Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları (DKKA) Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi UNDP- GEF (Ağustos, 2013)

1. T.C.
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü
Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
(DKKA) Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi
Doç.Dr. Harun GÜÇLÜSOY / UNDP-GEF
Proje Yöneticisi
T.C.
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü
Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
(DKKA) Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi
Doç.Dr. Harun GÜÇLÜSOY / UNDP-GEF
Proje Yöneticisi

2. SUNUM DÜZENİ
• Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
• Türkiye’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları ile ilgili Yapılan
Çalışmalar
• Projenin Kısa Tanıtımı
• Proje Kapsamında Günümüze Kadara Yapılan Çalışmalar
SUNUM DÜZENİ
• Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
• Türkiye’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları ile ilgili Yapılan
Çalışmalar
• Projenin Kısa Tanıtımı
• Proje Kapsamında Günümüze Kadara Yapılan Çalışmalar

3. • Adalar hariç, yaklaşık 8.592
km kıyı uzunluğu
• Denizel alanlarında yaklaşık
3000 bitki ve hayvan türü.
• DKKA toplam denizel alan
büyüklüğü 346.138 hektar.
• Sorumlu Kurumlar:
• Tabiat Varlıkları Koruma
Genel Müdürlüğü
• Doğa Koruma ve Milli
Parklar Genel Müdürlüğü
• Gıda Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığı
• Kültür ve Turizm Bakanlığı
• Adalar hariç, yaklaşık 8.592
km kıyı uzunluğu
• Denizel alanlarında yaklaşık
3000 bitki ve hayvan türü.
• DKKA toplam denizel alan
büyüklüğü 346.138 hektar.
• Sorumlu Kurumlar:
• Tabiat Varlıkları Koruma
Genel Müdürlüğü
• Doğa Koruma ve Milli
Parklar Genel Müdürlüğü
• Gıda Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığı
• Kültür ve Turizm Bakanlığı
TÜRKİYE’NİN DENİZ VE KIYI KORUMA ALANLARI

4. TÜRKİYE’DE DENİZ VE KIYI KORUMA
ALANLARI İLE İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAR
1. Denizel türlerin korunması uygulamaları
a) Deniz kaplumbağaları (1989’dan beri)
b) Akdeniz foku (1993’den beri)
c) Kum Köpekbalıkları (2005’den beri)
2. Denizel biyolojik çeşitlilik çalışmaları
a) Datça-Bozburun ÖÇK Bölgesi (2002-04)
b) Gökova ÖÇK Bölgesi (2004-06)
c) Fethiye-Göcek ÖÇK Bölgesi (2007-09)
d) Kaş-Kekova ÖÇK Bölgesi (2009-2012)
e) Köyceğiz-Dalyan Bölgesi (2010) Proje kapsamında
f) Ayvalık Adaları Tabiat Parkı (2012) Proje
Kapsamında
1. Denizel türlerin korunması uygulamaları
a) Deniz kaplumbağaları (1989’dan beri)
b) Akdeniz foku (1993’den beri)
c) Kum Köpekbalıkları (2005’den beri)
2. Denizel biyolojik çeşitlilik çalışmaları
a) Datça-Bozburun ÖÇK Bölgesi (2002-04)
b) Gökova ÖÇK Bölgesi (2004-06)
c) Fethiye-Göcek ÖÇK Bölgesi (2007-09)
d) Kaş-Kekova ÖÇK Bölgesi (2009-2012)
e) Köyceğiz-Dalyan Bölgesi (2010) Proje kapsamında
f) Ayvalık Adaları Tabiat Parkı (2012) Proje
Kapsamında

5. TÜRKİYE’DE DENİZ VE KIYI KORUMA
ALANLARI İLE İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAR
3. Kıyı ve Deniz Alanı Yönetim Planı Çalışmaları
a) Foça ÖÇK Bölgesi
b) Gökova ÖÇK Bölgesi
c) Kaş-Kekova ÖÇK Bölgesi
3. Kıyı ve Deniz Alanı Yönetim Planı Çalışmaları
a) Foça ÖÇK Bölgesi
b) Gökova ÖÇK Bölgesi
c) Kaş-Kekova ÖÇK Bölgesi

6. PROJENİN AMACI
Ulusal deniz ve kıyı koruma alanları
sistemini güçlendirmek ve etkin yönetimini
kolaylaştırmaktır.
PROJENİN AMACI
Ulusal deniz ve kıyı koruma alanları
sistemini güçlendirmek ve etkin yönetimini
kolaylaştırmaktır.

7. PROJE UYGULAMA ALANLARI
Foça ÖÇK Bölgesi
Ayvalık Adaları Tabiat
Parkı
Gökova ÖÇK Bölgesi
Köyceğiz-Dalyan ÖÇK Bölgesi
Datça-Bozburun ÖÇK
Bölgesi
Fethiye-Göcek ÖÇK Bölgesi

8. PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ KURUM:
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Tabiat Varlıklarını Koruma Genel
Müdürlüğü
PROJE UYGULAYICI ORTAĞI:
Küresel Çevre Fonu (GEF) adına
Birleşmiş Milletler Kalkınma
Programı (UNDP) Türkiye
PROJE ORTAĞI KURUMLAR:
Orman ve Su İşleri Bakanlığı
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı,
Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü

9. •Dışişleri Bakanlığı
• Kalkınma Bakanlığı
•Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
• Kültür ve Turizm Bakanlığı
• Orman ve Su İşleri Bakanlığı
• Genel Kurmay BaşkanlığıGenel Kurmay Başkanlığı
•Deniz Kuvvetleri Komutanlığı
•(Seyir Hidrografi ve Oşinografi Daire Başkanlığı)
• Sahil Güvenlik Komutanlığı
• Jandarma Genel Komutanlığı
•Valilikler
•Mahalli İdareler
•Üniversiteler
•Araştırma Enstitüleri
•Ulusal ve yerel sivil toplum örgütleri
•Yerel halk temsilcileri
PROJE PAYDAŞI/FAYDALANICISI DİĞER KURUMLAR / KURULUŞLAR

10. PROJE HEDEFLERİ
HEDEF 1: Mevcut Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının daha etkin
yönetimi ve yeni deniz ve kıyı koruma alanlarının kurulmasına öncelik
vermek için sorumlu kurumların ihtiyaç duyduğu kurumsal yapının ve
kapasitenin güçlendirilmesi
HEDEF 2: Deniz ve Kıyı Koruma Alanları için finansal planlama ve
yönetim sistemlerinin geliştirilmesi ve uygulanması ile etkin iş
planlamasının, yeterli düzeyde gelir üretiminin ve maliyet etkin bir
korunan alan yönetiminin sağlanması
HEDEF 3: Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının çok amaçlı kullanım
alanlarında, ekonomik faaliyetlerin düzenlenmesi ve yönetimi için
kurumlar arası koordinasyonun sağlanması

11. PROJE İŞ PLANI KAPSAMINDA GÜNÜMÜZE KADAR
YAPILAN ÇALIŞMALAR

12. HEDEF 1
Mevcut Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının daha etkin
yönetimi ve yeni deniz ve kıyı koruma alanlarının
kurulmasına öncelik vermek için sorumlu kurumların ihtiyaç
duyduğu kurumsal yapının ve kapasitenin
güçlendirilmesi

13. HEDEF 1
Altı proje alanı Sorumlu Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri’nin
Kapasitesi’nin DKKA yönetimi hakkında kapasitesinin arttırılması
ile DKKA Eğitim ve Uygulama Merkezi’nin Faaliyete geçmesi
 AYB Çalışma Usul ve Esasları hazırlanmıştır.
 Ofis tahsisleri yapılmıştır. Ofisler, mevcut Köyceğiz ve Foça dışında, Gökova,
Datça-Bozburun, Fethiye-Göcek ÖÇKB’lerinde hizmete gireceklerdir.
17 adedi Proje uygulama alanlarında olmak üzere toplamda 57 adet personelin
alımı ve eğitimi tamamlanmıştır.

14. HEDEF 1- TVKGM tarafından merkezi teşkilat ve Alan Yönetim
Birimleri için alınan 57 personelin oryantasyon eğitimi, 9-15 Ocak
2011 tarihinde yapılmıştır.
 Bu ilk eğitim modülünün e-öğrenme platformuna aktarılması çalışması
tamamlandı.

15. HEDEF 1-
DKKA Uluslararası Eğitim ve Uygulama Merkezi kapsamında;
Akyaka Belediyesi’nce geçici yer tahsisi yapılmıştır. Merkez Nisan 2012’de
DKKA’larında özel sektöre verilen Turizm Eğitim ile faaliyete geçmiştir.

16. HEDEF 1-
DKKA Uluslararası Eğitim ve Uygulama
Merkezi kapsamında;
Merkezin Kapasite Geliştirme Programı ile ilgili 27-
28 Ocak 2011 tarihlerinde NOAA ve WWF
MedPO’nun da katılımı ile uluslararası bir toplantı
düzenlenerek süreç geliştirildi.
 Kapasite Geliştirme Programı için ilgili kurum ve
kuruluş uzmanlarından oluşan bir planlama ekibi
oluşturulmuştur. Ulusal, bölgesel ve uluslararası
amaçlı hizmet vermek üzere, faaliyete geçen DKKA
Eğitim ve Uygulama Merkezi’nin kapasite geliştirme
programı çerçevesi ve kapsamı 20-22 Haziran 2011
tarihlerinde 18 uzmanın katılımı ile Ankara’da
yapılan planlama çalıştayı ile şekillenmiştir.
 NOAA, WWF-MedPO ve Muğla Üniversitesi ile
işbirliği anlaşmaları yapılmıştır.

17. HEDEF 1- DKKA Uluslararası Eğitim ve Uygulama Merkezi
kapsamında; kapasite geliştirme faaliyetleri belirlendi

18. HEDEF 1-
DKKA Eğitim ve Uygulama Merkezi
kapsamında;
WWF Akdeniz Program Ofisi ile işbirliği içinde
NOAA desteği ile Güney MedPAN (Akdeniz’de
Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Ağı) Kapasite
Geliştirme Programları çerçevesinde 8 Akdeniz
ülkesinden Deniz Koruma Alanları uzmanları için
İletişim ve Paydaş Katılımı Eğitimi” 13-16 Haziran
2011 tarihinde Akyaka Muğla’da gerçekleştirilmiştir.

19. YAYINLAR
Proje Broşürü
Yerel Çalışma Grupları Broşürü
Balıkçılığa Kısıtlı Alanlar Broşürü
RAC/SPA Strateji
ve Eylem Planları

20. YAYINLAR

21. TEKNİK RAPORLAR

22. Proje internet
sayfası

23. HEDEF 1-
Hassas alan tanımı ve belirlenmesine
yönelik bilimsel çalışmalarının yöntem ve
kriterlerinin tanımlanması
Denizel Hassas Alanları Belirleme Çalıştayı,
kamu kurumları, yerel yönetimler, üniversiteler,
ulusal ve yerel sivil toplum kuruluşları, özel sektör
ve uluslararası kuruluşlardan 73 temsilci ve
uzmanların katılım ile 20-21 Mayıs 2010 tarihinde
Akyaka’da gerçekleştirildi.

24. HEDEF 1-
Deniz Alanlarının Biyolojik Çeşitlilik Tespit Çalışmalarının
tamamlanması
 Göcek Koyları şamandıra ve mapa sistemlerinin kurulması
tamamlanmıştır.
 Köyceğiz-Dalyan ÖÇK Bölgesi Denizel Biyolojik Çeşitlilik tespiti projesi
tamamlanmıştır.
 Aynı çalışma bu yıl içinde Ayvalık Adaları Tabiat Parkı için de başlatılacaktır.

25. GÖCEK VE DALAMAN KOYLARI
MAPA VE ŞAMANDIRALAMA
ÇALIŞMALARI

28. KÖYCEĞİZ-DALYAN ÖÇK BÖLGESİ DENİZ ALANI
BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK TESPİT ÇALIŞMASI

29. KÖYCEĞİZ-DALYAN ÖÇK BÖLGESİ DENİZ ALANI
BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK TESPİT ÇALIŞMASI

30. HEDEF 1-
Yeni DKKA ilanı ve mevcut DKKA genişletme:
 Saros Körfezi’nin ÖÇK Bölgesi olarak ilanı (53.834 hektarı deniz alanı
olmak üzere 73.021 hektar) ve Gökova ÖÇK Bölgesi’nin deniz alanının
genişletilmesi (52.088 hektar) ile hedeflenen 100.000 ha’lık alan 25.000
ha fazlası ile tamamlanmıştır.
 Saros Körfezi ÖÇK Bölgesi Kara ve Deniz alanı biyolojik çeşitlilik
araştırması ihalesi tamamlanmıştır.

31. Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi

32. GENİŞLETİLEN
DENİZ ALANI:
52,000 ha

33. HEDEF 1-
Deniz ve Kıyı Yönetim Planları’nın
tamamlanması:
 Foça ve Gökova ÖÇK Bölgeleri
Yönetim planları tamamlanmıştır.

34. HEDEF 1-
Datça-Bozburun, Köyceğiz-Dalyan ve Fethiye-Göcek ÖÇK Bölgeleri
Yönetim Planlarının hazırlanmasına yönelik araştırmaların
tamamlanması kapsamında;
Fethiye-Göcek ve Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgeleri’nde
Sosyo-Ekonomik Araştırma Projeleri tamamlanmıştır.
 Fethiye-Göcek ve Köyceğiz Dalyan ÖÇKB Deniz Alanı Biyolojik
Çeşitlilik Araştırmaları tamamlanmıştır.
 Ayvalık Adaları Tabiat Parkı Kıyı ve Deniz Alanı Biyolojik Çeşitlilik
Araştırması 2012’de başlatılmıştır.

35. HEDEF 1-
Deniz ve Kıyı Koruma
Alanları Ulusal Strateji ve
Eylem Planı
tamamlanmak üzeredir.
 İlgili paydaşların katılımı ve
Türkiye Sanayi Sevk ve İdare
Enstitüsü’nün kolaylaştırıcılığıyla
ile 6-12 Temmuz ve 16 Ağustos
2011 tarihlerinde sırasıyla
Tanıtım, Ana Grup ve Çekirdek
Grup Çalışmaları yapılmıştır.
Strateji ve Eylem Planı
tamamlanma aşamasındadır.

36. HEDEF 2
Deniz ve Kıyı Koruma Alanları için finansal planlama ,
ve yönetim sistemlerinin geliştirilmesi ve uygulanması
ile etkin iş planlamasının, yeterli düzeyde gelir
üretiminin ve maliyet etkin bir korunan alan
yönetiminin sağlanması

37. HEDEF 2 :
İzin ve İşletmeler Şube Müdürlüğü faal duruma geçmesi
 İş Geliştirme Birimi olarak Ocak 2010’da kurulmuş, personeli
görevlendirilmiştir.
 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel
Müdürlüğü’nün yeniden yapılanması sürecinde İzin ve İşletmeler Şube
Müdürlüğü olarak faaliyetlerini yürütmektedir.
 Görevi, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazların tahsisi, kullanımı,
izin, kiralama ve işletme işlemlerinin yürütülmesi, denetlenmesi ve takibidir.

38. HEDEF 2-
İzin ve İşletmeler Şube Müdürlüğü Oryantasyon Eğitimi
 WWF-MedPO’nun yürüttüğü Güney MEDPAN projesi ile birlikte TVKGM İş
Geliştirme Birimi’nin personeli başta olmak üzere, proje ortaklarının da
katıldığı Deniz Koruma Alanları Sürdürülebilir Finansmanı Eğitimi 14-15
Haziran 2010 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirildi.

39. Deniz biyolojik
çeşitliğinin korunması
esasları
Finansal faaliyetlerle
ilgili pazarlama yaklaşımı
Kaynak yönetimi ve
kaynak envanteri
Proje döngüsü yönetimi
Çevre Ekonomisinin
Temelleri
İzleme ve
değerlendirme
sistemlerinin kurulması

40. HEDEF 2
Uygun gelir üretim mekanizması çalışmaları
İzin ve İşletmeler Şube Müdürlüğü tarafından günübirlik alanların işletme
düzenlemelerini takibi sürekli olarak devam etmektedir.
 30.04.2012 tarihi itibarıyla günübirlik işletme sayısı 45’den 59‘a çıkmıştır.
 2010 yılı gerçekleşen günübirlik alan gelirleri 4.283.452,77 TL’dir.
 2011 yılı gerçekleşen günübirlik kira gelirleri 5,158,515.00 TL ‘dir.
 2012 yılı gerçekleşen günübirlik kira gelirleri 5,649,644.00 TL ‘dir.

41. HEDEF 2-
Ekosistem hizmetlerinin değerleme çalışmaları tamamlanmıştır.

42. Yıllık Ekonomik Değer
Değer / yıllık
ABD Doları
Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma
Bölgesi
209,996,185
Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi
37.066.203
Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi 28.526.064

43. HEDEF 3
Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının çok amaçlı
kullanım alanlarında, ekonomik faaliyetlerin
düzenlenmesi ve yönetimi için kurumlar arası
koordinasyonun sağlanması

44. HEDEF 3: Koordinasyon
Ulusal Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Koordinasyon Mekanizması
Kurulması
 Teknik Komite toplantısının ikincisi ve Ulusal DKKA Strateji ve Eylem
Planı Çalışma Grubunun toplantıları 30 Kasım 2010, 6-12 Temmuz 2011
ve 16 Ağustos 2011 tarihlerinde gerçekleştirildi. Bir sonraki toplantı
Temmuz 2012’de düzenlenmesi planlanmaktadır.

45. HEDEF 3-
Yerel Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Koordinasyon mekanizması
kurulması
Yerel Çalışma Grubu Tanıtım Toplantıları 6 proje alanında 2010 Mayıs
ve Haziran aylarında gerçekleştirilmiştir.
Çalışma usul ve esasları belirlenmiştir.
Yerel Çalışma gruplarında yer alacak kurum ve kuruluşların
temsilcileri belirlenmiştir. Muğla ve İzmir Valiliği ile görüşülerek bu
grupların himayelerinde oluşturulması uygun görüldü.
Yerel Çalışma Gruplarının Tanıtım Broşürü basılmıştır.

46. HEDEF 3-
Balıkçılığa Kısıtlı Alanlar Oluşturulması:
 Gökova ÖÇK Bölgesi’nde oluşturulan Balıkçılığa Kısıtlı Alanların izlenmesi
çalışmaları mevsimsel olarak devam etmektedir.
 Gökova ve Datça Bozburun ÖÇK Bölgeleri mevcut balıkçılık ve sosyo-
ekonomik (mikro krediler dahil) araştırmalara ilişkin çalışmalar tamamlanmıştır.
 Datça-Bozburun ÖÇK Bölgesi’nde eksik olduğu tespit edilmiş olan Balıkçılık
Sosyo-ekonomik ve yeni Balıkçılığa Kısıtlı Alanların oluşturulması çalışmaların
tamamlanmıştır.
 Selimiye, Söğüt ve Bozburun’da Su Ürünleri Kooperatifleri kurulma
aşamasında maddi destek sağlanacaktır.
 Altı Proje alanında mevcut balık stokları konusunda araştırmaların derlenmesi
tamamlanmıştır.
Balıkçılığa Kısıtlı Alanlar Bilgilendirme Broşürü basılmıştır.

47. (Datça-Bozburun ÖÇK Bölgesi Su Ürünleri Kooperatifleri
ortakları ve balıkçıları ile görüşmeler)

48. HEDEF 3-
Göcek-Dalaman Koyları Koruma ve Kullanma Esasları kapsamında
alanın iyileştirilmesi için çalışmalar yapılması:
Alan ile ilgili Uluslar arası Sözleşmeler ve AB Müktesebatı da dikkate alınarak bir
değerlendirme ve alt yapı geliştirilmesi için bir eylem planı hazırlanmıştır. Sunum
ve değerlendirmeler ilgili kurum ve kuruluşlarla Temmuz ayında yapılarak
tamamlanmıştır. Plana www.dka.gov.tr adresinin yayınlar bölümünde ulaşılabilir

49. TEŞEKKÜR EDERİMTEŞEKKÜR EDERİM
Dr. Harun Güçlüsoy
UNDP-GEF
harun.guclusoy@undp.or
g
www.dka.gov.tr