2. Đ 1: Nhà văn Nga L.Tôn-xtôi nói: “Lí tư ng là ng n ñèn ch ñư ng. Không có lí tư ng thì
không có phương hư ng kiên ñ nh, mà không có phương hư ng thì không có cu c s ng”. Anh
(ch ) hãy nêu suy nghĩ v vai trò lí tư ng trong cu c s ng con ngư i.
Bài làm
Trong cu c s ng, m i con ngư i t khi sinh ra ñã là m t hành trình tư tư ng. Cha m kh c
kho i m t lí tư ng là con sinh ra ñư c kho m nh, l n khôn con là ñ a tr ngoan ngoãn, gi i gian,
mai kia con tr thành môt ngư i thành ñ t. R i khi con ñ l n, ñ ý th c ñ s ng cho nh ng lí
tư ng riêng c a mình. Con s tr thành m t h c sinh xúât s c, l n hơn n a con s là m t danh
nhân l n hay là m t bác sĩ tài ba, con có cu c s ng riêng cùng m t gia ñình h nh phúc. Cu c s ng
ñư c nuôi dư ng b ng nh ng lí tư ng. Nói cách khác: Lí tư ng là ng n ñèn ch ñư ng. Không có
lí tư ng thì không có phương hư ng kiên ñ nh, mà không có phương hư ng thì không có cu c
s ng".( Lép Tôn -xtôi)
M i chúng ta khi vô tình ch m ñ n hai ch "lí tư ng" thì c m th y như g p m t cái gì xa
v i, không th c t i chút nào. Ta c nghĩ r ng lí tư ng là cái gì ñó vĩ ñ i như lí tư ng cách m ng
c a Các Mác- Ăngghen, lí tư ng vô sàn c a Lênin. Nhưng chúng ta l i không bi t r ng lí tư ng lá
th c t i, r t ñ i thư ng và g n gũi g n bó bên cu c s ng m i chúng ta. Hoàn toàn có th hi u " lí
tư ng là m t ng n ñèn", nói d hi u lí tư ng là ni m tin, lòng ao ư c mong mõi c a m i ngư i ñ t
ra trong cu c s ng. Lí tư ng chính là cái m c tiêu ph n ñ u. Lí tư ng tr thành m t ph n c a
cu c s ng, và ví th cu c sông s vô v bi t bao n u
thi u ñi "lí tư ng".
Theo cách nói c a Lép Tôn-xtôi thí lí tư ng là ng n ñèn chí ñư ng, và vì là ng n ñèn ch
ñư ng nên khi thi u v ng nó con ngư i ta s d l m l c, ñôi khi ch m tr trên lô trình c a cu c
s ng: "Lí tư ng là ng n ñèn ch ñư ng. Không có lí tư ng thì không có phương hư ng kiên ñ nh,
mà không có phương hư ng
thí không có cu c s ng".
Hành trình ñi ñ n lí tư ng, ph n ñ u theo lí tư ng, cũng như m t v n ñ ng viên ñi n kinh
ñang ra s c chinh ph c ch ng dư ng ñua c a mình.anh chàng v n ñ ng viên ch bi t r ng phía
trư c, nh ng bư c cu i cùng c a chăng ñư ng ñua là dãi băng gôn v ñích. anh c h t s c và lao
v trư c v i m t tinh th n s c m nh thiêng liêng, như m i chúng ta ñ u hư ng v lí tư ng c a
mình. Cu c s ng cũng là m t ch ng ñua và n u ch ng ñua y không có ñích ñ n, không có hư ng
ñi thì chúng ta s ñi ñâu v ñâu.
Nhưng Lép Tôn-xtôi b o r ng: " lí tư ng là phương hư ng kiên ñ nh", ñó không có nghĩa
r ng lí tư ng là m t kh i v t kh ng l , n ng ch t không bao gi có th chuy n d ch. N u hi u
ngư c ki u y ch nh lí tư ng c a cu c s ng hi n ñ i l i là m t ông già phong ki n c h u, cùng
nh ng ñ o lu t kh c khe c a ch ñ xưa.Đó hoàn toàn không ph i là lí tư ng. Đã là lí tư ng
thiêng liêng c a m t cu c s ng tươi ñ p
thì ñòi h i cái khí ch t cao ñ p.
Trong cu c s ng có vô vàng lí tư ng nhưng như th nào m i là m t lí tư ng chính ñáng.Lí
tư ng c a m t ngư i kinh doanh là làm giàu, nhưng không ph i là ñư c làm giàu m i cách. anh ta
ph i tuân theo khuôn kh c a pháp lu t và trách nhi m c a lương tâm.Lí tư ng c a m t c u h c
sinh là ñ cao trong kì thi ñ i h c. Th r i ngày anh ñ n phòng thi ñ th c hi n cái lí tư ng ñó c a

3. mình, thì lương tâm, xã h i không bao gi cho phép anh có quy n làm ngơ khi th y m t ngưòi
ch t ñu i. m t hành ñông ñi trái l i pháp lu t, trái v i ñ o lí thì không còn là lí tư ng.
M i bư c ñi c a chúng ta bây gi ñ u bư c theo nh ng b c thang c a lí tư ng, và luôn
luôn có lí tư ng sáng soi ch ñư ng. Lúc y chung ta như nh ng ñ a tr vô tri ñư c bàn tay ngư i
m nâng niu dìu d t t ng bư c ñi. Và khi y n u không có m , không có lí tư ng con là ñ a tr bơ
vơ, l c loài, r i s ñi ñâu v ñâu.Anh mu n chinh ph c n c nhà th gi i, mu n ñ ng trên ñ nh
Everrét dù ch là m t giây, dùi ph i trãi qua ngàn gi hãi hùng, có lúc tư ng r ng hi sinh c tính
m ng, nhưng v n h t mình th c hi n cái lí tư ng c a b n thân. N u m t con ch t n t i như m t
b n năng, ho t ñ ng như m t cái máy, kh i ñông thì ch y, h t nhiên li u thì t t. Ta t h i th có
ph i là cu c s ng? Đ ch ng minh r ng ta ñang s ng, ñang t n t i trư c tiên ta ph i có lí tư ng,
và khi ñã có lí tư ng ta s có dũng khí làm nh ng gí ta quy t.
Ngày 5.6.1911, chàng thanh niên mang tên Nguy n T t Thành cùng bàn tay tr ng xu ng
tàu buôn ra nư c ngoài mang trên mình hàng trang duy nh t là lí tư ng tìm ñư ng c u nư c. Gi
d , n u không có ñ s c m nh c a lí tư ng thì Bác ñã không bao gi có can ñ m ra ñi. Chính vì
th ta hãy s ng, và th c s sông khi ñã có lí tư ng riêng c a bàn thân. Xuân Di u thì mài mê v i
lí tư ng:
" Thà m t phút huy hoàng r i ch t t t
Còn hơn ng i bu n le lói su t trăm năm."
Cám ơn nhà thơ ñã ñem ñ n m t quan ni m m i v lí tư ng c a cu c s ng. Ch c
h n,chúng ta ai cũng bi t Xuân Di u là m t nhà thơ khát khao giao c m v i ñ i, yêu ñ i m t cách
tha thi t nh t. Chính vì th nhà thơ ñem h t trái tim c a mình c ng hi n cho cu c s ng này, cho lí
tư ng s ng tràn ñ y yêu thương. Xuân Di u mong mu n ñư c s ng chân thành v i lí tư ng c a
riêng ông, ñư c hi n dâng c cu c ñ i ñ ñ i l y " 1 phút huy hoàng" , ñó là giây phút cháy b ng
c a m t tâm h n s ng trong lí tư ng. Đông th i nhà thơ, nhà thơ cũng mu n g i g m lí tư ng
s ng y cho m i ngư i trong cu c ñ i. S ng ph i s ng sao cho ñáng s ng, ph i ñem h t dũng c m
ñ s ng cho cái lí tư ng c a mình, ñ t ñó tìm ra phương hư ng ñi theo ti ng g i c a "lí tư ng"
như L.Tôn-xtôi ñã kh ng ñ nh " không có lí tư ng thì không có phương
hư ng, mà không có phương hư ng thì không có cu c s ng"
Nhưng th h i có m y ai có ñ dũng c m ñ s ng h t mình, s ng m t cách tr n ñ y cho lí
tư ng. Ch c h n, chúng ta - nh ng ngư i con c a dân t c Vi t Nam s không bao gi quên và
cũng không bao gi ñư c quên ngư i thi u n ñã ch t cho "mùa hoa lê-ki-ma n , quê ta vùng
Đ t Đ ", và ch t cho ñ i sau. N anh hùng Võ Thi Sáu ñã dâng c cu c ñ i mình cho dân t c, cho
t qu c yêu thương và cũng cho riêng lí tư ng s ng c a ch , khi m i tr n ñ y cái tu i 16.
Tôi không so sánh b n, cũng như không dám so sánh mình v i lí tư ng cháy b ng yêu
thương c a tâm h n thi sĩ Xuân Di u, v i lí tư ng cách m ng cao c c a n anh hùng, li t s Võ
Th Sáu. Qua ñó, tôi ch có th kh ng ñ nh r ng m i chúng ta ñ u có th g ng h t s c vì lí tư ng
s ng c a bán thân mình ñ th t s có m t phương hư ng s ng, phương hư ng ñ t n t i. Cũng
như t ñ u v n nói, lí tư ng khônh h xa v i,lí tư ng l2 ño n ñư ng, là l i ñi g n bó v i chúng ta
trong su t cu c ñ i.
M t l n n a xin chân thành c m ơn L.Tôn-xtôi ñã ñem ñ n cho chúng ta cái nhìn t ng quát
v lí tư ng:"Lí tư ng là ng n ñèn ch ñư ng. Không có lí tư ng là không có phương hư ng kiên
ñ nh, mà không có phương hư ng kiên ñ nh thì không có cu c s ng". Con ñư ng hôm qua, hôm

4. kia c a tôi, c a b n, c a t t c chúng ta ñ u ñã lùi vào quá khg m t cách m nh t và ti p t c nh t
nhoà. Nhưng con ñư ng c a hôm nay và c a ngày mai còn tuỳ tôi, b n, chúng ta ñi như th nào,
ch n l a "ng n ñèn lí tư ng " nào, ñi theo phương hư ng nào, ñ ti p t c phát tri n và ñi lên cùng
v i s thăng hoa c a "ánh sáng lí
tư ng".
Đ 2: Anh (ch ) hãy tr l i câu h i sau c a nhà thơ T H u : “Ôi ! S ng ñ p là th nào, h i
b n ?”
Bài làm 1
Con ngư i ta sinh ra và l n lên, ai l i không m t l n ư c mơ, dù là ư c mơ th t bình
thư ng, th t ñơn gi n và ai cũng có nh ng khát v ng, có ni m tin và có lý tư ng ñ s ng nh t là
ñ i v i tu i tr c a chúng ta, l a tu i ngư i ta cho là ñ p nh t thì ư c mơ và lý tư ng l i b c l rõ
nét, có lúc l i ñan xen v i nhau, có lúc l i là m t cu c ñ u tranh d n v t. Ai cũng bi t, tu i tr bao
gi cũng vươn t i cái hay nh t, cái ñ p nh t. Đ ng trư c ngư ng c a c a cu c ñ i bi t bao ñi u
m i l ñ t ra ñòi h i ph i nh n th c và x lý. Đâu s là s ng ñ p, s ng có ích? Ti n ñ tươi sáng?
Th nào là h nh phúc, là ư c mơ cao ñ p?
“S ng ñ p” không ph i là m t cái gì to l n l m, nó r t g n gũi v i chúng ta, ñó không ph i là
nh ng lý l , nh ng l i nói suông, nhưng phương châm trên gi y, sách v … mà ñó là nh ng vi c
làm, nh ng hành ñ ng c th di n ra hàng ngày trong ñ i s ng c a chúng ta. Ð nh nghĩa v “S ng
ñ p” s có r t nhi u cách khác nhau; Đó là s ng có ñ o ñ c trong sáng và b n lĩnh v ng vàng, có
lý tư ng và s ng h t mình vì lý tư ng, ch khi xác ñ nh ñư c ñi u ñó ta m i s ng và làm vi c th t
s có ích cho b n thân, gia ñình và xã h i.
Có th hi u “S ng ñ p” là s ng có ích, là s ng có lý tư ng, có b n lĩnh v ng vàng, có m c
tiêu ph n ñ u rõ ràng, trong sang. Ch khi xác ñ nh ñư c ñi u ñó ta m i s ng và làm vi c th t s
có ích cho b n thân, gia ñình và xã h i. B n thân tôi nghĩ r ng b n thân m i ngư i nên c g ng
hoàn thành t t công vi c mình ñang làm cũng là s ng ñ p
Trong th c t , r t có th có m t s b n tr nghĩ “S ng ñ p” là m t khái ni m xa v i, khó
th c hi n; tuy nhiên, n u nhìn th ng và sâu vào v n ñ này trong th i kỳ ñ t nư c ñ i m i ti n
vào công nghi p hóa – hi n ñ i hóa ta th y ñi u ñó th t s không có gì xa l , khó th c hi n; mà
trái l i nó t n t i ngay trong cách nghĩ, cách làm hay nói g n hơn là trong cách ăn nói, ng x
trong lao ñ ng, công tác, h c t p và ñ i s ng thư ng nh t c a m i con ngư i. N u như trong
chi n tranh, l p l p cha anh ta ñã s ng và c ng hi n quên mình cho n n ñ c l p dân t c, tính
m ng con ngư i và cu c s ng h nh phúc cá nhân là r t qúy giá, nhưng t t c ñ u ñư c tình
nguy n gác l i, tình nguy n hy sinh, h s n sàng ñánh ñ i nh ng gì là riêng tư nh t ñ ñ i l y n n
ñ c l p dân t c. H “Quy t t cho T qu c quy t sinh” khi tu i ñ i còn r t tr và c ng hi n x ng
ñáng vào s nghi p chung c a T qu c. Khi T qu c c n, h ñã t nguy n ra ñi, chi n ñ u và hy
sinh anh dũng. Đó là s d n thân, c ng hi n hoàn toàn t nguy n khi b n thân ñã hi u th nào là
l s ng c a m t con ngư i và lý tư ng c a Ngư i C ng s n. H ñã có ni m tin tuy t ñ i vào ñ c
l p t do, có lý tư ng cao c vì s nghi p gi i phóng dân t c, vô tư dâng hi n tu i tr và cu c ñ i
cho ñ t nư c. Ni m tin và lý tư ng y ñư c b i ñ p và khích l m nh m b i s hy sinh l n lao và
nhân cách cao c c a b máy lãnh ñ o mà ngư i ñ ng ñ u là Ch t ch H Chí Minh. Bi t bao
nhiêu anh hùng, li t sĩ ñã nghĩ và hành ñ ng như v y. Ngày hôm nay, s ng gi a ñ t tr i hoà bình,

5. khi chi n tranh ñã lùi xa, ph n l n m i s so sánh gi a th i chi n tranh v i th i hi n t i ñ u có r t
nhi u s khác bi t, nhưng có m t ñi m chung r t th ng nh t trong tình c m và lí trí c a th h tr
chúng tôi hôm nay chính là: lý tư ng cách m ng và khát v ng s ng, c ng hi n cho quê hương, ñ t
nư c. B i tôi nghĩ, m i con ngư i nhu c u kh ng ñ nh mình là r t l n; nh t là tu i tr , b i dù
trong b t c hoàn c nh nào các b n tr cũng luôn luôn khát khao ñư c th c hi n nh ng ư c mơ và
khát v ng c a b n thân. N u như nh ng ư c mơ, khát v ng, ni m tin và lý tư ng y ñư c quan
tâm, chăm sóc, giáo d c và khơi d y s bi n nó thành s c m nh to l n ñ phát tri n ñ t nư c và s
là nh ng ñoá hoa thơm có ích gi a cu c ñ i như l i Bác ñã kh ng ñ nh khi tham d Đ i h i Đoàn
l n th III năm 1961 “Thanh niên là ngư i ti p s c cách m ng cho th h thanh niên già, ñ ng
th i là ngư i ph trách dìu d t th h thanh niên tương lai”.
“S ng ñ p” là chúng ta ph i bi t dung hoà m i m t: môi trư ng s ng và làm vi c, quan h
xã h i, gia ñình … M t hành ñ ng giúp ñ ngư i già c , tàn t t, ngư i g p khó khăn ho n n n;
m t phong trào c u tr ñ ng bào b thiên tai; m t phong trào ñ n ơn ñáp nghĩa r ng kh p; nh ng
l p h c tình thương ñem ánh sáng văn hoá ñ n v i tr em nghèo … t t c nh ng vi c làm y là
k t qu c a m t cách s ng coi tr ng nhân nghĩa. Chúng ta th t s c m ñ ng khi b t g p r t nhi u
nh ng hình nh thanh niên tình nguy n ñang lao ñ ng quên mình trên m i mi n ñ t nư c. Đ y là
nh ng thanh niên có lý tư ng cao ñ p, có trái tim n ng nhi t, xung kích vào nh ng công vi c mà
t qu c và nhân dân g i ñ n.
Tôi ñã nhìn th y trong ánh m t và qua chuy n k c a các b n tình nguy n, ng n l a truy n
th ng yêu nư c n ng nàn và lòng nhân ái cao ñ p c a thanh niên ta. Riêng hai ch “tình nguy n”
ñã nói lên nh ng ñ c tính quên mình vì nư c, vì dân c a các b n và m t phong cách m i “mình vì
m i ngư i”, không ñòi “m i ngư i vì mình”
“ S ng ñ p” ph i chăng nó cũng gi ng như lý tư ng và ư c mơ, bao gi nó cũng ñi ñôi v i nhau.
B i ch s ng ñ p, có ư c mơ không thôi thì s d s n sinh ra m t l p ngư i ch thích hư ng th ,
d l m l c và d sa ngã. Còn s ng ch có lý tư ng thì con ngư i d bi quan, d chao ñ o khi có cái
gì ñó không như h mu n, h nghĩ v y thì ch ng khác nào s ng có ích, có lý tư ng là cái gì ñó
th t cao qúi, t t ñ p mà mình mơ ư c và hư ng t i, coi ñó là m c ñích ph i th c hi n ñư c, d u
ph i tr i qua nh ng khó khăn gian kh . Có nh ng lúc, chính cái “S ng ñ p” mà mình ñang kiên
trì hư ng t i l i là cái t o cho mình s c m nh ñ vư t qua khó khăn. “S ng ñ p” cũng là lý tư ng
cao ñ p c a m t th i, lý tư ng càng ñ p càng cao thì s c m nh càng nhân lên g p b i. Th i kháng
chi n gian kh ác li t, s ng ch t trong gang t c thì cái lý tư ng gi i phóng ñ t nư c ñánh ñu i k
thù luôn là ñ ng l c thúc ñ y ñ ngư i chi n s cách m ng vư t lên và chi n th ng. Trong hoà
bình xây d ng ñ t nư c, không ph i là không có k thù, không có nh ng c n tr ñê hèn luôn rình
r p ñ lôi kéo con ngư i tha hoá, bi n ch t. Chính cái lý tư ng s ng nhân ái, mong mu n dân giàu
nư c m nh, xã h i công b ng dân ch văn minh l i là ni m c vũ, là s c m nh ñ nh ng con
ngư i t kh ng ñ nh và trư ng thành.
Chúng ta có th k ra r t nhi u nh ng nét tiêu bi u c a l i s ng ñ p – s ng có ích. N u như
trong chi n tranh, như ñã nói trên, cha anh ta ñã s ng và c ng hi n quên mình cho n n ñ c l p
dân t c; tính m ng con ngư i và cu c s ng h nh phúc cá nhân ñ u ñư c tình nguy n gác l i, tình
nguy n hy sinh, h s n sàng ñánh ñ i nh ng gì là riêng tư nh t ñ ñ i l y n n ñ c l p dân t c. H
“Quy t t cho T qu c quy t sinh” khi tu i ñ i còn r t tr và c ng hi n x ng ñáng vào s nghi p
chung c a T qu c. Khi T qu c c n, h ñã t nguy n ra ñi, chi n ñ u và hy sinh anh dũng. Đó là
s d n thân, c ng hi n hoàn toàn t nguy n khi b n thân ñã hi u th nào là l s ng c a m t con
ngư i và lý tư ng c a Ngư i C ng s n. Bi t bao nhiêu anh hùng, li t sĩ ñã nghĩ và hành ñ ng như

6. v y, thì ngày hôm nay, s ng gi a ñ t tr i hoà bình, khi chi n tranh ñã lùi xa, m i s so sánh gi a
th i chi n tranh v i th i hi n t i ph n l n ñ u có r t nhi u s khác bi t, nhưng có m t ñi m chung
r t th ng nh t trong tình c m và lí trí c a th h tr chúng tôi hôm nay chính là: lý tư ng s ng,
khát v ng s ng và c ng hi n cho T qu c. B i tôi nghĩ, m i con ngư i nhu c u kh ng ñ nh
mình là r t l n; nh t là tu i tr , chúng tơi luôn luôn khát khao ñư c th c hi n nh ng ư c mơ và
khát v ng c a b n thân.
Th c t , trong cu c s ng có r t nhi u nh ng t m gương ñ chúng ta suy nghĩ và h c t p
noi theo. V i tôi, ñó là t m gương c a em h c sinh vư t nghèo khó ñ h c và h c r t gi i Nguy n
Vũ Hoàng – Trư ng THPT B Tr ch – Qu ng Bình. Em có th quá xa tôi v kho ng cách ñ a lý,
tuy nhiên tôi luôn c m th y em r t g n và có nhi u ñi u ñ cho tôi h c t p.
Sinh ra trong m t gia ñình nghèo trên m nh ñ t nghèo, khô c n b i khí h u và bom ñ n,
tư ng r ng như th cũng ñã là th thách giành cho Hoàng, nhưng không, m Hoàng l i còn b
b nh hi m nghèo, b là thương binh, s c kho y u. Trong hoàn c nh ñó em ñã bi t vư t lên s
ph n ñ v a lao ñ ng mưu sinh v a h c t p. Ni m khát khao ñư c h c t p c a em ñã làm cho bà
ngo i c a em ñã có m t hành ñ ng r t ñáng nh , ñó là hàng ngày ñi c t lúa mót, v a là ñ ăn, v a
là ñ bán, b i mùa nào thì th c ñó, bà ñ u ñ n ñ vào hũ ti t ki m ti n cho Hoàng ñi h c: 1.000
ñ ng. Đi u tôi h c ñư c t Hoàng ñó chính là ý chí ph n ñ u không m t m i c a em. Không cam
ch u, không ñ u hàng s ph n, không buông xuôi b n thân mình em ñã c g ng và ñã là h c sinh
gi i trong 12 năm li n và hơn th em ñã là ngư i vinh d ñ i vòng nguy t qu c a chương trình
“Đư ng lên ñ nh Olympia” v i m t ph n thư ng vô cùng l n lao ñó là ñư c ñi du h c nư c
ngoài. Thành tích c a em ñã ñem l i ngh l c ñ chi n th ngï b nh t t cho ngư i m , ni m vui cho
ngư i bà r t m c thương yêu em và là t m gương cho ngư i em nh trong gia ñình và hơn th , nó
ñã nâng cánh cho ư c mơ c ng hi n cho quê hương, ñ t nư c c a em d n tr thành hi n th c.
Và tôi tin, em l n lên t nghèo khó và trư ng thành b ng ngh l c, em s ti p t c g t hái ñư c
nhi u thành công, s là ngư i thanh niên s ng có ích cho xã h i em s luôn là t m gương sáng v
“S ng ñ p” cho r t nhi u ngư i dù cho hoàn c nh s ng c a h có gi ng em hay không.
Vâng! Có l vì th m i con ngư i chúng ta, ai cũng ñ u có riêng cho mình nh ng m c ñích
s ng, nh ng lý tư ng, ư c mơ và hoài bão. Nhưng ñ “S ng ñ p” thì ai cũng ph i t nhìn l i
chính mình ñ suy ng m v m c ñích s ng, nh ng lý tư ng, nh ng ư c mơ và hoài bão ñó. Và có
l còn khó khăn hơn ñ chúng ta hi u c n k th nào là “S ng ñ p - s ng có ích” ?
Riêng b n thân tôi: “S ng ñ p” ñó chính là mình ph i bi t s ng vì cái chung c a xã h i và
c a m i ngư i, ph i bi t xa r i cái ch nghĩa cá nhân, th c d ng. Đ t ñó xây d ng cho chính
mình m t l i s ng “S ng ñ p” cho m i ngư i và cho xã h i. M t nhà thơ ñã t ng vi t: “S ng là
cho, ñâu ch nh n riêng mình”. S ng ñ p là n p s ng c a m t con ngư i có ph m ch t ñ o ñ c
t t, bi t hy sinh và c ng hi n, không ñơn ñi u, cá nhân, mà ph i bi t hoà mình v i c ng ñ ng, v i
t p th , bi t yêu thương, ñoàn k t giúp ñ l n nhau khi khó khăn ho n n n. S ng có ích là l i sông
bi t hy sinh, bi t g t b nh ng l i ích riêng tư ñ tìm cái chung và chia s nh ng ñau thương m t
mát c a ngư i khác, bi t ñóng góp và c ng hi n h t s c mình vì l i ích, tương lai c a T qu c,
c a dân t c.
G n ñây, qua hai cu n nh t ký c a Đ ng Thùy Trâm và Nguy n Văn Th c, chúng ta như
ñư c s ng l i không khí th i ch ng M . Tôi r t tâm ñ c v i l i nh n xét c a nhà phê bình văn h c
Vương Trí Nhàn: “S t n t y làm ngư i c a Đ ng Thùy Trâm là nhân t khi n cho nh ng ngư i
lính M khác h n v lý tư ng cũng ph i kính tr ng.”

7. Trư c m t tôi hi n lên hình nh m t cô gái Hà N i nh bé, m t n bác sĩ tr ph trách m t
b nh vi n dã chi n trong r ng sâu Đ c Ph , Qu ng Ngãi. Đêm ñêm, sau nh ng lúc m t m i vì
chăm sóc thương binh, ch l i ng i c m c i ghi nh ng dòng nh t ký, ghi l i nh ng khát v ng
s ng, khát v ng yêu thương, khát v ng làm ngư i. Ch và ñ ng ñ i c a ch ñã chi n ñ u và hy
sinh v i mong mu n ngày mai ñ t nư c ta tươi ñ p, hoà bình th ng nh t hai mi n, ñ nh ng ñ a
em Mi n Nam k t nghĩa c a ch ñư c ra thăm Mi n B c, ñ m i ngư i dân ñư c s ng trong h nh
phúc, m no.
Tôi l i nghĩ ñ n m t s không ít nh ng thanh niên th h chúng tôi ngày nay, sinh ra trong
nh ng gia ñình giàu có ñang lao vào nh ng cu c ăn chơi thác lo n, quay cu ng trong nh ng h p
ñêm v i thu c l c ho c ñua xe g m rú trên ñư ng ph như nh ng hung th n. Tôi l i nghĩ ñ n
nh ng cán b thoái hoá bi n ch t ñang s ng trong nhung l a, trong nh ng căn h cao c p, th a
m a nh ng ti n nghi ñ t ti n. H còn tìm ñ m i mánh l i th ño n ñ tham nhũng ti n b c c a
nhà nư c c a nhân dân ñem cung ph ng cho b nhí, thư ký riêng… trong khi ñó nhi u gia ñình
còn ñang s ng trong nh ng căn nhà d t nát, b a no, b a ñói, thi u nư c, thi u ñi n.
Tóm l i, “S ng ñ p” không là m t khái ni m xa v i, khó th c hi n; trái l i nó t n t i ngay
trong cách nghĩ, cách làm hay nói g n hơn là trong cách ăn nói, ng x trong lao ñ ng, công tác,
h c t p và ñ i s ng thư ng nh t c a m i con ngư i. Nói rõ ra. thanh niên ngày nay s ng ñ p,
s ng có ích trư c h t ph i là s ng có lý tư ng, m c ñích rõ ràng, trung thành v i m c tiêu c a
chính mình. M i ngư i có th có m c tiêu khác nhau, nhưng nh t thi t không ph i là m t l i s ng
v k mà luôn hư ng t i c ng ñ ng, như nhà thơ T H u trong bu i ñ u băn khoăn ñi ki m l yêu
ñ i ñã vi t:
Tôi bu c lòng tôi v i m i ngư i
Đ tình trang tr i v i muôn nơi
Đ h n tôi v i bao h n kh
G n gũi nhau thêm m nh kh i ñ i
Bài làm 2
M i ñây, tôi ñư c ñ c m t lo t bài phóng s ñi u tra v nh ng t n n xã h i mà ch y u là
gi i tr : nghi n ng p, ñua xe, cư p c a, gi t ngư i... T t c ñ u ñúng th c hi n b i nh ng cá
nhân chưa qua tu i 20. Nh ng con ngư i y "s ng không ni m tin” không lý tư ng, s ng không
h a h n, không nhìn vào ngày mai ñ kh i ph i gi l i, ("Bay trên nh ng xa l t th n" - Đinh
Loan - T p phóng s ñi u tra "L c - vòng xoáy cu c ñ i" - NXB Công an nhân dân - Tr.19). L i
nh ñ n câu h i l n c a nhà thơ Cách m ng T H u: "Ơi, s ng ñ p là th nào h i b n ?" l i càng
là m t khái ni m tr u tư ng mà m i ngư i có m t cách hi u riêng. Nh ng hành ñ ng như trên
li u có ph i là "s ng ñ p”? M i ngư i ph i làm th nào ñ "s ng cho ñ p"?
Trư c h t c n ph i hi u t “s ng" không ph i là m t khái ni m t n t i ñơn thu n. "T n t i
nhưng ph i ñ cho ngư i khác bi t có s t n t i c a mình t c là ph i th hi n r ng "Tôi ñang
ñây! Tôi có m t trên cõi ñ i này, b ng hành ñ ng trong cu c s ng ch không ph i ch l ng l như
m t cái bóng qua ñêm r i l i ñ n ngày". Và m i ngư i ch n cho mình nh ng cách th hi n khác
nhau hình thành lên nh ng cách s ng khác nhau: s ng ñ p, s ng có ích và l i s ng ích k , buông
th th m chí chìm trong vòng t i l i. Như v y “s ng ñ p" là m t l i s ng tích c c mà m i ngư i
c n ph i hư ng t i. Nhưng s ng th nào m i là l i "s ng ñ p”, còn là ñi u băn khoăn c a r t
nhi u ngư i.

8. “Đ p” không ph i ch là cái ñ p hình th c. Cái "ñ p" th hi n t nh ng hành ñ ng cư x
nh nh t trong cu c s ng ñ n ngh l c vươn lên trong m i con ngư i. "S ng ñ p" trư c h t ph i
xu t phát t lòng nhân ái, t chính tình yêu trong trái tim ñ t ñó mà s ng h t mình vì ngư i
khác, ñ bao dung, th tha ... Xu t phát t tình yêu thương nên b t c hành ñ ng nào dù là nh
nh t cũng ñ y s quan tâm, chia s gi a nh ng con ngư i. M t sáng ñ n trư ng, b n không s
mu n h c mà d ng l i giúp m t c già qua ñư ng. M i ngày dành d m ti n ñ ng h qu "Vì
ngư i nghèo". Nh ng hành ñ ng y dù nh nh t nhưng ñ u là nh ng nghĩa c cao ñ p.
L i nh ñ n hơn 30 năm trư c ñây, ngư i con gái Hà N i Đ ng Thuỳ Trâm xung phong
vào chi n trư ng Qu ng Tr gian kh b n thân ch u nh ng thi t thòi nhưng ch v n dành m t tình
thương bao la cho nh ng ngư i quanh ch . B t l c trư c m t ca m , ch ñau ñ n, lo l ng cho
ngư i em nuôi gi này ñang ñè n ng tang tóc, ñêm ch m t ng .
T t c nh ng ñi u y ñ u xu t phát t lòng yêu thương trong trái tim ch ! Đ chính t
nh ng lo l ng, ñ n ñau y dân t c Vi t Nam có m t ngư i con anh dũng, kiên cư ng t n t y làm
ngư i. Đó là chuy n c a 30 năm trư c, còn gi ñây có bi t bao ngư i ngày ñêm nhen lên ng n l a
tình yêu thương trên cõi ñ i này. M t nhà giáo già ngày ngày ñ p xe kh p ch n bán nh ng b c
hình c Rùa H Gươm mà th y vô tình ch p ñư c ñ l y ti n góp vào qu "Vì ngư i nghèo". Bao
nhà h o tâm, bao con ngư i có m i năm l i l ng lòng mình nh ñ n nh ng ngư i còn trong ñói
kh b n cùng.
Cu c s ng muôn màu muôn v t o nên muôn nghìn gương m t con ngư i khác nhau: có
ngư i t t, k x u, có nh ng ngư i t ng gây ra t i ác. Nhưng không có ai chưa t ng sai l m. D u
có l m l c bư c vào ngõ c t v n có th quay ñ u l i. Chúng ta v n luôn dang tay ch ñón m t con
ngư i m i nh ng ngư i t ng m c t i. M i d p l l n, không ch nh ng ngư i ngoài khung s t
nhà lao m i náo n c ch ñ i mà nh ng ngư i trong cũng vui m ng vì m i d p y h l i có cơ
h i ñư c ân xá, ñư c tr v v i ngư i thân, bè b n. Chào ñón h b ng lòng bao dung tha th , tin
vào m t s thay ñ i h ñó cũng là "s ng ñ p". Chính nh có lòng yêu thương mà không ít ngư i
tìm l i ñư c chính mình. Có m t nhà thơ v i bút danh "Hoàn Lương" t ng n a ñ i làm tư ng
cư p trên nh ng chuy n tàu Đà N ng - Nha Trang, làm ñ i gia buôn l u x o quy t, thi nhân y tên
là "Nguy n Đ c Tân" (Đông M - Thanh Trì - Hà N i). N a ñ i làm vi c th t ñ c nhưng trong
tr i giam ñư c nghe l i khuyên nh tâm tình c a giám thi, như ngư i t nh cơn mê anh tâm s :
“Đêm ñêm nghe ti ng v ng vang
Ti ng ngoài xã h i r n ràng trong ñêm
Đã bu n l i th y bu n thêm
Khát thèm cu c s ng m êm ngoài ñ i”
Và cu c ñ i c a tên tư ng cư p y r sang m t ng khác khi mãn h n tù, anh tr thành m t
nhà thơ, m t thành viên c a ñ i Công an xã. Khi ñư c h i làm th nào mà cá s thay ñ i l n trong
anh như v y, tư ng cư p, thi nhân y tr l i nh có s bao dung, tình yêu c a ngư i v hi n và
c a t t c m i ngư i.
Nh c sĩ Tr nh Công Sơn t ng vi t "S ng trên ñ i c n có m t t m lòng. Đ làm gì em bi t
không? Đ gió cu n ñi, ñ gió cu n ñi…". Gió s cu n nh ng t m lòng th o thơm gieo tình yêu
kh p muôn nơi, mang l i ánh sáng cho mi n ñ t tăm t i, mang l i h nh phúc cho nh ng ngư i
cùng kh . M i chúng ta, hãy g i theo gió t m lòng mình ñ c u giúp bao ngư i và ñ chính
ch ng ta là nh ng con ngư i có l i "s ng ñ p”.

9. “Cu c s ng không có con ñư ng cùng - ch có nh ng ranh gi i, ñi u c t y u là ph i làm
sao ñ vư t qua ñư c nh ng ranh gi i y” (Nguy n Kh i). Cu c s ng luôn ch a ñ ng nh ng th
thách, và không ai là không v p ngã m t l n. V y nhưng sau cú ngã ñau ñ n y, b n làm gì m i là
ñi u ñáng nói. Trong ñ u tôi c th hi n lên hình nh con l t ñ t nh bé mi ng luân n n cư i và
l n nào v p ngã cũng b t d y, trên môi v n là n cư i l c quan. Đã bao gi b n ñư c như con búp
bê y, kiên cư ng và ngh l c?... Đ c Đ ng Thuỳ Trâm, nh ng dòng tâm s c a ch , t ng câu
t ng ch bao gi cũng tràn ng p m t lòng ham s ng phi thư ng. "Đ i ph i tr i qua giông t
nhưng ch cúi ñ u trư c giông t ". Câu nói tâm ñ c y c a ch , gi ñây, m i chúng ta cũng ph i
l y ñó làm châm ngôn s ng cho cu c s ng c a mình.
Tôi ñư c nghe th y d y Hoá k câu chuy n v ngư i h c trò cũ c a th y. Anh là m t h c
sinh chăm ngoan, h c gi i, luôn n m trong nhóm ñ u. V y nhưng trong kỳ thi Đ i h c quan tr ng
anh l i trư t ñi u tư ng như không th ñã x y ra. Đau bu n, th t v ng v ch nh mình, cu c s ng
c a m t thanh niên 18 tu i lúc y ch toàn m t màu ñen khi bao h a h n tương lai, kỳ v ng c a
gia ñình, th y cô ñ u s p ñ . Không ch u giam mình trong màn ñêm, anh t mình th p lên ng n
n n ni m tin và ti p t c h c t p h t mình. Anh ñã ñ vào năm sau v i m t s ñi m cao. Dù so v i
b n bè, anh là ngư i ñ n sau nhưng anh l i là ngư i ñ t ñư c chi n th ng l n nh t: Chi n th ng
chính mình, cu c s ng v i nh ng ranh gi i c a nó luôn bao quanh b n. N u không có ngh l c
làm sao b n có th ñi h t ñư c con ñư ng c a riêng mình ? T s 1 ñ n s 0 ch trong gang t c
nhưng kho ng cách t s 0 ñ n s 1 trên tr c ñ i là c m t quá trình mà n u không có ni m tin,
ngh l c, b n s mãi ch là con s 0 mà thôi. Hãy là m t ngư i b hành v i ñôi chân d o dai s n
sàng ñ p lèn m i chông gai ñ bư c ñi: "Ch ng ñư ng nào tr i bư c trên hoa h ng, bàn chân cũng
th m ñau vô vàn nh ng mũi gai” - L i bài hát c a ban nh c tôi yêu thích c văng v ng bên tai.
Bàn chân có th s ch y máu vì gai nh n nhưng ñ ng ng i xu ng rên xi t, hãy ñ máu y th m
lên nh ng cánh h ng ñ th m trên bư c ñư ng vinh quang c a b n! Làm ñư c như v y t c là b n
ñang "s ng ñ p", s ng và luôn gi cho mình m t ni m tin vào ngày mai, luôn có m t ngh l c
vươn lên hư ng ñ n ánh m t tr i. Tôi t ng ñ c m t bài thơ nghe qua tư ng ch là thơ vui nhưng
l i mang m t ý nghĩa sâu s c:
“Khi nh sinh ra
M i ngư i ñi u cư i
Riêng anh thì khóc tu tu
Hãy s ng sao ñ khi ch t ñi
M i ngư i cùng khóc
Còn môi anh thì n n cư i”
B n và tôi, hãy t chiêm nghi m cho mình l i s ng ñ p ñ khi cu i con ñư ng, chúng ta
ñ u m m cư i mãn nguy n!
Đ 3: Tình thương là h nh phúc c a con ngư i.
Bài làm 1

10. Khi còn tu i thi u niên, dư ng như m i ngư i trong chúng ta thư ng nhìn nh n khái
ni m h nh phúc r t ñơn gi n là nh ng ñi u mình mong mu n. Bư c vào cu c s ng, b n th t s
ñ t chân lên cu c hành trình t kh ng ñ nh mình, tìm ki m giá tr cu c s ng và ý nghĩa b n thân,
b n s nh n ra r ng '' Tình Thương Là H nh Phúc c a Con Ngư i ''. Đó cũng chính là 1 chân lí
vĩnh h ng c a cu c s ng.
Dù mơ h hay rõ ràng, ai cũng có th nh n ra r ng tình thương là nh ng tình c m ñ p ñ và
n ng nhi t c a con ngư i,g n k t nh ng trái tim ñ ng c m. Nó có th là tình c m l a ñôi, tình
c m gia ñình, bè b n và cao hơn c là tình ngư i nói chung. Đó có th là nh ng tình c m bình d
nh t, g n gũi nh t t s quan tâm, chăm sóc nhau trong cu c s ng ñ n nh ng tình c m l n lao hơn
mang tính giai c p, c ng ñ ng. Tình thương - ñó là t m lòng yêu thương chân thành và trong sáng
- là tình c m ch trao ñi mà ko c n nh n l i, không v l i, không toan tính.Có th nói, tình thương
là 1 th tình c m ñ p ñ luôn t n t i trong b n ch t c a m i con ngư i.Và k t qu c a s yêu
thương ñó là s th a mãn c a con tim - cái ñư c goi là ni m h nh phúc. H nh phúc là gì ?
T bao ñ i nay, con ngư i luôn khao khát yêu thương, luôn ki m tìm h nh phúc. Ngư i ta
có th c m nh n ñư c h nh phúc nhưng ñ mô t nó 1 cách rõ ràng thì ko ph i là 1 ñi u ñơn gi n.
Ch có th nói v h nh phúc như là 1 tr ng thái sung sư ng vì c m th y th a mãn ý nguy n.Nhưng
ñó không ch ñơn thu n là ư c mu n v t ch t hay s thành công, mà là c 1 t ng th bao g m
nh ng khái ni m h t s c tr u tư ng, nhưng cũng th t ñơn gi n bi t bao. Có ñôi lúc, h nh phúc ch
ñơn gi n là gi t nư c m t nóng h i c a m và ti ng cư i m áp c a cha khi nhìn con ra ñ i kh e
m nh. H nh phúc có khi ch ñơn gi n là ni m xúc ñ ng khi nh n ñư c 1 s giúp ñ hay 1 l i chia
s chân thành.Đ i v i nhi u ngư i, h nh phúc b t ñ u t ñi u ñơn gi n nh t, khi m i s m mai
th c d y, th y mình s ng có ích trên cõi ñ i.
'' C m ơn ñ i m i s m mai th c d y
Ta có thêm ngày n a ñ yêu thương ''
( Tr nh công Sơn )
H nh phúc ñôi khi ch ñơn gi n và bình d th thôi. S th t là có 1 m i liên h không th
tách r i gi a h nh phúc và tình thương. Con ngư i ko th s ng h nh phúc mà không có tình
thương. Tình thương mang l i h nh phúc cho ngư i nh n nó, giúp h có thêm ngh l c ñ vư t
qua m i th thách, khó khăn; là ñ ng l c giúp h ngày càng hoàn thi n hơn. Trong '' Nh ng ngư i
kh n kh '' ( V.Huy-gô ), tri t lí tình thương c a nhân v t Giăng-Van-Giăng ñã có ý nghĩa l n
lao,thay ñ i s ph n và giáo hóa con ngư i. Giăng-Van-Giăng ñã thay l i Huy-gô ñ nói lên 1
tri t lí:'' Trong ñ i ch có 1 ñi u, y là yêu thương nhau''
Không ch v i ngư i nh n, s trao ñi tình thương cũng là ñi u mang l i h nh phúc. Khi b n
giúp ñ 1 bà c ñi qua ñư ng thì b n c m th y th nào? Câu tr l i n m trong tim b n, có ph i b n
ñang vui...??. Th có nghĩa là b n ñang h nh phúc ñ y. Trao ñi yêu thương 1 cách t nhiên, chúng
ta s nh n l i h nh phúc x ng ñáng. B i: kh ñau ñư c san s s v i n a, còn h nh phúc dc san s
s nhân ñôi.Thomas Merton ñã t ng nh n xét:'' N u chúng ta ch bi t tìm h nh phúc cho riêng
mình thì có th chúng ta s ch ng bao gi tìm th y. H nh phúc ñích th c là bi t s ng vì ngư i
khác - 1 tình yêu không v k , không ñòi h i ph i ñư c ñ n ñáp''
Đúng v y, ñư c yêu thương là 1 h nh phúc, nhưng yêu thương ngư i khác còn là 1 h nh
phúc l n hơn. Tình thương mang l i h nh phúc cho con ngư i.Đó chính là lí do t i sao m i ngư i,
ñ c bi t là th h tr chúng ta ph i bi t rèn luy n b n thân, ñ t o nên h nh phúc cho b n thân, cho

11. gia ñình và xã h i.''Cái ñ p c u v t th gi i''(Đ tx-tôi-ép-xki). Tình thương là nét ñ p ti m n s c
m nh vĩ ñ i, là ni m h nh phúc quý giá c a con ngư i.C n bi t trân tr ng nh ng gì ta ñang có,
yêu thương và san s ñ cu c s ng tr nên có ý nghĩa hơn.
Ngày nào ta còn s ng, t c là ta còn có cơ h i ñ c m nh n h nh phúc c a cu c ñ i. Vì v y,
chúng ta hãy chia s lòng t t và lòng nhi t tình ñ i v i ngư i khác. M t câu ng n ng c a
Scotland nói r ng:'' Hãy s ng th t h nh phúc khi b n còn ñang s ng - B i vì b n ch có 1 l n s ng
duy nh t mà thôi!'' Th còn b n thì sao? Tôi thì sao? Li u chúng ta có bi t nh n ra nh ng ñi u
tương t ? m i ngày chúng ta có 24h ñ s ng, ñ yêu thương, ñ phát hi n nh ng ñi u tuy t v i
nh t trong cu c s ng. Hãy cho ñi tình thương ñ có th c m nh n cu c s ng m t cách ñ y ñ nh t,
tuy t v i nh t, tròn v n nh t, b n nhé...
Bài làm 2
"Tr em như búp trên cành
Bi t ăn, bi t ng , bi t h c hành là ngoan"
Sinh th i, Bác H c a chúng ta r t yêu thương và quan tâm ñ n thanh thi u niên ñ c bi t là
các em nhi ñ ng. Các em luôn t o m i ñi u ki n ñ vui chơi và h c t p, vô tư h n nhiên như
chính tu i thơ c a mình v y. Ngày nay, trư ng l p ñư c ñ u tư xây d ng khang trang nhi u hơn,
tr em ñư c ñ n trư ng h c t p vui chơi cùng b n bè, th y cô. Nhưng bên c nh ñó, chúng ta
không kh i xót xa thương c m khi b t g p nh ng em bé ph i lao ñ ng ñ lo chén cơm, manh áo
t ng ngày cùng v i nh ng s p vé s trên tay hay nh ng t báo ñi kh p ph phư ng bán rong, và
th p thoáng ñâu ñó nh ng hình nh nh nh n c a các em trong nh ng bãi rác ñ tìm ph li u
bán ki m ti n.
Chúng ta s suy nghĩ gì khi chính chúng ta ch ng ki n nh ng c nh tư ng c m ñ ng y?
Vâng hình nh tr em lang thang, cơ nh , m côi có hoàn c nh ñ c bi t khó khăn, ki m
s ng các thành ph , th tr n ñã và ñang ñư c các cơ quan ban ngành chú tr ng và quan tâm
nhi u hơn v i nh ng trung tâm bão tr tr em, hay làng SOS.... ñã ñư c ñ u tư xây d ng v i quy
mô ng y càng m r ng. Chính nh ng nơi ñây ñã tr thành mái m tình thương là "m t ñ i gia
ñình" cho các em có th vui chơi, h c t p, rèn luy n ñ tr thành nh ng công dân t t, s ng lành
m nh và không là gánh n ng cho xã h i.
"Trong ñêm m t bàn chân ñ a bé xi u lang thang trên ñư ng, ánh m t bu n ngh n ngào
c a em, em r t bu n vì không bi t ñi, ñi v ñâu. Cu c s ng mưu sinh ch làm em qua cơn ñói t ng
ngày, vì em không cha vì em ñã m t m ñau thương v n là ñau thương". Xa xa ñâu ñó v n còn
văng v ng l i bài hát "ñ a bé" c a nh c sĩ Minh Khang làm cho chúng ta không kh i xúc ñ ng,
lòng ngư i không kh i da di t v i n i lòng ñau nhói, qu ng th t t ng cơn khi nh ng hình nh ñ a
bé lang thang trong ñêm t i ñ r i không ñ nh hư ng ñư c tương lai cũng như không bi t ñi v
ñâu tron ñêm t i l nh giá. Gia ñình ư? Ngư i thân ư? không. Em không có gia ñình và ch ng có
ngư i thân, ba m ñã b em ra ñi mà không tr v n a. Bi t trách ai ñây! có l các em ñã c nén
ñi n i b t h nh ñ ñau thương ñêm ngày thành thương ñau. Th h i c c ñ i này còn có trái tim
nào s t ñá hơn n a, khi nghe gi ng nói c m ñ ng nhưng trong sáng và m áp c a các em c t
lên:"Bác ơi! mua giúp con vài t m vé s ñi chú" hay "chú ơi! ñánh gi y ph con ñi chú"... Th t
khó có l i nào l nào ñ di n t h t nh ng c m xúc rung ñ ng trong trái tim m i ngư i dù "em có
m t ư c mơ m t vì sao sáng d n l i em trong cu c ñ i, ñã lâu r i em ñã không có tình thương".

12. Nh ng mái m tình thương luôn m r ng cánh c a ñón chào các em và ngày càng có nhi u cá
nhân, gia ñình, các m nh thư ng quân t ch c nh n nuôi d y các em, k t ñây khôn còn ph i lo
mi ng cơm manh áo n a. Nh ng ư c mơ nh ng ư c mơ ñư c vui chơi, ñư c h c t p c a em
không còn là mơ ư c. Các em s ñư c ñ n trư ng, vui chơi, nô ñùa cùng chúng b n hoà nh p v i
th gi i h n nhiên c a tr thơ.
Các em s không còn 'co ro trong manh chi u rách", s không ng ñ u ñư ng xoá ch , lang
thang kh p ph phư ng n a mà thay vào ñó là m t tương lai tươi sáng ñang ñón chào các em, các
em không ph i m c c m, t ti và cũng ch ng còn nh ng tháng ngày mưa n ng cùng v i mãnh
bánh mì trên tay lót d ñ quên ñi cơn ñói t ng ngày hành h thân xác nh nh n, m y u c a em.
Th t v y, lòng nhân ái c a con ngư i không có gì có th sánh ñư c, m i ngư i hãy m
r ng trái tim giúp ñ và yêu thương các em, ñ các em có ñ t tin và ngh l c vư t qua nh ng
khó khăn ñ tr thành m m non, m t n n t ng tương lai c a ñ t nư c. Dân t c Vi t Nam chúng ta
chú tr ng nh t truy n th ng nhân ñ o nên v y gi ñây chúng ta hãy m r ng vòng tay nhân ái
b ng cách giúp ñ các em nhi u và nhi u hơn n a ñ ngày mai tương lai các em ñư c tươi ñ p
hơn. Ni m vui c a m i ngư i s ñư c nhân lên. Có khi nào b n nghĩ phía sau c a nh ng căn nhà
sang tr ng, có nh ng ñ a tr ñư c nương chi u s ng buông th , tron khi sau ñó có bi t bao các
em bé khác khát khao khát m t ph n h nh phúc nh là có nơi che mưa, che n ng, b m nâng niu
nương chi u hay ñư c nh nhàng ñ t lên má nh ng n hôn trư c nh ng bu i ñ n l p.
V y chúng ta còn ch gì n a? mà "hãy lau khô cu c ñ i em b ng tình thương, lòng nhân ái
c a con ngư i mà hãy lau khô gi t nư c m t trong lòng em b ng t t c trái tim con ngư i Vi t
Nam".
M t xã h i văn minh tươi ñ p khi xung quanh b n không còn ph i th y nh ng ñ a bé lang
thang, v t v ki m s ng và chúng ta ph i bi t s chia tình c m thân thương chan hoà v i m i
ngư i b ng t t c nh ng gì mà b n ñang có.
Đ 4: “M i ph m ch t c a ñ c h nh là trong hành ñ ng”.
Ý ki n c a M.Xi-xê-rông (nhà tri t h c La Mã c ñ i) g i cho anh (ch ) nh ng suy nghĩ gì v
vi c tu dư ng và h c t p c a b n thân.
Bài làm 1
Danh ngôn có câu:
“ Ý nghĩa là n hoa
L i nói là bông hoa
Vi c làm là qu ng t”.
Th t ñúng như v y, cu c s ng c a chúng ta có ý nghĩa như th nào là tùy thu c vào cách
th hi n c a m i con ngư i. M t quan ni m có n i dung tương t : “ M i ph m ch t c a ñ c h nh
là trong hành ñ ng”.V y “ñ c h nh” là gì? Và t i sao hành ñ ng l i là nơi ch a ñ ng m i ph m
ch t c a ñ c h nh?
Trư c h t c n ph i hi u “ ñ c h nh” là nh ng ñ c tính t t ñ p c a con ngư i. “Ph m ch t”
có th hi u nôm na là nh ng tính cách, tính ch t bên trong c a con ngư i. Nó có ý nghĩa trái
ngư c hoàn toàn v i “hành ñ ng”, là nh ng c ch vi c làm bên ngoài. Như v y, ta có th hi u

13. câu nói trên như là m t l i nhân xét, m t kinh nghi m c a M. Xi-xê-rông: nh ng ñ c tính t t ñ p
c a con ngư i ñ u ñư c th hi n qua hành ñ ng. N u nh ng c ch và hành ñ ng c a b n là ñúng,
ñi u ñó ñ ng nghĩa v i vi c b n là ngư i có nhân cách t t, có ñ c h nh. Ngư c l i, n u b n có
nh ng c ch , hành ñ ng không ñ p, thì có th l m b n là m t ngư i chưa hoàn thi n v nhân
cách, b n còn cái l i sông ích k , ch nghĩ cho riêng mình.
Nhi u ngư i ñã t h i làm th nào ñ có th làm ñư c như câu nói trên. Th t ra câu tr l i
r t ñơn gi n. B n không c n ph i làm nh ng vi c l n lao hay hy sinh nh ng th quí giá c a mình
thì m i g i là nhưng c ch , hành ñ ng ñ p. M i bu i sáng ñi h c, b n không s tr h c mà d t
m t c già qua ñư ng. M i tháng, b n gom góp báo cũ ñem bán ñ ng h “Qu vì ngư i nghèo”.
nhà, b n quan tâm, giúp ñ và chăm sóc cho nh ng ngư i thân c a mình. Khi ñ n trư ng, b n
c g ng h c t p và cư x l phép v i th y cô, quan tâm ñ n b n bè. T t c nh ng ñi u ñó th hi n
b n là m t ngư i có nh ng ñ c tính t t và cao ñ p.
Tuy nhiên, bên c nh nh ng m t ph i còn có nh ng m t trái c a v n ñ . Đôi lúc, nh ng hành ñ ng,
c ch ñ p l i không ch a ñ ng nh ng ñ c tính t t ñ p. Có nh ng ngư i làm nh ng ñi u ñó vì
nh ng m c ñích không t t, ñ qua m t ngư i khác. L i cũng có nh ng ngư i không h có nh ng
ñ c tính t t ñ p, nhưng h gi v có nh ng c ch hành ñ ng cao ñ p ñ chi m l y trái tim c a
ngư i khác. Nh ng vi c làm c a h không nói lên h là nh ng ngư i có ñ c tính t t mà ngư c l i
h còn làm cho ngư i khác c m th y khinh b và ghê t m. Nh ng con ngư i ñó r t ñáng b phê
phán vì n u c ñ h t n t i như v y s gây nên nh ng t n h i không ñáng có cho ngư i khác và
cho xã h i.
Tóm l i, m i h c sinh chúng ta ph i c g ng rèn luy n ñ o ñ c và trau d i ki n th c. Hãy
nhìn m i ngư i b ng con m t yêu thương, trìu m n. B n s th y cu c s ng tươi ñ p hơn và mu n
hành ñ ng, cư x ñ p hơn. Qua ñó, b n s c m nh n ñư c nh ng ñ c tính t t ñ p c a mình.
Bài làm 2
Nh ng ph m ch t cao quí trong tâm h n con ngư i luôn là m t m c tiêu mà chúng ta vươn
t i. Đó chính là ñ c h nh. Nh ng ph m ch t ñó tô ñi m cho tâm h n chúng ta, làm chúng ta luôn
hoàn thi n b n thân mình. Mu n th , chúng ta ph i th hi n qua hành ñ ng, qua hành vi c ch
h ng ngày c a chúng ta. Và vì v y,”m i ph m ch t c a ñ c h nh là trong hành ñ ng”.
Đ c h nh là gì? Đ c h nh là nh ng gì cao quí nh t, trong sáng nh t trong tâm h n c a m i
con ngư i chúng ta. Hành ñ ng là gì? Hành ñ ng là nh ng gì bi u hi n ra bên ngoài, qua ñó th
hi n nh ng tính cách c a m i ngư i. Nh ng ph m ch t và hành ñ ng c a con ngư i là khác nhau,
t o nên s khác bi t trong tính cách c a m i thành ph n trong xã h i.
V y chúng ta ph i làm gì ñ có ñư c nh ng ph m ch t cao quí và trong sáng mà chúng ta
g i là ñ c h nh? Th t ra, ñ c h nh là m t ñi u không khó ñ vươn t i. Nó không quá cao siêu, ch
là nh ng gì nh nh t ñ ñ ñánh giá m t con ngư i. Giúp m t bà c qua ñư ng, tìm m cho m t
em nh b l c, hay ñơn gi n ch là m t n cư i khi ta g p môt ngư i quen ngoài ñư ng, t t c ñã
góp ph n xây d ng và hoàn thi n nhân cách c a m i con ngư i chúng ta. Như th , cu c s ng s
d dàng hơn v i m i ngư i, làm cho quan h gi a ngư i v i ngư i càng tr nên tươi ñ p và góp
ph n bi n xã h i chúng ta thành m t nơi “t t hơn cho b n và cho tôi”.
Đ c h nh ch ñơn gi n, không c u kì, ph c t p ñ ñ t ñư c. Nhưng chúng ta không nên
quá ñơn gi n nó ñi. Đ ng ch nghĩ mà không làm r i sau ñó ru ng b n thân r ng: “nh ng gì mình
làm ñã là t t nh t”. Nghĩ ph i ñi ñôi v i hành ñ ng, và nh ng ph m ch t ñó cũng c n hành ñ ng

14. ñ th hi n chúng ta. Bây gi , m lòng mình ra v i th gi i bên ngoài, nhìn xung quanh và hãy
b t ñ u hành ñ ng. Không khó ñ xây d ng ñ c h nh trong m i con ngư i chúng ta
Bây gi , chúng ta là thanh niên, là th h tương lai và k c n c a xã h i sau này. Hãy xây
d ng m t hình nh, m t tính cách b ng nh ng hành ñ ng c a chúng ta, b t ñ u b ng nh ng hành
vi nh nh t, ñ xã h i ngày càng tươi ñ p và t t hơn. “Cho b n và cho tôi, cho t t c m i ngư i.”.
Và hãy nh r ng, “m i ph m ch t c a ñ c h nh là trong hành ñ ng”.
Đ 5: Hãy phát bi u ý ki n c a mình v m c ñích h c t p do UNESCO ñ xư ng: “H c ñ
bi t, h c ñ làm, h c ñ chung s ng, h c ñ t kh ng ñ nh mình”.
Bài làm
Trong th i ñ i khoa h c tiên ti n như hi n nay, giáo d c ñóng vai trò vô cùng quan tr ng.
H c t p là v n ñ ñư c toàn xã h i quan tâm. V y h c h i ñ làm gì? Tr l i cho câu h i này
UNESCO ñã ñ xư ng m c ñích h c t p:" H c ñ bi t, h c ñ làm, h c ñ chung s ng, h c ñ t
kh ng ñ nh mình ".
M c ñích h c t p mà UNESCO ñ ra không ch phù h p v i th i ñ i mà còn là m c ñích
r t nhân văn. M c ñích h c t p ph i ñáp ng 2 yc u: ti p thu kiên th c và yêu c u th c hành, v n
d ng ki n th c, t ng bư c hoàn thi n nhân cách. Trư c h t :" h c ñ bi t". Bài h c ñ u tiên c a
m i h c sinh là h c ch cái, con sô r i cách vi t, cách ñ c. Chính t n n t ng cơ b n nh t y ñã
d n hình thành nên 1 h th ng ki n th c toàn di n m c ph thông. H c ñây là quá trình ti p
nh n ki n th c do ngư i khác truy n l i và t mình làm giàu v n kiên th c cho mình. Qua vi c
h c, chúng ta bi t ñư c nh ng quy lu t v n ñ ng c a t nhiên, nh ng quy t c chu n m c c a xã
h i, cách s ng và hi u hơn v giá tr cu c s ng. Thu nh n ki n th c có th nói là m c ñích h c t p
cơ b n nh t. H c t p trau d i trí th c cho con ngư i và làm cho trí tu con ngư i sáng r ng ra.
Tuy nhiên, ông cha ta quan ni m: "Trăm hay không băng tay quen". N u như ch chăm h c
lí thuy t mà không ch u th c hành thì khi làm vi c không tránh kh i nh ng khó khăn, th m chí là
th t b i. M t ví d d th y r ng: trong cu c sông c a chúng ta, không ít ng oi hi u r ng bi t
nhi u nhưng kh năng th c hành l i r t kém. Ngư c l i, t i sao nh ng ngư i nông dân "chân l m
tay bùn" su t ngày "b n m t cho ñ t, bán lưng cho tr i" không ñư c h c hành, ñào t o qua trư ng
l p nào mà tay ngh l i tài gi i,xu t s c như v y? Đó là kh năng quan sát, ñúc rút kinh nghi m
trong lao ñ ng c a h . Nh ng ngư i hay nói mà không hay làm là nh ng ngư i vô d ng. Đó là
nh ng con ngư i ch bi t trang trí b n thân ch ko bi t rèn luy n b n thân.
Như v y "h c" thôi chưa ñ mà còn ph i "ñi ñôi v i hành" n a. T t nhiên, chúng ta ko nên
nghiêng phi n di n 1 phía: "h c" quan tr ng hơn hay "hành" quan tr ng hơn mà cân bi t ñi u hòa
k t h p gi a 2 y u t trên. Trong xã h i ngày nay, tri th c là ti n d quan tr ng. Đ hoàn thành
ñư c công vi c có kĩ thu t cao c n ph i n m v ng lí thuy t ñ v n d ng cho phù h p. Công ngh
hi n ñ i khác nhi u v i vi c cày c y, luân phiên mùa v c a nông dân trên ñ ng ru ng. Lí thuy t
g n v i th c hành s t o ra năng su t công vi c cao hơn. Qua ñây, ta th y ñư c tác ñ ng 2 chi u
gi a "h c" và "hành", "bi t" và "làm", chúng b sung, tương tác v i nhau, là 2 m t c a 1 quá
trình.

15. Bên c nh vi c ñ cao gi a thu nh n ki n th c và th c hành, UNESCO ñã ch ra:" h c ñ
chung s ng, h c ñ t kh ng ñ nh mình". Đây chính là m c ñính h c t p r t nhân văn. H c t p
giúp ta hi u hơn v th gi i xung quanh, làm cho nh ng tr ng thái tâm h n ta tr nên linh ho t
hơn, ña d ng phong phú hơn. Ta ñã bi t m m cư i trư c ni m vui c a ngư i khác, bi t ñau trư c
nh ng n i ñau c a con ngư i, bi t giúp ñ , chia s , c m thông và tìm ñư c chính mình. Tri th c
t nó ñã là s c m nh giúp cho con ngư i r ng lư ng hơn, v tha hơn và t tin hơn trong cu c
s ng.
Ngày nay, cu c s ng hi n ñ i ñã tác ñ ng ñ n suy nghĩ con ngư i. 1 b ph n h c sinh, sinh
viên th i nay ñã không xác ñ nh ñúng ñ n m c ñích h c t p c a mình. H mi t mài trong h c t p
như cái máy, coi vi c h c như nghĩa v , trách nhi m không th ch i b , ñ i v i cha m , th y cô.
H h c cho b ng c p, cho s nghi p công danh mà h tr nên th c d ng trong vi c h c và quên ñi
l i ích c a vi c h c, thi t nghĩ: n u như c xã h i này coi h c t p ch là nghĩa v b t bu c và ch
d ng l i m c ñ bi t thì m i cá nhân s không phát huy ñư c tài năng, cá tính sáng t o c a b n
thân và vô tình kìm hãm s phát tri n xã h i. Vì v y vi c xác ñ nh m c ñích h c t p là r t quan
tr ng.
M c ñích h c t p mà UNESCO ñ xư ng r t ñúng ñ n, nhân văn. Qua ñó ta ñ nh hu ng
h c t p d dàng hơn, vi c h c tr nên hi u qu và h u ích hơn. Tri th c như 1 cái thang dài vô
t n, bư c qua 1 b c thang ta có thêm hành trang ñ t tin bư c lên b c k ti p. H c v n làm ñ p
con ngư i!
Đ 6: Anh ch có suy nghĩ gì v hi n tư ng “nghi n” Internet trong nhi u b n tr hi n nay.
G i ý làm bài
M BÀI:
Trong su t dòng l ch s con ngư i, ñã có nh ng ngư i ph i v t v ch ng l i tính nghi n
ng p, nào là nghi n rư u, nghi n ma túy, cũng như nh ng thói quen không th b ñư c, ch ng
h n như bài b c. Gi ñây, các nhà tâm lý h c nhi u qu c gia l i lưu ý ñ n tình tr ng kh n c p
ph i ñ i phó c a m t ch ng t t ham mê m i, ñó là nghi n Internet.
THÂN BÀI:
Ý 1. TH C TR NG V CĂN BÊNH NGHI N INTERNET TRONG GI I TR
V i nhi u ngư i, Internet là m t th không th thi u; m t thói quen không ki m soát n i.
Riêng t i M ñã có kho ng 15-20 tri u ngư i m c "b nh” này.
Theo giáo sư Jerald Block c a ĐH Khoa h c và y t Oregon, b n tri u ch ng nghi n Internet
chính là: quên th i gian, sao lãng ăn u ng và ng ; t c gi n, căng th ng, b n ch n khi không th
lên m ng; c n trang b máy tính m nh hơn, nhi u ph n m m m i; bi u hi n tr m c m, hay cáu
gi nvàtáchbi tv ixãh i.
Nghi n Internet – m t hành vi gây căng th ng cho cu c s ng c a chính n n nhân và cho c gia
ñình, b n bè, ñ ng nghi p – là m t căn b nh tâm lý ñang lan tràn trên toàn th gi i. Hi n nay, có
kho ng 5-10% ngư i M (t c kho ng 15-20 tri u ngư i) có th ñã b nghi n Internet, Kimberly
Young, giám ñ c Trung tâm Cai nghi n Internet c a M , nói. S ngư i nghi n net có th lên t
18-30% Trung Qu c, Hàn Qu c và Đài Loan.

16. Coleen Moore, ñi u ph i viên t i Vi n Ph c h i Nghi n Illinois, cho bi t bà có nh ng
khách hàng t ñ tu i h c sinh cho ñ n ñ tu i trư ng thành, trong ñó có nh ng ngư i dành ñ n
14-18gi m ingàytrênm ng.
Chơi game tr c tuy n là m t d ng c a nghi n Internet và ñang lan tràn nhanh chóng trong
gi i tr . Brian Robbins, m t thành viên c a Hi p h i các nhà phát tri n Game qu c t , cho bi t s
ngư i nghi n chơi video game tr c tuy n ngày càng tăng. “Có ñ n 90-95% các trò chơi trên web
ñ umi nphí”,Robbinsnói.
Ý 2: H U QUÁ C A NGHI N INTERNET
Internet mang theo cùng nó nh ng l i ích nhưng c các tác h i. Trong ñó có tình tr ng vì
quá mê m t Internet mà các con nghi n xao lãng chuy n h c hành, th m chí b h c.
H gi m ti p xúc v i gia ñình, bè b n, s ng cô l p trư c màn hình máy tính, l n vào nh ng
"chatroom" hay chơi nh ng trò chơi b o l c. Nói v các con nghi n này, giám ñ c b nh vi n ***
Ran, chuyên gia ñi u tr các lo i nghi n thâm niên 20 năm, cho r ng các thi u niên m c b nh này
thư ng là nh ng em có v n ñ v thái ñ hành x , m c c m.
H lên Internet ñ c ng c s t tin. Chính trên th gi i m ng, h có c m giác chín ch n, thành
công. Các
con nghi n Internet thư ng ñau kh vì tr m u t, s s t và không s n lòng giao ti p v i ngư i
khác. Nhi u em m c b nh r i lo n gi c ng , tê cóng hai tay.
Tuy nhiên, Internet ch là ch t xúc tác ch không ph i là nguyên nhân gây nghi n. H u h t
nh ng em g p tr c tr c trong cách hành x hay thi u t tin ch b cơn nghi n Internet làm tr m
tr ng thêm, mà trong quá kh , không có Internet, chúng có th tìm t i t i ác, ma túy, có khi t t
ñ ñ i phó v i nh ng v n ñ c a mình.
3. GI I PHÁP
Đ x lý v n ñ này, chính ph Hàn Qu c ñã xây d ng m t m ng lư i 140 trung tâm tư
v n v nghi n Internet, cùng v i các chương trình ñi u tr g n 100 b nh vi n và g n ñây nh t là
tr i "Gi i thoát kh i Internet" - m i ñư c m h i hè năm nay. Các nhà nghiên c u cũng ñã ñưa ra
m t danh sách ñ ch n ñoán ch ng nghi n Internet và k t lu n ñ nghiêm tr ng c a nó, g i là K-
Scale (K là vi t t t c a Korea). R i tháng 9 v a r i, Hàn Qu c cũng t ch c h i th o qu c t ñ u
tiênv ch ngnghi nInternet.
"Tr i gi i thoát" Hàn Qu c n m t i m t vùng r ng phía Nam Seoul, là nơi ñ ñi u tr nh ng
ca nghiêm tr ng nh t. Năm nay, tr i ñã t ch c hai kỳ ñi u tr ñ u tiên, m i kỳ kéo dài 12 ngày,
m i l n có 16-18 h c viên nam (các nhà nghiên c u Hàn Qu c nói r ng ña s nh ng user nghi n
netlànamgi i).
"Tr i" này ñư c chính ph tài tr hoàn toàn, t c là ai cũng ñư c ñi u tr mi n phí. Bây gi v n
còn quá s m ñ nói r ng "tr i" có th "cai nghi n" ñư c cho nh ng ngư i tham gia không, nhưng
h liên t c nh n ñư c ñơn ñăng ký. Đ ñáp ng nhu c u, các nhà t ch c nói r ng năm sau h s
tăngg pñôis khoáñi utr .
Còn, gi i pháp cho b nh nghi n internet Vi t Nam, theo b n thì sao?
K T BÀI:
Cũng gi ng như nghi n rư u hay ma tuý v y, nghi n Internet mang l i nh ng h u qu nh t
ñ nh v tâm lí, th xác và các m i quan h xung quanh. Đ ng ñ thành qu ñư c coi là có ý nghĩa
nh t ñ i v i xã h i loài ngư i l i hu ho i chính b n - công dân c a th i ñ i @.

17. Đ 7: Tu i tr h c ñư ng suy nghĩ và hành ñ ng ñ góp ph n gi m thi u tai n n giao thông.
Bài làm
Trong nh ng năm g n ñây, có th nh n th y tình hình tr t t ATGT nư c ta có nhi u
di n bi n ph c t p, ñ c bi t là trên lĩnh v c giao thông ñư ng b . Theo Ban An Tòan Giao Thông
Thành Ph H Chí Minh, trong năm 2006, trên ñ a bàn TPHCM ñã x y ra 1.332 v tai n n giao
thông, tăng 4,63% so v i năm 2005. Đáng báo ñ ng, tính ch t các v tai n n ngày càng nghiêm
tr ng, th hi n qua s ngư i ch t tăng m nh. S ngư i thi t m ng vì tai n n giao thong là 1.014
ngư i, tăng 38 ngư i so v i năm trư c (tăng 3,89%).Và theo ñ i tá Ph m Văn Th nh, Trư ng
Phòng CSGT Đư ng b Công an TPHCM, ch trong m y tháng ñ u năm 2007, TPHCM ñã l t
vào top 17 t nh, thành có s ngư i ch t vì tai n n giao thông (TNGT) cao nh t nư c” - Tính ch t
TNGT ngày càng nghiêm tr ng hơn.V y là th h tu i tr , là th h mai sau c a ñ t nư c, chúng
ta ph i làm th nào ñ góp ph n gi m thi u tai n n giao thông.
Tai n n giao thông và nh ng thi t h i do tai n n gây ra ñang là n i lo và v n ñ b c xúc
c a toàn xã h i. Đó là thi t h i v sinh m ng, thi t h i v nhân l c, trí tu , gây t n thương v tinh
th n xã h i, v v t ch t, ti n c a và c n i ñau th xác, tinh th n dai d ng. Đi u y ñã và ñang ñ t
ra cho toàn xã h i, ñ c bi t là th h tu i tr hơn bao gi h t ph i nêu cao nh n th c, tinh th n
trách nhi m ñ chung s c ki m ch , ñ y lùi nh ng nguy cơ trên.
Trong vòng 10 năm qua, s v tai n n giao thông ñã tăng g p 4 l n. Theo ñi u tra ch n
thương liên trư ng (VMIS), trong năm 2001 có 4.100 tr ch t do tai n n giao thông, tương ñương
v i 11 tr ch t 1 ngày. T l t vong tr em trai g p 2 l n t l này tr em gái. Trong khi ñó có
290.000 tr b thương do tai n n giao thông cũng trong 2001, tương ñương v i 794 tr /ngày. Tai
n n giao thông là nguyên nhân t vong hàng ñ u c a tr em t 15 tu i tr lên.
Bà Isabelle Bardem, Trư ng phòng Phòng ch ng Tai n n Thương tích Tr em c a
UNICEF nói “Tai n n giao thông có nh hư ng n ng n ñ i v i tr Vi t Nam. Không ch r t
nhi u tr tr c ti p b tai n n giao thông gây t vong ho c thương t t n ng n , còn có bi t bao tr
khác b nh hư ng gián ti p b i cha, m các em b tai n n giao thông cư p ñi sinh m nh ho c tàn
t t”.
Ph n l n tr 0-9 tu i ch t là ngư i ñi b . Đa s tr 10-14 tu i ch t khi ñi xe ñ p trong khi
t t c các ca t vong ñ i tư ng 15-19 tu i là ngư i ñi xe máy.
M t s các y u t sau ñây có th gi i thích ñư c tình tr ng tai n n giao thông m c cao c tr
em và trong toàn dân:S hi u bi t còn h n ch v an toàn giao thông ñư ng b và s ngư i ch t
do tai n n giao thông.S hi u bi t còn h n ch v quy ñ nh giao thông.S hi u bi t còn h n ch v
các hành vi lái xe an toàn.S ñông dân chúng còn có quan ni m răng tai n n nói chung và tai n n
giao thông nói riêng là do s m nh con ngư i quy t ñ nh.H không th y r ng ph n l n tai n n
giao thông là có th phòng tránh ñư c.Môi trư ng giao thông không an toàn và cơ s h t ng giao
thông nghèo nàn. Ví d , có r t ít các bi n báo giao thông và các khu v c an toàn cho ngư i ñi
b .Vi c s d ng mũ b o hi m là r t ít m c dù có nhi u mũ b o hi m s n xu t trong nư c v i ch t
lư ng t t.Vi c ch p hành lu t l giao thông còn kém.
c p qu c gia UNICEF cùng v i B Y t , U ban Dân s , Gia ñình và Tr em và y ban
An toàn Giao thông Qu c gia ñã tri n khai các ho t ñ ng nh m tăng nh n th c v phòng tránh tai

18. n n và an toàn giao thông. Áp phích, t rơi v an toàn giao thông và s d ng mũ b o hi m ñã
ñư c phân phát r ng rãi trên toàn qu c trong Sea Games 22 v a qua.
UNICEF cũng v n ñ ng ñ giúp cho công chúng hi u rõ hơn v lu t giao thông và tăng
cư ng nghiêm ch nh ch p hành lu t. UNICEF cũng thúc ñ y s d ng mũ b o hi m ñ c bi t mũ
b o hi m cho tr , và các hành vi lái xe an toàn trong thanh niên. Nh ng hành ñ ng nguy hi m
thư ng g p c a thanh niên như l ng lách, ñua xe máy là ngu n g c c a nhi u t i nan giao thông.
Các ho t ñ ng sau ñang ñư c tri n khai nh m gi m thi u tai n n thương tích cho tr :Đ t
bi n báo gi i h n t c ñ , làm g gi m t c, ñèn hi u giao thông, v ch dành cho ngư i ñi b khu
v c có ñông tr em.Th c hi n chương trình giáo d c phòng ch ng thương tích trong trư ng h c
giúp h c sinh có k năng v giao thông ñ phòng tránh tai n n khi ñi b , ñi xe ñ p hay xe máy.T
ch c các cu c thi an toàn giao thông cho m i ngư i ñ c bi t là thanh thi u niên. H tr ngư i dân
th c hi n các ho t ñ ng thông tin truy n thông phù h p v i ñi u ki n ñ a phương.Hu n luy n cho
các tuyên truy n viên ñi ñ n t ng h gia ñình tuyên truy n v phòng ch ng tai n n bao g m c các
tai nan giao thông.H tr các xã xây d ng sân chơi an toàn cho tr ñ tr có th chơi an toàn xa
ñư ng giao thông.T ch c các cu c h i th o cho các c p lãnh ñ o xã v vi c thi hành pháp lu t
bao g m lu t an toàn giao thông.
Nhưng hàng năm s v tai n n giao thông v n không h suy gi m, ngư c l i nó còn tăng
lên r t nhi u. C m i năm, Vi t Nam có t i g n m t nghìn v tai n n giao thông, nhi u nh t là xe
máy. Nguyên nhân chính gây ra các v tai n n ph n l n là do ý th c ch p hành lu t l giao thông
c a ngư i dân: u ng rư u bia vư t quá n ng ñ cho phép khi lái xe, không ñ i mũ b o hi m
ph n ñư ng b t bu c ph i ñ i mũ b o hi m, ch trên ba ngư i phóng nhanh vư t u…
M t v n ñ cũng ñang gây s chú ý và b lên án r t nhi u ñó là tình tr ng ñua xe c a gi i
tr , t ng l p thanh niên - nh ng ngư i ch tương lai ñ t nư c. Đó là nh ng thanh niên ñua ñòi v i
b n tính “con nhà giàu” cùng v i s r rê c a b n bè, h s n sàng ñánh cư c v i tính m ng c a
mình. Nhìn nh ng chi c xe máy phi như bay hay ñang bi u di n nh ng trò m o hi m ghê r n,
rùng mình ho c nh ng pha l ng lách trên nh ng con ñư ng l n ta không kh i xót xa cho chính th
h tr c a mình. Nh ng b c cha m khi hay tin con mình x y ra tai n n, nh n ra thì ñã quá mu n,
t i sao h s m cho con nh ng chi c xe th t t t, phân kh i th t l n ñ chúng ñi ñua. H làm ra
nhi u ti n r i cũng nh n ra khi m t ñ a con thì ti n b c cũng ch ng gi i quy t ñư c gì. H h i h n
vì t i sao ngay t ñ u không b o ban con cái mình.
T t c nh ng nguyên nhân gây ra tai n n ñ u b t ngu n t ý th c c a ngư i dân. N u như
h bi t quý b n thân mình, bi t tuân th lu t l giao thông thì s ch ng có nh ng ñi u thương tâm
và ñáng ti c. H i chuông c nh báo luôn rung lên, nh c nh m i ngư i hãy bi t ch p hành giao
thông, vì s an toàn c a b n thân và xã h i.
M t m t, ñó là ch t lư ng ñư ng sá kém và nguyên nhân là do s t c trách c a các cơ quan
xây d ng, ăn h i l , rút xén v t li u. M t khác chúng ta ph i lên án nh ng k ch vì các l i ích cá
nhân mà quên ñi tính m ng, s an toàn c a ngư i ñi ñư ng. Trên ñư ng qu c l , ñư ng l n v n
còn nh ng k r i ñinh xu ng lòng ñư ng ñ thu l i b i nh ng ñ ng ti n ki m ñư c t vá xe, thay
l p. H không hi u h t ñư c s nguy hi m c a vi c làm ñó, v i t c ñ cao như v y nh ng ngư i
tham gia giao thông khi b th ng săm ñ t ng t s b văng ngư i ra kh i xe và nguy cơ t vong là
r t l n.
Theo th ng kê, nh ng ngư i thi t m ng do tai n n giao thông ch y u là ñàn ông, tr c t
c a gia ñình. Nh ng ngư i v xót xa khi m t ñi ngư i ch ng thân yêu, ñ a con ngh n ngào trong

19. dòng l vì t i ñây s ch ng còn ñư c vòng tay ngư i cha âu y m v v , b o ban d y d trên
ñư ng ñ i. H mang ñ n s thương tâm cho toàn xã h i.
Hàng năm, nhà nư c ñã b ra hàng t ñ ng ñ nâng c p các cơ s giao thông, ñư ng sá c u c ng
ph c v cho vi c ñi l i an toàn m i nơi. Nhưng s ti n ñó l i không ñư c dùng h t, v y thì nó
rơi vào ñâu? Ph i chăng, s ti n ñó ñã rơi vào túi nh ng k rút lõi công trình, rút lõi v t tư ñ làm
giàu cho mình. Đó là nh ng k vô lương tâm vì l i ích b n thân mà quên ñi s an toàn chung cho
xã h i.
Đ h n ch tai n n giao thông không ph i còn là v n ñ ñơn gi n, mà ñó ñã và ñang là v n
ñ nóng cho tòan xã h i và ñ t nư c. Vì v y, v i vi c gi m thi u tai n n giao thông nói chung,
nhà nư c c n ph i có m t s bi n pháp m nh v i nh ng k không ý th c, nh ng k c tình gây
n n cho ngư i khác,và ñó chính là nh ng k phóng nhanh vư t u làm m i ñe d a cho ngư i
tham gia giao thông.Còn ñ i v i giao thông h c ñư ng nói riêng ch n ch nh giao thông h c
ñư ng, c n c xã h i chung tay. S ñ ng thu n gi a gia ñình, nhà trư ng và xã h i không ch
ñư c th hi n b ng văn b n, gi y t , nh ng l i h a suông,... mà ph i b ng hành ñ ng c th .
Trách nhi m c a gia ñình và nhà trư ng cũng c n ph i xem xét khi không hoàn thành nhi m v
giáo d c các em. Nhà trư ng c n ña d ng hoá các sinh ho t ngo i khoá c a h c sinh, sinh viên,
trong ñó có các ho t ñ ng v tuyên truy n, ph bi n pháp lu t giao thông. Hàng năm, n u ñi u
ki n cho phép, các trư ng ch ñ ng ph i h p v i cơ quan ch c năng t ch c h c lu t và sát h ch
c p gi y phép lái xe t i trư ng ñ i v i nh ng h c sinh ñ tu i.C n coi ý th c ch p hành pháp lu t
v giao thông như m t trong nh ng tiêu chí cơ b n ñ ñánh giá ý th c rèn luy n ñ o ñ c c a h c
sinh, sinh viên: x p lo i ñ o ñ c trung bình ñ i v i h c sinh, sinh viên vi ph m giao thông l n m t
và x p lo i y u n u vi ph m l n hai trong cùng m t năm h c.
Là m t h c sinh, m i chúng ta ph i xem xét l i mình ñã bao gi vi ph m l i giao thông
không, có bao gi gây tai n n giao thông không. T t nhiên là có, không ai chưa bao gi vi ph m
l i giao thông dù ñó ch là m t l i nh , nhưng qua m i l n như v y chúng ta ph i bi t nhìn nh n
và rút kinh nghi m ñ l n sau không tái ph m và m i h c sinh chúng ta ph i t giác làm ñúng các
nguyên t c an tòan giao thông mà nhà trư ng và xã h i ñã ch d n.Có như th thì tu i tr h c
ñư ng ñã góp m t ph n nào trong vi c gi m thi u tai n n giao thông, m t v n n n mà xã h i và
ñ t nư c ñang tìm cách kh c ph c.
Đ 8: Hi n nay nư c ta có nhi u cá nhân, gia ñình, t ch c thu nh n tr em cơ nh , lang
thang ki m s ng trong thành ph , th tr n v nh ng mái m tình thương ñ nuôi d y, giúp các
em h c t p, rèn luy n, vươn lên s ng lành m nh, t t ñ p.
Bài làm
“Trong ñêm, m t bàn chân bư c, bé xíu lang thang trên ñư ng, ánh m t bu n m t nhoài
c a em, em r t bu n vì em không bi t ñi v ñâu,v ñâu …”. Đây chính là th c tr ng xã h i hi n
nay nư c ta, tình tr ng tr em lang thang ngày càng tăng và là m t v n n n c n ñư c gi i quy t
nhanh chóng. Tuy nhà nư c ta ñã r t c g ng h t mình, nhưng không d gì có th xóa ñi v n n n
này m t cách nhanh chóng ñư c do nhà nư c ta không có ñ ñi u ki n. Vì th trong xã h i ñã
xu t hi n m t l c lư ng m i, m t l c lư ng c m thông v i tình tr ng hi n nay c a các em, m t
l c lư ng giàu tâm huy t và ñ y tình thương,ñó chính là nhi u cá nhân, gia ñình & t ch c có

20. lòng h o tâm ñã thu nh n tr em cơ nh , lang thang, ki m s ng trong thành ph , th tr n v nh ng
mái m tình thương ñ nuôi d y,giúp các em h c t p, rèn luy n, vươn lên s ng lành m nh, t t ñ p.
S ph n c a nh ng ñ a tr lang thang, khác v i các b n bè cùng trang l a, l ra gi này
chúng ph i ñang ñư c yêu thương, ñư c nâng niu chăm sóc b i gia ñình, cha m ; thì gi ñây
nh ng ñ a tr y ph i lang thang ki m s ng dư i nh ng tiêu c c c a xã h i, nh ng l a l c, áp
b c, xâm h i t i b n thân, mà quan tr ng nh t là xâm h i t i tinh th n, t i tư tư ng.Vì th các
m nh thư ng quân, các nhà h o tâm t kh p m i mi n ñ t nư c ñã cùng chung tay l p nên nh ng
Mái m tình thương, nh ng gia ñình không cùng chung huy t th ng nhưng l i có chung m t t m
lòng, ñ chăm lo và d y b o cho tr em lang thang, nh ng m nh ñ i b t h nh có ñư c m t cu c
s ng h nh phúc, m t tu i thơ vui tươi và m t tương lai tươi sáng. Tiêu bi u v các t ch c nhân
ñ o V êt Nam là: Làng tr em SOS, m t gia ñình l n cu tr em lang thang. Nhưng trong s
nh ng nhà h o tâm có ñ y ñ ñi u ki n v v t ch t l n t m lòng thì cũng có không ít ngư i không
có ñi u ki n v t ch t nhưng l i có t m lòng như C tích “bà b t sinh viên” ñăng trên báo Tu i tr
s ra ngày 26-9-2008 v n SV Nguy n Hòang Oanh ñ m ñang, v ng vàng v i vai trò là ch , là
m c a 3 em “nuôi” nh mù lòa.Dù ch là sinh viên, lo ti n h c c a b n thân còn không ñ , nhưng
Oanh v n g ng chăm sóc cho các em, lo cho các em có ñư c m t cu c s ng no ñ , ñư c vui chơi,
ñư c h c hành b ng nh ng m i làm thêm ñ n t n khuya ñ có ti n cho các em.Th t ñúng là m t
câu chuy n “c tích” gi a ñ i thư ng.
Nhưng do ñâu mà tr em lang thang trong xã h i ngày m t ñông? Tr em lang thang do
nhi u lí do, nhưng nguyên nhân quan tr ng nh t là do nh ng ngư i mang ti ng là b c sinh thành,
nhưng l i thi u trách nhi m, ñang tâm b con gi a m t xã h i ñen t i, không nơi nương t a, ñ
chúng b l i d ng, l m ñư ng l c l i.Th t ñáng trách cho nh ng k ñã quy t ñ nh sinh con ra ñ i
thì ít nh t cũng ph i mang ñ n cho chúng m t cu c s ng h nh phúc cho dù là không no ñ .
Nguyên nhân th hai có th do b n tr m côi t nh , không nơi nương t a, chúng ph i s ng d a
vào nh ng ñ a tr lang thang l n hơn, nh ng băng nhóm ñư ng ph , h c theo thói x u, làm vi c
x u ñ mưu sinh.Và nguyên nhân th ba chính là nh ng k có tâm ñ a ñ c ác, x u xa ñã l a gia
ñình các em, d d các em, xem các em như m t món hàng ñem l i l i nhu n cho chúng.
Trong cu c s ng có k x u, ngư i t t, cũng như có nh ng nhà h o tâm thì song song ñó
cũng có nh ng k gian, l a ñ o, chăn d t các em g i là “m mìn”.Nh ng ngư i “m ” này ñã l i
d ng các em, bóc l t s c lao ñ ng c a các em, b t các em làm vi c quá s c: xin ăn,bán vé s ,
th m chí là ăn c p ñ ki m ti n nuôi chúng.N u các em không ki m ñ ti n, thì b “m ” ñánh ñ p
dã man, b t các em nh n ñói. Nh ng k nh n tâm hơn n a thì ñánh gãy tay, gãy chân, th m chí là
ch t ngón tay, ngón chân c a các em ñ vi c ăn xin ñ t “hi u qu ” cao hơn. Nh ng ñ a tr b l i
d ng chăn d t thư ng xu t thân các gia ñình nghèo vùng sâu, vùng xa, b nh ng k chăn d t
lư ng g t ñư vào TP.HCM làm vi c ki m ti n.M t th c tr ng ñau lòng khác là nhi uu v vi c khi
phát hi n, l i do chính cha, m ru t ñ y các em theo nh ng k chăn d t ñ ki m ti n. Như trư ng
h p em Hoa (kh ang 6 tu i) trên báo Ph n ,quê Ngh An, m b nh m t s m t lúc hai
tu i.Nhà có b n ch em, thu nh p hàng ngày trông vào hai công ñ t tr ng s n và công vi c ph h
hàng ngày c a ba. “Kh ang gi a năm 2008, bác Năm TP.HCM ra quê ñưa nhà em ba tri u ñ ng
b o ba cho con vào TP.HCM ph bác Năm bán hàng.Bác s cho ăn h c ñ n nơi ñ n ch n. Khi vào
TP.HCM, bác Năm B t con g i b ng “m ”.Khi ñi bán ph i m c ñ ng ph c h c sinh ñ ngư i ta
th y t i nghi p, m i bán ñư c nhi u. M i ngày làm vi c, “m ” s gi dùm 10.000ñ, cu i năm s
ñưa con g i v quê” – Hoa nói.Th t ñáng x u h khi m t ngư i l n kh e m nh l i s ng b ng s
ti n ít i ki m ñư c c a m t ñ a tr , mà không bi t t lao ñ ng ñ nuôi s ng b n thân, ch bi t

21. bóc l t s c lao d ng c a các em. Nh ng k có hành vi này c n ph i b x ph t th t nghiêm minh,
ñ làm gương cho b n x u còn l i.
Vi c làm c a nh ng nhà h o tâm ñ i v i các em lang thang th t là tuy t v i.Đó là m t
nghĩa c vô cùng cao ñ p mà xã h i ñang r t c n có m i công dân. Là m t thanh niên s ng
trong xã h i, chúng ta ph i có thái ñ tích c c ngăn ch n nh ng hành vi sai ph m c a b n x u,
ñ ng th i chung tay góp s c giúp các em có m t cu c s ng tươi ñ p.Vì tr em chính là tương lai
c a ñ t nư c, là tương lai c a chính chúng ta.“Tr em hôm nay, ñ t n ơc ngày mai”, hãy ñ tr
ñư c s ng trong m no h nh phúc, có th thì tương lai do chúng xây d ng m i có th t t ñ p
ñư c.
Giúp ñ ngư i tàn t t, tr em cơ nh c n có s chung tay c a nhi u cá nhân, gia ñình, t
ch c t thi n và các c p, các ngành và c chính b n thân chúng ta n a.Chúng ta hãy cùng nhau
v n ñ ng m i ngư i xây nên nh ng mái m, nh ng gia ñình th t l n, ñ xã h i không còn c nh tr
em lang thang n a.Hãy d cu c s ng ngày m t t t ñ p hơn.
Đ 9: Hãy trình bày quan ñi m c a mình trư c cu c v n ñ ng “nói không v i nh ng tiêu c c
trong thi c và b nh thành tích trong giáo d c.
Bài làm
H c sinh, sinh viên là tương lai c a ñ t nư c. Vì v y, giáo d c luôn là v n ñ quan tr ng
gây quan tâm cho m i ngư i trong xã h i, ñ c bi t là các b c ph huynh. Tuy nhiên hi n nay ñang
xu t hi n nhi u tiêu c c gây nhi u nh hư ng x u cho n n giáo d c nư c ta, cho nên cu c v n
ñ ng “Nói không v i nh ng tiêu c c trong thi c và b nh thành tích trong giáo d c” r t ñang r t
ñư c s ng h và hư ng ng trên c nư c.
Hi n tư ng “tiêu c c thi c ” và “b nh thành tích trong giáo d c” trong nhà trư ng hi n nay
là m t hi n tư ng x u c n xoá b , nó làm cho h c sinh l i, không t phát huy năng l c h c t p
c a mình, làm cho giáo viên m t ñi lương tâm ngh nghi p. “Tiêu c c trong thi c ” là nh ng hành
vi gian l n khi thi c như thí sinh mang vào phòng thi và s d ng nh ng tài li u ho c thi t b
không ñư c cho phép, hay giám th coi thi c tình l ñi cho thí sinh s d ng tài li u hay trao ñ i
v i nhau… Còn “b nh thành tích trong giáo d c” là gì? Đó là nh ng danh hi u thi ñua c a th y và
trò, gi a các l p, các trư ng và các phòng ban v i nhau gây nên hi n tư ng ñi m o, thành tích
o, không ph n ánh ñúng kh năng và trình ñ . Đó là hành ñ ng vi ph m có ý th c. V y ý nghĩa
c a cu c v n ñ ng này là phòng ch ng và ngăn ch n các hành vi gian l n, bao che trong d y, h c
và thi c .
V n ñ ñã và ñang tr nên r t c p thi t. Đây không còn ch là cu c v n ñ ng c a b , ngành mà là
c a toàn ngành giáo d c. Tiêu c c và b nh thành tích ñã có t lâu. N u ñ tiêu c c ti p t c kéo
dài, h c sinh không có ñ ng l c ñ h c, không ti p thu ñư c ki n th c, s không có tương lai. Các
th y cô cũng không có ñ ng l c ñ d y, không có sáng ki n ñ i m i phương pháp d y h c, n n
giáo d c khi y s ngày càng trì tr .
Hi n nay, cái mà h c sinh c n khi t t nghi p ph thông không ph i là t m b ng thu n tuý
mà là năng l c ñ h c ngh , hay h c lên ñ i h c, gây d ng m t tương lai cho b n thân. Vì v y,
cu c v n ñ ng này chính là l i ích c a h c sinh. N u lo i b ñư c căn b nh “ch y theo thành
tích” như hi n nay thì s không còn tình tr ng h c sinh, sinh viên ph i “ch i nhau” các kỳ thi

22. t p trung ñông ñúc do vi c h c, cách h c, th i gian h c,… th y cô s không ph i làm nh ng vi c
không ñúng v i lương tâm, t m lòng mình, ñó là báo cáo sai s th t ñ ñ t thi ñua. Khi ñó, th y cô
s ñư c gi i phóng kh i nh ng vi c không hi u qu , c th y l n trò không còn ph i b n tâm v i
chuy n thi c , tranh ñua mà ñư c t do l a ch n và vi c ñánh giá ch t lư ng h c hành tr nên
thông thư ng như m i ho t ñ ng khác di n ra trong trư ng h c. Hơn n a n u h c sinh, sinh viên
sau khi c m t m b ng t t nghi p ñúng v i th c l c c a mình thì khi bư c vào ñ i h s không g p
ph i nh ng b ng , khó khăn, loay hoay tìm m t ch ñ ng cho mình trong xã h i, mà nh ng ki n
th c h ti p thu ñư c trên gh nhà trư ng s là hành trang h u ích, là n n t ng ñ h th hi n
mình, phát huy h t năng l c c a mình trong công cu c phát tri n ñ t nư c. V i l c lư ng nh ng
ngư i tr và hoài bão mu n c ng hi n c a h như hi n nay thì vi c nư c ta có th “sánh vai cùng
các cư ng qu c năm châu” s không còn xa.
Cu c v n ñ ng ñư c tri n khai ñã g n ba năm và nh n ñư c s ñ ng tình l n t xã h i.
Tuy nhiên, v n còn khá nhi u trư ng h p không hư ng ng, không tích c c tham gia cu c v n
ñ ng. M t s nhà qu n lý giáo d c và giáo viên còn tho hi p ho c làm ngơ, vô c m trư c các
hi n tư ng tiêu c c, hi n tư ng ch y trư ng, ch y l p, l y t l ñ nâng thành tích v n còn m t
s nhà trư ng, h c sinh v n còn xu hư ng l i, chán h c, và r i d n ñ n gian l n trong các kì
ki m tra và thi c . Ngoài ra còn x y ra trư ng h p m t s giáo viên dũng c m ñ ng lên t cáo tiêu
c c nhưng l i b trù d p và ch u s c ép t nhi u phía. Đó ñ u là nh ng hành vi ñáng lên án và chê
trách. Tuy không th y ñư c cái h i trư c m t nhưng s gây h i cho cho tương lai c a h c sinh,
hay r ng hơn là cho xã h i, c n ph i ñư c ngăn ch n.
Đ phòng ch ng “tiêu c c trong thi c và b nh thành tích trong giáo d c”, m i cá nhân và
t p th c n ph i hư ng ng và hành ñ ng. B t ñ u t gia ñình, n u các b c cha m c chăm chăm
vào l i l m c a con cái, la m ng, trách ph t chúng vì nh ng l i l m y, s r t d khi n con cái h
khó lòng vư t lên m c c m là k h u ñ u mà t ti, không ch u khó c g ng, không có ý chí vươn
lên. Ho c trái l i là m t s ph huynh m c cho con cái buông th , r i sau ñó ch y ch t kh p nơi
cho con vào trư ng t t, l p t t dù chúng không ñ trình ñ , ñ r i “ñu i”, không theo k p và ti p
t c d n ñ n nhi u h u qu v sau. V y nên các b c cha m c n ph i ñi u ch nh cách suy nghĩ,
cách d y d con cái ñ không gián ti p h i con c a mình. Các nhà qu n lí giáo d c và giáo viên
nên tri n khai cu c v n ñ ng b ng cách ñ ng quá coi tr ng thành tích, thay ñ i suy nghĩ sai l ch
c a ph huynh và h c sinh v “trư ng chuyên, l p ch n”, xóa b tình tr ng “ng i nh m l p”, ñ i
m i phương pháp ki m tra và ñánh giá nh m ñánh giá ñúng th c ch t năng l c h c t p c a h c
sinh, chú tr ng hơn trong vi c d y t t, h c t t… Và y u t cu i cùng, cũng là y u t quan tr ng
nh t ñ cu c v n ñ ng thành công là chính b n thân h c sinh. M i h c sinh nên nh n th c ñư c
b n ch t và t m quan tr ng c a vi c h c ñ ti p thu ki n th c m t cách có hi u qu , và có th t
tin thành công b ng chính th c l c c a mình. Bên c nh ñó h c sinh cũng c n rèn luy n và tu
dư ng ñ o ñ c ñ tránh th c hi n nh ng hành vi sai trái, ph n giáo d c.
“Nói không v i nh ng tiêu c c trong thi c và b nh thành tích trong giáo d c” là cu c v n
ñ ng có ý nghĩa to l n và thi t th c ñ i v i n n giáo d c nư c ta hi n nay. Nh ng năm g n ñây,
v i s c g ng không ng ng c a m t s t p th , cu c v n ñ ng ñã mang l i nhi u tín hi u tích
c c. Vì v y chúng ta có quy n tin r ng n n giáo d c Vi t Nam trong tương lai s xóa b ñư c
nh ng tiêu c c và vươn xa theo ñà phát tri n c a ñ t nư c
Đ 10: Nêu suy nghĩ và quan ni m c a em v HIV/AIDS

23. G i ý làm bài
HIV /AIDS là 1 trong nh ng t n n nguy hi m cho xã h i.
Nguyên nhân d n vào con ñư ng "nàng tiên nâu":S quá ñà trong l i s ng ->ñem ñ n
nh ng h u qu khó lư ng v i b n tr . Ch vì thi u hi u bi t mà h có tâm lý "th cho bi t " ,th
ñ "l y c m giác", và nhi u khi h tìm ñ n ma túy ñ có ñư c khoái c m. Nhi u khi ch vì thi u
l p trư ng,ñua ñòi cho b ng b n b ng bè mà h b t ch p nh m m t d n thân vào con ñư ng ch t .
Đi vào con ñư ng HIV nhi u khi không ph i do t b n thân mà còn do tác ñ ng bên ngoài
c a b n bè,GĐ.
Trích:
Có r t nhi u y u t nguy cơ d n d t m t ngư i ñ n tình tr ng nghi n thu c, cũng như có
nhi u y u t b o v giúp cho m t ngư i khó b Ma Túy t n công. M t thi u niên bình thư ng s
ch u tác ñ ng c a 4 lĩnh v c: quan h gia ñình, quan h b n bè, môi trư ng h c ñư ng và môi
trư ng c ng ñ ng, nhưng gia ñình là cơ s chính cho thi u niên sinh s ng, l n lên và phát tri n
tâm lý xã h i, chính gia ñình là nơi ch a ñ ng nh ng y u t b o v cũng như nguy cơ nhi u hơn
c .
M t s y u t nguy cơ hình thành s m t trong gia ñình như:
1. Gia ñình h n lo n, cãi c , gia ñình kém k cương, ñ c bi t là gia ñình có cha m nghi n hay
b nh tâm th n;
2. Cha m b t l c trong giáo d c, nh t là v i nh ng tr có tính khí b t thư ng ho c khó d y
d ;
3. Các thành viên trong gia ñình thi u s liên k t ho c kém nuôi dư ng.
4. Cha m ly thân hay quá b n r n, s săn sóc và quan tâm ñ n con cái chưa ñ , nh hư ng trên
con cái chưa ñúng m c
M t s y u t nguy cơ khác có ngu n g c t nh ng ho t ñ ng tương tác c a tr v i xã h i
như trư ng h c, b n bè, c ng ñ ng như:
1. Có thái ñ r t rè nhút nhát quá, ho c có thái ñ hung hăng quá trong l p h c;
2. Th t b i trong h c t p;
3. Khó hòa mình trong t p th ;
4. Nh p b n v i b n x u ho c thích chơi v i b n vô ñ o ñ c;
5. Ng m ñ ng tình v i nh ng hành vi x u, như vi c s d ng thu c trong trư ng l p, trong nhóm
b n bè, trong c ng ñ ng;
6. K lu t trư ng c có sơ h v i nh ng h c sinh b t h o;
7. Môi trư ng d ki m thu c.
N u không k ñ n nguy cơ ban ñ u trên, thì giai ño n có nguy cơ l n nh t ñ u tiên là khi
tr r i kh i nơi an toàn c a em (gia ñình) ñ ñ n trư ng h c. Khi h c xong ti u h c và lên trung
h c sơ c p, các em bư c ñ u ñã có kinh nghi m v nh ng thách th c xã h i, ch ng h n làm sao ñ
thích h p v i t p th , v i nh ng lo i b n bè khác nhau, thành ph n kinh t khác nhau. Chính trong
giai ño n này, cá tính và nhân cách t ng bư c hình thành, mà n u gia ñình phó thác cho các em t
phát "như m t bông hoa t n ", thì giai ño n thi u niên s m này các em thư ng ch m trán v i l n
s d ng thu c lá, c n sa hay Ma Túy ñ u tiên trong ñ i.
Khi em bư c lên trung h c cao c p, b t ñ u chu n b cho tương lai, chàng (hay nàng) tu i
tr ph i ñ i m t v i nh ng thách ñ xã h i, tâm lý và giáo d c. Ho c chàng ham chơi tìm c m

24. giác l , ho c chàng/nàng ñ u hàng nh ng thách ñ trên, chàng / nàng có th s d ng thu c lá,
rư u, hay nh ng lo i thu c tác ñ ng tâm trí khác. Vai trò c a gia ñình vào th i ñi m này có th
không m nh như trư c ñây, nhưng vai trò c a ñoàn th , xã h i v n còn giá tr c a nó.
Khi thanh niên bư c vào ñ i h c, l p gia ñình hay ñ n s làm, chàng v n luôn luôn ph i
ñ i phó v i nh ng c m b y và nguy cơ c a môi trư ng dành cho ngư i trư ng thành, nh ng thú
vui ăn chơi, l m d ng tình d c, s d ng Ma Túy, nh u nh t hàng ngày sau gi tan s ... n u như
gia ñình, ñoàn th không còn nh hư ng ñư c ñ n chàng.
Nh ng nguy cơ s d ng thu c gây nghi n không ch gi i h n tu i tr , thanh niên, trung
niên, mà còn x y ra ñ i v i tu i già. B i ngư i già thư ng ñau ñ n mãn tính nhi u nơi trong cơ
th , các c thư ng hay s d ng thu c có nguy cơ gây nghi n cao như thu c ng , an th n hay
ch ng ñau. Thêm n a, tu i già d b nghi n cũng như tu i tr . Các c hay bu n, gi n h n vì l
thu c con cái, tâm tr ng th t v ng, cô ñơn vì r t nhi u lý do nhân sinh kèm theo suy gi m m t, tai,
s c s ng, các c d nghi n rư u và thu c an th n. Khác v i tu i tr , tình tr ng nghi n c a các c
hay b b sót, vì nh ng tính n t b t thư ng, nh ng hành vi quái l , nh ng tr c tr c cơ th thư ng
b ñ th a cho tu i tác hay b nh t t.
Trong tình tr ng c a chúng ta hi n nay, nh ng y u t nguy cơ r t nhi u cho m i l a tu i,
mà nh ng y u t b o v chưa phát huy ñư c tác d ng t i ña vì chưa ph i h p ch t ch các bi n
pháp ña d ng trên nhi u lĩnh v c cá nhân-gia ñình-ñoàn th / xã h i. Đ i v i nh ng ngư i ñã t ng
sa ngã chúng ta cũng ko nên có hành ñ ng ru ng b ,xa lánh .Tích c c giúp h hòa nh p c ng
ñ ng cũng là 1 cách góp ph n ngăn ch n ,ñ y lùi n n HIV/AIDS.
Đ 11: Anh (ch ) hãy vi t m t bài văn ng n nói v vai trò c a sách ñ i v i thanh niên ngày nay.
Bài làm
Xã h i ngày nay ñã phát tri n và thay ñ i r t nhi u ,d u v t th i xưa cũng ñã d n phai
nhoà.V y t i sao chúng ta có th bi t ñư c xã h i,con ngư i cu c s ng ngày xưa như th nào.Đ
bi t ñư c t t c nh ng ñi u ñó chúng ta ph i c n ñ n sách V y sách có vai trò gì v i nhân lo i.
Sách ñã ñi vào cu c s ng c a chúng ta t r t lâu r i.Nó ñã tr thành m t món ăn tinh th n
không th thi u c a m i ngư i.Đ c sách giúp ta tích lu ñư c nhi u kinh nghi m ,m mang ki n
th c và ñ c bi t ñ c sách giúp ta c m th y tho i mái ,yêu ñ i hơn.Gi ng như Môngtexkiơ ñã
nói:“thích ñ c sách t c là bi t ñánh ñ i nh ng gi phút bu n t không th tránh ñư c trong cu c
ñ i l y nh ng gi phút kì thú”.Đ c sách còn có th làm thay ñ i c m t con ngư i ,m t cu c
ñ i.Nói tóm l i ñ c sách có r t nhi u l i ích.
Đ c sách ñ thành công như Ch t ch Mao Tr ch Đông, như Th tư ng Chu Ân Lai. Đ c
sách ñ tr thành nh ng nhà lãnh ñ o như c u T ng th ng M Ronald Reagan hay th ng ñ c
bang giàu có hàng ñ u c a H p ch ng qu c Hoa Kỳ - California như Arnold Schwazenegger. M i
l n tìm hi u v nh ng ngư i thành ñ t, s liên quan gi a s thành ñ t và sách, chúng ta l i càng
hi u thêm m i quan h này, càng hi u thêm giá tr c a sách
Tuy nhiên,ñ ñ t ñư c hi u qu t t,c n ph i có nh ng quy n sách hay ,phù h p v i l a tu i
,và vi c c n chú tr ng nhi u nh t ñó chính là cách ñ c sách .Đ c sách ph i nghiên c u ,suy ng m
tìm tòi,ch t l c nh ng ñi u hay ñ áp d ng vào cu c s ng ch không ph i ñ c ñ l y thành
tích.Đ c sách nhi u mà không hi u ch làm cho chúng ta c m th y thêm m t m i ,ch không giúp

25. chúng ta m mang thêm ki n th c.Vì v y c m trong tay m t quy n sách hay chưa ph i là t t,mà
t t c ph thu c vào vi c chúng ta có bi t ñ c quy n sách ñó hay không.
Hi n nay sách tràn ng p kh p m i nơi.Nhưng ñ tìm ñư c m t quy n sách hay,phù h p v i
hoàn c nh l a tu i thì không ph i là d .N u mu n tìm ñư c m t quy n sách v a ý chúng ta ph i
m t hàng gi nhà sách ñ tìm ki m.Công vi c này m t r t nhi u th i gian và h u như ch ng m y
l n mang l i ñư c hi u qu .Vì v y “Khi g p ñư c m t quy n sách hay,nên mau li n dù ñ c ñư c
hay không ñ c ñư c,vì s m mu n gì cũng c n t i nó”ñó là câu nói quen thu c c a Churchill Sir
Winston.
Sách mang l i cho chúng ta nhi u l i ích ,nó còn ñư c coi là kho tàng c t gi di s n tinh
th n nhân lo i .Bi t ñ c sách t c là chúng ta ñã thoát kh i s chán ghét c a cu c s ng ,và hư ng
t i m t tương lai tươi sáng ,t t ñ p hơn .Sách s tr thành m t ngư i b n c a t t c nh ng ai trân
tr ng nó.
Đ 12: Anh (ch ) hãy vi t m t bài văn nói v l í tư ng s ng c a thanh niên ngày nay.
Bài làm
Bư c vào th k XXI, ñ t nư c ta ñang trên ñà h i nh p v i s phát tri n c a th gi i v i
r t nhi u cơ h i và th thách ñư c m ra.Và thanh niên chúng ta-nh ng ngư i ch tương lai c a
ñ t nư c-ph i góp m t ph n s c cho quê hương c a mình. Đi u ñó ñòi h i chúng ta ph i suy nghĩ
và xem l i cách s ng c a mình, và m t câu h i l n ñư c ñ t ra : Lý tư ng s ng c a thanh niên
ngày nay là gì?
Trư c h t chúng ta ph i hi u ñư c “lý tư ng s ng” là gì? Lý tư ng s ng là m c ñích t t
ñ p mà m i con ngư i mu n hư ng t i,là lí do,m c ñích mà m i con ngư i mong m i ñ t
ñư c.Ngư i có lý tư ng s ng cao ñ p là ngư i luôn suy nghĩ và hành ñ ng ñ hoàn thi n mình
hơn,giúp ích cho mình,gia ñình xã h i và ñ t nư c. Sinh ra ñ i, ai trong chúng ta cũng khao
khát ñư c s ng h nh phúc, v i lòng khao khát ñó thúc gi c chúng ta ñi ki m tìm h nh phúc. Hơn
th n a, t ñáy lòng c a con ngư i luôn ư c ao có ñư c m t cu c s ng bình an, vui tươi, không lo
âu bu n phi n, không ñau kh oán than, mu n an hư ng s may lành hơn là b t h nh, giàu sang
hơn là nghèo nàn. Đ ñ t ñư c khát v ng ñó, ngư i ta luôn tìm cho mình m t l s ng cho cu c
ñ i, hay nói ñúng hơn là m t lý tư ng. Lý tư ng này s hư ng d n ñ i h vư t qua m i chông gai
và can ñ m ch p nh n m i ngh ch c nh. Vì có m t lý tư ng ñ theo ñu i, có m t l s ng cho cu c
ñ i, là ni m h nh phúc l n lao nh t c a con ngư i.
B n có bao gi t h i b n t n tài trên cu c ñ i vì lý do gì không? M t câu h i l ra r t d
nhưng nó làm cho b n ph i b t ñ u ng i l i suy nghĩ v b n thân mình.Có th b n cũng ñã có
ñư c m t m c ñích s ng cho riêng mình,nhưng b n v n nên xem l i m c ñích ñó có th t s cao
ñ p hay không b n .Chúng ta s ng trong c ng ñ ng là s ng vì m i ngư i,vì quê hương, vì ñ t
nư c.
Nhi u ngư i t ng nghe câu nói trong bài hát khá n i ti ng c a Tr nh Công Sơn: "S ng
ñ i s ng c n có m t t m lòng, ñ làm gì em bi t không? Đ gió cu n ñi, ñ gió cu n ñi...."
Ph i m t m t th i gian dài tôi và các b n m i có th m i ra r ng ý nghĩa c a câu này là
"hãy m r ng t m lòng c a b n v i cu c s ng này, v i m i ngư i xung quanh b n và ñ ng mong
ñ i b n s nh n l i ñư c gì... Hãy san s t m lòng ñ cu c s ng này ñ p hơn và ñ ng nghĩ r ng

26. nh ng cái gì mình ñã cho ñi là l n lao mà nó ch là nh ng cái gì nh nhoi nh t nh nhàng... ch ñ
gió cu n ñi...". Đó cũng là m t ph n c a lý tư ng s ng ñ p.
Lý tư ng c a ta không c n l n lao dù ch là m t chi c lá, nhưng chúng ta cũng c n có cho
mình m t lý tư ng bình d như ñ vươn lên. h i s ng có lý tư ng! B n có th ra ñi t nhi u phía,
theo nh ng con ñư ng khác nhau, nhưng cu i cùng m i ngư i ph i l a ch n cho mình m c ñích
c a cu c s ng. Ta s ng cho ta, cho nh ng ngư i thân, b n bè và cho m i ngư i. Vì v y, ch có
h nh phúc khi "mình vì m i ngư i và m i ngư i ph n ñ u vì h nh phúc c a t ng ngư i". Rõ ràng
lý tư ng là m c ñích s ng, là ý nghĩa c a m i cu c ñ i. Lý tư ng quy t ñ nh s thành công trong
cu c s ng. Lý tư ng d n d t s nghi p, tăng thêm s c m nh cho m i ngư i ñ ñ t ñ n thành công
trong s nghi p. Lý tư ng cho ta s c m nh vư t qua khó khăn và th thách trong cu c s ng.
Nhà văn Pháp Đi-dơ-rô t ng nói: “N u không có m c ñích, anh không làm ñư c gì c . Anh
cũng không làm ñư c gì vĩ ñ i n u m c ñích t m thư ng”. Câu nói ñó, l i kh ng ñ nh ñó th t rõ
ràng. Nó khuyên chúng ta s ng thì ph i có m c ñích, lý tư ng ph i cao ñ p thì s ng m i có ý
nghĩa, m i làm ñư c nh ng ñi u vĩ ñ i. Trong th i kì công nghi p hóa-hi n ñ i hóa, kinh t th
gi i h i nh p, khoa h c kĩ thu t hi n ñ i, con ngư i ñ t ra v n ñ v l s ng c a cu c ñ i và s ng
như th nào cho x ng ñáng ? chúng ta nên hi u s ng có m c ñích và lý tư ng cao ñ p là như th
nào ? Đó là ph i s ng ñ xây d ng ñ t nư c, s ng vì xã h i vì s ti n b c a nhân lo i. V y thì t i
sao ta ph i s ng có lí tư ng cao ñ p ? Vì n u “s ng không m c ñích không làm ñư c gì c ” và
n u “ m c ñích t m thư ng thì không làm ñư c ñi u gì vĩ ñ i”.Th chúng ta ph i làm gì ñ tr
thành ngư i có m c ñích cao c và có ích cho xã h i? Trư c h t, ta c n ph i xác ñ nh lý tư ng
s ng ñúng ñ n-d tính v tương lai s c ng hi n cho xã h i v nh ng m t nào. Ti p theo ta c n
ph i lên k ho ch h c t p, rèn luy n kĩ năng, s c kho , tư tư ng nh m th c hi n m c ñích ñó. Sau
ñó, ta ph i tích c c tham gia các ho t ñ ng xã h i, chính tr ; ñi u này s giúp cho b n thân hòa
nh p c ng ñ ng.Ta c n ph i phát huy nh ng th m nh c a b n thân, kh c ph c các ñi m y u và
vân d ng nh ng ñi u ñã h c vào th c t .
Ngày xưa, anh hùng Lý T tr ng ñã t ng nói:”Con ñư ng c a thanh niên ch có th là con
ñư ng cách m ng và không th là con ñ ư ng nào khác!” rong th i kỳ chi n tranh bao l p thanh
niên xông pha lên ñư ng v i m t m c tiêu - lý tư ng t t c vì ti n tuy n, vì ñ c l p tư do c a ñ t
nư c. Tư tư ng ñó ñã ñi vào l i ca ti ng hát c a bao nhiêu th h ngư i Vi t Nam. "Anh lên xe
tr i ñ cơn mưa, Cái g t nư c xua tan n i nh ; Em xu ng núi n ng vàng r c r ; Cái nhành hoa
g t m i riêng tư" hay "Khi t m bi t mua xuân; Anh lính v biên gi i; Cô gái vào ca ba". Bên c nh
m t tình yêu n ng cháy c a tu i tr nhưng ho ph i t m gác l i ñ dành t t c cho m t m c tiêu
cao c . Trong th i kỳ ngày nay có l chúng ta khó có th tìm ki m ñư c m t ca khúc nói vê tình
yêu ñep như v y. Bi t bao th h thanh niên ñ ã ngã xu ng vì m tlý tư ng duy nh t là giành l i
ñ c l p t do cho ñ t nư c. Đ n hôm nay khi ñ t nư c hoà bình và ñang trên ñà phát tri n,thì lý
tư ng s ng cao ñ p c a thanh niên,th h tr l i càng r ng hơn,bao la hơn,”Vì m t Vi t Nam Phát
tri n”.
Th h tr là nh ng ngư i ch tương lai c a ñ t nư c, là ch th c a th gi i, ñ ng l c
giúp cho xã h i phát tri n. Chính vì v y mà các b n thanh thi u niên càng g n ph i s ng có m c
ñích cao ñ p. Hãy nh r ng: “Non sông Vi t Nam có tr nên tươi ñ p hay không, dân t c Vi t
Nam có sánh vai v i các cư ng qu c năm châu ñư c hay không ñó là nh vào công h c t p c a
các em” l i nh n như thiêng liêng y ph i ñư c th c hi n! Bác luôn mong l p l p thanh niên sau
này s không chùn bư c trư c nh ng khó khăn trư c m t,luôn v ng chí b n tâm vư t qua th
thách ñ hư ng t i tương lai t t ñ p hơn.

27. “Không có vi c gì khó
Ch s lòng không b n
Đào núi và l p bi n
Quy t chí t làm nên”
(H Chí Minh)
Chúng ta ch c còn nh hai chi n th ng v vang liên ti p c a ñ i tuy n robocon Vi t
Nam,hay nh ng t m huy chương vàng,huy chương b c t nh ng môn Olympic Toán, Lý, Hoá,
Sinh, trong nh ng gi i th thao hàng ñ u c a châu l c và th gi i Đó là m t t m gương g n gũi, rõ
ràng mà thanh thi u niên c n noi theo. Tôi xin ñư c nh n nh các b n thanh thi u niên, h c sinh:
“Hãy h c t p ñ n m l y tri th c vì tri th c là s c m nh. Có tri th c, các b n như ñ ng trên vai
nh ng ngư i ñi trư c ñ cao hơn ngư i khác. Hãy phát huy nh ng truy n th ng t t ñ p c a dân
t c. Ch p nh n và vư t qua th thách, b i không có ngư i th t b i, ch có ngư i không bi t c
g ng mà thôi”. Và ch c h n ai trong chúng ta ñ u bi t nh ng Enstein, Môza, Đác-uyn,… T t c
h ñ u là nh ng ngư i s ng có lý tư ng cao ñ p, t t c ñ u làm nên ñi u vĩ ñ i và ñư c lưu danh
muôn thu . Như m c ñích “ra ñi tìm ñư ng c u nư c, hi sinh cu c ñ i vì cách m ng, vì dân t c “
c a Bác. Đó là m t minh ch ng r t cao ñ p!
Nhưng hi n nay,m t b ph n l n thanh niên l i không suy nghĩ ñư c như th . H s ng h
h ng v i nh ng gì di n ra xung quanh, s ng theo quan ni m: “Đư c ñ n ñâu thì hay ñ n ñó”,
“Nư c ñ n chân m i nh y”. Tu i tr ngày nay có nhi u th i gian ñ dành cho tình yêu nên có l
h không th nh n ra nh ng h nh phúc mà h ñang có mà ch toàn nhìn th y s kh ñau trong tình
yêu, ph i chăng tu i tr ngày nay khi ñã ñư c ñáp ng quá ñ y ñ v v t ch t l n tinh th n thì d n
tr nên ích k hơn. Ch bi t nghĩ cho riêng mình.Và m c tiêu c a ph n l n các b n tr ngày nay là
ph i th t thành công trong cu c s ng, kh ng ñ nh ñư c v trí c a mình trong xã h i; ki m th t
nhi u ti n ñ có th th a mãn nhu c u c a cu c s ng c a riêng mình.Trong khi r t nhi u ngư i
ñang c g ng ñóng góp m t ph n công s c nh bé c a mình mong mu n m t xã h i t t ñ p hơn
thì l i không ít ngư i l i t ra r t h h ng v i nh ng gì ñang di n ra cho ñ t nư c mình. Th t
ñáng bu n cho m t tương lai ñ t nư c!
Các b n luôn mong mu n mình s là ngư i tài gi i nhưng l i không có ñư c m t lý t ư ng
cho riêng mình,thì cu c ñ i b n s trôi v ñâu ? Hãy tư ng tư ng mà xem: m t thanh niên s ng
không m c ñích, không có ñ nh hư ng, h c t p ch do ba me gư ng ép ; chàng ta ch ng h ham
thích nh ng l a ch n y và cũng ch ng h thich h c nh ng môn h c y; r i c u r t ñ i h c, th t
nghi p (ch ng ai nh n nh ng ngư i không có h c v n c , dù c u ñã qua các năm trung h c r i
nhưng v i tinh th n thi u ý chí thì xét l i c u cũng ch ng ñ s c cho công vi c)…không có ti n
câu ñâm ra vòi vĩnh b m (tuy nhiên v n có m t s ngư i t t, không ph m ph i nh ng sai l m
này)…tiêu xài ti n, r i ñ các thói hư, t t x u. Cu i cùng chàng thanh niên y ñã k t thúc cu c
ñ i trong nhà tù ho c trên giư ng b nh sau bao năm ăn chơi, nghi n ng p. Đó là ví d v m t con
ngư i không có lý tư ng s ng. Còn nh ng ngư i s ng có m c ñích nhưng l i là m c ñích t m
thư ng như ăn no m c m, h nh phúc gia ñình, ki m ñư c nhi u ti n, cư i v ñ p,…Nh ng
ngư i này vì l i ích c a b n thân, h d dàng làm b n v i cái ác và s ph m t i. Chúng ta thư ng
ñ c th y trên báo công an hay th y trên Tivi nh ng tin liên quan ñ n ông này bà n có ch c v ,
l m d ng quy n h n ñ tr c l i; hay nh ng nhóm t i ph m, nh t là các nhóm thanh thi u niên tr
cư p giât, ph m t i… ñ ki m ti n ăn chơi hay nh ng thanh niên, h c sinh (k c ngư i l n)