2. ; ; :
, , . -
: , , , ,
Knytlinga Saga, , .
- . - . - .
o I
o II
o III -
:
:
o
o - ( )
o
, - . - (Blaise)
- . - . - . - . - , - Suarasici. -
. - - .
o -
o
o
o
o
o - - Suarazici
o
o -
:
. - . - ( ). - . - . -
. - . - . . .
. ( ). - . - . -
o
o
o -
o
o
o ( )
o
o , , , ,
o
o
12. , .
.
: "
. , .
, , ,
, ,
, , ,
,
? ,
, .[13]
(XII ), , ,
,
: , , , , , .
.
,
:[14]
"Ergo litate diis vestris asinum ut sint et ipsi vobis in asylum. Noc
votum fiere summus, Jupiter et ipse Mars, sororque eius Bellona atque gener Cereris
iubet"... ,
), ( ), , ,
? ( . II, 8)
, ,
, , - , - sicut el hactenus multi villani
velpagani hic latices seu ignes colit, iste lucos et arbores aut lapides adorat, ille
montibus sive collibus litat, alia quae ipse fecit, idola surda et muta rogat et orat.[15]
, .
. , ,
III .
II, , , .[16]
,
,
. , ,
,
). , :
"Potom Kroh jide do navi"
).
13. , (II, 6)
(Cech) ,
(d dky své), . (penates).
(XIV .) ,
.
: "cum in dicta marchia gens adhuc permixta Slavonika et
Saxonika gentilitatis ritibus deserviret et coleret ydola".[17]
( .
1153), , ,[18]
.
Gallus- [19]
( XII ),
, .
: : "Istorum gesta quorum memoriam
oblivio vetustatis abolevit et quos error et ydolatria defoedavit, memorare
negligamus".[20]
( . II, XLII),
.
,
.
, ,
, , Longinus,
XV ( 1455 - 1481) Historia Poloniae.
,
. . R. Br ckner[21]
, ,
, . .
. ,
, ,
.[22]
Yeszaom, Liadom,
Dzydzilelya- m, Nijom, Dzevana- m,
Marzanom. (temperies) ,
Zywie; : "delubrum primarium
ad quod ex omnibus locis fiebat congressus."
. , ,
, , .
, , , , (
), , , ,
, .
; ,
. ,
14. ,
. ,
, nyja nav- ,
.
[23]
, .
; .
.
II
, ,
,
, .
,
,
. , X
)
.
( ) ,
Gesta Hammaburgensis eclesiae pontificum.
XI ; ,
. ,
,
. Gesta Hammaburgensis eclesiae pontificum
,
; III . Gottschalk-
, .
, : "Inutile est acta non credentium
scrutari." .
. II, XVIII) (Rh tra) ,
quorum princeps est Radigast; (II, 40, 41)
; (III, 60)
.[24]
(Descriptio
71. : "Domesticos colunt deos multumque sibi prodesse eosdem sperantes eis
immolant (XIII, 69)", : "Audivi de quondam loculo in cuius summitate
manus erat unum in se (ferreum) tenens circulum, quod cum pastores illius villae, in
quo is fuerat per omnes domos has singulariter ductus, in primo introitu a portitare suo
sic salutaretur: Vigila, Hennil, vigila! Sic enim rustica vocabatur lingua et de eiusdem
se tueri custodia stulti autumabant..." Hennil.
( - ).
, ,
, (I, 2),
; : "primas posuit sedes, primas
fundavit et aedes et quos in humeris secum apportarat humi sisti penates gaudebat."
: "o socii, non semel mecum graves
labores perpessi sistite gradum; vestris penatibuslibate libamen gratum quorum opem
per mirificam hanc... venistis ad patriam." ,
, dietky své na plecú
nesa ( ). ,
dky, . .
. ,
. ; ,
, . , ,
. .
, ; , ,
.
. , ,
, ( : hospoda ek). ,
; , ,
. . ;
; . ,
. ,
. , ,
.[224]
(Hucules) (Bo ci) ,
( ).
domowyk chowonec ( ),krasnoludek (
). Dziady ( ) ,
. dziady .[225]
72. Skrzat: "Bodaj ci skrzaci wzi li",
: " ." , ,
"Wygl da jako skrzat". skrzat- . .
, hospoda ek.
. (Kott).
. XVII XVIII
. .
,
. Sk itek, skrzat-y .
lar domesticus.
sk itek diabolus.
: " , Sk itek", .
. ,
, : Aby te skritek vzal - ![226]
szkrat , kratek , skritek -
. (Matzenauer)
( . 81), : .
scrato, scratum (larvae, lares mali, lemures);
: schrat, schratze, schretze (faunus daemon), schretel (spiritus familiaris) etc.
, .
chrat , czart, -
? , , ,
. , ,
. , ,
. ,
, , .
, .
: Buožik, buoži ek domaci. XVI . : skryatkowie domowe
vbož ta ( ).
. - . - . - k .
(De bello gottiico, III, 14.): "
, , .
89. .
(XIV, . 567, Holzer- ) ,
, ,
,
. (Herbord, II, 32, 33;
Ebbo, II, 12; Priening, II, 11.), , ,
. , ...
Pyris-y
. (Ebbo, II, 12, 13.).
. - ? -
. - , . - . - . - ,
. - .
, ,
II 1092. . : "Jtem sepulturas quae
fiebant in sylvis et cargpis atque scenas [261]
quas ex gentili ritu faciebant in biviis et in
triviis quasi ob animarum pausationem, item et jocos profanos quos super mortuos
suos inanes cientes manes ac induti faciem lavis bacchando exercebant exterminavit."
. ,
; , ,
ob animarum pausationem.
. .
[262]
XII . ,
, ,
.
,
, (§ 14)
, : "Ne muti canis obprobrio noter inlitteratis et maxime Sclavis,
qui cum morte temporali omnia putant finiri haec loquor..."
.
, ( . 88. . .)
, : " ,
90. , .
, , ."
,
" ".
. ,
. , .
,
.
.
,
. ( ),
, , ,
. , , ,
ny, ( : unaviti ;
- , , ; , ).
, , , ,
. , (III,
5).[263]
, , -
: , . ,
, .
, .
navî ( : Lexikon
paleoslavenicolalinum, . 400.).
( . 47.) ,
: "Plutonem cognominabant Nya
quem inferorum deum et animarum, dum corpora linquunt, servatorem et custodem
opinabantur; postulabant se ab eo post mortem in meliores inferni sedes deduci."
Nya.
, : , nya, -
. ,
, .
, ,
nyja, - .
91. , , ,
.[264]
, Machal ( . 121) , ,
, .
, - ( ).
.
. ( . 188),
,
, . ,
, .
; .
.
.[265]
,
, .
, ,
.[266]
, :
; ;
, , ,
. ,
, ( -
), , : " , ,
; , ; ,
, ."
, , .
.
. "quae
fiebant in silvis et in campis".
, : "Ne sepeliant mortuos chistianos
inter paganos in silvis aut in campis."[267]
, XIII ., ,
"Funebres superstitiones quas eciam hodie in funebris exercet
gentilitas."[268]
,
. [269]
, pugna,
95. , , , .
( ) ).
(op. Gallus, II, 27) , , .
( ) nctus
, , s nctus
sfint, .
.
S nctus Vitus,
.
,
. ,
, , .
, .
. (S nctus
Vitus) , ,
, .
, .
Chronic Sl vorum
. : "Sinus huius m ris... ppell tur ideo B lticus
eo quod in modum b ltei longo tr ctu per Scythic s regiones tend tur usque in
Gr ci m." ,
(Descriptio insul rum Aquilonis, 10.).
, ,
(Vinules) .
, , ,
qu e dicitur Wolig st; " pud urb niores ( ) voc tur Juli
August propter urbis conditorem Julium C es rem?
- , S nctus Vitus
.
contm e.[275]
:
Qu re ill templ voc nt contin s?"
:
96. "Scl vic lingu in plerisque vocibus l tinit tem ttingit, et ideo puto b eo quod est
continere contin s esse voc nt."
, .
, ,
: "Polonis
est koncizn finis, contin e igitur edifici f stig ."
.
. , contin
( ) ,
, , koutina. (Gesindstube, Kott, Supplément,
. 698.) contin .
.[276]
,
.
: mezi bora ( mezi, meize; : miedzi, ; ,
, ).
burg. , ,
, ,
merse .
"Et qui tunc fuit h ec pt bellis et in omnibus semper triumph lis ntiquo M rti
sign est nomine. Posteri utem mese, id est medi m regionis nuncup nt e m vel
qu ni virgine sic dict ."
; ,
.[277]
( )
. Mons Silensis,
(Silezije Szl zek, Chlonzek ).
Mons Silensis II (apud Jaff . 2. II, 2998). Mons
Silentii!
, , [278]
(
) , (
) ,
. ,
( ) .
,
Julius , ,
97. (Sv ntovitus S nctus Vitus)?
. ,
(XIII .) (Cro tes)
Cur tes Coryb ntes: "H ec regio ntiquitus voc tur Cureti et populi
qui nunc dicuntur Chro ti diceb ntur Curetes vel Corib ntes."[279]
. ,
Curètes: "Diceb ntur vero Curetes qu si currentes et inst biles; qui
per montes et silv s oberr ntes grestem vit m duceb nt."
Chronic Sl vorum (XIII .)
, : "Jn
medio nemoris cuius h bit tores Servi dicuntur filii Beli l, sine jugo Dei, illecebris
rnis et gul e dediti et secundum nomen suum immunditiis omnibus servientes. "[280]
,
, .
, ,
. (De bello gothico, . III, 14.) "
, . ,
, ".
(XI .) , .
Pr g - Pr pr h - , ,
.[281]
.
[282]
pan , dala mat(dedit mater).
.
: ,
( ).
, Zv ntovitus, Sv ntovitus -
, ,
S nctus Vitus - . .
100. . III, . 27 - 29. ( )
, ,
, Clementinum- .
? .
sopis Olomouckecho Muse (Ollmütz,
1889. 58.)
, .
Schlesiens Vorzeit ( , ), ,
(St novice) zwei
Göolzenbilder ( ).
Boehmens heidnische Opferpl tze - , 1836. . 167. -
, , ,
, , , , .
Mitteilungen der Centr l-Comission (1890. . 226.) ,
,
(k menne b by).
, , ,
. (Ros Bohemic ,
1868.) sopis eského Museum, . 1891. . 417.
: "rude quodd m s xum, truncum et ceph lum d inst r cylindri truncum
potius qu m st tu m repr esent ns. A summo, quo pectus ob humeris descendit...
cuius cumque bubulci m nus supercili , oculos, n sum, os et mentum cl vo, vel
quocunque ferro sculpsit, m mm s eti m mulicbres djecit... Utero pr egr ndi tumet
illius s xum qu si p rturiens foetum."
, .
.
:
" "
, - 1904,
, 1901. ,
, ,
, ,
106. 1. P ris, Vieweg, 1868.
2. Leroux, 1886.
3. M isonneuve.
4. 1782. 1813. ,
. . 1806.
. De m numittendis per Russi m servis; Dessert tio in ugur lis
philosophico-politic .
. ( , 1807. . 2. . ib. 1819.) .
, LXV
1899.
5. . ,
: , . I,
. 860. .) .
(The songs of the Russi n
people, , 1872; Russi n folkt les; ib. 1873.).
6. : ,
, 1868. - (
1891. .).
7 (C simir
Szulz): Mythologi Sl vi nsk (Posn n, 1881.). .
. . O religii
poganskih Slowian.
8. . .
. . . 1884. .
9. Archiv fur sl v. Phil. t. XVII, . 583. .
,
, .
10. , (Jen er
Liter turzeitung, 1875, . 43.) " , ,
107. ,
". .
"Esquisses" (Sbornik Slov nsk , 1883. . 392.): "
,
.
". ( . ).
11. "Inv luitque in diebus illis per univers m Scl vi m multiplex ydolorum cultur ...
Mir utem diligenti circ f ni diligenti m ffecti sunt (Helmold, I, 52.): "Pr eter
pen tes enim et ydol quibus singul oppid redund nt..." (ib. I. 83).
: "Prove deus Aldenburg quibus nulle sunt effigies
expresse". "Quot regiones sunt in his p rtibus, tot templ h bentur et simul cr
demonum singul b infidelibus coluntur..." (Thietm r, VI, 24.)
.
12. Cf. Thietm r: "Qu mvis utem de hiis liquid dicere perhorressc m, t men, ut
sci s, lector te, v m eorum superstitionem in nioremque populi istius
executionem, qui sunt vel unde huc venerint (dii Liuzicorum) strictim enod bo" (VI.
23) cf. p. 9.
13. , (P ris,
Leroux, 1884.); -
. "
" ( , . 21 - 23).
14. Fontes rerum bohemic rum, . II, , 1874. . 21.
15. Ib. . 8.
16. : "Novus dux Bracislaus iunior... omnes magos,
ariolos et sortilegos extrusit regni sui e medio, similiter et lucos sive arbores, quas in
multis locis colebat vulgus ignobile extirpavit et igne cremavit. Item et superstitiosas
institutiones, quas villani adhuc semipagani in Pentecosten tertia sive quarta feria
observabant, offerentes libamina super fontes mactabant victimas et daemonibus
immolabant, item sepulturas, quae fiebant in silvis et in campis, atque scenas, quas ex
gentili ritu faciebant, in biviis et in triviis, quasi ob animarum pausationem, item et
iocos profanos, quos super mortuos suos, inanes cientes manes ac induti faciem larvis
bachando exorcebant; has abominationes et alias sacrilegas adinventiones dux bonus,
ne ultra fierent in populo Dei, exterminavit".
17. Fontes rerum bohemic rum, t. , . 15.
108. 18. Ib. . 88.
19. lli-chronicon, ap. Bielowski, Monument Poloni e historic . t. v, Lwów, 1864.
- M x- Gumplowicz- : Bischof B lduin G llusvon
Kruszwic (Sitzungsbesichte der k is. Ak demie, Vien, 1895.).
20. Cf. d. Brem. Descriptio insul rum Aquilonis
: "C eterum neni e qu e in eiusmodi ritu lib tionis fieri solent
multiplices et inhonest e ideoque melius reticend e". (28)
21. Archiv fur sl v. Phil. t... XIV, . 170. .
22. Dlugosz, Oper , t. x, Cr covie, 1873. . 47. .
23. Archiv. f. sl v. Phil. loc. cit. . 183. .
24. , ap. Pertz (Mon. germ. t. VII).
in usum schol rum,1 vol. in 8° Hahn, 1876.
, .
, De Ad mo
Bremensi geogr pho ( . ,
Hachette) 1896, . S. Günther, Sitzungsberichte der königl, boem Gesellschaft der
Wissensch ften - , 1894. - . 1072.
: Descriptio insul rrum
Aquilonis. - W ttenb ch Deutschl nds Geschichtsquellen im Mittel lter, 4°
. , 1877.
25. Orderic Vit l (XII )
Germanaca: "In Leutici populosissim n tio constiteb t qu e Guodenem et Thurum
Fre mque liosque f ls s deos coleb t." (Monum. Germ. hist. t. XX, . 55.)
26. .
.
). . 804.
300 . - -
. : (Gottsch k), 1066,
. , 1124. . ,
. . 1132. ,
. : ,
.
109. Bos , , , ;
, (Bischofsee).
270 . ; X
, .
.
.
27. 1556 .
. Scriplores rerum
Brunswicensium, Monument ( . XXI). in usum
schol rum 1868. . Voelkel, Die
sl wenchronik Helmolds ( ) , 1873., , Die
slavenchronik des Presbyter Helmold, , H lle, 1874; -
, Forschungen zur deutschen Geschichte . XXII, 1882.;
( , 1862);
1131. - 1170; .
: (
1876.) .
( . 119 - 207).
. , .
28. Zutibore . Sciudibure,
Schkeitb r. p gus Silensis, II Mons
Silentii. ,
nctus Vutus.
29. .
30. .
31. ,
III . Scriptores rerum germ mcum .
. (in usum schol rum, H novre, H hn, 1889).
,
in usum schol rum. .
I
. Monument historic Pol nia . 230. 318).
. : ttenb ch,
Geschichtsquellen; Strebitzki, Thietm rus quibus fontibus usus sit, Koenigsberg, 1870.
, Titmar Merzeburskij i chronik , St. Petersbourg, 1872., . ,
.
110. 32. . , ; Londinum
Gothorum.
.
33. , : Mohnik:
Abs lon Bichof von Roeskilde, 1832.
34. 1514. Histori D nic
(Strasburg) Tr bner, 1886.
, .
( ) , , ,
, .
1886.
, 1876.
35. Script historic
Isl ndorum (Copenh gue 1842., . XI). -
(Geschichte von D nem , , . 1840 - 43), W ttenb ch,
. .
, , Monument germ nic , od Pertz ,
. XXIII, .
.
36. "Lingu m quoque terr e illius opprehendit" ( , III, 32.).
37. Pyrice Pyrtz , ;
Wolyn - , .
M rienwerder, Hatow, . , Mochd.
1586 , . . (400 . 49. ).
.
38. .
39. Cf. Thietm r, VI, 23. In p go Riedirierum... dii st nt m nu f cti... g leis tque
loreis terribiliter vestiti.
40. .
111. 41. ,
. W. von Sommerfeld: Geschichte der Germ nisirung des
Herzogtums Pommern (Leipzig, 1896.).
Meklenburgischen Urkund-Buch. 1219. , ,
, .
42. ;
Pomer ni : Pomer ni provinci , ex ips nominis etymologi qu lit tem sui
situs indic re videtur. N m Pome linqu Scl vorum juxt son t vel circ , moriz
utem m re; inde Pomer ni qu si Pomerizi , id est juxt vel circ m re sit -
( , , : -
. Pomorze).
contin continere.
43. Apud Christi nos iunt, fures, sunt, l trones sunt, trunc ntur pedibus, priv ntur
oculis et omni gener sc e lerum et p en rum christi nus exercet in christi num.
Absit nobis religio t lis!
44. , , contin konczyn ,limis,
stigium: contin igitur edifici f stig . . .
45. ,
( ).
, .
46.
( . XII, . XX. Scriptores). De vit Ottonis,
( , editio in usum schol rum, . 1868.)
ff , Bibliothec rerum germ nic rum, 1869. . 580 - 841; Ebonis vit Ottonis;
, 1863.) Herbordi Di logus de Ottone, episcopo B mbergensi (ib. 1869).
ltische Studien ( . XI,
f scikul , Stettin, 1842). . ,
, : "
" ( ).
1874, Klaudy). Corpus ,
.
. . . ( . 1882. 1883).
47. : .
: . ( . V .
. 19.). .
112. 48. . - Op. Krek, Einleitung, . 394. .
48. (?)
. .
49. F num de ligno rtificiose compositum... Huius p rietes v ri e deorum
de rumque im gines mirifice insculpt e exterius orn nt; interius utem dii st nt m nu
cti singulis nominibus insculptis g leisque tque loricis terribiliter
vestiti... (Chron..., VI, 23. 17.)
50. (Mitteilungen) - - . 1875.
51. Chron. sl v. I, 52.
52. : Etymologisches Wörterbuch der Deutschen Spr che.
53. : : -
54. - , .
55. , , 1890. . 143.
56. : , ; .
: .
.
57. ( . . 1871.).
[58] : Die Bildung der Ortsnamen aus Personennamen im slavischen, . 65. ,
.
[59] , Einleitung, . 397.
[60] , .
[61] , . . .
.
[62] : Einleitung, . 419. : . , Lexicon Paleoslavenico-greco-
latinum, sub voce).
114. Trihlav - , triceps, qui habet capita tria caprae. ,
.
Veles - Pan - imago hircina.
Siva - , Dea Frumenti, Ceres, Siva imperatrix. aiunt, .
, , .
Mater verborum- ; ,
. , .
[68] Nouvelles tudes slaves, - Paris, . 49. .
[69] De bello gothico, . III, XIV.
[70] . 41. ( .).
[71] I, 250.
[72] : " ", " " - . : " ".
.
[73] : : , , nebengott.
[74] Chronique dite de Nestor, . L. Leger, Paris Leroux, 1884. sub voce: Peroun.
[75] ( , 1885.).
[76] , .
[77] , . . , . 1. 2. . 1879.
[78] . : Einleitung in die slav. Litteratur-Geschichte. ( - . Graz, 1887., . 384 - 386)
[79] : ( Machal- , , , . 22.).
[80] : , , I. . 250.
[81] Procope: De bello gothico, . III XIV.
[82] : . ; Duvernois.
, 1886. .) . . ,
, .
[83] , . . 1882. .
115. [84] , ,
.
[85] , : Russes et Slaves, Paris, 1890.
[86] Schleicher, Laut-Formenlehre der polabischen Sprache. . , 1871.
[87] , Chronica Slavorum, I, 83. . Monumenta Pertz-a, Hanovre, 1868.
[88] I, 52. 93.
[89] "Visitavit Altenburg, , , et receptus est a barbaris habitatoribus terrae illius quorum deus erat Prove. Porro
nomen flaminis qui preerat superstitioni eorum eratMike." , "Rochel, de semine Krutonis."
[90] Saxo Grammaticus, . (Strasbourg, 1886. . 578.).
[91] Haec statua quatuor facies repraesentans quintam pectori insertam habebat, cuius frontem leva, mentem dextera tangebat."
(I, 83) (policefale): "multos etiam duobus vel tribus vel eo amplius capitibus
exculpunt."
[92] "Vulgus nostrum lapillos quosdam, virgae in lapidem versae et con fractae similes putat esse fulminis". Linde: Dictionnaire polonais,
piorun.
[93] Archiv f. slav. Phil. . , . 631.
[94] . : Einleitung, . 385.
[95] ; Etimologisches Vörterbuch, sub voce.
[96] , XXX, 19.
[97] Ib., IX, 14.
[98] : ( . , 1886.).
[99] Legatio Luitpranda ( , ed. Bonn. . 356.): "Decimo tertio kalendas augusti quo die leves Graeci raptionem Eliae prophetae ad
coelos ludis scenicis celebrant. . .
[100] , , , ,
- " ". -
, , . ,
. . ,
.
. .
. . . . .
. " 1896. . . 882.)
116. .
[101] : . ... t. I. Passim.
[102] . : . . LXXXIX.
[103] : . - . 5. . . 82 - 83, 8 . - .
- . - . 1889. ; . III. . 15, . . . 29; x. . 24.
, . 525. -
[104] . . ;
, . , 20 - 27 ; . .
. ( . .
).
[105] Sbornik Slovansky t. v. Prague, 1886.
[106] Fr. Krauss, Sagen uhd Maerchen der Sudslaven, I, 64.
[107] (Revue Slov ne), IV, 402.
[108] II, 31.; " " Monumenta Pertz- (X, XII). in usum scholaruni, 1868. .
[109] De administrando imperio, . IX.
[110] 1721. , ,
. , , . ,
, , , (M ch l, . 63.). : ( . 5) "
. , ,
, ), , , ,
. , , ,
. ( , Paris, 1874. .)
[111] Das Homiliar des Bischofs von Prag, Beitrage zur Geschichte Boemens; I, . 1863. ( XII .)
[112] , Etymologisches W rterbuch, . 80.
[113] Helmoldi presbyteri Chronica Slavorum, Pertz- , in usuin scholarum, Hanovre, . I. 6. "Nam neque iuramentis facile indulgent,
neque ambitum fani vel in hostibus temerari patiuntur." , 83: "Tantum enim sacris suis
Sclavi exhibent reverentiam, ut ambitum fani, nec in hostibus sanguine pollui sinant. Jurationes difficillime admittunt, nam iurare apud Sclavos
quasi perjurare est ob vindicem deorum iram."
[114] II, XII.
[115] Cf. I, 6. "Flaminem suum non minus quam regem venerantur".
117. [116] Historia Danica, . Holder, Strasburg, 1886. . XIV, . 444.: "Erat enien simulacrum urbi praecipua civium religione cultum... sed
falso sacri Viti vocabulo insignitum''.
[117] Cf. Thietmar, Chron. . VI ( .)
[118] . Cf. , . "Mutlos
(deos) duobus vel tribus, vel eo amplius capitibus exsculpunt. (Helm. I, 83.) "Dum in urbe Brandeburgensi ydolum tribus coleretur" (
. 1156, Fontes rerum Bohem rum, .) , , 1893. . 89.
[119] , .
[120] (XVI .) , .
[121] . ,
. : : , ? - . - , . - ,
, ." . .- . , , . III. , 1872.
- . Schein - : ... , . I (
, . 607). - ( , , ) - ,
: " ?" - " ", - ... " , " ( .
, , ).
[122] Thietmar- , Riedgast- (R thra?) , : "Cum huc
idolis immolore seu iram eorum placare conveniunt, sedent hi duntaxat cae teris astantibus et invicem clanculum mussantas terram cum tremore
infodiunt, quo sortibus emissis rerum certitudinem dubiarum perquirant. Quibus finitis, cespite viridi operientes equum qui maximus inter alios
habetur et ut sacer ab his veneratur super fixas in terram duarum cuspides hostilium inter se transmissarum supplici obsequio ducunt et prae missis
sortibus (quibus id.) exploravere prius, per hunc quasi divinum denuo auguriantur" (Chronicon, VI, 24.).
(Herbordi Vita Ottonis, II, 33.). "Habebant caballum mirae magnitudinis... Iste toto anni tempore vacobat tantaeque fuit sanctitatis ut
nullum dignaretur assessorem, habuitque unum de quatuor sacerdotibus templorum custodem diligentissimum. Quando ergo itinere terrestri contra
hostes aut praedatum ire cogitabant, eventum rei hoc modo per illium solebant praedicare: Hastae 9 disponebantur humo, spacio unius cubiti ab
invicem disiunctae. Strato ergo caballo atque frenato, sacerdos tantum freno per jacentes hastas in transversum ducebat ter atque reducebat. Quod
si pedibus inoffensis hastisque indisturbatis, equus transibat, signum habuere prosperitatis et securi pergebant; sin autem, quiescebant."
: Die Deutschen Opfergebräuche - (Breslau, 1883. . 24.). - Hopf, Thierorakel und Orakelthier, . 68; -
Saupe, Der Jndiculus superstitionum (Leipzig, 1891, . 18. . 1894.)
[123] , (stanitsa)
. 569). . .
, , ... " ,
." , .
[124] . 574.
[125] Scripta historia Jslandorum, - Hafniae, 1842, tome XI, . 348.
[126] ( . . . . 173.) - Szventovit, - . 1170.
. (Codex Pomeranus; 28.) .
118. [127] , 822. . .
, . .
.
[128] Helmold, I, 6.
[129] Metuntur propter familiaritatem deorum, vel potius daemonum quos maiori cultu venerantur quam ceteri,
(Descriptio Jnsularum Aquilonis, 165.).
[130] Cf. Saint Matthieu, . XXVII, - V. 64.
[131] . : "qui cum esset admirandae sanctitatis ad augmentum virtutum
suarum beataeque memoriae Saxoniae preciosum attulit thesaurum reliquias videlicet pretiosi martyris Viti." (Widukindi Res gestae Saxoniae, .
III, 2.) . X . . ,
, . . - 822. . .
: "Veniente eo ad urbem que nova Corbia vocatur, ab ea nomen sortita, unde cepit sclicet, ab illa Francorum Latinorum Corbia, ubi
requiescit sanctus Vitus infans et martir..." (Thietmari Chronicon, II, 19. (11) ad ann. 1002.)
[132] Die Slavenchronik Helmolds - Gaettingue, - 1873; . : Wigger: Mecklenburgische Annalen, Schwerin, 1861,
. 144, 148;
Harenberg: Monumenta historica adhuc inedita - Braunschweig, 1750, Prolegomena critica;
Wigand: Cesch. d. gefurst. Reichsabtei. Corvey, . 148;
Ledeburg: Allgem. Archiv fur die Geschichtskunde des Preussischen Staats, . . 331. ;
Giesebrecht: Wendische Geschichten, . 280, .
[133] ,
, . , . : . (
Pourrières) (Campi putridi); , ; , .
. .
[134] Mactantque diis suis hostias de bobus et ovibus, plerique etiam de hominibus cristianis quorum sanguine deos suos oblectari jactitant
(Helmold, I, 52, Cf. ib., 83.). Nec tam dulicia vel iocunda nobis fuerunt Slavorum pocula quod videremus compedes et diversa tormentorum
genera quae inferebantur Christicolis de Dania advectis. - Cf. , . XXXIX ( . 66. . ).
Maligni homines insano furore correpti, magno tumultu, securibus et gladiis aliisque, telis armati sine ulla reverentia in ipsam ducis curtim
irrumpentes, mortem nobis sine ulla retractatione, nisi quantocius de curia et de ipsa civitate fugeremus comminebantur (Herbordi Vita Ottonis, II,
24.).
: "Deinde reliquam peragrantes Sclavoniam Sclavi rebellantes omnes ecclesias incenderunt et ad solum diruerunt. Sacerdotes
autem et reliquos ecclesiarum ministros variis supplilciis enecantes nullum christianitatis vestigium trans Albiam reliquerunt (II, 40)
1002. . (III . . 1066) : "Johannes episcopus senex cum ceteris christianis in Magnopoli civitate
119. (Mecklenburg.) captus servabatur ad triumphum. Jlle igitur pro confessione Christi fustibus caesus, deinde per singulas civitates Slavorum ductus
ad ludibrium, cum a Christi nomine flecti non posset, trunctatis manibus ac pedibus in platea corpus eius projectum est, caput vero eius desectum,
quod pagani conto praefigentes in titulum victoriae deo suo Redigast immolarunt... Jtaque omnes Sclavi, facta conspiratione generali, ad
paganismum denuo relapsi sunt, eis occisis qui perstiterunt in fide". , , ,
.
[135] Pom. . . 578.
[136] Jbid. 577.
[137] Monumenta Germaniae historica, od Pertza, XII, . 868.
[138] Cf. Zend: çpénta, .
[139] O. Belzer, Genealogia Piastow, Krakov, 1895 4%. Bulletin international de l' Acad mie des Sciences de Cracovie -
, 1896.
[140] Fontes rerum Bohemicarum, , , . 17, 18, 369 - 386.
[141] Contra Liudevitum quoque sclavum ex Panoniae, . . 94.
[142] ( . LXXXI, 1886).
Archiv- , . Vit laetus;
fortis laetusque (Archiv, . x, . 136.) . , ,
, . . ,
. . .
. 148. curent, , , fastnacht (vigil - , ) : vergl. Klr.
kurent, fr hliche, hochzeitsarie. . , - -
, , "courante" ,
: , .
Jl faut que je vous chante
Certain aire que j' ai fait de petite courante
(Moliere, les Facheux, II, 5.)
[143] (Archiv. f. slav. Phil. . XIX, . 368.), ( , ) - , .
.
[144] - .
[145] Einleitung, 396.
[146] Arcon opidum vetustissimi simulacri cultu inclytum (XIII, . 505). simulacrum .
120. [147] , , - .
[148] : - mundus, ?
. , , ,
. , , ,
.
.
[149] J. Wunsch, Rujana . : Osv ta, 1875. .
. (Rudolf Baier)Die Jnsel Rügen nach ihrer archaeologischen Bedeutung (Stralsund, 1886.). -
Archiv. fur Anthropologie, . XXI . 591, Antrophologie, . 1894 ( Salomon- Reinach- ).
[150] Aarboger for nordick Oldyndighed og Historie, . 1873., . 327 ( . W.
Thomsen- ) u Archiv. fur Anthropologie, . XXI Anthropologie . 1898. .
[151] , Swiatowit.
[152] Weige- (Archiv. f. Anthropologie, tome XXI, . 591.) . A. Hartmann- Becherstatuen in Ost.
Preussen. ( , . III.)
[153] Revue d' archéologie, . .
[154] . :
, Thomsen- .
. , Beaudouin de Courtenay, ( )
, 1847 - 1848. . ;
, . .
( . 112 - 113.). ;
? , , .
1109. . : "Est beati Viti Crusvicae ( )
basilica, in cuius pinnaculo quidam inaestimabilis et habitus et fromae visus est adolcscens, cuius indicibilis, ut aiunt, splendor non modo urbem
sed urbis quoque proostia illustrabat. Hic eo desiliens cum aureo pilo turmas eminus antecedit, non paucis claram numinis virtutem cernentibus et
rei tantae mysterium tacita veneratione stupentibus; donec ad urbem Nekel pilum quod gestabat, quasi vibrans, disparuit..."
, , . , ,
(Vincentii Cracoviensis episcopi Chronicon, ap. Bielowki, Monumenta, II, . 340).
[155] . , Zurslav. Runenfragfn, Archiv. f. slav. Philologie, . , . 193; - .
, , ,
. . . , . ,
, . ,
.
. 1874. , . , ,
. . ,
121. , . 21886. - . Anthropologie . 1894. . 174;
. . .
[156] . 112- 113.
[157] Knytlinga Saga (loc. cit.) Repvit- Puruvit- .
[158] , - .
, : Nec mirum si illorum potentiam formidabant a quibus stupra sua saepe numero punita meminerant. Si quidem
mares in ea urbe cum foeminis in concubitum adcitis canum exemplo cohaerere solebant, nec ab ipsis morando divelli poterant, interdum utrique
perticis e diverso appensi inusitato nexu ridiculum populu spectaculum praebuere. Ei miraculi foeditate solennis ignobilibus statuis cultus accessit
creditumque est earum viribus effectum quod daemonum erat poraestigiis adumbratum". Knytlinga Saga. ( . 579).
. "Nec praedicationis eorum ministerio miracula
defuere". , , , .
[159] Ebbo, III, ap. Pertz. Monumenta, VII, str. 861, 865, Herbord, III, 6.
[160] "Civitas vexsillis undique circumstantibus cuiusdam idoli Geroviti nomine celebritateni agebat."
[161] 1876. Archiv. f. slav. Philol. , (Blasius).
.
[162] , . 425; . .
[163] .
[164] y, ib.
[165] , Archiv, XII, . 305.
[166] . .
[167] I, . 697.
[168] , . 474, 475, 476, 697 - 98.
[169] , . , II, 637.
[170] . .
[171] Archiv f. slav. Phil. XII, , 601.
[172] , 1898, 318.
[173] , . 476. , .
123. [191] Razpravy zoboru v d slavanskych. (Prag, 1865.)
[192] , XII . . ;
- 1869. 4°.
[193] , . , . . ( . IV, ,
1891).
[194] ( .) . 22.
[195] : - . ; ( . IV, . 512.).
[196] Henopol: Histoire des Roumains - Paris, Leroux, 1896. t. I, . 107.
[197] Jter Buda Adrianopolim, anno, 1553. Fortis Viaggio in Dalmazia; (Szalay) Monumenta
Hungariae, Historici Scriptores, t. II.
[198] . : Cesty po Bulharsku Prag. 1886, . 75.
[199] XVIII ( ) . 648 - 9. 656
- 7. : Epopée bysantine au X sièle. 1835. . 1836.
.
[200] : . , ( ) 1882, . 93 - 95. - !
.
[201] . 774. - (Schmidt, Griechische M rchen,
Leipzig, 1877, . 30, 31.) - Haxthausen (Studien über die neure Zustände Russlands) II, . 460.
.
[202] (306. 5). . divi Traiani. Divus
. . - , Das christliche Element in der Balkanl nder, Vien, 1895 - . 98.
[203] "Temporibus Svigeri decimi tertii episcopi Brandenburgensis fuit in Brandenburg rex Henricus qui slavice dicebatur Pribislaus, qui
christianus factus, idolum quod in Brandenburg fuit cum tribus capitibus quod Triglav slavice dicebatur destruxit" ( Chron. Brandenb. ap.
Mader, . 264.).
(XVI. .; Fontes rerum Bohemicarum, t. V, . 89.): "Jn illis
diebus fuit quidam Henricus rex Prybislaus slavonice nominatus urbis Brandenburgensis et terrarum adjacencium, sicut Brandenburgensis testator
Chronica... Hic dum adhuc gens esset ibi permixta Slavonica et Saxonica, deserviens ritibus paganorum et in urbe Brandenburgensi ydolum tribus
capitibus inhonestum ab incolis colebatur." : " ".
[204] , .
, . , , . ,
124. , , , , ,
. , . .
, , : ".
, . , , ,
.
[205] . . . . . 1885.
[206] . , . 123 - 124.
[207] ; . (
, .). .
[208] . .
[209] . 126 - 129.
[210] .
[211] Scriptores rerum Brunswicensium, I, . 191. : :
"Post mortem Caroli imperatoris quidam non veri christiani praecipue trans Albeam susceptam fidem Christi relinquentes idola sua projecta,
Hammon scilicet Suentobuck ( , : ), Witulubbe (?) Radegast cuni ceteris erexerunt et in loco pristino statuerunt."
[212] , Archiv, V, . 204.
[213] . . . LXXXI.
[214] Sacra Moraviae- historia, , 1710.
[215] poegoeda , . Dictionnaire de Ramult (sub. voce) Cracovie,
1893. .
[216] . ?
, . .
[217] , , LXXXI.
[218] Knytlinga Saga Tiernoglav ( ).
[219] . . 1835. , ,
, , Carni
Bog. , . . ,
Sébrene Spisy, . 96 - 100, .
. ,
, . - . . Archiv. f. slav. Phil. . , . 193. .