1. Α.
νοηματικοί άξονες
Κεντρική ιδέα: Το κείμενο εξετάζει την κατά Πλάτωνα παιδευτική αξία του διαλόγου.
1η παράγραφος Σε αντίθεση προς τη μονοτονία του μονολόγου, ο διάλογος διατηρώντας αμείωτη την
προσοχή του ακροατηρίου, καθίσταται παιδαγωγικά απαραίτητος στην εκπαίδευση.
2η παράγραφος Με τον διάλογο οι μαθητές γίνονται ενεργητικοί συμμέτοχοι της παιδευτικής διαδικασίας, ενώ
με τη συνεχή διαλεκτική αντιπαράθεση των απόψεων – στοιχείο δραματικότητας –
αποκαλύπτεται η απορία που τελικά οδηγεί στην απόκτηση της γνώσης.
3η παράγραφος Γι’ αυτό ο διάλογος ως συστατικό στοιχείο του δράματος, που συναιρεί το σοβαρό με το
αστείο, συνιστά μέθοδο διδασκαλίας, εφόσον προωθεί τον παιγνιώδη τρόπο κατάκτησης της
γνώσης.
4η παράγραφος Αυτό επιβεβαιώνεται άλλωστε και από τον Πλάτωνα, ο οποίος πρώτος επισήμανε τον
καταλυτικό ρόλο του χιούμορ ως συντελεστή επιτυχούς μάθησης.
Β1.
Το χιούμορ αποτελεί θετικό στοιχείο για τη σχολική ζωή γιατί:
- Ευνοεί τις σχέσεις των εκπαιδευτικών με τους μαθητές, οι οποίοι νιώθουν πιο άνετα μαζί τους και δεν τους
αντιμετωπίζουν με δυσπιστία.
- Εκτονώνονται τόσο οι μαθητές όσο και οι καθηγητές και απαλλάσσονται από το καθημερινό άγχος και τις
πιέσεις.
- Επιτυγχάνεται η καλύτερη συγκέντρωση των μαθητών κάθε φορά που προηγουμένως έχουν χαλαρώσει για λίγο
με το γέλιο και έχουν ξεκουραστεί από τη συνεχή και αυστηρή διδασκαλία.
- Εξομαλύνονται οι σχέσεις των μαθητών, οι οποίοι νιώθουν κοντά ο ένας στον άλλο, έτσι ώστε να αποτελούν μια
πιο συμπαγή και πιο λειτουργική ομάδα.
ενδεικτική παράγραφος
Στο σχολείο ανθούν όλες οι μορφές του χιούμορ. Η επιπολαιότητα και η ανεμελιά των μαθητών που «κάνουν πλάκα»
ή το γέλιο των δασκάλων στα γραφεία επιτρέπει την εκτόνωση της έντασης και ενισχύει την αλληλεγγύη.
Χρησιμοποιείται από τους μαθητές ως τρόπος διερεύνησης των διαθέσεων των νέων δασκάλων, αλλά και ως όπλο
διασφάλισης των στόχων, όπως, για παράδειγμα, οι «ανατρεπτικές ειρωνείες» (τα παρατσούκλια), «το
αντιπαρατιθέμενο γέλιο» (η αντιπαράθεση των πλέον «ωμών» στοιχείων ενός πολιτισμού με τον κυρίαρχο πολιτισμό)
ή η «συμβολική επανάσταση» (όπως η καταστροφή της περιουσίας του σχολείου ή των εμβλημάτων, όπως οι
σχολικές στολές). Συχνά οι μαθητές αναζητούν την ευχαρίστηση στο χιούμορ και το γέλιο ως αντίδραση στην ανία,
ενώ άλλες φορές εκδηλώνουν απλώς μορφές του πολιτισμού τους. Η επισήμανση των σωστών μορφών του χιούμορ
μπορεί να βοηθήσει τη διδασκαλία. η μη σωστή επισήμανση μπορεί να τη ζημιώσει σοβαρά.
(Παιδαγωγική Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, τ. 9, σελ. 5134/5)
Β2.
- επίκληση στην αυθεντία («Παιδεία, κατά τον Πλάτωνα … ορθό λόγο» και «η οποία συνίσταται, κατά τον
Αριστοτέλη … πραττομένων»)
- επίκληση στη λογική με επιχείρημα («Αυτό επιτυγχάνεται … εγρήγορση»).
Β3. α) Αναλογία: «Κάνει μάλιστα μια παρομοίωση … είναι απαραίτητο το γέλιο».
Αιτιολόγηση: «Κι αυτό γιατί η χαρά… στην παιδική ψυχή».
β) ιδιαίτερα: έμφαση
έτσι: συμπέρασμα
όμως: αντίθεση
επειδή: αιτιολόγηση
δηλαδή: επεξήγηση
Β4. α) επίδραση = επιρροή

2. συμβάντα = γεγονότα
αδιάπτωτο = αμείωτο
συνεπώς = επομένως
συνάγει = συμπεραίνει
β) έντονη ≠ άτονη (χαλαρή, υποτονική)
ανιαρός ≠ ενδιαφέρων (ευχάριστος)
ευκολότερα ≠ δυσκολότερα
εγρήγορση ≠ επανάπαυση
επιτυχή ≠ ανεπιτυχή
Γ.
εισαγωγή
Ήδη από πολύ νωρίς οι Σοφιστές αλλά και ο ιδεολογικός αντίπαλός του, ο Πλάτων, αντιλήφθηκαν τη μεγάλη
μορφωτική και κοινωνική σημασία του διαλόγου και γι’ αυτό τον συμπεριέλαβαν στις φιλοσοφικές, στις πολιτικές και
στις κοινωνικές τους αναζητήσεις αλλά και στη μόρφωση των νέων.Διάλογος είναι η ανταλλαγή σκέψεων,
απόψεων, γνωμών και πληροφοριών μεταξύ δύο ή περισσότερων ανθρώπων με αλληλοδιαδοχικό τρόπο, που
στοχεύει στην προσέγγιση ή την ανακάλυψη της αλήθειας και τη διεξαγωγή συμπερασμάτων.Είναι τρόπος και
μέσον μόρφωσης, απόκτησης γνώσης και συμπεριφοράς.
άξονες α’ ζητουμένου (ο διάλογος ως άριστη μορφή επικοινωνίας και καθοριστική μέθοδος ορθής επίλυσης
των προβλημάτων)
- Στο ατομικό επίπεδο, με τον διάλογο το άτομο μαθαίνει να σέβεται τις απόψεις των άλλων, να έχει μέτρο και να
μην είναι επιθετικό. Εξάλλου, η ανάπτυξη του διαλόγου συνδέεται με την καλλιέργεια αρετών όπως η παρρησία και η
τόλμη. Επιπλέον ο διάλογος με τον εαυτό μας οδηγεί στην αυτοκριτική και στην αυτογνωσία. Τέλος, το άτομο
αναπτύσσει την κριτική και τον προβληματισμό του, εμβαθύνει σε φαινόμενα και προβλήματα, διαμορφώνει
συγκροτημένη εικόνα του κόσμου. Επομένως βρίσκεται σε πνευματική εγρήγορση και απαλλάσσεται από
δογματισμούς και πνευματική μονομέρεια.
-Στο κοινωνικό επίπεδο, ο διάλογος καλλιεργεί την συνεργασία για την επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων,
περιορίζει τις εντάσεις και διασφαλίζει την κοινωνική συνοχή και ευρυθμία.
- Στο πολιτικό επίπεδο, ο διάλογος, είναι η βασική προϋπόθεση της δημοκρατίας. Η αρχή της Δημοκρατίας
στηρίζεται στην πειθώ, στο σεβασμό και στο επιχείρημα, στοιχεία δηλαδή που καλλιεργούνται μέσω του διαλόγου.
Επιπροσθέτως, με το διάλογο αποκτούν όλοι ισχυροί και αδύναμοι, τη δυνατότητα να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη
τους ενώ ακούγεται ισότιμα η φωνή όλων. Συνεπώς με το διάλογο εκφράζονται όλες οι πολιτικές τάσεις και με τον
κομματικό πλουραλισμό, εδραιώνεται η δημοκρατία.
-Ο διακρατικός διάλογος βοηθάει στην πολιτιστική αλληλεπίδραση και στην άμβλυνση των διαφορών των λαών.
Έτσι περιορίζονται οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διασφαλίζεται η ειρήνη και τίθενται οι
προϋποθέσεις για παγκόσμια συναδέλφωση και αλληλεγγύη.
- Ειδικότερα στην εκπαίδευση ο μαθητής μαθαίνει να προβληματίζεται και να σκέπτεται, να σέβεται τη γνώμη του
συνομιλητή του, να αντικρούει απόψεις με λογικά επιχειρήματα, να θέτει ερωτήματα και να απαντά σε αυτά,
δημιουργεί τους δικούς του διανοητικούς ορίζοντες, αναπτύσσει ελεύθερη προσωπικότητα και αποκτά πνευματική
ανάπτυξη.
άξονες β’ ζητουμένου (τρόποι δημιουργικής αξιοποίησης του διαλόγου στην εκπαιδευτική διαδικασία)
Ως διάλογο στο μάθημα εννοούμε τη μεταξύ των μαθητών και του διδάσκοντος ανταλλαγή απόψεων, με στόχο την
ανίχνευση εννοιών και αξιών και, τελικά, την κατάληξη σε συμπεράσματα επί του μαθήματος.Ο διάλογος εκτός από
μέσο μόρφωσης και ενεργητικής απόκτησης γνώσεων λειτουργεί και ως μέσο διάπλασης της προσωπικότητας κάθε
μαθητή. Με τον διάλογο οι ίδιοι δίνεται στους μαθητές η δυνατότητα να ρωτήσουν οι ίδιοι, να εμβαθύνουν στην
κατάσταση πραγμάτων, να εκφράσουν τη συμφωνία ή τη διαφωνία τους σε διατυπούμενες απόψεις, να σκεφθούν

3. ανιχνεύοντας την αλήθεια και, με την πνευματική δραστηριότητά τους, να κατανοήσουν ή να αναδομήσουν έννοιες,
αξίες και τελικά τη νέα γνώση.
διδακτικός διάλογος:
• ακολουθείται μια καθορισμένη πορεία συλλογισμών και οι διαλεγόμενοι είναι προσηλωμένοι σ’ ένα
συγκεκριμένο σκοπό, ενώ η προώθησή του εξασφαλίζεται με παρακινήσεις και ερωτήσεις του διδάσκοντος,
όπως και στον σωκρατικό διάλογο.
δεσμευμένος διάλογος:
• Οι μαθητές δραστηριοποιούνται περισσότερο.
• Οι μαθητές υποβάλλουν ερωτήσεις ο ένας στον άλλον και επιδιώκουν να κατανοήσουν το πρόβλημα και να
το αντιμετωπίσουν επιτυχώς.
• Το θέμα προκαθορίζεται από τον διδάσκοντα και μπορεί να προέρχεται από πολλούς τομείς.
• Το αποτέλεσμα του διαλόγου δεν είναι εκ των προτέρων γνωστό.
ελεύθερος διάλογος:
• Το αντικείμενο της συζήτησης δεν είναι εξ αρχής δεδομένο, αλλά ούτε σταθερό κατά τη διάρκεια του
μαθήματος.
• Έρχονται στην επιφάνεια τα ενδιαφέροντα και οι σκέψεις των μαθητών.
• Έχει ως αφορμή μία πληροφορία σε οποιοδήποτε γνωστικό αντικείμενο.
• Ο καθηγητής συμμετέχει διακριτικά και παρασκηνιακά.
• Ελεύθερη διατύπωση απόψεων και γνωμών.
 ασκήσεις επιχειρηματολογίας (αντιλογίας).
συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης στα πλαίσια ερευνητικών εργασιών.
………………………………………………..
………………………………………………..
επίλογος:
Ο διάλογος στην εκπαίδευση είναι ένα ισχυρότατο εργαλείο γιατί:
• Φέρνει τους μαθητές σε ουσιαστική επικοινωνία με τους συμμαθητές και τους καθηγητές τους.
• Βοηθάει τους μαθητές να αξιοποιούν τις εμπειρίες τους και να καλλιεργούν την κριτική τους ικανότητα.
• Διδάσκει τους μαθητές να πραγματοποιούν πνευματικές αναζητήσεις και να αναζητούν την αλήθεια.
Προϋποθέσεις για την ανάπτυξη διαλόγου μεταξύ των μαθητών:
• Ο διάλογος δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν ρουτίνα και να καταλήγει σε ανώφελη πολυλογία.
• Είναι σημαντικό να καλλιεργηθεί το αίσθημα της ισότητας έτσι ώστε οι μαθητές να εκφράζουν άφοβα τις
απόψεις τους.
• Ο διδάσκων δεν πρέπει να ειρωνεύεται τους μαθητές του.
• Πρέπει να υπάρχει εμπιστοσύνη, ειλικρίνεια, ισοτιμία και σεβασμός και από τις δυο πλευρές.