Si ndikojnë ato në shëndetin tonë…
Gjimnazi jopublik
“Atë Pjetër
Mëshkalla”

 Këshillat që duhen ndjekur për të ruajtur efektet e tyre Ushqimi i
bimëve përfshin elementë kimikë nga përbërja e të cilëve lindin
molekula të lëndëve të ndryshme. Nga këta elementë, më të
rëndësishmit për organizmin e njeriut janë: kaliumi, nitrogjeni
(azoti), fosfori, kalciumi, magneziumi, hekuri dhe sulfuri, nga të
cilët ekzistenca e tre elementëve kalium, nitrogjen dhe fosfor janë
mëse të domosdoshme. Në tokë gjenden elemente të tjerë që kanë
rëndësi jetike për trupin e bimës. Nga këta elementë, më të
rëndësishmit janë: jodi, natriumi, nikeli, bakri, magneziumi dhe
siliciumi. Sasia e tyre në tokë gjithmonë është e mjaftueshme, sepse
bimët thithin vetëm një pjesë shumë të vogël të tyre. Për t’u habitur
është fakti se të gjithë këta elementë në masa të përcaktuara (mikro-
mili dhe gramë) ndodhen në trup dhe çrregullimi i sasisë së secilit
prej tyre do të sillte moskoordinim midis pjesëve të trupit të njeriut,
të cilat mund edhe të dëmtoheshin. Gjithashtu, vlen për t’u
theksuar se përveç elementëve të lartpërmendur ka edhe elementë
të tjerë të ndryshëm, që ndodhen edhe në tokë por edhe në trup.
Më poshtë po përmendim elementët më të rëndësishëm.
03/26/15 2
Jozefina Lazri

 Kaliumi (K) Është elementi më i bollshëm në
qelizë. Trupi përmban rreth 250 miligramë kalium.
Qeliza luan një rol të rëndësishëm në reagimet
energjike, sintezën e proteinave, si dhe në ruajtjen e
ekuilibrit të acideve në trup. Megjithëse është e
nevojshme ekzistenca e kaliumit në regjimin
ushqimor, informacioni lidhur me nevojën e sasisë
minimale të tij është i paktë. Por studimet
shkencore tregojnë se ushqimet bimore janë të
pasura me këtë element.
03/26/15 3
Jozefina Lazri

 Natriumi (Na) Është elementi më i bollshëm në
likuidin (lëngun) e jashtëm të qelizave. Si një
elektrolit në likuidet jashtë qelizës, natriumi
ndihmon në ruajtjen e presionit osmotik jashtë
membranës së qelizës dhe ka një ndikim të njëjtë si
kaliumi brenda qelizës për ruajtjen natyrale të
balancës së ujit. Nevoja ditore për të është llogaritur
nga 3 në 7 gr.
03/26/15 4
Jozefina Lazri

 Hekuri (Fe) Është metali (element) më i bollshëm i
trupit dhe përbën rreth 0.004 për qind të peshës
trupore. Në mënyrë të natyrshme, sasia e tij varion
nga 3 në 5 gr. Por edhe kjo është e ndryshueshme,
sepse varet nga mosha, gjinia, madhësia, shëndeti
dhe sasia e rezervuar e tij në trup. Në të vërtetë,
hekuri është një lëndë me ngjyrë gjaku që
transporton oksigjen të mjaftueshëm për
frymëmarrje dhe gaz karbonik (dioksid karboni)
nga qelizat në mushkëri. Çdo ditë, trupi ynë me anë
të ushqimit përfiton 10 deri 30 miligramë hekur.
03/26/15 5
Jozefina Lazri

 Azoti (N) Organizmi ynë përmban sasi të mëdha
azoti, i cili luan një rol kryesor në strukturën e
proteinave. Fosfori (P) Luan një rol kryesor në
organizmin e njeriut, kryesisht në procesin e
marrjes apo të çlirimit të energjive të organizmit.
Kalciumi (Ca) Është një element mineral që përbën
1.5 deri në 2 për qind të peshës së trupit te
personat e rritur. Nga kjo sasi, 99 për qind e
kalciumit gjendet në kocka dhe te dhëmbët.
03/26/15 6
Jozefina Lazri

 Magneziumi (Mg) Në momentet e lindjes, në trupin
e njeriut ndodhet 0.5 gr, ndërsa në moshë të rritur
në trup ai ka një sasi 21 – 28 gr, ku 50-60 për qind
ndodhet në kocka dhe roli kryesor i tij është në
qelizat nervore për të lehtësuar funksionimin e tyre.
Sulfuri (S) Përbën 0.25 për qind të peshës trupore
të njeriut dhe ndodhet në çdo qelizë të trupit të
njeriut. Më tepër ndodhet në flokë, lëkurë dhe
thonj. Sulfuri vepron si një element antihelmues.
03/26/15 7
Jozefina Lazri

 Organizmi ynë përballet vazhdimisht ( në gjakun
qarkullues dhe në qeliza ) me disa lëndë mjaft të
dëmshme, të ashtuquajturat “radikale të lira”, të cilat
janë të pashmangshme pasi në pjesën më të madhe ato
janë produkte përfundimtare të metabolizmit të lëndëve
ushqyese, proteinave, yndyrnave, karbohidrateve etj..
Aktualisht është shtuar edhe një rrezik tjetër edhe më i
madh për organizmin tonë, i cili ka të bëjë me ndotjen e
mjedisit (ujit, ajrit dhe ushqimit ), kjo si pasojë e
zhvillimit të vrullshëm industrial e urban edhe në vëndin
tonë. Në këtë shkrim duam t`ju sensibilizojmë sado
pak, për t’u mbrojtur nga këto rreziqe që kërcënojnë
çdo ditë jetën tonë.
03/26/15 8
Esmeralda Gjonlulaj

 Radikalet e lira janë mjaft të dëmshme, e megjithatë
përderisa ato janë në qarkullimin e gjakut së bashku me
lëndët e nevojshme (glikogjenin, aminoacidet etj.)
shpërndahen në të gjithë organet, nga ku nuk përjashtohet
mundësia që të depërtojnë edhe në brendësi të qelizave,
duke shkaktuar dëmtime serioze të tyre. Radikalet e lira,
duke u përqëndruar në disa organe jetësore, luajnë një rol të
madh edhe në shfaqjen e disa sëmundjeve serioze si në
zemër, mushkëri e mëlci.Gjithashtu ato janë edhe shkaktaret
kryesorë të kancerit. Mbrojtja e organizmit nga radikalet e lira
arrihet nëpërmjet disa lëndëve që prodhohen nga vetë
organizmi, që njihen si antioksidantë. Gjithashtu ato mund të
merren edhe më anën e ushqimit të përditshëm ose
nëpërmjet suplementeve. Antioksidantet kryesorë janë
vitamina C, vitamina E, beta-karoteni dhe seleni. Aftësi të tilla
kanë edhe disa lëndë të tjera si koenzima Q10, zinku, acidi
gama-linoleik, l-cistina dhe glutina
03/26/15 9
Esmeralda Gjonlulaj

03/26/15 10
•Antimoni
•Arseniku
•Kadmimumi
•Kromi
•Bakri
•Mërkuri
•Beriliumi
•Nikeli
•Plumbi
•Zinku Esmeralda Gjonlulaj

 Antimoni vjen nga djegjet e fosileve .100mg te tij
shkaktojne vdekjen
03/26/15 11
Esmeralda Gjonlulaj

 Arseniku vjen nga pesticidet .130mg shkaktojne
kancer
03/26/15 12
Esmeralda Gjonlulaj

 Kadmiumi vjen nga prodhimi i baterive
,llaqeve,detergjenteve.Shkakton helmim.
03/26/15 13
Esmeralda Gjonlulaj

 Kromi vjen nga industria e galvanizmit.Shkakton
kancer me se tepermi te mushkerive.
03/26/15 14
Esmeralda Gjonlulaj

 Bakri eshte helmues vjen nga industria e
perpunimit te bakrit.Shkakton helmim dhe demton
melçine.
03/26/15 15
Esmeralda Gjonlulaj

 Merkuri vjen nga insekticidet.Helmimet me merkur
janë vdekjeprures.
03/26/15 16
Esmeralda Gjonlulaj

 Beriliumi vjen nga djegjet e fosileve.Shkakton
kancer!
03/26/15 17
Esmeralda Gjonlulaj

 Nikeli vjen nga perdorimi si katalizator dhe
perberes çeliqeve speciale eshte teper helmues
03/26/15 18
Esmeralda Gjonlulaj

 Seleni vjen nga perdorimi i gomes ,industrine
elektronike,eshte vdekjeprures dhe kancerogjen.
03/26/15 19
Esmeralda Gjonlulaj

 Plumbi vjen nga shkarkimet e tetraetilit te
plumbit.Ai eshte helmues dhe kancerogjen
03/26/15 20
Esmeralda Gjonlulaj

 Zinku vjen nga derdhjet fonderike ne industri. Ai
eshte helmues.
03/26/15 21
Esmeralda Gjonlulaj

 Trupi yne eshte nje makine tejet e nderlikuar. Ka me
mijera vjet qe njerezit perpiqen te kuptojne si
funksionon trupi yne e megjithate shume mistere nuk
jane zgjidhur si p.sh. si punon truri yne, perse na ze
lemza.Po nje gje tashme e dime me siguri: trupi yne
perbehet nga uji, karboni dhe disa elemente te thjeshta
kimike, qe mund te gjenden ngado. Ne te vertete, te
gjithe atomet e domosdoshme per ndertimin e trupit te
njeriut, mund t'i gjeni ne oborrin e shtepise
suaj.Imagjinoni sikur te ndertoni nga fillimi nje trup
njeriu, duke perdorur perberesit me te thjeshte te
mundshem. Per kete do t'ju duheshin vetem, 13
elemente kimike.
03/26/15 22
Esmeralda Gjonlulaj

 1. 65 % Oksigjen.
Elementi oksigjen ze dy te tretat e trupit tuaj, kryesisht ne
formen e ujit (H2O). Ju gjithashtu thithni oksigjen nga ajri sa
here qe merrni fryme.
2. 18 % Karbon.
Pothuajse nje e pesta e trupit tuaj eshte karbon - i njejti
element nga i cili perbehet qymyri, diamanti dhe grafiti i lapsit.
Atomet e karbonit krijojne zinxhire te gjate, duke formuar
boshtin e te gjitha molekulave me komplekse brenda jush.
3. 10 % Hidrogjen.
Hidrogjeni eshte elementi me i zakonshem ne gjithesi e
njekohesisht ka edhe atomet me te vogla.
4. 3 % Azot.
Nje thes me pleh kimik permban thuajse te njejten sasi azoti
sa nje trup mesatar njeriu.Azoti eshte nje nga perberesit kryesore
te muskujve tuaj. Ai eshte edhe perberesi kryesor i ajrit.
03/26/15 23
Esmeralda Gjonlulaj

 5. 1 % Fosfor.
Ky element ben qe te ndizen flake kunjat e
shkrepesve. Ai gjithashtu forcon dhembet dhe
kockat tuaja, formon membranat e qelizave dhe
ndihmon ne transmetimin e energjise.
6. 0,35 % Kalcium.
Sapuni i tualetit perbehet nga kalciumi. Kalciumi
gjithashtu i mban levizjet e trupit tuaj te
baraspeshuara kimikisht.
7. 0,15 % Klor.
Klori eshte nje gaz i gjelber vdekjeprures, qe
perdoret per te prodhuar zbardhuesit. Ne trupin e
njeriut, ai lidhet me natriumin duke formuar kripen
e gjelles (klorurin e natriumit).
03/26/15 24
Esmeralda Gjonlulaj

 8. 0,15 % Natrium.
Natriumi eshte gjysma tjeter e klorurit te natriumit (kripes).
Natriumi i ben levizjet e trupit tuaj po aq te kripura sa edhe uji i
detit.
9. 0,05 % Magnez.
Drita e bardhe ndriçuese e fishekzjarreve vjen nga djegia e
magnezit. Ne trupin tuaj magnezi forcon sistemin tuaj imunitar
dhe ndihmon ne gjallerimin e nervave dhe tkurrjen e muskujve.
(10. 0,25 %) Squfur.
Kalciumi eshte elementi qe i ben te forta guaskat e detit,
shkumesin dhe mermerin. Ai ben te njejten gje me dhembet
dhe kockat tuaja dhe, gjithashtu, mban ne pune zemren dhe
muskujt tuaj.
12. 0,008 % Hekur.
Ne gjakun tuaj ka hekur te mjaftueshem sa per nje gozhde.
Hekuri, kur lidhet me oksigjenin behet i gjakut, dhe kjo eshte
arsyeja pse gjaku dhe ndryshku jane te kuq.
13. 0,00004 % Jod.
03/26/15 25
Esmeralda Gjonlulaj

 Prishja e raporteve mes sasisë së karbohidrateve, yndyrave,
proteinave, vitaminave e kripërave minerale po bëhet shkak i
shfaqjes së një sërë sëmundjesh të rënda në shëndetin e
shqiptarëve. Referuar të dhënave tëraportuara nga strukturat e
shëndetit publik rezulton se shqiptarët vuajnë nga kequshqyerja,
e cila po lëgjurmë të rënda në shëndetin e tyre. Balancimi i
elementëve të përmendur më lart sipas një skeme të
caktuarndihmon në mbajtjen e një diete të shëndetshme që na
ndihmon të jetojmë më gjatë dhe larg sëmundjeve.Varfëria apo
neglizhenca e theksuar në pasurimin e ditës ushqimore të
përditshme është bërë shkak ishpërthimit të qindra sëmundjeve
të ndryshme, të cilat kanë bërë edhe më të vështirë jetesën.
03/26/15 26
Punoi:Emiljana
Rushaj

 Përballë këtyretreguesve bluzat e bardha po i mëshojnë gjithnjë
e më shumë idesë së një diete të shëndetshme e pasur
me tëgjitha vitaminat, karbohidratet, yndyrat dhe proteinat e
nevojshme, të cilat e mbrojnë organizmin nga tëpapriturat e
hidhura. Gjysma e energjisë që prodhohet nga dieta e
përditshme duhet të ketë origjinën ngaushqime të pasura
me karbohidrate. Konkretisht marrja e sasive të duhura
të karbohidrateve shpesh herëneglizhohet, e cila më pas ndikon
direkt në peshën trupore, nivelin e sheqerit në gjak. Mungesa e
sasisë sëduhur të karbohidrateve ndikon në shfaqjen e
obezitetit, diabetit tip 2 dhe sëmundjeve të zemrës, kancerit
tëgjirit, si dhe të zorrës së trashë. Një ndër rekomandimet e
bëra për një jetesë të shëndetshme është ndalimi iabuzimeve
me yndyrat që janë vrasësit e heshtur që po dëmtojnë shëndetin
e shqiptarëve në ditët e sotme.
03/26/15 27
Punoi:Emiljana
Rushaj

 Perimet janë të pasura me vitamina A dhe C, si dhe
përmbajnë sasia të konsiderueshme kalciumi
hekurikaliumi, magnezi e bashkë me kripëra të tjera
minerale. Ky grup furnizon organizmin edhe me një sasi
tëcaktuar karbohidratesh. Perimet me gjethe e me
ngjyrë jeshile më të errët kanë vlera më të larta
ushqyese.Konsumi i perimeve është i domosdoshëm për të
ndaluar mungesën e vitaminës A dhe hekurit. Këto
vitamina janë shumë të rëndësishme për vetitë e forta
antioksiduese. Veti të cilat neutralizojnë efektin e
radikaleve të liraqë janë substanca të prodhuara gjatë
proceseve normale të organizmit, por që janë shumë të
rrezikshme nësenuk neutralizohen.
03/26/15 28
Punoi:Emiljana
Rushaj

 Radikalet e lira mendohen se luajnë rol
në sëmundjet e zemrës, plakjen dhe
sëmundjetkanceroze. Përveç vitaminës D trupi
nuk mund ti prodhoje vete këto substanca, ndaj
shfaqet e nevojshme qëmungesat e tyre
të plotësohen domosdoshmërish nëpërmjet
dietës së përditshme ushqimore.
konkretishtvitamina D prodhohet nga organizmi
kur lëkura ekspozohet ndaj rrezeve të diellit.
Mungesa e zgjatur e një llojtë caktuar ushqimi
mund të çojë në shfaqjen e sëmundjeve siç
mund të jetë mungesa e vitaminës A që çon
nëshfaqjen e verbimit.
03/26/15 29
Punoi:Emiljana
Rushaj

 Kjo lloj anemie zhvillohet për shkak të
mungesës së hekurit në organizëm, i cili
është pjesë përbërëse ehemoglobinës,
substancës e cila lidh dhe
bart oksigjenin.Qelizat e kuqe të gjakut
krijohen në palcën e kockavedhe qarkullojnë
në gjak. Ata kanë një jetëgjatësi prej
afro katër muajsh. Për të prodhuar qelizat e
kuqe, trupi kanevojë për hekur, si edhe
për vitaminë B12 dhe acid folik (një vitaminë
tjetër e grupit të vitaminave B). Nëse
kamungesë të ndonjërës prej këtyre
përbërësve, atëherë zhvillohet anemia.
03/26/15 30
Punoi:Emiljana
Rushaj

 Anemia e shkaktuar nga mungesa ehekurit
është lloji më i shpeshtë i anemisë. Kjo lloj
anemie është më e shprehur te femrat të
cilat pinë duhan,hanë ushqim të paktë me
hekur dhe kanë periudha të ashpra
menstruale. Po ashtu kjo është një sëmundje
që shfaqet shpesh te vegjetarianët, pasi
mishi i kuq është burimi më i pasur i hekurit
nga ushqimi.mungesa ehekurit mund të
shkaktojë:ndjenjë djegieje në gjuhë,thatësi
në gojë dhe fyt,dhimbje në këndet
e gojës,ndjenjë endryshuar e prekjes,thonj
të brishtë, në formë të lugës me vija
vertikale dhe uri e pangopur për ushqime
tëcaktuar a flokë të brishta,përtypje e
vështirësuar.
03/26/15 31
Punoi:Emiljana
Rushaj

 Është shumë i nevojshëm për skeletin e gjymtyrët .Magnezi
që ndodhet te hurmat e Arabisë është shumë idobishëm për
nervat , ai është i njohur me emrin qetësues , sepse mungesa
e tij shkakton pagjumësi, dobësi,dhimbje të ndryshme në
trup, dhimbje koke kronike , ngurtësim të muskujve ,
ligamenteve, fibrave muskuloredhe kyçeve. Ai neutralizon
efektin e helmeve acide, i nevojshëm për punën e trurit dhe
të mushkërive.NATRIUMI GJENDET TEK: proshute ,
ullinj , zarzavateHEKURI GJENDET TEK: thjerrez, bizele,
spinaq, lulelaker,KALIUMI GJENDET TEK: banana,
pjeperKALCIUMI GJENDET TEK : limon, bylmeteSULFURI
GJENDET TEK : lakra, patellxhan.FOSFORI GJENDET TEK :
dritherat.

03/26/15 32
Punoi:Emiljana
Rushaj

03/26/15 33
•Elementët e grupit të 1A janë shumë të rëndësishëm në dietën e
njeriut, sepse ato formojnë përbërje, të cilat janë të pranishme në
organizëm në formën e tretësirave jonike. Të gjitha jonet mbajnë
ngarkesa elektrike kështu ato janë tretësira elektrolitike mjaft të
mira. Dy nga jonet më të rëndësishme të cilat gjenden nëtrupin e
njeriut janë jonet K+
dhe jonet Na+
.
Punoi:Emiljana
Rushaj

 Të dy këta jone lehtësojnë ndjeshëm
transmetimin e impulseve nervore dhe
kontrollojnë sasine e ujit të mbajtur nga
qelizat. Jonet Na gjendën kryesisht në
fluidet jashtë qelizes, ndërsa jonet K
gjenden në fluidet brenda qelizës. Gjithashtu
anionet klorur janë të pranishme ne këto
fluide për të balancuar ngarkesat elektrike të
kationeve të Na dhe K. Përqëndrimet
jonormale elektrolitike në serumet e gjakut
mund të ndikojnë në shfaqjen e sëmundjeve
të ndryshme. Jonet përqëndrimet e të cilave
mund të preken si rezultat i ndonjë
sëmundje të ndryshme janë: Na+
, K +
, Cl-
dhe
HCO3
-
.
03/26/15 34
Punoi:Emiljana
Rushaj

 Ne trupin tuaj ka me pak se nje maje luge jod,
megjithate, pa te do te vdisnit. Jepini jod larvave
dhe ato kthehen ne bretkosa.Per nje trup te
perkryer ju nevojitet gjithashtu nje sasi e vogel bakri,
zinku, mangani, kobalti, litiumi, stronciumi,
alumini, silici, plumbi dhe arseniku. Nje trup
mesatar permban edhe rreth 90 miligram
uran.Trupin e njeriut nuk do te mund ta ndertoni
kurre vetem duke perzier elementet kimike. Kjo do
te ishte njesoj si te prisje nje stuhi ne nje fushe
mbeturinash te ndertonte nje avion reaktiv. Per ta
bere kete, duhet te filloni te punoni me blloqe
ndertimi te pershtatshme.
03/26/15 35
Punoi:Kristiana
Gryka

 Prishja e raporteve mes sasisë së karbohidrateve,
yndyrave, proteinave, vitaminave e kripërave
minerale po bëhet shkak i shfaqjes së një sërë
sëmundjesh të rënda në shëndetin e shqiptarëve.
Referuar të dhënave tëraportuara nga strukturat e
shëndetit publik rezulton se shqiptarët vuajnë nga
kequshqyerja, e cila po lëgjurmë të rënda në
shëndetin e tyre. Balancimi i elementëve të
përmendur më lart sipas një skeme të
caktuarndihmon në mbajtjen e një diete të
shëndetshme që na ndihmon të jetojmë më gjatë
dhe larg sëmundjeve.
03/26/15 36
Punoi:Kristiana
Gryka

 Varfëria apo neglizhenca e theksuar në
pasurimin e ditës ushqimore të përditshme
është bërë shkak ishpërthimit të qindra
sëmundjeve të ndryshme, të cilat kanë bërë
edhe më të vështirë jetesën. Përballë
këtyretreguesve bluzat e bardha po i
mëshojnë gjithnjë e më shumë idesë së një
diete të shëndetshme e pasur me tëgjitha
vitaminat, karbohidratet, yndyrat dhe
proteinat e nevojshme, të cilat e mbrojnë
organizmin nga tëpapriturat e hidhura.
Gjysma e energjisë që prodhohet nga dieta e
përditshme duhet të ketë origjinën
ngaushqime të pasura me karbohidrate.
03/26/15 37
Punoi:Kristiana
Gryka

 Konkretisht marrja e sasive të duhura
të karbohidrateve shpesh herë neglizhohet, e
cila më pas ndikon direkt në peshën trupore,
nivelin e sheqerit në gjak. Mungesa e sasisë
sëduhur të karbohidrateve ndikon në
shfaqjen e obezitetit, diabetit tip 2 dhe
sëmundjeve të zemrës, kancerit tëgjirit, si
dhe të zorrës së trashë. Një ndër
rekomandimet e bëra për një jetesë të
shëndetshme është ndalimi iabuzimeve me
yndyrat që janë vrasësit e heshtur që
po dëmtojnë shëndetin e shqiptarëve në
ditët e sotme.
03/26/15 38
Punoi:Kristiana
Gryka

03/26/15 39
Rëndësia biologjike e disa elementëve të grupit të
parë dhe dias përdorime të rëndësishe të tyre.
Jonet Na+
dhe K+
bëjnë pjesë në përbërjen e
organizmit dhe të gjallesave, dhe luajnë një rol
shumë të rendesishëm në to. Jonet Na ndërhyjnë
në rregullimin e teysnisë osmotike në brëndësi të
organizmit të njeriut dhe të kafshëve, me një
mekanizëm që rregullon përqëndrim të
pandryshuëshëm të joneve Na në to. Nëse
përqëndrimi i joneve Na rritet më shumë, në
organizëm shfaqet siptoma e etjes, gjë që sjell
patjetër nevojën e futjes së sasive të reja të ujit në
të për të ulur përqëndrimin e joneve Na. Nëse në
të kundërt, përqëndimi i joneve Na është i ulët, uji i
tepërt eleminohet nga organizmi.
Punoi:Kristiana
Gryka

 Në intervele pak a shumë të rregullta njeriu
duhet të pijë dhe po kështu në intervale pak
a shumë të rregullta duhet të eleminojë ujin.
Jonet Na dhe K ndërhyjne në transmetimin e
impulseve nervore. Ata ndodhen rregullisht
ne sipërfaqen e jashtme të nervave. N ë
vijim për cdo ngacmim, jonet Na dhe K
kalojnë membranën qelizore dhe hyjnë në
atë pjesë të nervit që ndodhet pranë
ngacmuesit dhe modifikojnë gjëndjen e
ngarkesave elektrike rreth bërthamës. Jonet
K janë të rëndësishme dhe gjendën në
brendësi të qelizave. Ata luajnë rol kryesor
në jetën e bimëvë
03/26/15 40
Punoi:Kristiana
Gryka

03/26/15 41