપ્ત કિીને પરિણામોને સાચિી શકાય .
• િે ફે ન્સય મેનેજસય ડે ટાને બહાિ મોકલી શકાય. જેમકે મેંડે લી, િે ફ્િોતસય અને એંડનોટે િગેિે .
• આિએસએસ , એચટીએમએલ ફીડ્સ અને ઈમેલ એલર્્યસ ઉપડે ટ્સ સાથે સાચિી િાખે.
 Discover:-(डिस्कवर):-
• સતબતવાત પ્રલેખો શોાિા માટે શેિ િે ફે િન્સ, લેખક કે કીિડય િગેિે નો ઉપયોગ કિી શકાય છે.
• ઓળખ અને સતસ્થા મેચ કિીને કે જોડાણના આાાિે ઓળખ નક્કી કિીને સતશોાન આઉટપટનત
જોડાણ મેળિીશકાય.
• સહકર્તયત્િનત ઓળખ કે વિષયવનષ્ટ્ણાત લેખકની ઓળખ નક્કી કિીને સતશોાન આઉટપટનત જોડાણ
મેળિીશકાય.
• તમાિી ઓળખને િધ સ્પષ્ટ્ટ કિિા ઓિકીડ(ORCID)ને ઇંરટગ્રેશન કિી શકાય.
• િૈવિક ઇંડે શ્તસિંગ સેિાનો લાભ લેિા EBSCOHOST , Primo and SUMMONનો ઉપયોગ
કિીશકાય.

3. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
3
• SCડાઇિે તટ, eaxys, એંજજવનયરિિંગ્સ ગામ અને વિજ્ઞાન સાથે અન્ય એલસ્િીિ વનકાલની સાથે
આંતિસતચાલનનો ભિપતિ લાભ ઉઠાિી શકાય.
 વવશ્લેષણ કિવું:- Analyze:-
• પ્રશશ્સ્તપત્ર અિલોકનોની સાથે લેખક અથિા પ્રલેખના સેટ જોિા સમય સાથે પ્રશશ્સ્તપત્ર રે ક
જોિો જોઈએ.
• શોાેલા પરિણામોનત મ તલ્યાતકન કિતાત પહે લા તેમના પરિણામોનત વિતલેષણ કિો.
• વિવશસ્ટ લેખકો માટે એચ-ઇન્ડે તસ જોિી.
• લેખક મતલ્યાતકનની સાથે લેખકના પ્રકાશન પરિણામ અને સતશોાન અસિનત વિતલેષણ કિો.
• જિનલ્સ ર્લનાની સાથે જિનલ્સ પ્રદશયનમાત અન્તિર્દ્યસ્તી પ્રાપ્ત કિિી. એક એવત સાાન જે કે
તમને અનેક મેરરકમાત સામવયકોના વિતલેષણ કિિાની સગિડ આપે છે. જેમકે સાઇટ સ્કોિ , SNIP
and SJR સ્કોપસ આ ત્રણ મખ્ય ક્ષેત્રોમાત સતશોાકો, ગ્રતથપાલો અને શતશોાન સતચાલકોને સહાયક
બને છે.
1.2 સામગ્રી પસંદગી અને સલાહકાિ બોડચ :-( CSAB) (Content Selection & Advisory Board):-
સ્કોપસ સામગ્રી પસતદગી અને સલાહકાિ બોડય (CSAB) િૈજ્ઞાવનકો, શોાકતાયઓ અને ગ્રતથપાલોનત
એક આંતિાયસ્ટ્સ્રય સમતહ છે, જે મખ્ય િૈજ્ઞાવનક વિષયોનત પ્રવતવનવાત્િ કિે છે. આ બોડય િષય દિમ્યાન
સ્કોપસ માટે િજ થતાત વશષયકો માટે જિાબદાિ ગણાય છે. CSAB 17 વિષય સ્થાન/પદ છે જેમાત પ્રત્યેક
એક વિવશસ્ટ વિષય ક્ષેત્રનત પ્રવતવનવાત્િ કિે છે. બોડય સ્કોપસની ટીમ સાથે કામ કિે છે. તે કે િીિી
ઉપયોગ થાય છે? કઈ સામગ્રી ઉપયોગકિતાઓ માટે જરૂિી છે? અને શત શતાાિિાની જરૂિ છે? િગેિે .
CSAB ની ભલામણો સ્કોપસની સમગ્ર રદશા અને નિી સામગ્રીની માગણીઓને પ્રાથવમક ાોિણે અસિ
પહોચાડે છે. કે મકે એનાથી સવનવિત થાય કે આ સામગ્રી આંતિ િાસ્ત્રીય અને પ્રાસતલગક ઉપયોગક્ષમ
હોય છે. સ્કોપસ લબન અંગ્રેજી ભાષી દે શોમાત પ્રકાવશત સામવયકોના સમગ્ર માનકો અને ગણિત્તામાત
િાાિો કિિાના લ્ય સાથે કે ટલાએ સ્થાવનક બોડય અને સતસ્થાઓ સાથે કામ કિે છે. હાલમાત ચીન,
થાઈલેંડ, રસ અને દલક્ષણ કોરિયાના સ્થાનીય બોડય સતકળાયેલા છે. CSABસભ્યોની યાદી જોિા અહી
પ્તલક કિો;
http://www.elsevier.com/solutions/scopus/content/scopus-content-selection-and-
advisory-board.
1.3 હેતુ અને વ્યાપ:- /Purpose and scope:-
આ દસ્તાિેજ (SCOPUS) એિીિીતે રડજાઈન કિિામાત આિેલ છે, કે તેની સામગ્રી િાચકોના
બાાજ અલભગમોને પતણય િીતે પહોચી િળિાની અને અિલોકનની ક્ષમતા ાિાિે છે. આ દસ્તાિેજ

4. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
4
(SCOPUS)માત (ખાસ કિીને ઇન્ટિફે સ, શોા અને અન્ય કાયયક્ષમતા)ના સામગ્રી િગિના ઉદે શોનો
સમાિેશ કિાયો નથી.
CSAB દ્વાિા સામગ્રી પસતદગીની નીવત નક્કી કિિામાત એક અવિભાજ્ય અંગ તિીકે કામ કિે છે.
તે િાચકોની સતશોાન માટે ની લાબગાળાની જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાત િાખીને ભલામણો કિિાનત કામ
કિે છે. સ્કોપસ ટીમ સાથે સતશોાન સમ તહોની પ્રવતવતઓ અને વિકાસને બિાબિ જાળિીને માનકો,
પ્રોટોકોલ અને સૉફ્ટિેિ સાથે એકરૂપતા ઊભીકિિાની હોય છે.
2. સ્કોપસમાત સમાયેલ સ્રોતોના પ્રકાિ:- (Coverage of source types):-
સ્કોપસના સ્રોતોના પ્રકાિ બે પ્રકાિના હોય છે. એક તો ાાિાિારહક (સામવયક, સળતગ પસ્તકો, કે
ક્યાિે ક સમ્મેલન કાયયિાહીઓ) પ્રકાશનો(ISSN) અથિા એક જ પસ્તકનાત સ્િરૂપે પ્રકાવશત થયેલ હોય
છે, જેમકે એકજ પસ્તક અથિા એક બતા સતમ્મેલન કાયયિાહીનત પ્રકાશન) (ISBN) િાળા હોય છે. તે
નક્કી કિિા માટે કે આ બાામાત વિષયક્ષેત્રોમાત સતશોાનો માટે વિશાળતા, શોા અને પ્રોફાઇલ અને
પ્રભાિ (અસાિાતક) માપ (Impact factor) ાિાિે છે કે નહીં. આ દસ્તાિેજ (SCOPUS) વિલભન્ન સ્રોતોના
પ્રકાિને આિિીલે છે. તે ચોક્કસ હે ર્ સાથે દિે ક સામગ્રીની ઓળખ અને સતશોાનને પ્રોત્સાહન પ તરત પાડે
છે. જેને માટે ની બે યોજનાઓ પિ ખાસ ધ્યાન કે સ્ટ્ન્ર્દ્ત કિે લત છે.
• સમ્મેલન સામગ્રી:- એન્જીવનયિીંગ, કોમ્પ્યટિ, અને ભૌવતકી જેિા વિષયોમાત મહત્િપ તણય સામગ્રીમાત
ધ્યાન કે સ્ટ્ન્ર્દ્ત કિિામાત આિેલત છે.
• પુસ્તક શીષચકો:- પસ્તકોના પ્રકાશનોને પ્રાથવમક સ્રોત તિીકે સામાજજક વિજ્ઞાનો ને એક પાયાના
વિષય તિીકે આિિીને આંકડાઓ દ્વાિા મહત્િ અપાયેલ છે. અહી નીચે એક વિતલેષણ િજત કયું છે,
જેમાત મખ્ય વિષયોનો સ્રોત અને તેના ટકાિાિીનો સમાિેશ કિે લો છે.
Publication categories (in % = પુસ્તક%, જનચલ્સ પ્રલેખ % અને સમ્મેલન
કાયચવાહીઓ %):- (Field =Books%, Journal articles%, Conference papers %)
a) Chemical sciences 0.2/ 95.7/ 1.9
b) Biological sciences 0.3 90.7 2.7
c) Medical & health sciences 0.3 90.5 2.9
d) Physical sciences 0.1 90.0 7.3
e) Mathematical sciences 0.7 83.8 11.2
f) Earth sciences 0.9 82.2 9.2
g) Agriculture, veterinary, environment 0.4 79.0 14.7
h) Psychology 1.5 76.2 4.9
i) Law 4.1 71.9 1.69

5. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
5
j) Philosophy 6 64.8 5.4
k) Economics 2.9 64.5 8
l) Human society 3.5 63 5.6
m)Journalism, library 3.4 57.2 24.2
n) Education 2.5 54.5 23.6
o) The arts 4.4 54.5 20.3
p) Management 1.3 52.9 34
q) Engineering 0.4 52 45.1
r) Language 6.5 51.8 7.6
s) History 11.6 50.6 3.8
t) Politics and policy 5.8 46.1 10.8
u) Architecture 3 35.6 43.6
v) Computing, information science 0.4 32.8 62.3
આ સ્રોતના વિષયક્ષેત્રમાત પ્રથમ ટકાિાિી પસ્તકની છે, બીજી ટકાિાિી સામવયકોના પ્રલેખોની અને
અંવતમ ટકાિાિી સમ્મેલન કાયયિાહીઓની છે. જેનો આાાિ નીચેના સ્રોત પિથી લીાેલો છે. (Australian
research output by field and publication category (Australian National University, Linda Butler, 2007)
2.1 સામાવયક સ્રોતો તિીકે :- (Serial source types):-
આ દસ્તાિેજ (SCOPUS)માત સામાવયક પ્રકાશનો(પવત્રકાઓ, િેપાિ-પવત્રકાઓ, પસ્તકોની
શ્રખલાઓ અને સમ્મેલન સામગ્રી)નો સમાિેશ હોય છે. જેને એક ISSN નતબિ ફાળિેલો હોય છે. એમાત
એક અપિાદ રૂપે બતા સમ્મેલન પત્રને ગણાિી શકાય. (વનયમ 2.2 લબનસામવયક સ્રોત જઓ) જનયલ્સ
સ્કોપસમાત સામગ્રીનો સતગ્રહ બનાિીને વિવિા સ્િરૂપોમાત (જેિાકે વપ્રન્ટ, ઇલેક્રોવનતસ) િગેિે હોય છે.
શીષયકોની પસતદગી તેઓની સામગ્રીની પસતદગીની નીવતિીવત મજબ થતી હોય છે. (વનયમ 4.2 જોિો)
એક ISSN સાથે કોઈપણ સામાવયક પ્રકાશન, એક બતા કાયયિાહી, સમાચાિપત્ર, દ્વદ્વતીય સ્તિના સ્રોતો
કે પેટે ન્ટ પ્રકાશનોને બાદ કિીને સમીક્ષા માટે ભલામણો િજત કિી શકાય છે. સ્કોપસમાત પવત્રકાઓ,
િેપાિ પવત્રકાઓ અને સામાવયક મેગેજીનોનો ઇિાદો િેપાિ ઉધ્યોગ પ્રકાિને પહોચી તેનો સમાિેશ કિે
છે. રે ડ જનયલ્સનો આમાત સમાિેશ કિાય છે કે મકે ઉપભોગતા અને ગ્રતથપાલો તેને એક િૈજ્ઞાવનકરૂપે
પ્રસતગોલચત માને છે. સ્કોપસમાત માત્ર િૈજ્ઞાવનક પ્રાસતલગકતા િાળા પ્રલેખોનો કે સમીક્ષાઓનો જ સમાિેશ
થાય છે. િેપાિ પવત્રકાઓએ જરૂરિયાતોના લીાે અહી જ્ક્ષગ્યા બનાિી લીાી છે, જેિીકે ઓછી પતસ્ઠ

6. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
6
સતખ્યા, અને ઓછા ઉલ્લેલખત લેખકોના કાિણે સમાિેશ પામેલ છે. (વનયવમત લેખ પ્રકાિનીવત વિષે
જઓ વનયમ ૩.૧)
- એક પસ્તક શ્રખલા એટલે એક પસ્તક અનેક ભાગોમાત એક જ ટાઈટલથી પ્રકાવશત થાય છે,
જેમાત કયાિે ક અલગ ભાગોના જદા સતપાદકો હોય શકે છે, તેનો ISSN એક જ હોય છે. અને શ્રખલાનત
પ્રકાશન અવનયવમત ાોિણે એક મોનોગ્રાફ પ્રકાશન હોય છે. જ્યાિે સમ્મેલન સામગ્રી બે િીતે સ્કોપસમાત
સમાિેશ કિાતી હોય છે ,
1. એક વનયવમત સામવયકના એક વિવશષ્ટ્ટ અંક તિીકે અને,
2. એક સતપતણય સમ્મેલન કાયયિાહીના રૂપમાત હોય છે
સમ્મેલન કાયયિાહી સામાવયક (સળતગ અંક માત ) અથિા લબનસળતગ કાયયિાહી સ્િરૂપમાત પ્રકાવશત
થતાત હોય છે અથિા તો આ બાાજ પતસ્ઠોના લેખ સામેલ હોય કે માત્ર સાિ પણ હોય શકે છે. સૌસય
શીષયકોમાત મખ્યત્િે કાયયિાહીનો(S), બેઠક(S), સતમેલન(S), સતગોસ્ટ્ષ્ટ્ઠ(S), કે કાયયશાળા માટે (O)
મ તળાક્ષિનો સતકે ત તિીકે ઉપયોગ થાય છે. સ્કોપસમાત એજ સતમેલનો નેજ સમાિેશ કયોછે જેઓ ફૂલટે તસ્ટ
આટીકલ પ્રકાવશત કિે છે. (દસ્તાિેજ પ્રકાિ સતમેલન પત્ર (જઓ વનયમ 3.1), જેઓ માત્ર સાિ પ્રકાવશત
કિે છે તેમનો સમાિેશ કિાતો નથી. સ્કોપસ ડે ટા બેજના 10% થી િધ સતમેલન પત્ર (9.5 વમલલયાતથી
િધ) છે. જેમાત 2.5 વમલલયન પવત્રકાઓ, પસ્તક શ્રખલા અને બીજા ઈતિ સ્રોતોનો સમાિેશ થાય છે.
બીજા સાત વમલલયન સતમેલન કાયયિાહીમાત પ્રકાવશત થાય છે. સ્કોપસ ખાસકાિીને એિા સતમેલન
કાયયિાહીના પત્રોના એિા વિષયક્ષેત્રો ઉપિ ધ્યાન કે સ્ટ્ન્ર્દ્ત કિીને ઉમેિે છે જે સતમેલન કાયયિાહીમાત કલ
સતશોાનના રહસ્સાના મોટા ભાગનત પ્રવતવનવાત્િ કિે છે, જેમકે એન્જીવનયિીંગ, કોમ્પ્યટિ, અને ભૌવતકી
જેિા વિષયોમાત મહત્િપ તણય સામગ્રીમાત ધ્યાન કે સ્ટ્ન્ર્દ્ત કિિામાત આિેલત છે. ૨૦૧૪ના િષયના અંત સાીના
ગાળામાત (સતમેલન વિસ્તાિ યોજના)માત ૧૦૦૦ સતમેલન એિોડય, ૬૦૦૦ થી િધ કોંફે િે ન્સ િગેિે
ઉમેિિામાત આિેલા છે. ASEE અને ASMEના રૂપમાત મોટા એંજજવનયિીઙ્ગગ્ના પ્રકાશકોની
અનક્રમમલણકાઓ સામેલ છે. સ્કોપસ શીષયક સ તલચમાત (વનયમ ૪.૧ જઓ) “કોન્ફિન્સ કાયયિાહી” સચય
ટે બમાત ૨૫૬૭૧થી િધ સતમેલન કાયયિાહીઑ દશાયિેલી છે. ત્યાિ બાદ “સતમેલન કાયયિાહી-૧૯૯૫સાી”
,માત ૨૯૬૭૯ સતમેલન કાયયિાહીઑ સમાવિષ્ટ્ટ છે. અને “સતમેલન કાયયિાહી પતિય-૧૯૯૬”માત ૫૯૯૨૧
સતમેલન કાયયિાહીઑ સમાવિષ્ટ્ટ છે. જેમાત બેઢક િે કોડય ડે ટાએ એક ભાગમાત પોતાનો કબજો ઉભો કિી
લીાો છે. છતાત એનત પ્રકાશન ISSN સામાવયકના રૂપમાત થર્ત નથી.
2.2 Non-serial sources/બબનસામવયક સ્રોતો:-

7. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
7
એક લબનસામવયક સ્રોતો ISSN નતબિ સાથેનત પ્રકાશન છે. તેમાત એક રિપોટય, એક પસ્તક શતતખલા
નો ભાગ, કાયયિાહી (સળતગ ના હોય એ) કે પેટે ન્ટ. તેના અલગ અલગ ભૌવતક સ્િરૂપો (જેિાકે વપ્રન્ટ,
ઇલેતરોવનક) હોય શકે છે. જે મોનોગ્રાફ કે સ્િિલચત કાયય-િચનાઓ હોય છે. ઓગસ્ટ ૨૦૧૩પછી સાાિો
કિીને પસ્તકનાત પ્રકાિમાત વિસ્તાિ કયો શતતખલાઓની સાથે પસ્તક સામગ્રીમાત મોનોગ્રાફ સતપારદત
આવતવતઓ, મખ્ય સતદભય કાયય અને સ્નાતક સ્તિના પાઢય-પસ્તકોનો સમાિેશ કિાયો છે. ૨૧૦૦૦૦ થી
િધ એિોડય નો સમાિેશ કિાયો છે. અને િાવષિક ૨૦૦૦૦ એિોડય ઉમેિાય છે. નો સમાિેશ કયો છે. આ
વિકાસ-વિસ્તિણથી સામાજજક વિજ્ઞાન અને માનિીય વિધ્યાઓના ઉત્થાન કિે તેિા પસ્તકોના વ્યાપ
અને ઉડાણને ઉજાગિ કિે છે. પસ્તક પસતદગી નીવત પ્રકાશકોને આાીન હોય છે. એટલેકે પ્રકાશકોની
િતયમાન શ્સ્થવત અને તેમની સ તલચઓની ગણિત્તાના આાાિે સમીક્ષા કિિામાત આિતી હોય છે. એમાત
સ્કોપસ પસ્તક ભલામણ પત્રના માધ્યમથી અલભપ્રાય િજત કિી શકે છે.
https://www.elsevier.com/solutions/scopus/forms/publisher-books-suggestion.
એક િાિ પ્રકાશક સ્િીકાિ કિી લે પછી તેની બાીજ પ્રકાવશત પસ્તકોની સ તલચનો સ્કોપસની
યાદીમાત સમાિેશ કરિલેિાય છે, મહે િબાની કિીને પસ્તક સ તલચનો ઉપયોગ કિિા આલલિંક જોિો.
: http://www.elsevier.com/solutions/scopus/content.
2.3 ઈતિ કે અન્ય સ્રોતો:- (Other sources):- દ્વદ્વતીય મારહતી સ્રોત તિીકે સ્કોપસમાત લગભગ
૨૧૦ વમલલયન લેખોનો સમાિેશ કિીલા છે. આ એિા િે કોર્્યસ છે જેનો સ્કોપસમાત કોિ િે કોડય તિીકે
ઉદધતત કયો છે. પણ તેનો ઈન્ડે તસમાત સમાિેશ નથી કયો. તેમાત મખ્યત્િે પસ્તક અને જતના સામાવયક
લેખોનો વિશેષ સમાિેશ છે, સ્કોપસમાત પેટે ન્ટ પાતચ કાયાયલયો દ્વાિા ૪૩.૭ વમલલયનથી િધ િે કોડય
નોાાયેલ છે. તેની ઓરફસની યાદી નીચે પ્રમાણે છે.
i. World Intellectual Property Organization (WIPO)
ii. European Patent Office (EPO)
iii. US Patent Office (USPTO)
iv. Japanese Patent Office (JPO)
v. UK Intellectual Property Office (IPO.GOV.UK)
3. મેટાડેટાનો સમાવેશ:- (Coverage of metadata): - : - age of metadata
3.1 પ્રલેખના પ્રકાિ:- (Document types): -
સ્કોપસમાત પ્રાયમિી પ્રલેખો તિીકે સામાવયક પ્રકાશનોને પ્રાથવમતતા અપાય છે. એટલેકે
લેખક તેના વનસ્કષોનો મખ્ય સતશોાક અને તેની જિાબદાિી વનભાિે છે. સ્કોપસમાત સામવયક
લેખોમાત પ્રાથવમક સ્રોતો પિ િધ ધ્યાન કે સ્ટ્ન્ર્દ્ત છે, અહી દ્વદ્વતીય મારહતી સ્રોતો કે જેમાત લેખક
સતશોાક તિીકે વ્યશ્તતના સ્િરૂપે નહોય, તેિા મતત્યલેખો કે સમીક્ષાઓ છે, તેિા લેખોનો સમાિેશ
નથી થતો. (વનયમ 2.2 જઓ). સ્કોપસમાત હાલમાત ૭૬.૮ વમલલયનથી િધ કોિ િે કોડય છે જેમાત
૫૧.૩ વમલલયન “૧૯૯૫પછી”ના અને ૨૫.૩ વમલલયન “૧૯૯૬ પહે લાના”નો સમાિેશ છે. સૌથી

8. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
8
જતના ૧૭૮૮ના િે કોડય ઉપલબ્ા છે. જેમાત દિિષે ૩ વમબલયન નિા િે કોડય ઉમેિાય છે. (દિિોજના
લગભગ ૫૫૦૦ જેટલા) બાાજ પ્રલેખો ૧૯૭૦ સાીના સતદભય સાથે પાછલા િોલ્યમ્સ પતન:પ્રાપ્ત
કિી શકાય છે. જેના બે વિભાગ હોય છે, એક ૧૯૯૬ પહે લાના હયાત લેખોનાત સતદભય સાથે મેળિી
શકાય છે અને બીજા પ્રથમ ગ્રતથના પ્રથમ અંકના ભાગથી (ખતડ/પસ્તક) જતની ફાઈલો પાછી
મેળિી શકાય છે. સામવયકોની સામગ્રી ૬૦ જેટલા પ્રકાશકોના (શ્સ્પ્રિંગિ, નેચિ, વિલે બ્લાતતિેલ્લ,
ટે લિ અને ફ્ાતવસસ, આઈઇ, અમેરિકન રફજીકલ સાયન્સ અને એલ્સ્િિ જેિા મખ્ય) પ્રકાશનો ના
જતના બેક િોલ્યમ પાછા મેળિી શકાય છે.
Document types covered in Scopus/ સ્કોપ્સમાત સમાિાતા પ્રલેખોનાત પ્રકાિ:- વ્યાખ્યા:- લેખ
ઓિીજનલ સતશોાન કે તેના અંગેનો અલભપ્રાય હોય. (Characteristics):.
પીયિ-સમીક્ષા કિાતી હોય તેિી પવત્રકાઓના લેખોમાત આમ તો અનેક પતસ્ઠ લબાઈ સામાન્ય િીતે
હોય છે. જેમાત કાયમી મહત્િના, પરિચયાત્મક, મારહતી અને પદ્ધવતઓ, પરિણામો, તાિણો અને સ તચનો
તેમજ સતદભોનો સમાિેશ હોય છે. ઉપિાતત કે સ અહે િાલો, ટે કવનકલ અને સતશોાન નોાોનો અને ર્તતકા
સતદે શા વ્યિહાિોનો પણ લેખોમાત સમાિેશ કિાતો હોય છે. તેની લતબાઈ એક પાન જેટલી હોય શકે છે.
વ્યાપાિી સામવયકોમાત લેખો સહ-કાયયકિોની સમીક્ષા કિતાત ઓછા હોય છે. લેખો, મોનોગ્રાફ કે પસ્તકોને
AIP અનસાિ ઓનલાઇન ઉપલબ્ા કિિામાત આિે છે. (જઓ વનયમ 5). અહી દિે ક પ્રકાિના સ્રોતોની
ચોક્કસ વ્યાખ્યા આપીને તેની વિશેષતા બક્ષિામાત આિી છે. જેમકે પસ્તક, લેખ, સતમેલન કાયયિાહી,
સામાવયક સતમેલન કાયયિાહી, સિેક્ષણ કાયયિાહીઓ, સતમેલન એક પસ્તકનાત રૂપમાત કે તેના િાવષિક
સળતગ અંકોના રૂપમાત તેની સમજ આપિામાત આિી છે. સમીક્ષાઓમાત તેની સ તલચઓ પણ સમાિિામાત
આિતી હોય છે. સતપાદકીય ટીમ આ સમગ્ર િગીકિણ માટે જિાબદાિ હોય છે. આ ઉપિાતત કયા
પ્રકાિના પ્રલેખોનો સમાિેશ નથી કિાતો તેની વિગત માટે વનયમો આણે માગયદવશિકાઓ જોિી જોઈએ.
3.2 સાિ:- (Abstracts):-
સ્કોપસમાત 56 વમલલયન થી િધ પ્રલેખોનાત ડે ટાબેજ સતશોાકોના ઉપયોગ માટે શક્ય તેટલી િધ
મારહતી આપિા એક સાિ િજત કિે છે. જેમાત પ્રકાશકોના જતના પ્રલેખો (૧૭૮૮ સાીના) ઉપલબ્ા હોય
છે. તેમાત બાાજ સતશોાન સતદભો અંગે ઉપલબ્ાતાની મારહતી શોાની ટે કવનક અપનાિાય છે, જેમકે
શીષયક, લેખક, સબ્જેતટ કીિડય િગેિે થી મેળિી શકાય છે.
3.3 મુખ્ય શબ્ધ શોધ કે સૂબચ પદાવલીઓ:- (Keywords and index terms):
સ્કોપસ ઉપયોગમાગયદવશિકા તિીકે 80% શીષયકો ને સમાિે છે.આ સ તલચના વિષયપદો એલસ્િેિના
પોતાની માલલકીના કે લાઈસેન્સ મેળિેલા હોય છે, એિા પદો વિષય વથસોિસમાતથી મેળિાય છે. જે
શોાને પનઃ પ્રાપ્તમાત સાાિાઓ કિિા ઉપયોગમાત લેિાય છે. વ્યાિસાવયક ઇંડે શ્તસિંગ ટીમ નીચેની

9. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
9
વનયતવત્રત શબ્દાિલીઓ પ્રમાણે િે કોડય તૈયાિ કિિા ( વનયમાિલી) સ તચકાતકની શિતો િજત કિે છે: વિષય
વથસોિસની યાદી આ મજબ છે,
• Ei Thesaurus (engineering, technology, physical sciences)
• Emtree medical terms (life sciences, health sciences)
• MeSH (life sciences, health sciences)
• GEOBASE Subject Index (geology, geography, earth and environmental sciences)
• FLX terms, WTA terms (fluid sciences, textile sciences)
• Regional Index (geology, geography, earth and environmental sciences)
• Species Index (biology, life sciences)
સ્કોપ્સના સ તલચપદોની િે કોડયમાત ઉમેિાિા અંગે તેની સતખ્યાની કોઈ મયાયદા નથી. છતાત EMTREE
અને MeSH વનયમોની બાબતમાત (િે કોડયની ઉપલબ્ાતા અનસાિ ઉમેિીશકાય છે.) સમાન છે. માત્ર
તેિા જ સ તચીપદો દશાયિાય છે જેઓ ના લેખ વિષયની સાથે સીાા સતબતવાત હોય. જેથી અહી લબિંન
જરૂિી પરિણામોથી બચી શકાય છે. EMTREEમાટે સીાા સતબતવાત લેખો ઉપિાતત સ તચકાતકની મખ્ય
શિતો પિ ધ્યાન કે સ્ટ્ન્ર્દ્ત કિે છે અને તેની ઉદ્ધિણ સ તચકાતક શિતો પિ પણ ખ્યાલ િાખે છે. જ્યાિે
MeSH માત સીાા સતબતવાત લેખોની સાથે મખ્ય વિષયો અને નાના વિષયોની સ તચકાતકની મખ્ય શિતો
પિ ધ્યાન કે સ્ટ્ન્ર્દ્ત કિે છે. ઇઆઇઇ વથસૌિસ માટે વનયતવત્રત શાિતો, અવનયતવત્રત શિતો અને મખ્ય
શીષયક સ્કોપ્સમાત દશાયિાય અને શોાી શકાય છે. બાીજ સચકાતક શિતોને સ્કોપ્સમાત અન્ય વિષય
સ તચકાતક માટે દશાયિાય છે. ઉ.દા. તિીકે પ્રવતકતળ દિાની અસિ શબ્દ માત્ર ત્યાિે જ યોગ્ય શોા માટે
અનરૂપ હોય જ્યાિે તમે પ્રવતકતળ દિાઓની અસિોના લેખો શોાતા હોય. તેમાત એિી સગિળ છે કે
જો કોઈ લેખ સ્કોપસમાત ઉપલબ્ાના હોય તેિા સતદભય લેખોનત સમથયન શક્ય હોય. જેમકે EMTREE માત
CA (કે વમકલ એબ્સ્ત્રતટ) ના ૨૪૨૨૨ કે સ સતખ્યા છે. જે કોઈ પણ િસાયન્સાસ્ત્રના ડે ટાબેજ સાથે ર્લના
કિિા યોગ્ય છે. દા.ત. કે સ એસાઈમેંટ પ્રરક્રયા સ્પષ્ટ્ટ િીતે એિા એિોડયને સ્િીકાિીને ડે ટાબેજ તૈયાિ
કિે છે જે એમબેસ દ્વાિા પણ સમાિાતા હોય તેિા લેખોને પસતદ કિાતા હોય છે. દા.ત.
CASREGNUMBER શબ્દ શોાતા જ ૭.૭ વમલલયન્સ આઇટમો િે કોડય મેળિી શકાય છે.
3.4 ઉદ્ધુરુત સંદર્ચ :- (Cited references):-
સ્કોપ્સમાત ઉદધતત કિે લા સતદભો 1970 પિત જતાત િહે તા હોય છે. સ્કોપ્સ દ્વાિા ૨૦૧૪માત ઉદધતત
સતદભો ૧૯૭૦ ની વિસ્તાિ પરિયોજનાની શરૂઆત કિિામાત આિી હતી. આ યોજના દિમ્યાન સ્કોપસ
૧૯૯૬ પહે લાની સામગ્રીના ઉદધતત સતદભોને ઉમેિે છે, જે ૧૯૭૦ સાીના ડે ટાને આિિી લેિાશે. જેમાત
ઉદધતત સતદભોનો સમાિેશ છે. જેના (પરિયોજનાના) બે મખ્ય લાભ છે:-

10. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
10
ઉપભોગતા ઉદધતત અસાિમાપી શકે , ઐતહાવસક ગણિત્તાયતત વિતલેષણોના િલણો જાણી શકે
અને એિા લેખકોના િધ ચોક્કસ મ તલ્યાતકનો કિી શકે જેમના ૧૯૯૬ બાદના લેખો પ્રકાવશત થયા
હોય.
એિા ચોક્કસ પસતદગીના H-ઇંડે તસ િેંરકિંગ ઉપલબ્ા કિાિી શકે જેઓ વસવનયિ સતશોાકો છે
જેમના લેખો નીવતવનિાાિકો અને અસિોના અભ્યાસોમાત ઉપયોગી થાય તેિા ૧૯૯૦ના પહે લાના
ગાળામાત પ્રકાવશત થયેલા હોય છે. .
3.5 સલતગ્ન ડે ટા (Affiliation data):-
સ્કોપસ સલતગ્ન ડે ટાનો (૭૦ હજાિ સલતગ્ન ડે ટા) ઉપયોગ કિીને શોાને શક્ય બનાિે છે. સ્કોપસ
સલતગ્નતા ઓળખકતાય સ્િચાલલત (ઓટો જનિે ટ) બાા આઉટપટ સાથે એક સતગઠનના ડે ટા મેચ કિી
આપતી પદ્ધવત છે. આ સાાન શૈક્ષલણક જગતમાત દિે ક ક્ષેત્રના વ્યશ્તતને જેમકે ડીન,સતસ્થાના અધ્યાક્ષો,
ગ્રતથપાલો િગેિે ને સહાયતા કિે છે. સતશોાકો, સિકાિી યોજનાઓના નેતાઓ અને કોપોિે ટ જગતના
હિીફોની (ખરફયા) સામેલ છે તે સૌને ઉપયોગી બને છે. તેનાથી ઓછા સમયમાત વિશાળ ફલકને
આિિીને વ્યશ્તતઓની અને સતસ્થાઓની મારહતી મેચ કિીને શોામાત ગવત પ્રદાન કિે છે.
3.6 લેખક પ્રોફાઇલ (Author profiles):-
સ્કોપસમાત લેખકના ડે ટાના આાાિે લેખકની શોા શક્ય છે. સ્કોપસ ઓળખકતાય સ્િચાલલત (ઓટો
જનિે ટ) બાા આઉટપટ સાથે લેખકના ડે ટાને મેચ કિી પરિણામ િજત કિે છે. આ માધ્યમથી લેખકોની
એિોડય અને લેખોનત મેરરતસ વિતલેષણ કિિા ઉપિાતત વિવશષ્ટ્ટ લેખો માટે િધ ઉપયોગી છે. લેખકોના
ડે ટાનો ઉપયોગ સતપાદકોની વનમણતક, કાયયવનયશ્તતઓ અને તેમની કાયયક્ષમતા નક્કી કિિા પણ કિી
શકાય છે. જાન્યઆિી ૨૦૨૦ સાી અહી ૧૬ વમલલયન લેખકોની પરિચય ફાઇલ ઉપલબ્ા હતી. આ
ડે ટા લેખકની ઓળખ માટે એક વિવશષ્ટ્ટ ઓળખનતબિ ફાળિે છે. જેનાથી તેના બાાજ કર્તયત્િને સાથે
સતકલન કિીને િજત કિી આપે છે. અહી સામેલ લેખકની વિગત ચકાસીને સાાિિા િજતઆત કિી શકાય
છે. તેમાત વિષય, સિનામત, લાયકાત, સતસ્થાનત જોડાણ(સતલગ્નતા), લેખોનાત માથાળા, જન્મતાિીખ,
પ્રકાશન વિગત તથા સહલેખકોની મારહતી સામેલ હોય છે.
3.7 ORCID સાથે સતયોજન:- ORCID integration:-
ORCID (ઓપન સતશોાકો અને યોગદાન આપનાિાઓની ઓળખ) એક લબન-નફાકાિી સતગઠન
છે. જે દિે ક લેખકની વિવશષ્ટ્ટ ઓળખ નક્કી કિીને વિદ્વાનોની શોામાત ઊભી થતી નામોની અસ્પષ્ટ્ટ તા
ની સમસ્યાને દતિ કિિામાત પોતાનત યોગદાન આપે છે. લેખક પોતાના લેખોને ORCID આઈડી દ્વાિા
સ્કોપસમાત ઇમ્પોટય કિી શકે છે. એકિાિ જે લેખક પોતાનો આઈડી સ્કોપસ સાથે લલન્ક કિે તો તેની
મારહતી તેના પ્રોફાઇલ પેજ પિ દશાયિે છે. સ્કોપસ અને ORCID પોતાનો ડે ટા મરહના અંતિાલમાત તેને
અપડે ટ કિીને નિા લેખોને જોડીને દશાયિે છે. માટે તમાિે મરહને એક િાિ તમાિા સાાિા જોતાત િહે વત
જોઈએ. www.orcid.org પિ ORCID અંગે િધ મારહતી મેળિી શકાશે.
3.8 અન્ય મેટાડે ટા :- (Other metadata):-

11. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
11
PubMed ID મેડ્લાઇન પ્રલેખો માટે વિવશષ્ટ્ટ ઓળખકતાય આઈડી, એડિાન્સ સચયના માધ્યમથી
શોાી શકાય છે. જો લેખ હશેતો પ્રલેખ પતષ્ટ્ઠ( સાિ અને સતદભય પતષ્ટ્ઠ ) દે ખાશે. તેની સાથે લેખની બાહ્ય
મારહતી પણ દે ખાય છે. સ્કોપસ ફતરડિંગ ડે ટાની મારહતીમાત સાાિો કિી િહ્ત છે. જેમાત કયા સતશોાનને
કોણા દ્વાિા ફતડ પ તરત પડાય છે, તેની વિગત દશાયિાશે. જો કે તેને ફતરડિંગ એજન્સી તિીકે સામેલ કિે લી
હશેતોજ બતાિી શકશે. દા.ત. http://www.crossref.org/fundref/.માત નીચેની મારહતીનો સમાિેશ છે:,
• Funding Sponsor (i.e., the National Science Foundation) સ્પોન્સિનત નામ
• Funding Acronym (i.e., NSF) ર્તતકનામ
• Funding Number (i.e., INT-9321584) ફતરડિંગ એજ ત
સીનો નતબિ
સ્કોપસમાત એડિાન્સ સચયના માધ્યમથી ફતરડિંગ વિષે વિગતે જોઈ શકાય છે, જેમકે સ્પોન્સનયનામ,
ર્કાક્ષિી નામ અને એજન્સીએ ફાળિેલ નતબિ કે એજ ત
સીનો નતબિ થી મારહતી શોાિાના વિકલ્પ મળે
છે. તેની કે ટલીક ટમય અહી બતાિી છે, જેમકે :
• FUND-ALL searches the funding acknowledgment text in addition to other funding fields
• FUND-SPONSORsearches the sponsor providing the grant or funding for the work
• FUND-ACR searches the acronym for a sponsor
• FUND-NO searches the grand or award number
ખલ્લા સ્રોતોની પ્રાપ્પ્ત હક્ક:-:- (Open access):- ૫૫૦૦ થી િધ જનયલ્સ ટાઈટલ્સ પતણય િીતે ખલ્લા
મેળિી શકાય તેિા છે. તેમાત સહ-કમીઓના સમીક્ષાિાળા સતશોાન લેખો કોઈ પણ જાતના બતાન િગિ
ઉપયોગ માટે ઉપલબ્ા હોય છે. સ્કોપસમાત તેિા જ લેખો પ્રવતબતવાત હોય છે ગોલ્ડ કે ટે ગિીના હોય
અને સબવસડાઈજ કે ટે ગિીના તે બતને સ્રોતનીચે દશાયવ્યા છે :
• Directory of Open Access Journals: https://doaj.org/
• Directory of Open Access Scholarly Resources: http://road.issn.org એ ખાસ ધ્યાન આપો કે
સ્કોપસમાત જનયલ્સ નોાણી થયેલી હોય છે, અને લેખોની નોાણી નથી કિાતી. આિા પતણય ખલ્લા
પ્રાપ્ત કિિાના હક્ક મેળિી શકાય તેિાની યાદી અહી મળી શકે છે.:
http://www.elsevier.com/solutions/scopus/content. આ યાદીને તમાિી શોાની જરૂરિયાત
પ્રમાણે રફલ્ટિ કિી શકો છો. તેમાત ખલ્લા પ્રાપ્પ્ત હક્કની યાદીમાત અનક્રમલણકા નો ઉલ્લેખ કિે લો
હોય છે, એટલેકે કયા જનયલ્સમાત સ તલચ આપે છે, અને કયામાત નથી આપાતી તેની મારહતી દશાયિાય
છે. ઉપભોગતા તેની લલિંકની સગિડનો ઉપયોગ કિીને િધ કાયયક્ષમ િીતે શોાનત પરિણામ મેળિી
શકે છે. જે િણાયનક્રમે જનયલ્સનામ, પસ્તક વસિીજ વ્યાપાિી પ્રકાશનો અને સતમેલન કાયયિાહીઓ
િગેિે ની યાદી હોય છે.
4. સ્રોત સામગ્રીનો સમાવેશ:- (Coverage of sources):
• ૧૯૯૬ પહે લાના બતા થયેલા લેખો( i.e., Non-active) લેખો.

12. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
12
• Post-1995 titles with less than 40 articles, unless these appear to be newly started
publications from the previous year and the current year. Post-1995 titles having child
parent relationships, however, are always included (independent of the number of articles).
4.1 Scopus title list
स्कोपस जर्नल्स शीर्नक सूची में क
ु ल 39,743 से अधिक खिताब शाममल हैं, जजर्में 25,000 से
अधिक सक्रिय खिताब और 14,558 से अधिक नर्जरिय खिताब (ज्यादातर सक्रिय खिताब क
े पूर्नर्ती)।
स्कोपस बुक्स टाइटल मलस्ट में २१०,०00 से ज्यादा क्रकताबें हैं । स्कोपस में शीर्नकों की पूरी सूची
(दोर्ों पत्रिकाओं और पुस्तकों क
े मलए) स्कोपस जार्कारी साइट से बाहरी रूप से उपलब्ि हैं:
https://www.elsevier.com/solutions/scopus/content
सूधचयां ब्राउज़ स्रोत अर्ुभाग में Scopus.com पर उपलब्ि सूची क
े समार् हैं। शीर्नक सूधचयों
और स्रोतों अर्ुभाग प्रनत र्र्न 2-3 बार अद्यतर् कर रहे है और अद्यतर् क
े समय Scopus.com पर
पयानप्त कर्रेज क
े साथ क
े र्ल पत्रिकाओं और पुस्तकों में शाममल हैं । स्कोपस में जोडे गए शीर्नक
सूची में जो शीर्नक अर्ुभाग ददिाई देंगे और स्कोपस पर पहली सामग्री ददिाई देर्े क
े बाद क
े र्ल
अगले अपडेट क
े रूप में स्रोत अर्ुभाग ददिाई देगा। यह जांचर्े क
े मलए क्रक क्या हाल ही में जोडे
गए शीर्नक की सामग्री स्कोपस पर पहले से ही उपलब्ि है, िोज कोड का उपयोग करक
े और शीर्नक
का र्ाम दजन करर्े क
े Scopus.com पर एक उन्र्त िोज <srctitle> करें। स्कोपस वर्र्य क्षेिों क
े बारे
में अधिक जार्कारी क
े मलए, िारा 4.4 देिें। कौर् से शीर्नक सूची में शाममल हैं और स्रोत ब्राउज़
करते हैं? र् तो शीर्नक सूची और र् ही स्कोपस पर स्रोत ब्राउज़ में शाममल शीर्नक स्कोपस में सभी
सामग्री को सही ढंग से प्रनतत्रबंत्रबत करते हैं। र्ास्तर् में, स्कोपस डेटाबेस में 45,000 अद्वर्तीय खिताब
क
े ररकॉडन हैं, जो सभी स्कोपस बुनर्यादी समुद्र क
े माध्यम से उपलब्ि हैं ... हालांक्रक, 9,000 खिताब
हैं, जो या तो शीर्नक सूची में शाममल र्हीं हैं या स्रोत ब्राउज़ करते हैं क्योंक्रक ये शीर्नक हैं
• Stand-alone books and reports (i.e., books and reports that are not part of a book series). One-off
book publications are listed in a separate book title list. Download the list from our info site:
http://www.elsevier.com/solutions/scopus/content.
4.2 Scopus title evaluation
In order to ensure that Scopus remains the most relevant resource for all research in the
sciences, technology, medicine, social sciences and arts and humanities fields, the CSAB
continually reviews new titles for inclusion, using transparent selection criteriaयह सुनर्जचचत करर्े
क
े मलए क्रक स्कोपस वर्ज्ञार्, प्रौद्योधगकी, धचक्रकत्सा, सामाजजक वर्ज्ञार् और कला और मार्वर्की क्षेिों
में सभी अर्ुसंिार् क
े मलए सबसे प्रासंधगक संसािर् बर्ा हुआ है, CSAB लगातार पारदशी चयर् मार्दंडों
का उपयोग कर समार्ेश क
े मलए र्ए खिताब की समीक्षा करता है (see
https://www.elsevier.com/solutions/scopus/content/content-policy-and-selection).
New title suggestions may come from librarians, publishers and journal editors, and can be
submitted using the Title Suggestion form on the Scopus info site र्ए शीर्नक सुझार्
पुस्तकालयाध्यक्षों, प्रकाशकों और पत्रिका संपादकों से आ सकते हैं, और स्कोपस जार्कारी साइट पर

13. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
13
शीर्नक सुझार् फामन का उपयोग कर प्रस्तुत क्रकया जा सकता है:
http://suggestor.step.scopus.com/suggestTitle.cfm.
http://www.elsevier.com/solutions/scopus/content/
content-policy-and-selection. Journals eligible for review by the CSAB will be evaluated on the
following criteria in five categories: Article records from journals, books and book series, conference
proceedings and trade publications Author + 77+ million 16+ million Category Criteria Journal
policy सामग्री-र्ीनत और चयर्। CSAB द्र्ारा समीक्षा क
े मलए पाि पत्रिकाओं का मूल्यांकर् पांच श्रेखियों
में नर्म्र्मलखित मार्दंडों पर क्रकया जाएगा: पत्रिकाओं, पुस्तकों और पुस्तक श्ररंिला, सम्मेलर् की कायनर्ाही
और व्यापार प्रकाशर्ों लेिक + 77 + मममलयर् 16 मममलयर् श्रेिी मार्दंड जर्नल र्ीनत से लेि ररकॉडन
• Convincing editorial policy
• Diversity in geographical distribution of editors
• Diversity in geographical distribution of authors
• Type of peer-review Content • Academic contribution to the field
• Clarity of abstracts
• Quality of and conformity to the stated aims and scope of the journal
• Readability of articles Journal standing
• Citedness of journal articles in Scopus
• Editor standing publishing regularity
• No delays or interruptions in the regularity publication schedule online availability
• Full journal content available online
• English language journal homepage
• Quality of journal homepage Title re-evaluation the quality of our content is paramount for
Scopus. In addition to journals undergoing a rigorous evaluation and selection processes prior
to acceptance into Scopus, they must also demonstrate the ability to maintain their quality
status year over year. To determine journal quality, Scopus runs the annual re-evaluation
program, which identifies outlier and underperforming journals in three different waysस्कोपस में
स्र्ीक
र नत से पहले एक कठोर मूल्यांकर् और चयर् प्रक्रियाओं क
े दौर से गुजर पत्रिकाओं क
े अलार्ा,
र्े भी र्र्न भर में अपर्ी गुिर्त्ता की जस्थनत र्र्न को बर्ाए रिर्े की क्षमता प्रदमशनत करर्ा चादहए ।
जर्नल की गुिर्त्ता नर्िानररत करर्े क
े मलए, स्कोपस र्ावर्नक पुर्मूनल्यांकर् कायनिम चलाता है, जो तीर्
अलग-अलग तरीकों से आउटमलयर और अंडरपरफॉममिंग पत्रिकाओं की पहचार् करता है:
1. Scopus identifies underperforming journals for reevaluation by using six metrics and
benchmarks which all journals in the database must meet year after year. If a journal
does not meet any of the six benchmarks for two consecutive years, the CSAB will

14. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
14
re-evaluate the journal based on the Scopus title selection criteria with the potential
outcome being discontinuation of the journal’s forward flow from Scopus. Metric
Benchmark not met when Explanation Self-citations ≥200% compared to the average
in its subject fields The journal has a self-citation rate two times higher, or more,
when compared to peer journals in its subject field. Total citation rate ≤50% compared
to the average in its subject fields The journal received half the number of citations,
when compared to peer journals in its subject field. Cite Score ≤50% compared to
the average in its subject fields The journal has a CiteScore half or less than the
average Cite Score, when compared to peer journals in its subject field. Number of
articles ≤50% compared to the average in its subject fields The journal produced
half, or less, the number of articles, when compared to peer journals in its subject
field. Number of full text clicks on Scopus.com ≤50% compared to the average in its
subject fields The journal’s full text links are used half as much, or less, when
compared to peer journals in its subject field. Abstract usage on Scopus.com ≤50%
compared to the average in its subject fields The journal’s abstracts are used half as
much, or less, when compared to peer journals in its subject field
1. स्कोपस छह मैट्रिक्स और बेंचमाक
क का उपयोग करक
े पुर्मूनल्यांकर् क
े मलए अंडरपरफॉममिंग
जर्नल्स की पहचार् करता है जो डेटाबेस में सभी पत्रिकाओं को साल दर साल ममलर्ा
चादहए। यदद कोई पत्रिका लगातार दो र्र्ों तक छह बेंचमाकों में से क्रकसी को पूरा र्हीं
करती है, तो सीएसएबी स्कोपस से जर्नल क
े आगे क
े प्रर्ाह को बंद करर्े क
े संभावर्त
पररिाम क
े साथ स्कोपस शीर्नक चयर् मार्दंडों क
े आिार पर जर्नल का क्रफर से मूल्यांकर्
करेगा । मीदिक बेंचमाक
न र्हीं ममला जब स्परटीकरि स्र्यं प्रशजस्त पि अपर्े वर्र्य क्षेिों
में औसत की तुलर्ा में ≥२००% जर्नल एक आत्म प्रशजस्त पि दर दो गुर्ा अधिक है, या
अधिक है, जब अपर्े वर्र्य क्षेि में सहकमी पत्रिकाओं की तुलर्ा में । क
ु ल प्रशजस्त पि
दर ≤५०% अपर्े वर्र्य क्षेिों में औसत की तुलर्ा में पत्रिका प्रशजस्त पि की आिी संख्या
प्राप्त की, जब अपर्े वर्र्य क्षेि में सहकमी पत्रिकाओं की तुलर्ा में । अपर्े वर्र्य क्षेिों
में औसत की तुलर्ा में Cite Score ≤50% है जर्नल में अपर्े वर्र्य क्षेि में सहकमी
पत्रिकाओं की तुलर्ा में औसत से आिा या उससे कम है।लेि की संख्या ≤50% अपर्े
वर्र्य क्षेिों में औसत की तुलर्ा में पत्रिका आिा, या उससे कम, लेि की संख्या का
उत्पादर् क्रकया, जब अपर्े वर्र्य क्षेि में सहकमी पत्रिकाओं की तुलर्ा में । अपर्े वर्र्य

15. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
15
क्षेिों में औसत की तुलर्ा में Scopus.com ≤50% पर पूिन पाठ जक्लक की संख्या जर्नल
क
े पूिन पाठ मलंक का उपयोग अपर्े वर्र्य क्षेि में सहकमी पत्रिकाओं की तुलर्ा में आिा
या उससे कम क्रकया जाता है। अपर्े वर्र्य क्षेिों में औसत की तुलर्ा में Scopus.com
≤५०% पर सार उपयोग जर्नल क
े सार का उपयोग आिे क
े रूप में ज्यादा, या उससे कम
क्रकया जाता है, जब अपर्े वर्र्य क्षेि में सहकमी पत्रिकाओं की तुलर्ा में ...
2. Scopus identifies outlier journals for re-evaluation by running the data analytics tool
‘Radar’ on an annual basis. This tool identifies journals demonstrating outlier
behaviors such as sudden and exponential article output growth, unexplainable and
sudden changes to affiliation country, or high journal self-citation rates, amongst
others. All journals identified by the Radar tool will be reevaluated by the CSAB in
the year of identification. CSAB review is based on the Scopus title selection criteria
and may result in discontinuation of the journal’s forward flow from Scopus.
2. स्कोपस वार्षकक आधार पर िेटा एनालिट्रटक्स टूल 'रडार' चलाकर पुर्मूनल्यांकर् क
े मलए
आउटमलयर पत्रिकाओं की पहचार् करता है। यह उपकरि इस तरह क
े अचार्क और घातीय
लेि उत्पादर् र्रद्धि, अस्परट और संबद्िता देश में अचार्क पररर्तनर्, या उच्च पत्रिका
स्र्यं प्रशजस्त पि दर, दूसरों क
े बीच क
े रूप में outlier व्यर्हार का प्रदशनर् पत्रिकाओं की
पहचार् करता है । रडार टूल द्र्ारा पहचार्े गए सभी पत्रिकाओं का पुर्मूनल्यांकर् सीएसएबी
द्र्ारा पहचार् क
े र्र्न में क्रकया जाएगा । CSAB समीक्षा स्कोपस शीर्नक चयर् मार्दंडों पर
आिाररत है और स्कोपस से जर्नल क
े आगे प्रर्ाह को बंद करर्े क
े पररिामस्र्रूप हो
सकता है
3. Journals for which users, buyers or stakeholders have publication concerns will be
added to re-evaluation if the claim is identified as legitimate. The journal will be
reevaluated by the CSAB in the year of identification based on the Scopus title
selection criteria with the potential outcome being discontinuation of the journal’s
forward flow from Scopus.
3. जिन पत्रिकाओं क
े लिए उपयोगकर्ाकओं, िरीदारों या दहतिारकों क
े प्रकाशर् की धचंताएं
हैं, उन्हें पुर्मूनल्यांकर् में जोडा जाएगा यदद दार्े को र्ैि क
े रूप में पहचार्ा जाता है। जर्नल
को स्कोपस शीर्नक चयर् मार्दंडों क
े आिार पर पहचार् क
े र्र्न में CSAB द्र्ारा
पुर्मूनल्यांकर् क्रकया जाएगा, जजसक
े संभावर्त पररिाम स्कोपस से जर्नल क
े आगे प्रर्ाह का
वर्च्छे दर् क्रकया जा रहा है
5. સ્કોપસ પાઠ પ્રરિયા:- (Processing of Scopus content):-

16. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
16
Obtaining content Scopus content is obtained from over 5,000 publishers worldwide.
Scopus has content delivery agreements in place with each publisher and receives content in
both print and electronic formats. Currently, 95% of material is received electronically and/or
sourced from the journal websites. For over 95% of the journals in Scopus, the data from
publishers gets delivered via e-Feeds (XML or PDF deliveries) or downloads from journal
websites. This ensures the fastest possible processing and indexing. On average, fully-indexed
article data will appear in Scopus within two to three weeks of publication on the publisher’s
website. A diminishing number of publishers still supply their journal issues in paper format.
Processing and indexing of such data usually takes four to five weeks, depending on
distribution and delivery from publishers’ warehouses. Articles-in-Press (AiP) “Articles-in-
Press” (AiP) are pre-published versions of accepted articles. AiP do contain cited references
and are de-duplicated once the final version is published and made available in Scopus.
Publishers usually use a File Transfer Protocol (FTP) service to deliver the prepublished
version to Scopus once it has appeared on their website. Once received, Scopus usually
makes it available online within four days. The average time it takes before an AiP becomes
a published article in a specific issue, however, can vary from weeks to months depending on
how often the journal is published (e.g., bi-weekly vs. quarterly). AiP for nearly 5,000 journals
are provided by the following publishers: सामग्री स्कोपस सामग्री प्राप्त करर्ा दुनर्या भर में
5,000 से अधिक प्रकाशकों से प्राप्त क्रकया जाता है। स्कोपस में प्रत्येक प्रकाशक क
े साथ सामग्री
वर्तरि समझौते होते हैं और वप्रंट और इलेक्िॉनर्क दोर्ों प्रारूपों में सामग्री प्राप्त होती है। र्तनमार्
में, सामग्री का ९५% इलेक्िॉनर्क और/या जर्नल र्ेबसाइटों से sourced प्राप्त होता है । स्कोपस में
पत्रिकाओं क
े 95% से अधिक क
े मलए, प्रकाशकों से डेटा ई-फीड (XML या PDF प्रसर्) या जर्नल
र्ेबसाइटों से डाउर्लोड क
े माध्यम से वर्तररत क्रकया जाता है। यह सबसे तेजी से संभर् प्रसंस्करि
और अर्ुिमि सुनर्जचचत करता है। औसतर्, पूरी तरह से अर्ुिममत लेि डेटा प्रकाशक की र्ेबसाइट
पर प्रकाशर् क
े दो से तीर् सप्ताह क
े भीतर स्कोपस में ददिाई देगा । प्रकाशकों की एक घटती
संख्या अभी भी कागज प्रारूप में अपर्े जर्नल क
े मुद्दों की आपूनतन । प्रकाशकों क
े गोदामों से वर्तरि
और वर्तरि क
े आिार पर ऐसे डेटा क
े प्रसंस्करि और अर्ुिमि में आमतौर पर चार से पांच
सप्ताह लगते हैं। लेि-इर्-प्रेस (एआईपी) "आदटनकल-इर्-प्रेस" (एआईपी) स्र्ीकार क्रकए जाते हैं क्रक
लेिों क
े पूर्न-प्रकामशत संस्करि हैं। एआईपी में उद्िरत संदभन शाममल हैं ... एक बार प्राप्त होर्े क
े
बाद, स्कोपस आमतौर पर इसे चार ददर्ों क
े भीतर ऑर्लाइर् उपलब्ि कराता है। एआईपी क
े क्रकसी

17. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
17
वर्मशरट अंक में प्रकामशत लेि बर्र्े से पहले औसत समय लगता है, हालांक्रक, जर्नल क्रकतर्ी बार
प्रकामशत होता है (उदाहरि क
े मलए, द्वर्-साप्तादहक बर्ाम िैमामसक) क
े आिार पर सप्ताह से
महीर्ों तक मभन्र् हो सकते हैं। लगभग 5,000 पत्रिकाओं क
े मलए एआईपी नर्म्र्मलखित प्रकाशकों
द्र्ारा प्रदार् क्रकए जाते हैं
• Cambridge University Press
• Elsevier
• Springer
• Karger Medical and Scientific Publishers
• Nature Publishing Group (NPG)
• The Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE)
• BioMed Central (BMC)
• Lippincott, Williams & Wilkins (LWW)
• Thieme
• American Association for the Advancement of Science (Science)
• BMJ Publishing Group
• World Scientific
• Wiley Blackwell
• American Psychological Association (APA)
• Taylor & Francis
• Primary Care Respiratory Society UK (PCRJ) Alerts can be set up in order to receive
notifications once an AiP is published as an article. Two alerts are needed:
1. DOCTYPE(AR) [article]
2. PUBSTAGE(AIP)
In order to search for published articles only (and not include AiP), the user must add
the following criterion to their advanced search: AND NOT PUBSTAGE (AIP). Another
database with coverage of AiP is MEDLINE on PubMed. However, this “early view” layer is
not part of the MEDLINE feed to third party vendors, so Scopus does not receive AiP from
MEDLINE. For more information about MEDLINE coverage, see section 4.6.
क
े र्ल प्रकामशत लेिों की िोज करर्े क
े मलए (और एआईपी शाममल र्हीं है), उपयोगकतान को
अपर्ी उन्र्त िोज में नर्म्र्मलखित मार्दंड जोडर्ा होगा: और PUBSTAGE (एआईपी) र्हीं।
एआईपी क
े कर्रेज क
े साथ एक और डेटाबेस PubMed पर MEDLINE है। हालांक्रक, यह "अली व्यू"

18. Scopus: - an overview:-/ સ્કોપ્સ:- એક પરિચય
18
लेयर तीसरे पक्ष क
े वर्ि
े ताओं को मेडलाइर् फीड का दहस्सा र्हीं है, इसमलए स्कोपस को मेडलाइर्
से एआईपी प्राप्त र्हीं होता है। मेडलाइर् कर्रेज क
े बारे में अधिक जार्कारी क
े मलए, िारा 4.6
देिें।