การพัฒนาระบบติดตามและให้ข้อมูลขนาดยาในผู้ป่วยในที่มีการทำงานของไตลดลง นำเสนอที่ งานประชุมวิชาการสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดชลบุรี ประจำปี 2555 โดย สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดชลบุรี

1. การพัฒนาระบบติดตามและใหขอมูลขนาดยาในผูปวยในที่มีการทำงานของไตลดลง
ภก.รชานนท หิรัญวงษ เภสัชกรปฏิบัติการ ฝายเภสัชกรรม โรงพยาบาลบางละมุง
หลักการและเหตุผล
จากการเฝาระวังโรคไมติดตอเรื้อรังระหวางปพ.ศ. 2549 – 2553 พบวาคนไทยมีอัตราปวยเปนโรคความดันโลหิตสูงมากที่สุด
รองลงมาเปนโรคเบาหวาน โรคเริ้อรังทางเดินหายใจสวนลาง โรคหัวใจขาดเลือด และโรคหลอดเลือดสมอง โดยมีอัตราปวยมากที่สุด
ในผูปวยกลุมอายุมากกวาหรือเทากับ 60 ปขึ้นไป ซึ่งภาวะแทรกซอนจากโรคเหลานี้ รวมกับอายุที่มากของผูปวยมักสงผลใหผูปวยกลุมนี้
มีการทำงานของไตที่ลดนอยลง ทำใหยาบางชนิดที่ถูกขับออกทางไตมีการสะสมมากเกินจนอาจทำใหเกิดอาการไมพึงประสงคจากยา
และอาจทำใหเกิดภาวะไตลมเหลวเฉียบพลันได การเขาไปมีสวนรวมของเภสัชกรในการติดตาม ดูแลและใหขอมูลขนาดยาที่เหมาะสม
กับผูปวยกลุมนี้ สามารถลดการเกิดอาการไมพึงประสงคจากการใชยา ลดการนอนโรงพยาบาลอันเนื่องมาจากปญหาเกี่ยวกับการใชยา
และลดอุบัติการณเกิดภาวะไตลมเหลวเฉียบพลันได
วัตถุประสงค
1. เพื่อใหผูปวยในที่มีการทำงานของไตลดลงไดรับขนาดยาที่เหมาะสมกับการทำงานของไตไมนอยกวารอยละ 80
2. เพื่อศึกษาคาใชจายทางตรงที่สามารถประหยัดไดจากการปรับขนาดยาใหเหมาะสมกับการทำงานของไต
ขั้นตอนการดำเนินงาน
รวบรวมขอมูลขนาดยาที่เหมาะสมกับการทำงานของไตที่ลดลง
ของยาทุกตัวในโรงพยาบาลและจัดทำเปนคูมือสำหรับใหขอมูลกับแพทย
สืบคนสูตรสำหรับคำนวณคาการทำงานของไตที่มีความเหมาะสม
พรอมกับสรางเครื่องมือชวยคำนวณ
สรางแบบบันทึกสำหรับใชในการติดตามการสั่งใชยา ติดตามคาการทำงาน
ของไตของผูปวย และกำหนดแนวทางการติดตาม การใหขอมูล
และอบรมเภสัชกรประจำงานบริบาลทางเภสัชกรรมผูปวยใน
ติดตามการสั่งใชยาในผูปวยในทุกรายที่มีอายุมากกวา 35 ป หรือมีคาซีรัมครีเอตินินมากกวา 1.0
เมื่อพบการสั่งใชยาที่ตองมีการปรับขนาดยา จึงดำเนินการใหขอมูลและปรึกษาแพทยเพื่อปรับขนาดยาใหเหมาะสม
กับการทำงานของไตที่ลดลง และดำเนินการติดตามตอเนื่องจนผูปวยถูกจำหนายออกจากโรงพยาบาล
ผลการดำเนินงาน
85
246
279
291 297
255 249
258
295
316
283 280
262
23
59 58
84
62 66
55 56 52
63
41 44 45
0
50
100
150
200
250
300
350
กค 54 สค 54 กย 54 ตค 54 พย 54 ธค 54 มค 55 กพ 55 มีค 55 เมย 55 พค 55 มิย 55 กค 55
ผูปวยที่ไดรับการติดตาม ผูปวยที่จำเปนตองไดรับการปรับขนาดยาใหเหมาะสม
จำนวนผูปวย (ราย)
แผนภูมิที่ 1 จำนวนผูปวยที่ไดรับการติดตาม และผูปวยที่จำเปนตองไดรับการปรับขนาดยาใหเหมาะสม
แผนภูมิที่ 2 รอยละของผูปวยไดรับขนาดยาที่เหมาะสมกอนและหลังใหขอมูลขนาดยา
57
42
36
60
39 38
33 34
44
38
29
27
31
86
81 82
77
74 75
80
85
83
85
73
76
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
กค 54 สค 54 กย 54 ตค 54 พย 54 ธค 54 มค 55 กพ 55 มีค 55 เมย 55 พค 55 มิย 55 กค 55
กอนใหขอมูล
หลังใหขอมูล
หลังการดำเนินงานตั้งแตเดือนสิงหาคม 2554 ถึงเดือนกรกฎาคม 2555
เปนระยะเวลา 12 เดือนพบวามีผูปวยที่ไดรับการติดตามการสั่งใชยา
จำนวน 3,311 ราย มีผูปวยที่จำเปนตองไดรับการปรับขนาดยาใหเหมาะสม
กับการทำงานของไตที่ลดลงจำนวน 685 ราย (รอยละ 21)
มีผูปวยที่ไดรับการปรับขนาดยาใหเหมาะสมกับการทำงานของไต
ที่ลดลงแลวจำนวน 267 ราย มีผูปวยที่ยังไมไดรับการปรับขนาดยา
ใหเหมาะสมกับการทำงานของไตที่ลดลงแลวจำนวน 418 ราย
จากผูปวยจำนวน 418 ราย ไดทำการใหขอมูลขนาดยา และปรึกษา
แพทยจำนวน 323 ราย โดยแพทยเห็นดวยกับคำปรึกษาจำนวน 280 ราย
ไมเห็นดวยกับคำปรึกษาจำนวน 43 ราย คิดเปนอัตราการยอมรับคำปรึกษา
(Acceptance rate) รอยละ 87 คิดเปนสัดสวนของการไดรับขนาดยา
ที่เหมาะสมกอนและหลังใหขอมูลขนาดยา และปรึกษาแพทยเทากับ
รอยละ 38 และ รอยละ 80 ตามลำดับ โดยมีผูปวยในที่มีการทำงานของไต
ลดลงไดรับขนาดยาที่เหมาะสมกับการทำงานของไตไมนอยกวารอยละ 80
ตามที่ตั้งเปาหมายไว
จากขอมูลในเดือนสิงหาคม 2554 เมื่อคิดคาใชจายทางตรงคือ
ราคายาหลังจากการปรึกษาแพทยเพื่อ พิจารณาปรับขนาดยาในผูปวย
25 ราย พบวาสามารถประหยัดคายาได 16,235.5 บาทตอ 1 เดือน
เมื่ออนุมานเปนคาใชจายที่ประหยัดไดตอ 1 ปจะไดประมาณ 194,826 บาท
เมื่อคิดชั่วโมงทำงานของเภสัชกรที่ทำงานนี้ 22 วัน * 4 ชั่วโมง
= 88 ชั่วโมง/เดือน จะไดคาใชจายทางตรงที่ประหยัดไดเมื่อเทียบกับ
ชั่วโมงทำงานของเภสัชกรเทากับ 184.5 บาท/ชั่วโมง
เปาหมาย