Kỷ yếu hội thào về CTXH tại ĐH Mở TP. HCM năm 2000

1. BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
ÑAÏI HOÏC MÔÛ BAÙN COÂNG THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH
KHOA PHUÏ NÖÕ HOÏC
**********
KYÛ YEÁU HOÄI THAÛO QUOÁC TEÁ
“NGHIEÂN CÖÙU, ÑAØO TAÏO VAØ THÖÏC HAØNH
COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI TAÏI VIEÄT NAM :
HIEÄN TRAÏNG VAØ TÖÔNG LAI”
Vôùi söï taøi trôï cuûa toå chöùc Radda Barnen
Töø ngaøy18 ñeán 20 thaùng 12 naêm 2000
Taïi ÑAÏI HOÏC MÔÛ BAÙN COÂNG TP. HOÀ CHÍ MINH
NAÊM 2001

2. MUÏC LUÏC
*****
Baøi phaùt bieåu khai maïc Hoäi thaûo cuûa OÂng Leâ Theá Doõng, Hieäu
9
tröôûng, Ñaïi Hoïc Môû - Baùn coâng TP. HCM …………………………...
Phöông höôùng ñaøo taïo CTXH cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo.
Tham luaän 1 :
(OÂng Ñoã Vaên Chöøng, Vuï tröôûng Vuï Ñaïi hoïc, Boä GD-ÑT) …………….. 11
Giaûng daïy Coâng taùc xaõ hoäi taïi Khoa Phuï Nöõ Hoïc, Ñaïi Hoïc Môû –
Tham luaän 2 :
Baùn Coâng TP. HCM
13
(TS Thaùi Thò Ngoïc Dö, Tröôûng Khoa PNH) …………………………….
Söï ñoùng goùp cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû Quoác teá vaøo söï phaùt
Tham luaän 3 :
trieån cuûa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam.
19
(Baø Britta Ostrom, Radda Barnen) ………………………………………
Quaù trình lòch söû vaø ñaëc ñieåm cuûa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi taïi VN.
Tham luaän 4 :
(Baø Nguyeãn Thò Oanh, Th.s. Hoäi Taâm lyù vaø Giaùo duïc hoïc TP. Hoà Chí
23
Minh) ……………………………………………………………………...
Coâng taùc xaõ hoäi : Moät ngheà chuyeân moân nhieàu thöû thaùch.
Tham luaän 5 :
34
(TS Robert Doyle, ÑH Charles Sturt, Australia) ………………………..
Giaùo duïc Coâng taùc xaõ hoäi vaø nhöõng vaán ñeà ñaøo taïo taïi Singapore
Tham luaän 6 :
vaø Anh quoác.
(Baø Catherine Briscoe, Khoa Coâng taùc xaõ hoäi vaø Taâm lyù, Ñaïi hoïc
42
quoác gia Singapore) ………………………………………………….………...
Nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa söï phaùt trieån ngaønh Coâng taùc xaõ hoäi taïi
Tham luaän 7 :
AÂu Chaâu.
(GS. TS Sven Hessle, ÑH Stockholm, Thuïy Ñieån) ………….………… 51
Tham luaän 8 : Thöïc taäp coâng taùc xaõ hoäi trong coâng taùc ñaøo taïo taïi Khoa Phuï Nöõ
Hoïc.
(Baø Nguyeãn Thò Nhaãn, Khoa Phuï Nöõ Hoïc) …………………………….. 58
2

3. Tham luaän 9 : Tröôøng Cao ñaúng Lao ñoäng – Xaõ hoäi vôùi ñaøo taïo Coâng taùc xaõ hoäi.
61
(TS Nguyeãn Tieäp, Hieäu tröôûng, Tröôøng CÑLÑXH, Boä LÑ-TBXH) …………...
Tham luaän 10 : ÖÙng duïng coâng taùc xaõ hoäi trong caùc hoaït ñoäng cuûa Hoäi Lieân Hieäp
Thanh nieân Vieät Nam.
(Baø Traàn Tieát haïnh, GÑ TTCTXH TTN) ……………………………….. 64
Tham luaän 11 : Nhu caàu ñaøo taïo nhaân vieân coâng taùc xaõ hoäi trong ngaønh LÑ-TBXH
taïi TP. Hoà Chí Minh.
(Baø Voõ Thò Baïch Tuyeát, GÑ Sôû LÑ-TBXH TP. HCM) ………………… 70
Tham luaän 12 : Coâng taùc xaõ hoäi cuûa Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam.
72
(PGS Nguyeãn Thò Hoäi, PCT Hoäi CTÑ Vieät Nam) ……………………...
Tham luaän 13 : Chaân dung nhaân vieân xaõ hoäi taïi Vieät Nam hieän nay.
76
(Th.S. Nguyeãn Ngoïc Laâm, Khoa Phuï Nöõ Hoïc ) ………………………...
Tham luaän 14 : Nhu caàu thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi taïi caùc cô sôû cuûa Löïc löôïng
Thanh nieân Xung phong TP. HCM
(OÂng Danh Quyù, GÑ TT Nhò Xuaân, TNXP TP. HCM) ………………… 84
Tham luaän 15 : ÖÙng duïng phöông phaùp CTXH trong caùc hoaït ñoäng cuûa Hoäi Lieân
Hieäp Phuï Nöõ Huyeän Chaâu Thaønh, Tænh An Giang.
(Baø Mai Thò Kim Hoaøng, Chuû tòch Hoäi Phuï Nöõ Huyeän Chaâu Thaønh,
Tænh An Giang) …………………………………………………………... 87
Tham luaän 16 : Ñöa coâng taùc xaõ hoäi vaøo caùc döï aùn phaùt trieån vaø xuùc tieán moái lieân
keát giöõa caùc nhaân vieân xaõ hoäi.
(Th.S. Nguyeãn Thò Haûi, Phoøng NC CTXH) …………………………….. 91
Tham luaän 17 : ÖÙng duïng CTXH chuyeân nghieäp vaøo caùc chöông trình baûo veä chaêm
soùc treû em coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên cuûa Hoäi BTTE TP.HCM
(Baø Nguyeãn Thò Chaâu, Quyõ BTTE TP. HCM) …………………………. 95
Keát quaû thaûo luaän nhoùm ………………………………………………. 99
CHÖÔNG TRÌNH HOÄI THAÛO QUOÁC TEÁ
3

4. “NGHIEÂN CÖÙU, ÑAØO TAÏO VAØ THÖÏC HAØNH COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI
TAÏI VIEÄT NAM : HIEÄN TRAÏNG VAØ VIEÃN CAÛNH TÖÔNG LAI”
Chieàu ngaøy 17.12.2000 :
Töø 14g00 ñeán 16g30 : Ñaïi bieåu ñaêng kyù vaø nhaän taøi lieäu
Ñòa ñieåm : Ñaïi Hoïc Môû Baùn Coâng TP. Hoà Chí Minh
Soá 97 Voõ Vaên Taàn, Quaän 3, TP. Hoà Chí Minh
NGAØY 1 ( 18.12. 2000)
Buoåi saùng :
Töø 7g30 ñeán 8g30 : Ñaïi bieåu tieáp tuïc ñaêng kyù vaø nhaän taøi lieäu
Giôùi thieäu Ñaïi bieåu, Chuû toïa Ñoaøn, phaùt bieåu cuûa OÂng
8.30 – 9.00 Khai maïc Hoäi Leâ Theá Doõng, Hieäu tröôûng Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng TP.
thaûo Hoà Chí Minh, phaùt bieåu cuûa Baø Phaïm Phöông Thaûo,
Phoù Chuû tòch, UÛy Ban Nhaân Daân TP. HCM
Phöông höôùng ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi cuûa Boä Giaùo
9.00 – 9.30 Tham luaän 1 duïc vaø Ñaøo taïo ( OÂng Ñoã Vaên Chöøng, Vuï Tröôûng Vuï
Ñaïi hoïc, Boä GD vaø ÑT )
Giaûng daïy coâng taùc xaõ hoäi taïi Khoa Phuï nöõ hoïc, Ñaïi
9.30 – 10.00 Tham luaän 2 Hoïc Môû – Baùn Coâng TP. HCM
( TS. Thaùi Thò Ngoïc Dö, Tröôûng Khoa Phuï Nöõ Hoïc )
10.00 – 10.30 Giaûi lao
Söï ñoùng goùp cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû quoác teá vaøo
10.30 – 11.00 Tham luaän 3 söï phaùt trieån cuûa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam
( Baø Britta Ostrom, Radda Barnen )
Quaù trình lòch söû vaø ñaëc ñieåm cuûa ngaønh coâng taùc xaõ
11.00 – 11.30 Tham luaän 4 hoäi taïi Vieät Nam
( Th.s. Nguyeãn Thò Oanh, Hoäi Taâm lyù vaø Giaùo duïc hoïc
TP. HCM )
4

5. AÊn tröa Nhaø haøng Thaéng Lôïi ( Victory ) soá 14 Voõ Vaên Taàn,
Quaän 3, TP. HCM.
Buoåi chieàu :
Coâng taùc xaõ hoäi : moät ngheà chuyeân moân nhieàu thöû
14.00 – 14.30 Tham luaän 5 thaùch
( TS. Robert Doyle, Ñaïi hoïc Charles Sturt, UÙc )
Giaùo duïc coâng taùc xaõ hoäi vaø caùc vaán ñeà ñaøo taïo taïi
Singapore vaø Anh quoác ( Baø Catherine Briscoe, Khoa
14.30 – 15.00 Tham luaän 6 Coâng taùc xaõ hoäi vaø Taâm lyù, Ñaïi hoïc Quoác gia
Singapore )
Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa söï phaùt trieån ngaønh coâng taùc xaõ
hoäi taïi AÂu Chaâu
15.00 – 15.30 Tham luaän 7
( TS. Sven Hessle, giaùo sö CTXH taïi Ñaïi hoïc
Stockholm, Thuïy Ñieån )
15.30 – 15.45 Giaûi lao
Nhoùm 1 : Chuùng ta phaûi laøm gì ñeå thuùc ñaåy ngaønh
coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam phaùt trieån ?
15.45 – 17.00 Thaûo luaän nhoùm Nhoùm 2 : Ñaøo taïo nhaân vieân xaõ hoäi nhö theá naøo ñeå
( 3 nhoùm ) ñaùp öùng vôùi tình hình phaùt trieån xaõ hoäi hieän nay cuûa
Vieät Nam ?
Nhoùm 3 : Neàn taûng phaùp lyù nhö theá naøo ñeå baûo ñaûm
cho thöïc thi ngheà nghieäp ?
17.30 - 20.00 Tieäc chieâu ñaõi taïi Nhaø haøng Chancery, laàu 7, soá 196 Nguyeãn Thò Minh Khai,
TP. Hoà Chí Minh
5

6. NGAØY 2 ( 19.12. 2000 )
BUOÅI SAÙNG :
8.30 - 8.45 Baùo caùo keát quaû Caùc thö kyù cuûa 3 nhoùm baùo caùo
thaûo luaän nhoùm
Thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi trong chöông trình ñaøo taïo
8.45 - 9.15 Tham luaän 8 taïi Khoa Phuï nöõ hoïc
( Baø Nguyeãn Thò Nhaãn, giaûng vieân Khoa Phuï nöõ hoïc )
Tröôøng Cao ñaúng Lao ñoäng – Xaõ hoäi vôùi ñaøo taïo coâng
9.15 – 9g30 Tham luaän 9 taùc xaõ hoäi
( TS. Nguyeãn Tieäp, Hieäu tröôûng Tröôøng CÑLÑXH, Boä
LÑ-TBXH )
ÖÙng duïng coâng taùc xaõ hoäi trong caùc hoaït ñoäng cuûa Hoäi
9.30 – 9g45 Tham luaän 10 Lieân Hieäp Thanh Nieân Vieät Nam ( Baø Traàn Tieát Haïnh,
Giaùm ñoác Trung taâm Coâng taùc xaõ hoäi Thanh thieáu
nieân)
9g45 – 10g15 Giaûi lao
Nhu caàu ñaøo taïo nhaân vieân xaõ hoäi trong ngaønh Lao
10.15 - 10.30 Tham luaän 11 Ñoäng, Thöông binh vaø Xaõ hoäi taïi TP. Hoà Chí Minh
( Baø Voõ Thò Baïch Tuyeát, Giaùm ñoác Sôû LÑ-TBXH TP.
HCM)
10.30 - 10.45 Tham luaän 12 Coâng taùc xaõ hoäi cuûa Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam
( PGS Nguyeãn Thò Hoäi, Phoù Chuû tòch Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû
Vieät Nam )
6

7. 10.45 - 11.15 Tham luaän 13 Chaân dung nhaân vieân xaõ hoäi taïi Vieät Nam hieän nay
(Th.s. Nguyeãn Ngoïc Laâm, giaûng vieân Khoa Phuï Nöõ
Hoïc)
Nhoùm 1 : Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên maø nhaân vieân xaõ
hoäi gaëp phaûi khi laøm vieäc vôùi caùc ñoái töôïng vaø caùc beân
ñoái taùc.
Thaûo luaän nhoùm
11.15 – 11.45
( 3 nhoùm ) Nhoùm 2 : Vaên hoùa Vieät nam vaø Coâng taùc xaõ hoäi : thuaän
lôïi vaø khoù khaên
Nhoùm 3 : Nhöõng vaán ñeà gì caàn quan taâm khi xaây döïng caùc
giaù trò ñaïo ñöùc ngheà nghieäp cho ngaønh coâng taùc xaõ hoäi
Vieät Nam ?
AÊn tröa Nhaø haøng Thaéng Lôïi ( Victory ) soá 14 Voõ Vaên Taàn,
Quaän 3, TP. HCM.
Tham quan cô sôû
Buoåi chieàu :
Cô sôû 1 Maùi AÁm Hoa Hoàng nhoû, 55/2B Traàn Xuaân Soaïn, P.
Taân Kieång, Quaän 7, TP. HCM
Cô sôû 2 Trung taâm Giaùo duïc, Daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm
Nhò Xuaân, Hoùc moân, AÁp 5, Xaõ Xuaân Thaùi Sôn, TP.
14.00 – 17.00 HCM
Cô sôû 3 Chöông trình phaùt trieån coäng ñoàng Caàu Haøn, Phöôøng
Taân Thuaän Taây, Quaän 7, TP. HCM
Cô sôû 4 Chöông trình Chaêm soùc Treû khuyeát taät taïi coäng ñoàng,
Xaõ Leâ Minh Xuaân, huyeän Bình Chaùnh, TP. HCM
7

8. NGAØY 3 ( 20.12. 2000 )
Buoåi saùng :
8.30 - 8.45 Baùo caùo keát quaû Caùc thö kyù cuûa 3 nhoùm baùo caùo
thaûo luaän nhoùm
Nhu caàu thöïc haønh CTXH taïi caùc cô sôû cuûa Thanh
8.45 - 9.30 Tham luaän 14 nieân xung phong TP. HCM
( OÂng Danh Quyù, Giaùm ñoác Trung Taâm Nhò Xuaân,
Thanh Nieân Xung Phong)
ÖÙng duïng phöông phaùp CTXH trong caùc hoaït ñoäng
9.30 - 9.45 Tham luaän 15 cuûa Hoäi LH Phuï nöõ Huyeän Chaâu Thaønh, An Giang
( Baø Mai Thò Kim Hoaøng, Chuû tòch Hoäi LHPN Chaâu
Thaønh, An Giang )
Ñöa Coâng taùc xaõ hoäi vaøo caùc döï aùn phaùt trieån vaø xuùc
9.45 - 10.00 Tham luaän 16 tieán moái lieân keát giöõa caùc nhaân vieân xaõ hoäi
( Th.s. Nguyeãn Thò Haûi, Phoøng NC-CTXH )
10.00 - 10.30 Giaûi lao
ÖÙng duïng coâng taùc xaõ hoäi chuyeân nghieäp vaøo caùc
10.30 - 10.40 Tham luaän 17 chöông trình baûo veä chaêm soùc treû em coù hoaøn caûnh ñaëc
bieät khoù khaên cuûa hoäi baûo trôï treû em TP. HCM
( Nguyeãn thò Chaâu, Hoäi baûo trôï treû em tp.hoà chí minh )
11.00 - 11.30 Toång keát Hoäi thaûo
11.30 - 12.00 Beá maïc Hoäi thaûo Phaùt bieåu beá maïc Hoäi thaûo
8

9. BAØI PHAÙT BIEÅU KHAI MAÏC HOÄI THAÛO QUOÁC TEÁ
“Ñaøo taïo, nghieân cöùu vaø thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam :
Hieän taïi vaø Töông lai”
OÂng Leâ Theá Doõng
Hieäu tröôûng, ÑH Môû – Baùn Coâng TP. HCM
Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng TP. HCM raát haân haïnh vaø vui möøng ñoùn tieáp caùc quyù vò ñaïi bieåu khaép
moïi mieàn ñaát nöôùc Vieät Nam vaø töø caùc toå chöùc xaõ hoäi, Ñaïi hoïc nöôùc ngoaøi ñeán tham döï Hoäi
thaûo quoác teá laàn ñaàu tieân taïi Vieät Nam veà vaán ñeà “ñaøo taïo, nghieân cöùu vaø thöïc haønh coâng taùc
xaõ hoäi taïi Vieät Nam”.
Nhö quyù vò ñaïi bieåu ñaõ bieát, Vieät Nam, sau nhöõng naêm daøi chieán tranh choáng xaâm löôïc vaø
thoáng nhaát ñaát nöôùc, ñang noã löïc haøn gaén nhöõng veát thöông do chieán tranh gaây ra, ñang xaây
döïng moät heä thoáng an sinh xaõ hoäi ngaøy caøng hoaøn chænh hôn vôùi nhöõng chính saùch xaõ hoäi lôùn
nhö Xoùa ñoùi giaûm ngheøo, chaêm soùc söùc khoûe cho ngöôøi ngheøo, chaêm soùc vaø baûo veä treû em,
naâng cao naêng löïc cho phuï nöõ, phoøng choáng ma tuùy, HIV/AIDS v.v… nhaèm giaûm khoaûng caùch
giaøu – ngheøo, taïo cô hoäi cho ngöôøi bò thieät thoøi vaø xaây döïng moät xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån vaø
toát ñeïp hôn nhö Baùc Hoà ñaõ haèng mong öôùc luùc coøn sinh thôøi. Tuy nhieân, trong quaù trình phaùt
trieån kinh teá, Vieät Nam cuõng caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi khoâng traùnh khoûi nhöõng vaán ñeà mang
tính thôøi ñaïi vaø ñang coá gaéng ñaåy luøi caùc teä naïn xaõ hoäi.
Trong thôøi ñieåm caùc vaán ñeà xaõ hoäi phaùt trieån nhö hieän nay, nhu caàu nghieân cöùu vaø ñaøo taïo
chuyeân moân trong laõnh vöïc coâng taùc xaõ hoäi ñaõ trôû neân caáp baùch hôn bao giôø heát. Söï hình thaønh
ñaàu tieân vaø duy nhaát cuûa Khoa Phuï Nöõ Hoïc taïi Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng Tp. Hoà chí Minh vaøo
naêm 1992 ñaõ ñaùnh daáu cho böôùc khôûi ñaàu khoâi phuïc ngaønh coâng taùc xaõ hoäi nhö laø moät khoa
hoïc taïi Vieät Nam, ñoàng thôøi cuõng laø moät böôùc hoøa nhaäp vôùi xu höôùng phaùt trieån beàn vöõng cuûa
theá giôùi khi chuùng ta quan taâm ñeán vaán ñeà giôùi vaø treû em trong tieán trình phaùt trieån xaõ hoäi. Töø
naêm 1992 ñeán nay, qua caùc khoùa hoïc chính quy heä cöû nhaân, Khoa Phuï Nöõ Hoïc ñaõ cung caáp cho
caû nöôùc moät ñoäi nguõ chuyeân nghieäp vaø hoï ñang cuøng vôùi nhöõng ngöôøi keùm may maén taïi nhöõng
coäng ñoàng ngheøo hay cuøng vôùi treû em ñöôøng phoá, cuøng vôùi ngöôøi nghieän, ngöôøi nhieãm
HIV/AIDS, giuùp hoï taùi hoäi nhaäp cuoäc soáng bình thöôøng. Cuõng trong thôøi gian naøy, Khoa Phuï
Nöõ Hoïc ñaõ toå chöùc nhieàu khoùa taäp huaán ngaén haïn veà coâng taùc xaõ hoäi vaø phaùt trieån coäng ñoàng
ñaõ ñöôïc toå chöùc cho caùc caùn boä, nhaân vieân cuûa Boä, Sôû Lao ñoäng, Thöông Binh vaø Xaõ hoäi, Hoäi
Phuï Nöõ, Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam, UÛy ban Baûo veä Chaêm soùc Treû em, Thanh nieân Xung Phong
vaø caû cho caùc ñoái taùc Vieät Nam cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû quoác teá. Hieän nay, coâng taùc ñaøo
taïo coâng taùc xaõ hoäi ñaõ ñöôïc phaùt trieån moät caùch chính quy taïi Tröôøng Cao ñaúng Lao ñoäng – Xaõ
9

10. hoäi thuoäc Boä Lao ñoäng, TB-XH, taïi Tröôøng Caùn boä Phuï nöõ vaø Tröôøng Caùn boä Ñoaøn Thanh
nieân. Ñaøo taïo ngaén haïn thì coù Phoøng Nghieân cöùu Coâng taùc xaõ hoäi thuoäc Hoäi Taâm lyù vaø Giaùo
duïc hoïc TP. HCM vaø Trung Taâm Coâng taùc xaõ hoäi Thanh Thieáu nieân thuoäc Hoäi Lieân Hieäp
Thanh nieân Vieät Nam. Caùc hoaït ñoäng ñaøo taïo vaø nghieân cöùu cuûa Khoa Phuï Nöõ Hoïc cuøng vôùi
caùc toå chöùc naøy ñaõ taùc ñoäng maïnh ñeán nhaän thöùc chuyeân nghieäp hoùa coâng taùc xaõ hoäi trong caû
nöôùc vaø qua ñoù coù theå khaúng ñònh vieäc quaûn lyù vaø ñieàu haønh caùc döï aùn phaùt trieån ngaøy caøng coù
hieäu quaû hôn. Ngoaøi ra, Khoa Phuï Nöõ Hoïc cuõng ñaõ ñoái taùc vôùi moät soá toå chöùc quoác teá trong
nghieân cöùu, ñaøo taïo, caáp hoïc boång vaø thöïc hieän moät soá döï aùn phaùt trieån taïi coäng ñoàng. Söï
tröôûng thaønh cuûa Khoa Phuï Nöõ Hoïc hieän nay cuõng moät phaàn lôùn nhôø vaøo söï hoã trôï to lôùn cuûa
moät soá toå chöùc phi chính phuû quoác teá, söï hoã trôï naøy ñaõ giuùp cho chuùng toâi khaéc phuïc ñöôïc
nhöõng khoù khaên ban ñaàu vaø chuùng toâi xin traân troïng caùm ôn söï giuùp ñôõ cuûa quyù vò trong thôøi
gian qua vaø ñaëc bieät laø söï taøi trôï cuûa Toå chöùc Cöùu trôï Treû em cuûa Thuïy Ñieån ( Radda Barnen )
trong vieäc toå chöùc Hoäi thaûo quoác teá laàn ñaàu tieân naøy.
Kính thöa Quyù vò,
Hoâm nay, chuùng ta ñeán vôùi Hoäi thaûo naøy, cuøng nhau goùp yù ñeå Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng TP. Hoà
Chí Minh vaø caùc toå chöùc ñaøo taïo khaùc coù theâm ñieàu kieän ñoùng goùp coâng söùc cuûa mình vaøo tieán
trình chuyeân nghieäp hoùa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi noùi rieâng vaø noùi chung cho söï coâng nhaän veà
maët quoác gia ngaønh coâng taùc xaõ hoäi nhö laø moät ngheà chuyeân moân nhö nhöõng ngheà khaùc, moät
ngheà coù nhöõng ñaëc thuø rieâng bieät, phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh vaên hoaù, xaõ hoäi vaø chính trò cuûa Vieät
Nam hôn.
Toâi xin long troïng tuyeân boá khai maïc Hoäi thaûo vaø nhaân dòp cuoái naêm, saép böôùc qua naêm môùi
cuûa theá kyû môùi, chuùng toâi xin chuùc quyù vò nhieàu söùc khoûe vaø haïnh phuùc.
Chuùc Hoäi thaûo thaønh coâng toát ñeïp.
10

11. BAØI PHAÙT BIEÅU CUÛA OÂNG ÑOÃ VAÊN CHÖØNG, VUÏ TRÖÔÛNG VUÏ ÑAÏI HOÏC
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
Sau 8 naêm, hoâm nay chuùng ta coù theå nhìn laïi quyeát ñònh cuûa Boä Giaùo duïc – Ñaøo taïo cho pheùp
môû thí ñieåm thaønh laäp ngaønh Phuï Nöõ Hoïc taïi Ñaïi Hoïc Môû – Baùn Coâng TP. HCM (naêm 1992
Boä ñaët thí ñieåm coi ñoù laø nhaùnh chung cuûa ngaønh XHH). Ñaây laø moät vieäc môùi meû maø Ñaïi hoïc
Môû – Baùn Coâng ñi tieân phong vaø sau 8 naêm hoaït ñoäng ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu thaønh coâng ñaùng
khích leä.
Tröôùc heát phaûi thaáy raèng lónh vöïc coâng taùc xaõ hoäi trong nhieàu naêm tröôùc ñaây chöa ñöôïc quan
taâm ñaày ñuû ôû VN nhaát laø trong lónh vöïc ñaøo taïo. Sau khi thaønh laäp toå chöùc ñaøo taïo ngaønh naày
Ñaïi hoïc Môû – Baùn Coâng TP. HCM, Boä ñaõ môû tieáp ôû Ñaïi hoïc Khoa hoïc – Xaõ hoäi vaø Nhaân Vaên
taïi Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi vaø gaàn ñaây ñaõ naâng caáp tröôøng Trung hoïc leân tröôøng Cao Ñaúng
Lao ñoäng Xaõ hoäi thuoäc Boä Lao ñoäng – Thöông Binh vaø Xaõ hoäi.
Nhìn laïi lòch söû Vieät Nam chuùng ta thaáy coù nhöõng neùt ñaëc thuø cuûa ñaát nöôùc chuùng ta. Chuùng ta
raát töï haøo veà truyeàn thoáng “Con Roàng Chaùu Tieân” cuûa Vieät Nam, nghóa ñoàng baøo ruoät thòt,
truyeàn thoáng toát ñeïp trong ca dao Vieät Nam “Baàu ôi thöông laáy bí cuøng. Tuy raèng khaùc gioáng
nhöng chung moät giaøn”, nhöõng caâu noùi nhö laø “Thöông ngöôøi nhö theå thöông thaân”, “Uoáng nöôùc
nhôù nguoàn”, “Laù laønh ñuøm laù raùch”… Töø laâu ñaõ trôû thaønh phöông chaâm xöû theá vaø quan nieäm
soáng ngöôøi Vieät Nam chuùng ta.
Trong ñieàu kieän môùi, nhaát laø trong hoaøn caûnh phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc, chuùng ta caàn phaûi tieáp
tuïc phaùt huy truyeàn thoáng toát ñeïp naøy vaø coøn phaûi laøm toát hôn nöõa nhöõng gì maø oâng cha ta ñaõ
laøm tröôùc ñaây. Töø sau Caùch maïng Thaùng 8 cho ñeán nay, nhaø nöôùc Vieät Nam ñaõ hình thaønh raát
nhieàu cô sôû xaõ hoäi. Ñeå laøm ñöôïc coâng taùc naøy ngoaøi vieäc quaûn lyù nhaø nöôùc töùc laø ñeà ra chuû
tröông chính saùch vaø kieåm tra vieäc thöïc hieän thì nhaø nöôùc ta raát caàn moät ñoäi nguõ caùn boä coù
chuyeân moân, coù naêng löïc thöïc hieän. Nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc naøy raát caàn cho xaõ hoäi vì ngoaøi
kieán thöùc khoa hoïc hoï coøn coù caû moät taám loøng. Ñoàng chí Hieäu Tröôûng Ñaïi hoïc Môû – Baùn Coâng
coù noùi laø chuùng ta ñaõ ñaøo taïo hôn 1.000 caùn boä trong laõnh vöïc naøy, thaät ra con soá naøy coøn raát laø
nhoû beù so vôùi nhu caàu xaõ hoäi hieän nay, cho neân vieäc môû roäng ñaøo taïo vaø nghieân cöùu khoa hoïc
trong caùc ñaïi hoïc laø nhu caàu caáp thieát nhaát hieän nay.
Theo quy ñònh hieän haønh, hieän nay, vieäc môû roäng ñaøo taïo laø do Boä tröôûng Boä Giaùo duïc quyeát
ñònh, coøn caùc chuyeân ngaønh thì do Hieäu tröôûng caùc tröôøng quyeát ñònh. Caên cöù vaøo nhu caàu cuûa
xaõ hoäi, chuùng toâi cho raèng chuùng ta saép böôùc vaøo theá kyû 21 thì vieäc hoäi nhaäp vaøo ñaïi hoïc theá
giôùi laø nhu caàu khaùch quan maø chuùng ta caàn phaûi thöïc hieän. Chuùng toâi cho raèng vieäc môû ngaønh
ñaøo taïo veà Coâng taùc Xaõ hoäi trong caùc tröôøng ñaïi hoïc hieän nay laø moät nhu caàu caàn thieát. Nhöng
ñeå laøm ñöôïc vieäc naøy thì chuùng ta phaûi traû lôøi ñöôïc nhöõng caâu hoûi raát cô baûn maø Thuû töôùng
11

12. Phaïm Vaên Ñoàng ñaõ neâu cho caùc tröôøng ñaïi hoïc. Boán caâu hoûi tuy raát ngaén nhöng raát saâu saéc ñoù
laø:
“ Daïy ai? Daïy caùi gì? Daïy nhö theá naøo vaø Daïy ñeå laøm gì? “
Boán caâu hoûi naøy, chuùng ta phaûi traû lôøi ñöôïc tröôùc khi chuùng ta baøn ñeán vieäc môû ngaønh ñaøo taïo
môùi trong heä thoáng giaùo duïc taïi Vieät Nam.
YÙ kieán cuûa caùc baïn ñoàng nghieäp ôû nöôùc ngoaøi taïi cuoäc hoäi thaûo naøy seõ giuùp chuùng ta coù theâm
kieán thöùc vaø nhaän thöùc ñaày ñuû hôn ñeå nhanh choùng thöïc hieân nhöõng vieäc caàn thieát, ñöa ngaønh
Coâng taùc xaõ hoäi chính thöùc vaøo danh muïc ngaønh ngheà ñaøo taïo taïi VN. Treân cô sôû naày hoäi thaûo
chuùng ta phaûi baøn baïc, trao ñoåi nhöõng kinh nghieäm maø chuùng ta ñaõ tích luõy trong maáy naêm qua
vaø kinh nghieäm cuûa baïn beø quoác teá ñeå tieáp tuïc hoaøn chænh muïc tieâu ñaøo taïo; sau ñoù baøn chöông
trình, noäi dung vaø phöông phaùp ñaøo taïo. Caàn phaûi nghó ñeán moái quan heä giöõa ñaøo taïo vaø vieäc
laøm, kinh nghieäm cho thaáy ñaàu ra chính laø vaán ñeà quyeát ñònh môû roäng quy moâ vaø chaát löôïng
ñaøo taïo. Vôùi vieäc laøm nhö theá, chuùng ta coù theå khaéc phuïc nhöõng nhöôïc ñieåm maø Unesco ñaõ
toång keát hoaït ñoäng giaùo duïc ñaøo taïo noùi chung treân theá giôùi laø “giaùo duïc taùch rôøi vôùi cuoäc
soáng”.
Chuùng toâi hy voïng raèng chuùng ta seõ cuøng nhau laøm vieäc ñeå coù theå kieán nghò ñeå ñöa danh muïc
chính thöùc vaøo ngaønh CTXH. Vôùi tö caùch laø Vuï quaûn lyù caùc tröôøng Ñaïi hoïc vaø Cao ñaúng,
chuùng toâi xin höùa laø seõ cuøng vôùi nhaø tröôøng vôùi caùc boä coù lieân quan vaø caùc ngaønh höõu quan baøn
vieäc naøy thaät cuï theå.
Tuy nhieân chuùng ta cuõng phaûi thaáy raèng ñaây laø lónh vöïc ñaøo taïo khoa hoïc lieân ngaønh raát khoù
khaên. Thôøi gian ñaøo taïo ôû ñaïi hoïc giôùi haïn trong voøng 4 naêm, vì vaäy chuùng ta phaûi thieát keá
chöông trình ñaøo taïo cho phuø hôïp, vì hieän nay chöông trình ñaøo taïo cuûa Ñaïi hoïc Môû – Baùn
coâng laø vaán ñeà coøn phaûi baøn tieáp. Laøm sao chuùng ta cung caáp cho caùc cöû nhaân trong laõnh vöïc
naøy coù nhöõng tieàm löïc ñeå hoï coù theå töï hoïc ñeå phaùt trieån, töï hoaøn thieän mình. So vôùi chöông
trình ñaøo taïo cöû nhaân 4 naêm ôû caùc nöôùc thì chöông trình cuûa ta coù quaù nhieàu moân hoïc, ñeå khaéc
phuïc moät ñieàu cô baûn maø nghò quyeát TW2 ñaõ neâu moät caùch daân daõ laø khaéc phuïc tình traïng
“vöøa thöøa, vöøa thieáu” trong chöông trình ñaøo taïo ñaïi hoïc cuûa ta.
Chuùng toâi nghó raèng chuùng ta coù raát nhieàu thuaän lôïi vì trong quaù trình hoäi nhaäp chuùng ta coù raát
nhieàu thoâng tin töø caùc nöôùc xung quanh vaø beø baïn treân theá giôùi. Chuùng toâi tin raèng vôùi kinh
nghieäm tích luõy cuûa Ñaïi hoïc Môû – Baùn coâng vaø cuûa baïn beø caùc nöôùc chuùng ta seõ xaây döïng moät
ngaønh khoa hoïc ñaày tính nhaân vaên, phuïc vuï thieát thöïc cho nhaân daân vaø ñaát nöôùc chuùng ta…”
12

13. ÑAØO TAÏO VAØ NGHIEÂN CÖÙU COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI TAÏI KHOA PHUÏ NÖÕ HOÏC –
ÑAÏI HOÏC MÔÛ BAÙN COÂNG THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH
TS. Thaùi Thò Ngoïc Dö
Tröôûng khoa Phuï Nöõ hoïc
Ñaïi Hoïc Môû-Baùn Coâng TP. HCM
1. Moät söï keát hôïp lieân ngaønh phuø hôïp vôùi xu theá phaùt trieån cuûa caùc ngaønh khoa hoïc xaõ
hoäi vaø ñaùp öùng nhu caàu cuûa thöïc teá Vieät Nam.
Trong chieàu höôùng phaùt trieån caùc ngaønh môùi veà khoa hoïc xaõ hoäi vaø nhaân vaên taïi Ñaïi hoïc Môû –
Baùn Coâng TP.HCM, luùc aáy coøn laø Vieän Ñaïi hoïc môû roäng, khoa Phuï Nöõ Hoïc ñaõ ñöôïc thaønh laäp
vaøo thaùng 4 naêm 1992 theo quyeát ñònh soá 125/QÑ do Vieän tröôûng Vieän Ñaøo taïo môû roäng kyù
ngaøy 29 thaùng 4 naêm 1992. Khoa Phuï Nöõ Hoïc ñaøo taïo sinh vieân theo chöông trình Cöû nhaân Xaõ
hoäi hoïc, chuyeân ngaønh Phuï Nöõ Hoïc, heä taäp trung daøi haïn 4 naêm. Khoùa ñaàu tieân khai giaûng vaøo
thaùng 10 naêm 1992 vôùi 45 sinh vieân. Ngay töø ñaàu, caùc giaûng vieân chòu traùch nhieäm xaây döïng
chöông trình ñaøo taïo ñaõ choïn con ñöôøng keát hôïp phuï nöõ hoïc vôùi xaõ hoäi hoïc vaø coâng taùc xaõ hoäi.
Moät caâu hoûi thöôøng ñöôïc caùc khaùch nöôùc ngoaøi ñaët ra khi ñeán thaêm Khoa Phuï Nöõ Hoïc, nhaát laø
nhöõng ngöôøi trong ngaønh coâng taùc xaõ hoäi laø: taïi sao laïi môû ngaønh CTXH trong Khoa Phuï Nöõ
Hoïc? Xin traû lôøi raèng xuaát phaùt ñieåm laø moät söï hoäi tuï cuûa nhieàu saùng kieán töø cô sôû, moät söï tình
côø ñaày may maén taïo ñieàu kieän cho caùc tieàm löïc ñaõ ñöôïc nuoâi döôõng hoøa nhaäp vaøo moâi tröôøng
ñaïi hoïc. Ñoù laø:
Saùng kieán laäp ngaønh phuï nöõ hoïc cuûa laõnh ñaïo tröôøng. Saùng kieán naøy hoaøn toaøn ñi ñuùng xu theá
phaùt trieån cuûa moät ngaønh hoïc môùi laø giôùi vaø phaùt trieån. Taïi Vieät Nam, nhöõng naêm 90 laø thôøi
gian caùc toå chöùc vì söï tieán boä cuûa phuï nöõ vaø vì bình ñaúng giôùi nhö UÛy ban quoác gia vì söï tieán boä
cuûa phuï nöõ, Hoäi Lieân hieäp Phuï nöõ Vieät Nam ñang trieån khai caùc hoaït ñoäng chuaån bò cho hoäi
nghò theá giôùi veà phuï nöõ seõ toå chöùc vaøo naêm 1995 taïi Baéc Kinh.
Saùng kieán keát hôïp phuï nöõ hoïc (PNH) vaø coâng taùc xaõ hoäi (CTXH) trong vieãn caûnh ñaåy maïnh
caùc ngaønh khoa hoïc xaõ hoäi öùng duïng xuaát phaùt töø nhöõng giaûng vieân ñöôïc nhaø tröôøng giao
nhieäm vuï xaây döïng chöông trình ñaøo taïo. Söï keát hôïp naøy döïa treân cô sôû lyù luaän raèng tieáp caän
lieân ngaønh laø höôùng ñi caàn thieát ñeå taêng cöôøng hieäu quaû cuûa caùc ngaønh khoa hoïc ñoái vôùi vieäc
giaûi quyeát caùc vaán ñeà trong thöïc teá vì moät hieän töôïng xaõ hoäi hay töï nhieân khoâng bao giôø laø moät
hieän töôïng rieâng leû maø chòu taùc ñoäng cuûa nhieàu yeáu toá, nhöõng yeáu toá naøy coù theå laø ñoái töôïng
nghieân cöùu cuûa caùc ñôn ngaønh.
13

14. Saùng kieán naøy cuõng döïa treân caùc tieàm löïc ñaõ ñöôïc nuoâi döôõng: phoøng Nghieân cöùu Coâng taùc Xaõ
hoäi, löïc löôïng xaõ hoäi hoïc ñöôïc ñaøo taïo chính qui, nhöõng trí thöùc, nhöõng nhaø hoaït ñoäng xaõ hoäi ñaõ
coù quaù trình daán thaân cho söï nghieäp bình ñaúng giôùi.
Nhu caàu nhaân vieân CTXH gia taêng trong boái caûnh xaõ hoäi ñoâ thò thôøi môû cöûa ngaøy caøng phaûi ñoái
dieän vôùi nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi caáp baùch, gaây toån haïi cho cuoäc soáng bình an, laønh maïnh cuûa
ngöôøi daân. Vì vaäy, nhieàu cô quan, toå chöùc xaõ hoäi ñaõ uûng hoä chöông trình ñaøo taïo nhaân vieân xaõ
hoäi chuyeân nghieäp.
2. Chöông trình ñaøo taïo CTXH taïi Khoa PNH
Xeùt veà caáp ñaøo taïo, chöông trình CTXH taïi Khoa PNH laø moät böôùc tieán so vôùi ñaøo taïo CTXH
tröôùc 1975: ñoù laø moät chöông trình ñaïi hoïc hoaøn chænh, coù thôøi löôïng lôùn hôn ñeå coù theå trang
bò cho sinh vieân nhöõng kieán thöùc cô baûn veà khoa hoïc xaõ hoäi, taâm lyù hoïc, phaùt trieån hoïc laøm neàn
taûng kieán thöùc cho moät chuyeân vieân veà coâng taùc xaõ hoäi vaø phaùt trieån coäng ñoàng, giuùp cho hoï coù
moät caùch tieáp caän roäng hôn vaø coù tính lieân ngaønh, thaáy roõ moái töông quan laãn nhau giöõa caùc
ngaønh hoïc vaø xaùc ñònh roõ hôn vò trí cuûa ngaønh CTXH. Ñieàu naøy thaät caàn thieát cho quan ñieåm
ngheà nghieäp cuûa nhaân vieân xaõ hoäi: töï haøo veà ngaønh ngheà cuûa mình nhöng ñoàng thôøi khieâm toán
bieát raèng ngheà CTXH caøng phaùt huy taùc duïng neáu noù caøng lieân keát vôùi caùc ngaønh khoa hoïc xaõ
hoäi, moâi tröôøng, vaên hoùa.
Vieäc lieân keát caùc thaønh phaàn chính veà xaõ hoäi hoïc, PNH vaø CTXH trong moät chöông trình cöû
nhaân phuø hôïp vôùi phöông chaâm ñaøo taïo maø ngaønh giaùo duïc ñaïi hoïc ñaõ ñeà ra laø ñaøo taïo theo
dieän roäng coù chuyeân moân hoùa hôïp lyù. Quan nieäm ñaøo taïo naøy giuùp sinh vieân thích nghi vôùi boái
caûnh thò tröôøng lao ñoäng ñoøi hoûi kieán thöùc lieân ngaønh, deã thích nghi vôùi nhieàu loaïi coâng vieäc.
Ñoàng thôøi sinh vieân coù moät chuyeân moân heïp hôn veà lyù thuyeát keát hôïp vôùi kyõ naêng thöïc haønh.
Khoa PNH ñaõ choïn moät laõnh vöïc khoù laø tìm hieåu con ngöôøi ñeå laøm vieäc vôùi con ngöôøi trong taát
caû söï ña daïng cuûa hoï. Chuùng ta ñang noùi ñeán phaùt huy nguoàn nhaân löïc, vaäy nghieân cöùu vaø
giaûng daïy veà nhöõng vaán ñeà bình ñaúng giôùi, veà taêng quyeàn löïc cho nhöõng nhoùm daân cö bò thieät
thoøi cuõng ñi vaøo höôùng phaùt huy nguoàn nhaân löïc.
− Treân neàn taûng chung laø höôùng moïi hoaït ñoäng tieán ñeán coâng baèng, PNH vôùi troïng taâm laø bình
ñaúng giôùi cuøng coù chung caùc moái quan taâm vôùi CTXH: choáng ngheøo ñoùi (chuû ñeà quan troïng
haøng ñaàu cuûa chöông trình haønh ñoäng Baéc Kinh), taêng cöôøng naêng löïc vaø quyeàn cuûa phuï nöõ
ngheøo, treû em ... Coù kieán thöùc CTXH, ngöôøi hoïc PNH ñöôïc trang bò nhöõng kyõ naêng laøm vieäc
vôùi phuï nöõ, coäng ñoàng; coù kieán thöùc PNH, ngöôøi hoïc CTXH hieåu roõ hôn nhöõng ñaëc ñieåm cuûa
moät ñoái töôïng maø mình phuïc vuï laø phuï nöõ. Quan troïng hôn nöõa laø hieåu caùch ñaët vaán ñeà bình
ñaúng giôùi, tieán ñeán xaây döïng moái quan heä bình ñaúng, hôïp taùc giöõa nam giôùi vaø nöõ giôùi, töø ñoù
nhaân vieân xaõ hoäi seõ coù nhöõng hoaït ñoäng phong phuù hôn cho nam giôùi vaø nöõ giôùi trong coäng
ñoàng.
− CTXH khoâng chæ hoã trôï nhöõng ngöôøi bò toån thöông giaûi quyeát vaán ñeà maø coøn coù troïng taâm
phaùt trieån: phaùt trieån xaõ hoäi, phaùt trieån coäâng ñoàng --> môû roäng phaïm vi hoaït ñoäng cuûa nhaân
vieân xaõ hoäi nhö laø moät taùc vieân phaùt trieån ñeán caùc laõnh vöïc môùi nhö: coäng ñoàng tham gia
phaùt trieån ñoâ thò, baûo veä moâi tröôøng, giaùo duïc moâi tröôøng...
14

15. − CTXH caøng taêng theâm giaù trò vaø hieäu quaû khi coù söï lieân keát vôùi caùc hoaït ñoäng phaùt trieån
khaùc: cuøng moät taàm nhìn taêng cöôøng naêng löïc cho moïi thaønh phaàn trong xaõ hoäi, xem caùc
thaønh phaàn daân cö ña daïng aáy laø trung taâm cuûa caùc hoaït ñoäng phaùt trieån, CTXH hoïc hoûi
chuyeân moân cuûa caùc ngaønh khaùc vaø ñoàng thôøi cung caáp nhöõng kyõ naêng laøm vieäc vôùi caùc
thaønh phaàn khaùc nhau trong daân cö: kyõ naêng truyeàn thoâng caàn thieát cho moïi ngöôøi, kyõ naêng
thuyeát phuïc, thöông löôïng khi laøm vieäc vôùi chính quyeàn, kyõ naêng hoã trôï, toå chöùc, taêng cöôøng
naêng löïc cho caùc thaønh phaàn gaëp khoù khaên...
Chöông trình ñaøo taïo taïi Khoa PNH daønh moät tyû leä thôøi gian quan troïng cho CTXH.
Ñeå ñaùp öùng caùc muïc tieâu treân, chöông trình ñaøo taïo cuûa Khoa Phuï Nöõ Hoïc bao goàm taát caû laø
225 ñôn vò hoïc trình (ÑVHT), ñöôïc chia laøm 2 phaàn:
- Phaàn giaùo duïc ñaïi hoïc ñaïi cöông : 91 ÑVHT
- Phaàn giaùo duïc chuyeân ngaønh : 134 ÑVHT
Ngoaøi nhöõng moân hoïc veà khoa hoïc töï nhieân, khoa hoïc xaõ hoäi vaø nhaân vaên, chöông trình ñöôïc
caáu truùc theo 5 laõnh vöïc chuyeân moân : coâng taùc xaõ hoäi, phuï nöõ hoïc, söùc khoûe, xaõ hoäi hoïc vaø
taâm lyù hoïc.
1. Coâng taùc xaõ hoäi: 34 ÑVHT (chieám 28,5% phaàn chuyeân ngaønh), goàm caùc moân hoïc: An
sinh xaõ hoäi, An sinh nhi ñoàng vaø gia ñình, coâng taùc xaõ hoäi, phaùt trieån coäng ñoàng, quaûn trò
trong coâng taùc xaõ hoäi, quaûn lyù döï aùn, coâng taùc tham vaán vaø thöïc haønh taïi cô sôû.
2. Phuï nöõ hoïc: 19 ÑVHT (chieám 16% phaàn chuyeân ngaønh), goàm caùc moân hoïc: Phuï nöõ hoïc
nhaäp moân, phuï nöõ vaø phaùp cheá xaõ hoäi, phuï nöõ vaø vieäc laøm, phuï nöõ Vieät Nam trong vaên
hoïc, truyeàn thoáng phuï nöõ Vieät Nam, phong traøo phuï nöõ treân theá giôùi.
3. Söùc khoûe: 14 ÑVHT (chieám 12% phaàn chuyeân ngaønh) goàm caùc moân hoïc: Chaêm soùc söùc
khoûe ban ñaàu, söùc khoûe gia ñình, giaùo duïc söùc khoûe vaø söùc khoûe taâm thaàn.
4. Xaõ hoäi hoïc: 18 ÑVHT (chieám 15% phaàn chuyeân ngaønh) goàm caùc moân: Phöông phaùp
nghieân cöùu xaõ hoäi hoïc, xaõ hoäi hoïc truyeàn thoâng ñaïi chuùng, xaõ hoäi hoïc gia ñình, xaõ hoäi hoïc
phaùt trieån, xaõ hoäi hoïc noâng thoân vaø ñoâ thò, xaõ hoäi hoïc söùc khoûe (chöa keå moân xaõ hoäi hoïc
nhaäp moân ôû phaàn ñaïi cöông).
5. Taâm lyù hoïc: 7 ÑVHT (chieám 5,8 % phaàn chuyeân ngaønh) goàm caùc moân: Taâm lyù haønh vi,
taâm lyù löùa tuoåi vaø taâm lyù giôùi tính (chöa keå moân khoa hoïc giao tieáp trong phaàn ñaïi cöông)
Khoa PNH raát chuù troïng thöïc taäp, mong muoán tieán ñeán moät moâ hình ñaøo taïo xen keõ giöõa lyù
thuyeát vaø thöïc haønh hoaøn chænh hôn hieän nay.
Moät trong nhöõng troïng taâm ñaøo taïo CTXH laø naâng cao söï hieåu bieát vaø thaâm nhaäp thöïc teá cuûa
Vieät Nam. Caùc giaûng vieân ñaõ coù nhieàu noã löïc “Vieät Nam hoùa” caùc giaùo trình veà coâng taùc xaõ
hoäi, tieán haønh nghieân cöùu ñeå laøm roõ hôn nhöõng neùt ñaëc thuø cuûa boái caûnh vaên hoùa-xaõ hoäi Vieät
Nam. Do ñoù, moät maët, Khoa ñaõ môû roäng hôïp taùc ñeå hoïc hoûi, tieáp caän nhöõng xu höôùng phaùt
trieån môùi cuûa ñaøo taïo CTXH treân theá giôùi, moät maët khoâng ngöøng suy nghó veà moät phöông thöùc
hoøa nhaäp nhöõng kieán thöùc môùi meû naøy vaøo boái caûnh VN, luoân tö vaán veà nhöõng ñieàu thích hôïp
15

16. hay khoâng thích hôïp vôùi ñaëc ñieåm kinh teá-vaên hoùa-xaõ hoäi cuûa VN. Caùc giaûng vieân ñaõ tích luõy,
thu thaäp ñöôïc nhieàu tröôøng hôïp ñieån cöùu töø coâng taùc thöïc taäp vaø ñaõ hoaøn thaønh moät taäp taøi lieäu
veà caùc tröôøng hôïp ñieån cöùu lieân quan ñeán treû em, gia ñình.
Moät böôùc phaùt trieån môùi trong naêm 2000: Khoa Phuï Nöõ hoïc ñaõ xaây döïng ba chuyeân ngaønh ñaøo
taïo: Giôùi vaø phaùt trieån, Xaõ hoäi hoïc öùng duïng vaø Coâng taùc xaõ hoäi. Chöông trình ñaõ ñöôïc Ban
Giaùm hieäu chaáp thuaän vaø seõ baét ñaàu aùp duïng cho caùc khoùa sinh vieân töø 1999 trôû ñi. Nhö vaäy,
khi leân naêm thöù ba, ñeán giai ñoaïn chuyeân ngaønh, sinh vieân coù theå choïn moät trong ba chuyeân
ngaønh, trong ñoù coù coâng taùc xaõ hoäi. Nhôø xaây döïng chöông trình chuyeân ngaønh, noäi dung cuûa
töøng chuyeân ngaønh ñöôïc taêng cöôøng. Chöông trình cuûa chuyeân ngaønh CTXH ñöôïc taêng cöôøng
phaàn thöïc taäp vaø caùc noäi dung lieân quan ñeán treû em, ñeán tham vaán.
3. Keát quaû ñaøo taïo
Khoùa ñaàu tieân khai giaûng vaøo thaùng 10 naêm 1992 vôùi 45 sinh vieân. Ñeán naêm 1999, Khoa Phuï
Nöõ Hoïc ñaõ toå chöùc ñöôïc 8 khoùa hoïc vôùi toång coäng soá sinh vieân ñöôïc tuyeån vaøo laø 1.143 sinh
vieân, ñang chuaån bò tuyeån sinh khoùa hoïc thöù 9 (2000 – 2004). Ñaõ coù 176 sinh vieân toát nghieäp
(25% so vôùi soá tuyeån vaøo). Haøng naêm, Khoa Phuï nöõ hoïc tuyeån sinh vôùi soá löôïng trung bình laø
80 – 100 sinh vieân/ naêm, naêm cao nhaát ñöôïc 250 sinh vieân (khoùa 1993 – 1997). Toång soá sinh
vieân hieän ñang hoïc heä cöû nhaân laø 433 sinh vieân cuûa caùc khoùa hoïc töø 1996 ñeán 1999.
Khoa Phuï Nöõ Hoïc ñaõ hôïp taùc vôùi Hoäi Lieân Hieäp Phuï Nöõ TP. HCM vaø tröôøng Caùn boä phuï nöõ
Trung öông 2 ñaøo taïo cöû nhaân cho caùn boä cuûa caùc caáp hoäi LHPN. Tröôøng Caùn boä phuï nöõ trung
öông 2 ñaõ phoái hôïp toå chöùc hai khoùa ñaøo taïo cöû nhaân cho caùn boä hoäi LHPN caùc tænh phía Nam,
töø Ñaø Naüng ñeán Caø Mau. Ñeán nay ñaõ coù moät khoùa toát nghieäp vôùi 38 chò, khoùa thöù hai vôùi 51
chò ñang hoïc naêm thöù tö.
Ngoaøi ra, Khoa Phuï Nöõ Hoïc coøn lieân keát vôùi caùc Boä, Sôû, ban ngaønh vaø ñoaøn theå (nhö Boä, Sôû
LÑ TB-XH, Hoäi Lieân Hieäp Phuï Nöõ, Ñoaøn Thanh Nieân, Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû, caùc toå chöùc xaõ hoäi
quoác teá...) ñeå toå chöùc nhöõng khoùa hoïc ngaén haïn, tham gia nghieân cöùu, ñaùnh giaù caùc döï aùn, vieát
giaùo trình, vieát saùch tham khaûo vaø dòch caùc taøi lieäu nöôùc ngoaøi.
Coù 16 sinh vieân toát nghieäp chuyeân ngaønh Phuï Nöõ Hoïc cuûa Khoa ñaõ ñöôïc hoïc boång hoïc cao hoïc
veà giôùi, coâng taùc xaõ hoäi, qui hoaïch ñoâ thò taïi Haø Lan, Anh, Thuïy Ñieån vaø Phi-lip-pin. Trong soá
ñoù, ba ngöôøi ñaõ toát nghieäp thaïc só vaø ñaõ trôû veà coâng taùc taïi Thaønh Phoá Hoà Chí Minh vaø Caàn
Thô, moät soá khaùc ñang chuaån bò trình luaän aùn thaïc só.
Veà ñoäi nguõ giaûng vieân: coù 40 giaûng vieân thöôøng xuyeân giaûng daïy cho Khoa Phuï Nöõ Hoïc trong
nhieàu naêm qua. Phaàn lôùn caùc caùc giaûng vieân ñeàu coù hoïc vò thaïc só vaø tieán só ñöôïc ñaøo taïo töø
nghieàu nguoàn. Ngoaøi ra coøn coù 20 anh chò em caùn söï xaõ hoäi ñang laøm vieäc taïi caùc cô sôû xaõ hoäi
tham gia kieåm huaán, höôùng daãn sinh vieân ñeán thöïc taäp thöôøng xuyeân.
Vôùi söï hoã trôï kinh phí cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû, trong ñoù Quyõ Cöùu trôï Treû em cuûa Thuïy
Ñieån ñaõ lieân tuïc hoã trôï trong nhieàu naêm, Khoa Phuï Nöõ Hoïc ñaõ vieát vaø in aán ñöôïc 50 ñaàu saùch,
16

17. trong ñoù phaàn lôùn laø caùc giaùo trình veà CTXH ñeå sinh vieân coù taøi lieäu hoïc taäp baèng tieáng Vieät.
Caùc coâng trình nghieân cöùu cuõng ñöôïc phaùt haønh. Khoâng nhöõng sinh vieân khoa PNH söû duïng maø
saùch ñaõ ñöôïc nhöõng ngöôøi trong ngaønh, sinh vieân caùc tröôøng khaùc söû duïng roäng raõi. Ñieàu naøy
ñaõ khích leä chuùng toâi raát nhieàu.
Khoa ñöôïc trang bò moät tuû saùch chuyeân moân vôùi caùc saùch môùi vaø nhieàu taøi lieäu, keát quaû nghieân
cöùu veà caùc vaán ñeà giôùi, coâng taùc xaõ hoäi, xaõ hoäi hoïc, ñöôïc caùc giaûng vieân, sinh vieân vaø keå caû
caùc nhaø nghieân cöùu, toå chöùc beân ngoaøi ñeán tham khaûo.
Vieäc laøm cho sinh vieân toát nghieäp:
Ñoái vôùi nhöõng sinh vieân ñaõ laøm vieäc trong khi ñi hoïc thì sau khi toát nghieäp hoï vaãn tieáp tuïc coâng
taùc ôû ñôn vò cuõ. Nhöõng sinh vieân naøy ñeàu xaùc nhaän laø kieán thöùc vaø kyõ naêng hoïc ñöôïc ôû tröôøng
ñaõ giuùp hoï ñaït raát nhieàu tieán boä trong coâng vieäc. Ñieàu maø sinh vieân taâm ñaéc laø hoï ñaõ thay ñoåi
caùch tieáp caän caùc vaán ñeà, caùch nhìn nhaän ñoái töôïng maø hoï phuïc vuï theo höôùng thaáy roõ hôn tieàm
naêng cuûa hoï vaø hieåu theá naøo laø phaùt trieån vì con ngöôøi.
Ñoái vôùi nhöõng sinh vieân treû, moät soá ñaõ tìm ñöôïc vieäc laøm ngay trong nhöõng döï aùn do Khoa
PNH quaûn lyù thoâng qua nhöõng hôïp ñoàng hôïp taùc nhö döï aùn taùi hoøa nhaäp treû coù vi phaïm phaùp
luaät vaøo coäng ñoàng, coâng taùc xaõ hoäi hoïc ñöôøng, phaùt trieån coäng ñoàng ôû Phöôøng 12, Phöôøng 15 -
Q. Bình Thaïnh, choáng baïo haønh phuï nöõ ôû Phöôøng Coâ Giang – Quaän 1, giaùo duïc moâi tröôøng
trong tröôøng hoïc thuoäc döï aùn “Laøm saïch Keânh Taân Hoùa – Loø Goám vaø naâng caáp ñoâ thò”... Sinh
vieân toát nghieäp cuõng ñöôïc caùc cô quan veà phaùt trieån xaõ hoäi, döï aùn phaùt trieån coäng ñoàng, caùc
ñoaøn theå xaõ hoäi tuyeån duïng.
Chuùng toâi thieát nghó, neáu ngheà CTXH ñöôïc chính danh, ñöôïc nhaø nöôùc chính thöùc coâng nhaän vaø
ghi trong danh muïc ngaønh ngheà thì sinh vieân toát nghieäp seõ coù nhieàu cô hoäi tìm ñöôïc vieäc laøm
hôn nöõa.
4. Khoù khaên
ÔÛ ñaây chuùng toâi khoâng ñeà caäp ñeán nhöõng khoù khaên chung cuûa ngöôøi laøm coâng taùc ñaøo taïo.
Ngay töø khi thaønh laäp Khoa PNH vaø xaây döïng ngaønh hoïc, chuùng toâi ñaõ yù thöùc raèng ñaây laø moät
thöû thaùch maø chuùng toâi töï nguyeän nhaän laáy, vaø nhö vaäy, vôùi söï hoã trôï cuûa nhaø tröôøng, noã löïc töï
thaân vaän ñoäng cuûa giaûng vieân laø heát söùc caàn thieát cho söï toàn taïi cuûa khoa PNH vaø cho söï phaùt
trieån cuûa ngaønh hoïc PNH, XHH vaø CTXH. Chuùng toâi chæ neâu ra nhöõng khoù khaên maø caùc Boä,
ngaønh coù theå giuùp giaûi quyeát ñöôïc.
Khoù khaên chung cho sinh vieân Ñaïi hoïc môû: ñoù laø söï phaân bieät baèng caáp giöõa ñaïi hoïc coâng laäp
vaø ngoaøi coâng laäp. Neáu xaõ hoäi coøn phaân bieät thì chuû tröông chính saùch cuûa nhaø nöôùc neân traùnh
cuûng coá theâm söï phaân bieät naøy.
Ngaønh CTXH, qua hôn 8 naêm thöû thaùch trong khuoân khoå moät chöông trình ñaøo taïo cöû nhaân ôû
ñaïi hoïc, ñaõ chöùng minh ñöôïc lyù do toàn taïi cuûa ngaønh khoa hoïc naøy, thöïc löïc cuûa ñoäi nguõ giaûng
17

18. vieân coù theå ñaûm ñöông ñöôïc, nhu caàu ñaøo taïo vaø söû duïng cuûa xaõ hoäi ngaøy caøng taêng, nhöng
ngaønh CTXH vaãn chöa coù maõ soá ñaøo taïo vaø chöa ñöôïc xem nhö laø moät ngaønh ngheà chuyeân
moân. Ñieàu naøy coù haïn cheá vieäc ñaøo taïo vaø tuyeån duïng, vaø do ñoù khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu
thöïc teá veà chuyeân moân coâng taùc xaõ hoäi trong nhieàu laõnh vöïc hoaït ñoäng.
5. Ñeà nghò
1. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo coù nhöõng chính saùch cho sinh vieân toát nghieäp caùc tröôøng ñaïi hoïc
ngoaøi coâng laäp ñöôïc höôûng nhöõng cô hoäi bình ñaúng trong hoïc taäp, khoâng bò phaân bieät khi
thi tuyeån vaøo cao hoïc, tieán só, hoaëc ôû caùc kyø thi tuyeån ñeå höôûng hoïc boång ñi hoïc nöôùc
ngoaøi.
2. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo thaåm ñònh hoaït ñoäng ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi cuõng nhö nhu caàu
thöïc teá cuûa xaõ hoäi ñeå caáp maõ soá ñaøo taïo cho ngaønh hoïc naøy.
3. Boä Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi xem xeùt uûng hoä söï hình thaønh qui cheá ngheà nghieäp
cho nhaân vieân xaõ hoäi. Tröôùc maét, xin kieán nghò Boä thí ñieåm tuyeån duïng nhaân vieân xaõ hoäi
cho moät soá hoaït ñoäng hoaëc laõnh vöïc ñang raát caàn chuyeân moân coâng taùc xaõ hoäi.
18

19. BAØI PHAÙT BIEÅU CUÛA RADDA BARNEN TAÏI HOÄI THAÛO QUOÁC
TEÁ VEÀ COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI, KHOA PHUÏ NÖÕ HOÏC,
ÑAÏI HOÏC MÔÛ BAÙN COÂNG TP. HOÀ CHÍ MINH
THAÙNG 12 NAÊM 2000
Britta Ostrom
Ñaïi dieän Toå chöùc Cöùu Trôï Treû em Thuïy Ñieån (Radda Barnen)
Vuøng Ñoâng Nam AÙ
Xin chaøo möøng quyù vò,
Toâi raát haân haïnh ñöôïc Nhaø Tröôøng môøi ñeán phaùt bieåu nhaân danh Radda Barnen, Quyõ Cöùu Trôï
Treû Em cuûa Thuïy Ñieån taïi Vieät Nam.
Tröôùc heát, Radda Barnen ñaõ hoaït ñoäng tích cöïc qua ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi naêm 1993 töø khi
söï hôïp taùc giöõa Khoa Phuï Nöõ Hoïc vaø Radda Barnen ñöôïc baét ñaàu. Ñoái vôùi Radda Barnen, ñoù laø
moät quyeát ñònh mang tính chieán löôïc vì luùc aáy, Khoa Phuï Nöõ Hoïc ñöôïc bieát ñeán nhö laø ñaïi hoïc
duy nhaát trong nöôùc ñaõ môû laïi ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi töø sau khi ñaát nöôùc thoáng nhaát. Luùc ñoù,
Radda Barnen nhaän thaáy coù moät nhu caàu to lôùn caàn hoã trôï cho söï phaùt trieån yù töôûng vaø caùc dòch
vuï coâng taùc xaõ hoäi vaø cuøng laøm vieäc vôùi cô sôû ñaøo taïo ôû ñaïi hoïc nhö Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng TP.
Hoà Chí Minh laø moät cô hoäi tuyeät vôøi.
Vieät Nam coù truyeàn thoáng laâu ñôøi giaûi quyeát an sinh xaõ hoäi döïa treân coäng ñoàng vaø treân bình
dieän quoác gia. Trong cuoäc soáng laøng xaõ, gia ñình thöôøng ñoùng moät vai troø troïng yeáu. Neáu
chuùng ta gaït qua moät beân “caùi laêng kính ngheà nghieäp” vaø nhìn moät caùch toaøn dieän hôn caùc
nieàm tin vaø caùc thöïc haønh xaõ hoäi thì ta deã thaáy raèng taïi Vieät Nam luoân coù moät truyeàn thoáng
maïnh meõ veà söï hoã trôï phi chính quy cho caùc thaønh vieân coäng ñoàng “thieáu may maén”. Thöïc
haønh taïi coäng ñoàng trong nhöõng naêm thaùng xaõ hoäi chuû nghóa cuõng ñaõ cuûng coá theâm yù thöùc taäp
theå vaø caùc giaù trò “taäp theå” tieâu bieåu cho xaõ hoäi truyeàn thoáng.
Theo boái caûnh lòch söû, nhöõng böôùc ñaàu ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi tröôùc naêm 1975 taïi mieàn Nam
Vieät Nam ñeàu döïa vaøo Tröôøng Coâng taùc Xaõ hoäi Quoác gia vaø Tröôøng Caritas, taát nhieân ñoù laø
nhöõng taøi nguyeân ñaùng giaù trong vieäc ñaøo taïo caùc nhaân vieân xaõ hoäi cho moät xaõ hoäi thôøi ñoù vôùi
ñaëc ñieåm cuûa noù laø chieán tranh vaø ñaày bieán ñoäng xaõ hoäi. Nhöõng böôùc ñaàu do caùc nhaân vieân xaõ
hoäi ñöôïc ñaøo taïo thöïc hieän laø quy tuï laïi, nhaém ñeán vieäc taùi laäp coâng taùc xaõ hoäi nhö laø moät ngheà
nghieäp trong thôøi gian 1990 gaàn ñaây ñöôïc xem laø nhìn xa thaáy roäng vaø coù lôïi ích cho Vieät Nam
ngaøy nay vaø nhö theá ñaõ traûi qua moät giai ñoaïn taêng tröôûng nhanh choùng veà kinh teá vaø xaõ hoäi
cuûa ñaát nöôùc.
Nhöõng söï kieän gaàn ñaây hôn ñaõ ñöa Vieät Nam gaàn vôùi phaàn coøn laïi cuûa theá giôùi, vôùi ñaø phaùt
trieån quoác teá vaø nhöõng böôùc ñaàu ñaõ taïo ra nhöõng taøi nguyeân toát hôn cho nhaän thöùc vaø caùch laøm
19

20. vieäc vôùi treû em. Trong moái quan heä naøy, Vieät Nam ñaõ ñi ñaàu treân theá giôùi trong vieäc sôùm pheâ
chuaån Coâng Öôùc veà Quyeàn treû em vaøo naêm 1990. Tuy nhieân, thöû thaùch cho taát caû chuùng ta laø
laøm sao chuùng ta thöïc hieän vaøo thöïc teá yù nghóa vaø tinh thaàn cuûa quyeàn treû em. Moät vieäc ñaõ trôû
thaønh hieån nhieân khi ñöông ñaàu vôùi thöû thaùch ñoù laø chuùng ta khoâng theå laøm vieäc vôùi quyeàn treû
em maø khoâng coù söï tham gia tröïc tieáp cuûa treû nöõ vaø nam. Treû em hieåu roõ hôn ai heát mình laø gì
vaø ñeán luùc chuùng ta thöïc hieän giaù trò cuûa treû nhö nhöõng con ngöôøi ñaày ñuû vaø tröôùc heát laø ñöôïc
thoâng tin veà tuoåi thô trong töøng boái caûnh vaø trong töøng quoác gia rieâng bieät.
Taïi Vieät Nam baây giôø chuùng ta cuõng coù theå nhaän thaáy coù moät soá aûnh höôûng tieâu cöïc nhö theá
naøo qua söï thay ñoåi xaõ hoäi nhanh choùng ñang taùc ñoäng nhieàu hôn ñeán caùc thaønh vieân xaõ hoäi deã
bò toån thöông vaø nhöõng ñaùp öùng caáp baùch cuûa coäng ñoàng caàn thieát nhö theá naøo ñeå giuùp nhöõng
giaù trò môùi vaø truyeàn thoáng trong söï chaêm soùc taïi coäng ñoàng ñöôïc maïnh vaø phaùt trieån. Chuyeân
moân hoùa caùc nhaân vieân theo höôùng hoã trôï vaø bieän hoä cho nhöõng ngöôøi coù nhu caàu ñöôïc baûo veä
vaø söï chaêm soùc ñaëc bieät hieän nay ñöôïc thöøa nhaän laø phuø hôïp trong moïi xaõ hoäi. Vaû laïi, söï phaùt
trieån coâng taùc xaõ hoäi töø ø moät hoaït ñoäng thöïc thi theo caùc giaù trò nhaân ñaïo ñeán moät ngheà nghieäp
döïa treân caùc giaù trò quyeàn con ngöôøi laøm taêng caû hieäu quaû coâng vieäc laãn coâng taùc xaõ hoäi nhö laø
moät ngheà nghieäp. Khaép nôi treân theá giôùi, caùc nhaân vieân xaõ hoäi hieän nay ñang laøm vieäc ôû caùc vò
trí laäp keá hoaïch vaø quaûn lyù, nhö nhaø nghieân cöùu vaø nhaø ñaøo taïo cuõng laø ñeå thöïc thi caùc döï aùn
phaùt trieån. Ñieàu thuù vò laø taïi Vieät Nam treân phaïm vi roäng cuûa söï öùng duïng coâng taùc xaõ hoäi,
chuùng ta cuõng coù theå thaáy ñöôïc nhöõng daáu hieäu phaùt trieån höôùng ñeán söï chuyeân bieät hoùa döïa
treân söï caàn thieát cuûa cuoäc soáng haèng ngaøy.
Coù theå moät trong nhöõng khía caïnh ñaùng chuù yù hôn heát cuûa coâng vieäc Radda Barnen trong vieäc
hoã trôï cho söï phaùt trieån ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi laø moái töông taùc vôùi caùc cô sôû Vieät Nam nhö
Khoa Phuï Nöõ Hoïc, Phoøng Nghieân cöùu, Tö vaán Coâng taùc xaõ hoäi, Trung Taâm Coâng taùc xaõ hoäi,
Quyõ Baûo trôï Treû em, Nhoùm Ñaøo taïo Coâng taùc xaõ hoäi taïi Haø Noäi vaø caùc tröôøng Ñoaøn Thanh
nieân vaø Caùn boä Phuï nöõ. Ñaëc bieät laø coù söï hoïc hoûi laãn nhau raát lyù thuù giöõa caùc toå chöùc khaùc
nhau veà coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam vaø Radda Barnen vui söôùng laøm nhöõng vieäc coù theå ñöôïc
nhaèm hoã trôï cho hoaït ñoäng hoïc thuaät naøy vv… Tuy nhieân vì Radda Barnen laø moät toå chöùc quoác
teá daân chuû vôùi neàn taûng thöû thaùch cuûa chính caùc coå ñoäng vieân vaø caùc chieán löôïc, chuùng toâi
khoâng haún laø moät toå chöùc deã laøm vieäc nhaát vôùi ngöôøi khaùc. Moái quan heä Radda Barnen ñaõ coù
vôùi caùc toå chöùc ñoái taùc Vieät Nam nhieàu hôn laø do nhöõng ñoäng löïc ñaëc bieät. Ñoâi khi chuùng toâi
ñaáu tranh ñeå hieåu bieát laãn nhau, nhöng töø vieãn caûnh cuûa Radda Barnen, chuùng toâi coù theå noùi laø
phaàn lôùn nhöõng kinh nghieäm ñöôïc chia seû cuûa chuùng toâi laø kích thích vaø laø kinh nghieäm hoïc hoûi
duy nhaát trong laõnh vöïc coâng taùc xaõ hoäi.
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, Radda Barnen raát vui möøng tham döï khoâng chæ vaøo söï phaùt trieån
coâng taùc xaõ hoäi moät caùch toång quaùt maø coøn vaøo söï phaùt trieån coâng taùc xaõ hoäi ñang daàn daàn coù
ñöôïc söï thöøa nhaän treû em nöõ vaø nam nhö laø nhöõng coâng daân vôùi nhöõng nhu caàu vaø quyeàn rieâng
bieät cuûa chính hoï. ÔÛ taát caû caùc quoác gia, chuùng toâi caøng ngaøy caøng hoïc hoûi ñöôïc veà nhöõng tinh
tuùy cuûa coâng taùc xaõ hoäi vôùi treû em vaø treû em vaø gia ñình. Chuùng toâi caàn tieáp tuïc hoïc vaø tieáp tuïc
phoái hôïp nhöõng coá gaéng cuûa chuùng toâi.
20

21. Lieân quan ñeán nhöõng saùng kieán haønh ñoäng ñaët troïng taâm vaøo treû em vaø gia ñình, Radda Barnen
ñaëc bieät vui möøng keát hôïp vôùi hoaït ñoäng baûo veä treû em cuûa Trung Taâm Coâng taùc xaõ hoäi taïi TP.
Hoà Chí Minh vaø Tröôøng Caùn boä Phuï nöõ Trung öông taïi Haø Noäi cuõng nhö caùc khía caïnh coâng
taùc xaõ hoäi/phaùt trieån coäng ñoàng cuûa coâng taùc vôùi treû em khuyeát taät taïi Vónh Phuùc vaø Tieàn Giang
vaø thanh thieáu nieân laøm traùi phaùp luaät treân khaép ñaát nöôùc. Coâng taùc xaõ hoäi taïi tröôøng hoïc hieän
ñang ñöôïc trieån khai, nhaän thöùc veà giôùi trong coâng taùc xaõ hoäi vaø quyeàn treû em ñöôïc xem nhö laø
neàn taûng cuûa moïi coâng taùc xaõ hoäi lieân quan ñeán treû em.
Hình thöùc hoã trôï cho coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc trieån khai bôûi caùc toå chöùc quoác teá taïi Vieät Nam hình
nhö raát ña daïng vaø phaàn lôùn chòu aûnh höôûng bôûi hình thöùc quan heä ñoái taùc giöõa toå chöùc quoác teá
vaø toå chöùc ñoái taùc Vieät Nam. Caùc loaïi muïc tieâu vaø caùc hoaït ñoäng chuù troïng ñeán söï hôïp taùc taát
nhieân cuõng coù moät aûnh höôûng lôùn treân toaøn boä ñaëc tính cuûa söï “lieân keát” khaùc nhau trong laõnh
vöïc coâng taùc xaõ hoäi. Toaøn boä caùc muïc tieâu vaø caùc “phöông phaùp luaän” cuûa toå chöùc quoác teá vaø
maët “maïnh” cuûa ñoái taùc Vieät Nam laø raát quan troïng. Roõ raøng laø quan heä ñoái taùc toát ñöa ñeán
nhöõng keát quaû caàn thieát cho Vieät Nam hieän nay, ñaùng ñöôïc traân troïng cho caû hai beân ñoái taùc
ñòa phöông vaø ñoái taùc quoác teá.
Ñoâi khi trong quaù khöù, caùc toå chöùc quoác teá coù veû haøi loøng chuû yeáu laø beân taøi trôï. Roài daàn daàn
beân “cho” nöôùc ngoaøi naøy ñaõ khoâng coøn haøi loøng vôùi vai troø thuaàn tuùy taøi trôï vaø nhöõng mong
ñôïi cuûa hoï caøng muoán daán thaân vaøo caùc vaán ñeà cuûa döï aùn hieän taïi hôn. Coù nhieàu lyù do cho söï
thay ñoåi töøng böôùc vai troø giöõa caùc toå chöùc quoác teá. Moät lyù do ñaùng chuù yù hôn coù theå laø tham
gia thaûo luaän veà caùc vaán ñeà hieän taïi caàn giaûi quyeát hoaëc phaùt trieån thay vì chæ chuù troïng ñeán taøi
trôï. Moät lyù do khaùc coù theå laø caùc toå chöùc quoác teá treân theá giôùi hieän nay ñeàu caàn ñöôïc taøi trôï
nhieàu hôn vaø phaûi chöùng minh theo chöông trình cho vaên phoøng chuû quaûn vaø nhöõng ngöôøi taøi
trôï cuûa hoï. Moät lyù do thöù ba ñang ñöôïc theå hieän daàn laø söï nhaän thöùc toát veà caùc vaán ñeà hieän taïi
vaø coâng vieäc khoâng chæ caàn coù tính beàn vöõng trong hoaït ñoäng döï aùn maø coøn tính beàn vöõng trong
hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc quoác teá nöõa. Neáu caùc cô quan phaùt trieån quoác teá khoâng theå chöùng
minh ñöôïc caùi gì hoï ñaõ hoã trôï, hoï bò ñaùnh giaù laø yeáu vaø coù theå nguy hieåm. Nguy hieåm theo
nghóa coù theå hoï hoã trôï cho söï hình thaønh moät “thò tröôøng” phaùt trieån, nôi ñoù caùc toå chöùc ñòa
phöông gioûi trong vaän ñoäng ñeå ñöôïc taøi trôï trong khi caùc ñoái taùc ñòa phöông laïi gioûi trong coâng
vieäc vaø hoï vuoät maát cô hoäi.
Noùi moät caùch toång quaùt, ñuùng hôn trong laõnh vöïc coâng taùc xaõ hoäi, coù moät soá thoâng tin ñöôïc trao
ñoåi giöõa caùc ñoái taùc Vieät Nam vaø quoác teá trong luùc hôïp taùc döï aùn. Vieäc naøy daàn daàn taïo thuaän
lôïi cho söï minh baïch khoâng chæ cuûa caùc toå chöùc coù lieân quan maø caû coâng vieäc vaø aûnh höôûng
treân coäng ñoàng. Theo vieãn caûnh cuûa Radda Barnen, noùi cho ñuùng laø chuùng toâi mong ñôïi söï
minh baïch ñoù töø khi baét ñaàu coâng vieäc hôïp taùc cuûa chuùng ta vaø chuùng toâi hy voïng loaïi hôïp taùc
ñoù nuoâi döôõng nieàm tin vaø söï hieåu bieát khi maø caû hai beân ñoái taùc ñeàu caûm thaáy coù moät söï trao
ñoåi thaúng thaén. Toùm laïi, khoù maø ño löôøng heát moïi thaønh quaû hay thaát baïi cuûa söï hôïp taùc cuûa
chuùng ta. Chuùng toâi coù theå seõ phaûi chôø ñôïi “söï theå nghieäm cuûa thôøi gian” nhaèm thaáy roõ taùc
21

22. ñoäng ñaày ñuû cuûa coâng vieäc cuûa chuùng ta. Tuy nhieân, ñieàu roõ raøng chính yeáu laø nieàm vui to lôùn
veà söï phaùt trieån coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam ngaøy nay.
Vaø nhö coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam ñang tieáp tuïc phaùt trieån coù nhöõng caùch tieáp caän khaùc nhau
vaø caùc laõnh vöïc chuyeân bieät nhö tö vaán gia ñình, tham vaán HIV/AIDS, coâng taùc xaõ hoäi vôùi
ngöôøi nghieän vaø trong khi ñoù vaán ñeà baïo löïc gia ñình hay buoân baùn phuï nöõ cuõng ñang treân ñaø
gia taêng. Chuùng toâi muoán nhaân cô hoäi naøy chuùc caùc cô sôû ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam
vöõng böôùc qua nhöõng thöû thaùch khaùc nhau cuûa söï phaùt trieån coâng taùc xaõ hoäi vaø ñaëc bieät veà vaán
ñeà bieän hoä baûo ñaûm cho söï tham gia ñaày ñuû cuûa treû em ôû moïi khía caïnh cuûa coâng taùc xaõ hoäi vaø
phaùt trieån coäng ñoàng.
22

23. LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN VAØ ÑAËC ÑIEÅM COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI
ÔÛ VIEÄT NAM NGAØY NAY
Nguyeãn Thò Oanh, Th.s.
Phaùt trieån Coäng ñoàng
DAÃN NHAÄP
ÔÛ khaép nôi treân theá giôùi, CTXH chuyeân nghieäp baét ñaàu vôùi hoaït ñoäng nhaân ñaïo. Luùc ñaàu, caùch
tieáp caän ñeå giaûi quyeát vaán ñeà tuøy thuoäc vaøo tính chaát cuûa vaán ñeà, vaøo caùch toå chöùc coù thaåm
quyeàn nhìn nhaän chuùng vaø taøi nguyeân vaät chaát vaø xaõ hoäi saün coù.
Sau naøy trong giai ñoaïn thöïc daân vaø thöïc daân môùi, CTXH chòu aûnh höôûng maïnh meõ bôûi nhöõng
moâ hình töø beân ngoaøi ñöa vaøo. Ñoái vôùi Vieät Nam, baét ñaàu vôùi giai ñoaïn tröôùc thôøi thöïc daân
Phaùp ñeå tìm hieåu töøng giai ñoaïn phaùt trieån khaùc nhau cuûa CTXH laø moät ñieàu lyù thuù.
THÔØI KYØ TRÖÔÙC THÔØI THUOÄC ÑÒA PHAÙP (TRÖÔÙC 1862)
Ñieàu lyù thuù vaø caùc vaán ñeà cuûa con ngöôøi khoâng thay ñoåi qua caùc thôøi ñaïi. Tröôùc khi ngöôøi Phaùp
ñeán, chính quyeàn thôøi ñoù raát quan taâm ñeán naïn côø baïc, nhaäu nheït, nghieän huùt, söï boùc loät ngöôøi
ngheøo vaø ngöôøi yeáu theá laãn caùc nhu caàu cuûa caùc goùa phuï, treû moà coâi vaø ngöôøi giaø. Theo caùc taøi
lieäu söû hoïc, nhaø caàm quyeàn nhaán maïnh raèng trong vieäc tröøng phaït keû phaïm toäi cuõng nhö khi
phaân phoái cuûa caûi cho ngöôøi ngheøo ñeàu phaûi baûo ñaûm coâng baèng xaõ hoäi vaø bình ñaúng. Coù
nhöõng vaên baûn phaùp lyù quy ñònh soá löôïng luùa ñöôïc phaân phoái cho nhöõng haïng ngöôøi coù nhu caàu
khaùc nhau; luùa naøy ñaõ ñöôïc troàng ôû nhöõng coâng thoå, coâng ñieàn daønh cho hoaït ñoäng phuùc lôïi.
Ngöôøi giaøu ñöôïc yeâu caàu ñem ngöôøi ngheøo veà nuoâi ôû nhaø hoï hay ít laém laø phaûi nhöôøng côm seû
aùo vôùi hoï. Neáu khoâng thì phaûi phaân phoái gaïo cho ngöôøi ngheøo ñeå hoï töï naáu. Caùc chính saùch caûi
taïo ñaõ töøng quan taâm ñeán nhöõng tröôøng hôïp ñaëc bieät. Ví duï neáu moät phaïm nhaân laø con moät vaø
phaûi chaêm soùc cha meï thì luaät ñònh raèng hoï phaûi bò leân aùn, pheâ phaùn tröôùc coâng chuùng, noäp
phaït roài thaû veà ñeå chaêm soùc cha meï. Töø 1873, Ñaïi Nam Thöïc Luïc chính bieân (ÑNTLCB) ñaõ
nhaéc ñeán thuoác phieän tôùi 8 laàn. Nhaø vua ñaõ phaùn raèng “thuoác phieän do ngoaïi phieân cheá ra
chuyeån baùn cho nhöõng keû ngu ngoác, ngoan coá, laøm baïi hoaïi nhaân taâm (Minh Meänh thöù 12), “laø
baû ñoäc ñaõ maéc khoù boû”. Moïi ngöôøi vi phaïm ñeàu bò nghieâm trò nhö nhau baát keå vò trí xaõ hoäi.
“Sinh vieân, trí thöùc maéc phaûi ma tuùy ñöôïc cho moät naêm ñeå phuïc hoài, neáu khoâng, teân cuûa hoï seõ
bò xoùa khoûi danh saùch caùc öùng vieân, vaø khoâng ai trong hoï ñöôïc thi cöû”. Ngoaøi ra, theo caùc nhaø
nghieân cöùu, ñôøi soáng coäng ñoàng thôøi ñoù raát maïnh meõ trong töï quaûn vaø tình lieân ñôùi giuùp ñôõ laãn
nhau. “Phöôøng” (laø ñôn vò haønh chaùnh thaáp nhaát ngaøy nay) baét ñaàu nhö moät toå chöùc hôïp taùc
trong ñoù ngöôøi daân giuùp nhau xaây nhaø, chaêm soùc ngöôøi ñau yeáu vaø choân caát ngöôøi cheát
(ÑNTLCB). Coäng ñoàng xöa laø moät ñôn vò an sinh xaõ hoäi. Phöôøng ngaøy nay ngoaøi chöùc naêng
haønh chaùnh, coøn laø moät ñôn vò xoùa ñoùi giaûm ngheøo, phoøng choáng toäi phaïm, giaûi quyeát caùc vaán
ñeà xaõ hoäi vaø xaây döïng ñôøi soáng coäng ñoàng. Tuy nhieân, chöùc naêng an sinh xaõ hoäi khoâng mang
tính luaät ñònh, maø laø töï nguyeän hay theo chæ thò neân hieäu quaû khoâng ñoàng ñeàu.
23

24. THÔØI THUOÄC ÑÒA PHAÙP (1862 – 1945)
Ngoaøi caùc vaán ñeà xaõ hoäi keå ôû phaàn treân thì coù theâm naïn maïi daâm. Tình hình trôû neân traàm troïng
hôn ôû choã vieäc buoân baùn aù phieän trôû thaønh hôïp phaùp maø laø moät ñoäc quyeàn cuûa chính quyeàn
Phaùp cuøng vôùi röôïu vaø muoái. Maïi daâm phaùt trieån maïnh ñeå phuïc vuï quaân ñoäi, coâng chöùc Phaùp
vaø ngöôøi Vieät Nam phuïc vuï cho hoï. Theo taøi lieäu thôøi ñoù, naïn maïi daâm ñaõ mang tính quoác teá
vôùi söï coù maët cuûa caùc coâ gaùi nöôùc ngoaøi (töø Roâ-ma-nia, Hy Laïp vaø caùc nöôùc khaùc thuoäc vuøng
BalKan) vaø vaán ñeà phuï nöõ Vieät Nam laáy choàng ngoaïi ñaõ ñöôïc ñeà caäp ñeán (Vöông Hoàng Seån,
1943 – Nguyeãn Khaéc Vieän, 1967).
Tuy nhieân, caùc vaán ñeà treân khoâng phaûi laø moái quan taâm cuûa nhaø caàm quyeàn Phaùp hoài ñoù. Thay
vaøo ñoù, laø caùc moâ hình chaêm soùc taäp trung nhö vieän moà coâi, vieän döôõng laõo daønh cho ngöôøi giaø
vaø ngöôøi khuyeát taät ñöôïc du nhaäp bôûi caùc nhaø truyeàn giaùo coâng giaùo nhö hoï ñaõ laøm ôû caùc nôi
khaùc. Nhöõng nhaø nghieân cöùu ñaët caâu hoûi lieäu vieäc du nhaäp caùc moâ hình naøy coù phuø hôïp khoâng
khi maø ñaïi gia ñình vaø coäng ñoàng truyeàn thoáng coøn raát nhieàu tieàm naêng an sinh xaõ hoäi. Tuy
nhieân, Vieät Nam khoâng queân coâng lao cuûa ngöôøi Phaùp veà Tröôøng Muø Nguyeãn Ñình Chieåu (ôû
TP. Hoà Chí Minh) vaø Tröôøng Caâm Ñieác Laùi Thieâu ñaõ ñöôïc chính quyeàn Vieät Nam tieáp quaûn,
hieän ñaïi hoùa vaø coøn hoaït ñoäng tôùi ngaøy nay. Phuïc hoài gaùi maïi daâm vaø thanh thieáu nieân phaïm
phaùp cuõng laø moät ñoùng goùp coù yù nghóa vì noù giuùp cho xaõ hoäi hieåu raèng ñoái vôùi caùc ñoái töôïng
naøy khoâng chæ coù söï tröøng phaït vaø loaïi tröø. Tuy nhieân, coâng vieäc naøy khoâng ñöôïc thaønh coâng vaø
phaùt trieån laâu daøi.
Cuõng neân ghi chuù raèng hoaït ñoäng an sinh xaõ hoäi luùc aáy chæ do saùng kieán vaø traùch nhieäm cuûa caùc
toå chöùc toân giaùo. Moät ñieàu lyù thuù laø trong luùc ngöôøi Phaùp baønh tröôùng caùc moâ hình chaêm soùc
taäp trung khaù ngoaïi lai ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi vôùi xu höôùng töø thieän, thì nhöõng ngöôøi
yeâu nöôùc vaø caùch maïng Vieät Nam ñaõ noã löïc toå chöùc caùc maïng löôùi thanh nieân, sinh vieân, coâng
nhaân (nhöõng ngöôøi ñaùnh xe ngöïa, thôï moäc, thôï giaøy, phu khuaân vaùc) nhaèm vaøo “caùc dòch vuï
cöùu trôï ñoû” ñeå phuïc vuï ngöôøi ngheøo vaø xaây döïng söï töông thaân töông trôï. Baét ñaàu moät caùch bí
maät vaøo nhöõng naêm 30, caùc phong traøo naøy bò daäp taét sau ñoù, nhöng trong suoát quaù trình lòch söû,
chuùng noùi leân raèng Vieät Nam luoân coù tieàm naêng saùng taïo caùc moâ hình phaùt trieån cuûa chính
mình (Nguyeãn Thò Oanh, Saigon – TP. Hoà Chí Minh, 300 naêm, 1997).
GIAI ÑOAÏN SAU THÖÏC DAÂN PHAÙP ÔÛ MIEÀN NAM VIEÄT NAM (1945 – 1954)
Töø 1945 ñeán 1975, chuùng toâi chæ baøn veà mieàn Nam Vieät Nam bôûi vì sau cuoäc Caùch Maïng 1945,
chæ mieàn Baéc daønh ñoäc laäp beàn vöõng vaø thieát laäp cheá ñoä XHCN neân khoâng phaùt trieån ngaønh
CTXH. Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Phaùp ñaõ toå chöùc khoùa taäp huaán ngaén haïn vaø moïi vieäc chaám döùt khi
Caùch Maïng 1945 dieãn ra. Moät soá ngöôøi ñöôïc taäp huaán ñaõ vaøo Nam theo laøn soùng di cö.
Mieàn Nam Vieät Nam coù ñöôïc vaøi tuaàn ñoäc laäp maø thoâi. Maëc duø moät chính phuû do ngöôøi Vieät
Nam ñöôïc thaønh laäp, phaàn naøy cuûa ñaát nöôùc vaãn naèm döôùi söï kieåm soaùt cuûa ngöôøi Phaùp. Tuy
nhieân giai ñoaïn 9 naêm naøy (1945 – 1954) raát quan troïng vì chính ñoù laø luùc CTXH chuyeân
nghieäp ñöôïc hình thaønh vôùi moät ñaøng söï thaønh laäp cuûa moät toå chöùc cuûa chính phuû goïi laø Nhaø
Xaõ hoäi, vaø ñaøng khaùc vôùi söï thaønh laäp Tröôøng Caùn söï Xaõ hoäi Thevenet (1947, sau naøy ñoåi teân
24

25. thaønh Tröôøng CTXH Caritas) do Chöõ Thaäp Ñoû Phaùp, sau ñoù ñöôïc giao cho Doøng Nöõ Töû Baùc
AÙi. Tröôøng hoaït ñoäng cho ñeán 1975 vaø theo moâ hình cuûa Phaùp.
Ngoaøi xaõ hoäi, coù “Phoøng Xaõ hoäi” ñaàu tieân do Giaùm muïc ngöôøi Phaùp, Ñöùc Cha Jean Casseigne
thaønh laäp ñeå giuùp ñôõ coâng daân Phaùp – naïn nhaân cuûa cuoäc Caùch maïng 1945, vaø naêm 1957 ñöôïc
nhaäp vaøo Phoøng Xaõ hoäi thuoäc Toøa Laõnh söï Phaùp. Coâng vieäc chính yeáu cuûa cô quan naøy laø ñöa
caùc treû moà coâi lai Chaâu AÂu veà Phaùp. Ngoaøi moät soá nhoû thaân chuû ngöôøi Phaùp, caùc cô quan xaõ
hoäi hoài ñoù phuïc vuï coâng nhaân Vieät Nam thuoäc caùc coâng ty lôùn cuûa Phaùp, moät soá coâ nhi quaû
phuï, ngöôøi giaø ôû Thaønh phoá. Caùc nöõ caùn söï ñöôïc ñaøo taïo 2 naêm chöa ñoâng vaø chöa ñöôïc xaõ hoäi
Vieät Nam bieát ñeán nhieàu. Taùc giaû George Sicault, Phoù Giaùm ñoác UNICEF coù nhaän xeùt “Caùc
moâ hình CTXH ñöôïc du nhaäp vaøo caùc cöïu thuoäc ñòa ñöùng ngoaøi caùc xu theá quoác gia, chuùng
khoâng coù taùc ñoäng naøo ñeán haøng trieäu ngöôøi ngheøo, thaát hoïc, thaát nghieäp” ( Les Carnets de
l’Enfance, UNICEF, soá 19, 7–9/1972). Nhaän xeùt naøy coù theå aùp duïng cho CTXH Phaùp ñöôïc du
nhaäp vaøo Vieät Nam vaøo thôøi aáy.
THÔØI KYØ THÖÏC DAÂN MÔÙI CUÛA MYÕ (1954 – 1975)
Hieäp ñònh Geneøve naêm 1954 ñaõ phaân chia Vieät Nam thaønh 2 nöôùc hai beân vó tuyeán 17, vôùi Baéc
Vieät theo XHCN vaø Nam Vieät döôùi caùi goïi laø “khoái töï do”. Phaùp ruùt ra khoûi Nam Vieät Nam
ñöôïc thay theá ngay bôûi quaân ñoäi vaø boä maùy coá vaán khoång loà cuûa Myõ: Vieän trôï Hueâ Kyø
(USAID).
Phaân nöûa ñaàu cuûa giai ñoaïn naøy ñöôïc ñaùnh daáu bôûi cuoäc di cö vaøo Nam vôùi gaàn moät trieäu
ngöôøi tò naïn mieàn Baéc, ña phaàn laø ngöôøi Coâng giaùo. Sau ñoù qua taøi lieäu Peutagon Papers ñöôïc
bieát ñaây laø moät phong traøo do CIA toå chöùc ñeå khai thaùc tinh thaàn choáng Coäng cuûa ngöôøi Vieät
Nam Coâng giaùo. Nhöõng ngöôøi naøy sau naøy cuõng bò söû duïng trong cuoäc chieán tranh choáng Coäng.
Caùc toå chöùc phi chính phuû quoác teá lôùn (INGO) ñaõ ñöôïc chuaån bò ñeå hoã trôï cuoäc di cö nhö Toå
chöùc Cöùu trôï Coâng giaùo Myõ (Catholic Relief Services – CRS), Toå chöùc Hôïp taùc cuûa Myõ ñeå cöùu
trôï khaép nôi (Cooperation for American Relief Everywhere – CARE) vaø Toå chöùc Cöùu nguy
Quoác teá (International Rescue Committee – IRC). Caùc toå chöùc an sinh xaõ hoäi, an sinh nhi ñoàng
khaùc cuõng laàn löôït tôùi ngay sau ñoù nhö Hoäi Cha Meï Nuoâi (Foster Parents Plan), Quyõ Treû em Cô
ñoác giaùo (Christian Children Fund), Toå chöùc Mennonite, Toå chöùc Cô ñoác Adventist. Cöùu trôï vaø
ñònh cö ngöôøi tò naïn trôû thaønh moät hoaït ñoäng bình thöôøng cho tôùi khi chieán tranh chaám döùt, bôûi
leõ noù khoâng chæ phuïc vuï ngöôøi di cö töø mieàn Baéc vaø chính saùch “ñoâ thò hoùa cöôõng eùp” ñaõ taïo ra
haøng trieäu ngöôøi di daân töø noâng thoân veà caùc thaønh phoá ñeå cho Myõ deã beà luïc soaùt, baét bôù nhöõng
du kích coäng saûn haàu chaám döùt phong traøo caùch maïng.
Söï hieän dieän cuûa Myõ ñaõ taïo ra nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi to lôùn nhö naïn maïi daâm, thanh thieáu nieân
phaïm phaùp, caùc baêng nhoùm toäi phaïm, vaø teä nghieän ma tuùy xung quanh caùc trung taâm cuûa quaân
ñoäi Myõ. Caùc vaán ñeà naøy ít ñöôïc quan taâm ngoaïi tröø vaøi chöông trình nhoû cho treû ñaùnh giaøy. Heä
thoáng an sinh xaõ hoäi khoång loà (vôùi caû traêm toå chöùc phi chính phuû vaø quoác teá ñaõ tham gia hoaït
ñoäng sau naøy) vaø haøng trieäu ñoâ-la Myõ ñaàu tö vaøo caùi goïi laø “dòch vuï con ngöôøi” chæ laø “cuoäc
chieán kia” (“the other war”). Cuoäc cöùu trôï ngöôøi tò naïn chæ laø xoa dòu haäu quaû chieán tranh, coâng
cuoäc “bình ñònh noâng thoân” coù khi coøn goïi laø “phaùt trieån coäng ñoàng noâng thoân” chæ nhaèm vaøo
vieäc thu phuïc “traùi tim vaø khoái oùc” ngöôøi Vieät Nam ñeå hoï ngaû veà phía Myõ.
25

26. Ñeán giai ñoaïn cuoái cuûa cuoäc chieán, coâng daân Myõ choáng caùc chöông trình vieän trôï cho chieán
tranh. Moät caùch ñeå bôm tieàn Myõ vaøo neàn kinh teá ñang daãy cheát cuûa mieàn Nam Vieät Nam laø
vieän trôï cho an sinh nhi ñoàng (maø ngöôøi daân Myõ chaáp nhaän). Haøng traêm toå chöùc phi chính phuû
quoác teá vaø quoác noäi ñöôïc thaønh laäp ñeå söû duïng nhieàu trieäu ñoâ-la trong moät thôøi gian ngaén daãn
tôùi tham oâ, laïm duïng caùc hoaït ñoäng an sinh xaõ hoäi vaø treû em. Tuy nhieân, ñaây khoâng phaûi laø baän
taâm cuûa toå chöùc vieän trôï vì ñieàu hoï nhaèm laø laøm sao cho tieàn ñeán Vieät Nam thoâng qua baát cöù
ngoõ ngaùch naøo: ngaân saùch cuûa toå chöùc, hay tuùi tieàn cuûa caù nhaân, caùc toå chöùc töø thieän hay an
sinh xaõ hoäi, v.v…
Caùc bieán coá ñaùng ghi nhaän ôû giai ñoaïn naøy laø söï coâng nhaän vaø tuyeån duïng caùc caùn söï xaõ hoäi
Caritas do caùc cô quan nhaø nöôùc, toå chöùc NGO (phi chính phuû) quoác teá vaø söï trôû veà nöôùc sau
khi du hoïc cuûa ba nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp. Ñoù laø chò Traàn Thò Kim Tieân (hoïc Caùn söï
Xaõ hoäi ôû Bæ), chò Phan Thò Ngoïc Quôùi (thaïc só Coâng taùc Xaõ hoäi ôû Myõ), chò Nguyeãn Thò Oanh
(cöû nhaân Xaõ hoäi hoïc ôû Myõ, sau naøy môùi laáy theâm baèng thaïc só Phaùt trieån Coäng ñoàng ôû Phi-lip-
pin), caû 3 ñeàu tham gia vaøo thöïc haønh vaø ñaøo taïo CTXH. Hai chò Quôùi vaø Oanh, sau ñoù tham
gia nhoùm chuyeân gia chöông trình phaùt trieån LHQ ñeå saùng laäp tröôøng CTXH quoác gia.
Ngoaøi Tröôøng Caritas, moät soá chöông trình, cô quan ñaøo taïo khaùc ñaõ hình thaønh.
Tröôøng Caùn söï Xaõ hoäi Quaân ñoäi (thaønh laäp naêm 1957), do moät caùn söï toát nghieäp tröôøng
−
Caritas ñöùng ñaàu. Tröôøng toå chöùc caùc chöông trình ñaøo taïo 2 naêm cuõng nhö caùc khoùa huaán
luyeän ngaén haïn. Treân 1500 hoïc vieân toát nghieäp ñaõ hoaït ñoäng ôû caùc traïi gia binh, cung öùng
caùc dòch vuï gia ñình, thöïc hieän caùc döï aùn an sinh nhi ñoàng…
Tröôøng Thanh nieân Phuïng söï Xaõ hoäi (Phaät giaùo) coù moät caùch tieáp caän ñoäc ñaùo trong vieäc
−
ñaøo taïo taùc vieân phaùt trieån noâng thoân theo moâ hình 4 maët cuûa Phong traøo Phaùt trieån Noâng
thoân Phi-lip-pin (Noâng nghieäp – Kinh teá noâng thoân – Veä sinh vaø söùc khoûe – Caûi thieän ñôøi
soáng gia ñình). Chöông trình nhaán maïnh vieäc vaän duïng caùc giaù trò vaø tieàm naêng daân toäc.
Tröôøng Coâng taùc Xaõ hoäi Quoác gia ñöôïc thaønh laäp naêm 1968 do Boä Xaõ hoäi (cuõ) vôùi söï hôïp
−
taùc cuûa Chöông trình Phaùt trieån / LHQ, UNICEF, vaø caùc toå chöùc LHQ vaø quoác teá khaùc.
Khoùa huaán luyeän giaûng vieân vaø kieåm huaán vieân keùo daøi moät naêm ñöôïc toå chöùc ngay daønh
cho treân 20 cöû nhaân khoa hoïc xaõ hoäi ñang thöïc haønh CTXH vaø Caùn söï Xaõ hoäi. Chöông trình
chính quy baét ñaàu naêm 1972 vôùi 2 khoùa toát nghieäp chöông trình Kieåm söï Xaõ hoäi (Tuù taøi + 2
naêm), vaø 1 khoùa Phoù Kieåm söï Xaõ hoäi (Tuù taøi + 1 naêm).
Chöông trình 2 naêm ñöôïc thieát keá nhö 2 naêm ñaàu cuûa chöông trình cöû nhaân. Sau 1 – 2 naêm
laøm vieäc, caùc KSXH coù theå trôû veà hoïc tieáp 2 naêm cuoái. Chöông trình vöøa ñöôïc chuaån bò thì
Giaûi phoùng.
CTXH nhö moät boä moân khoa hoïc cuõng baét ñaàu ñöôïc ñöa vaøo Ñaïi hoïc Ñaø Laït vaø Vaïn Haïnh
(Saigon). Moät ñaïi hoïc tö thöù ba cuõng ñang chuaån bò môû khoa CTXH (Ñaïi hoïc Cöûu Long)
nhöng chöa kòp môû. Tuy nhieân, taát caû caùc hoaït ñoäng chuyeân moân veà thöïc haønh vaø ñaøo taïo
ñaõ chaám döùt vaøo thaùng Tö 1975 khi Caùch maïng dieãn ra. ÔÛ thôøi ñieåm ñoù, con soá öôùc löôïng
nhaân vieân Coâng taùc Xaõ hoäi (goïi taét laø nhaân vieân xaõ hoäi – NVXH) caùc caáp laø:
26

27. 500 ngöôøi ñöôïc huaán luyeän ngaén haïn,
−
300 ngöôøi coù baèng ñaøo taïo 2 naêm,
−
20 – 25 caùn söï xaõ hoäi vaø cöû nhaân khoa hoïc xaõ hoäi ñaõ qua lôùp ñaøo taïo giaûng vieân vaø kieåm
−
huaán vieân.
10 ngöôøi toát nghieäp ñaïi hoïc ôû nöôùc ngoaøi goàm 7 thaïc só CTXH, 2 thaïc só PTCÑ töø Phi-lip-
−
pin, 1 tieán só môùi veà nöôùc töø Myõ.
Ñoaøn Chuyeân nghieäp Xaõ hoäi Vieät Nam (Ñoaøn CNXH) ñöôïc saùng laäp naêm 1970 vaø ñaõ gia
nhaäp Lieân Ñoaøn CNXH quoác teá. Cuøng thôøi ñieåm aáy caû hai Tröôøng Caritas vaø CTXH quoác
gia ñaõ coù quan heä vôùi toå chöùc APASWE (Toå chöùc Giaùo duïc CTXH Chaâu AÙ Thaùi Bình
Döông). Ñoaøn CNXH laø moät thaønh vieân cuûa Hoäi ñoàng An sinh Xaõ hoäi Vieät Nam vaø coù moät
gheá trong Hoäi ñoàng Kinh teá Xaõ hoäi quoác gia vöøa ñöôïc thaønh laäp. Bieát raèng boä maùy chính
quyeàn cuõ chæ laø coâng cuï cuûa caùc quyeàn löïc lôùn treân theá giôùi, söï kieän naøy ñöôïc neâu leân ñeå
cho thaáy vò trí cuûa Ñoaøn CNXH nhö moät toå chöùc ngheà nghieäp vaøo thôøi ñieåm ñoù.
Trong khi CTXH vaø ASXH phaùt trieån raát nhanh, thôøi kyø naøy bao haøm nhieàu maâu thuaãn, khoù
khaên. Khoâng ít ngöôøi ñaët nghi vaán veà maët heä thoáng an sinh xaõ hoäi phuïc vuï chieán tranh xaâm
löôïc moät caùch loä lieãu nhö vaäy. Dó nhieân nhöõng ngöôøi höôûng lôïi töø cuoäc chieán khoâng nhìn roõ vaán
ñeà nhöng ngay töø ñaàu moät soá ít ngöôøi chuyeân moân vaø khoâng chuyeân moân tham gia hoaït ñoäng
phaùt trieån xaõ hoäi ñaõ choïn höôùng laøm vieäc vôùi ngöôøi ngheøo ôû cô sôû. Vieäc ñoái maët vôùi söï ñau khoå
cuûa ngöôøi daân ôû noâng thoân cuõng nhö thaønh thò giuùp cho hoï thaáy söï voâ lyù cuûa chieán tranh. Caùc
cuoäc suy tö veà phaùt trieån giaûi phoùng daãn hoï tôùi söï löïa choïn moät quan ñieåm yeâu nöôùc vaø choáng
chieán tranh. Coù nhöõng ngöôøi tham gia cuoäc caùch maïng, soá coøn laïi choïn moät quan ñieåm tieán boä,
saün saøng ôû laïi ñaát nöôùc ñeå hôïp taùc vôùi Caùch Maïng ñeå tìm ñeán nhöõng moâ hình phaùt trieån thay
theá, hy voïng thaáy ñöôïc caùc giaù trò veà bình ñaúng vaø coâng baèng xaõ hoäi maø hoï tìm.
GIAI ÑOAÏN XHCN (1975 – 2000)
25 naêm trong lòch söû nhaân loaïi laø moät thôøi gian ngaén nhöng ñoái vôùi ai ñaõ soáng qua cuoäc Caùch
Maïng vaø chöùng kieán nhöõng thay ñoåi tuyeät ñoái trong moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng thì suoát moät
ñôøi ngöôøi cuõng khoâng ñuû ñeå hoï hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa söï vieäc. Trong khaû naêng haïn cheá cuûa
mình toâi seõ coá gaéng naém baét laïi moät soá bieán coá töø goùc ñoä cuûa moät ngöôøi laøm CTXH. Seõ khoâng
traùnh khoûi nhöõng sai soùt trong noã löïc oân laïi lòch söû treân vaøi trang giaáy naøy.
Saigon, thuû ñoâ cuûa mieàn Nam ñöôïc chuaån bò phaàn naøo vôùi nhieàu bieán ñoäng chính trò, söï ñaàu
haøng tuaàn töï cuûa caùc tænh töø mieàn Trung, söï hoài höông cuûa ngöôøi nöôùc ngoaøi, söï chaïy troán ra
nöôùc ngoaøi cuûa moät soá ngöôøi Vieät Nam coù theá löïc. Tuy nhieân, chính vaøo ngaøy 30/4/1975 môùi
ñem laïi söï thay ñoåi taän goác khi Dinh Ñoäc Laäp ñöôïc tieáp quaûn vaø nhöõng ngaøy sau ñoù nhöõng cô
quan nhaø nöôùc bò ñoùng cöûa hay trao qua löïc löôïng Caùch Maïng ñeå quaûn lyù. Caùc hoaït ñoäng an
sinh xaõ hoäi (ASXH) do söï lieân heä maät thieát vôùi vieän trôï nöôùc ngoaøi khoâng ñöôïc nhìn nhaän vôùi
nhieàu caûm tình. Taát caû caùc dòch vuï xaõ hoäi ngoaøi chính phuû cuõng phaûi ñoùng cöûa ngoaïi tröø caùc
thieát cheá lôùn nhö beänh vieän, caùc trung taâm nuoâi döôõng ngöôøi giaø vaø treû moà coâi ñaõ tieáp tuïc hoaït
ñoäng döôùi moät ban giaùm ñoác thuoäc chính quyeàn môùi. Vieäc phaân chia giai ñoaïn naøy thaønh 2 thôøi
kyø seõ thuaän lôïi cho vieäc moâ taû. Ñoù laø:
27

28. A) Giai ñoaïn töø 1975 – 1985
B) Giai ñoaïn töø 1986 – 2000
1975 – 1985: THÔØI KYØ KHAÉC KHOÅ
Haàu heát caùc hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi taïm thôøi chaám döùt. Haøng ngaøn ngöôøi chuyeân moân trong
ñoù coù NVXH trôû thaønh thaát nghieäp.
Soá phaän cuûa CTXH coù veû khoâng saùng suûa bôûi leõ moïi khoa hoïc xaõ hoäi coù nguoàn goác tö saûn
phöông Taây ñeàu bò loaïi tröø. Ngoaøi ra coøn coù yù töôûng cho raèng moät khi CTXH ñöôïc xaây döïng
moät caùch hoaøn chænh seõ khoâng coøn vaán ñeà xaõ hoäi. Thaät trong caáu truùc toå chöùc luùc ñoù, khoâng
moät ai ñöùng ngoaøi heä thoáng bao goàm toå chöùc chính quyeàn, hôïp taùc xaõ, coâng ñoaøn, toå chöùc quaàn
chuùng (phuï nöõ, thanh nieân, noâng daân…). Moãi toå chöùc chòu traùch nhieäm veà phuùc lôïi cho ngöôøi
tröïc thuoäc. Treân lyù thuyeát, CTXH vaø NVXH laø khoâng caàn thieát. Trong moâ hình cuûa Lieân xoâ vaø
Trung Quoác khoâng coù NVXH (chuyeân nghieäp). ÔÛ Ñoâng AÂu thì coù nhöng hoï ñoùng vai troø raát lu
môø.
Caùc NVXH Vieät Nam, giaø cuõng nhö treû, phaûi tìm con ñöôøng hoøa nhaäp vaøo xaõ hoäi môùi. Moät soá
rôøi boû ñaát nöôùc nhö moät boä phaän daân chuùng khaùc. Ñieàu lyù thuù laø moät soá NVXH treû tham gia
Hoäi LHPN, Ñoaøn Thanh nieân, soá khaùc ñi vaøo lónh vöïc giaùo duïc, nhaø treû, baùo chí… Moät soá nhoû
ñang laøm cho Tröôøng CTXH Quoác gia cuõ, trôû thaønh caùn boä nhaân vieân cuûa boä phaän phía Nam
cuûa Boä LÑTBXH.
Vì hoï ñaõ choïn ôû laïi ñeå phuïc vuï nhaân daân, moät soá nhoû NVXH chöùng toû moät khaû naêng thích nghi
laï thöôøng vaø hoï ñaõ ñaït tôùi nhöõng chöùc vuï cao trong coâng ñoaøn, cô quan chính quyeàn, vaø coâng ty
kinh doanh. Nhöõng baïn treû chöa hoïc xong thì choïn caùc ngaønh hoïc khaùc. Trong caùc NVXH toát
nghieäp ñaïi hoïc, chæ coù 3 ngöôøi ôû laïi, moät ngöôøi trong hoï qua ñôøi, ngöôøi kia cuoái cuøng cuõng ñi
nöôùc ngoaøi. Ngöôøi duy nhaát coøn laïi vôùi moät baèng caáp chuyeân moân ôû ñaïi hoïc laø taùc giaû baøi naøy.
Vaøi tuaàn sau Giaûi Phoùng, chò höôùng daãn moät nhoùm NVXH ñeå hôïp taùc vôùi baø Thöù Tröôûng phuï
traùch Thöông Binh Xaõ hoäi ñeå ñaùnh giaù toång keát tình hình chung vaø ñeà nghò caùc chöông trình
haønh ñoäng. Baø Thöù Tröôûng Buøi Thò Meø raát côûi môû vôùi nhöõng yù töôûng chuyeân moân, baø ñaõ coá
gaéng thöïc hieän chuùng nhöng tình hình chung luùc ñoù coøn raát baát oån ñònh. Nhieäm kyø cuûa baø trong
Chính phuû Caùch Maïng laâm thôøi chaám döùt. Duø ñaõ nghæ höu, ñeán ngaøy nay baø luoân hoã trôï CTXH
vaø NVXH chuyeân nghieäp. ÔÛ giai ñoaïn ñoù khoù coù theå laøm moät vieäc gì theo nguyeän voïng.
Toâi ñaõ laøm vieäc moät caùch tình nguyeän trong 5 naêm cho caùc toå chöùc chính trò caáp thaønh phoá nhö
Hoäi Trí Thöùc Yeâu Nöôùc (nay laø Lieân Hieäp caùc Hoäi Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät), UÛy ban Ñoaøn keát
Coâng giaùo, Hoäi Taâm lyù Giaùo duïc hoïc maø toâi tham gia saùng laäp.
Cuøng vôùi moät thaïc só CTXH khaùc (ñaõ rôøi Vieät Nam), toâi ñaõ laøm coâng taùc nghieân cöùu cho Vieän
Khoa hoïc Xaõ hoäi nhöng ñaõ thoâi vieäc sau 5 naêm ñeå tham gia vôùi tö caùch coäng taùc vieân vaøo
Chöông trình Nghieân cöùu Phaùt trieån cuûa UÛy ban Khoa hoïc Kyõ thuaät Thaønh phoá (nay laø Sôû Khoa
hoïc – Coâng ngheä – vaø Moâi tröôøng) ñeå coù moät coâng vieäc uyeån chuyeån hôn. Luùc ñoù, vôùi tö caùch
caù nhaân toâi ñaõ coá gaéng ñaùp öùng moïi yeâu caàu chuyeân moân trong khaû naêng moät NVXH. Ñaàu tieân
laø caùc lôùp taäp huaán veà truyeàn thoâng vaø giao tieáp vaø coâng taùc Nhoùm cho Thaønh Ñoaøn TNCS Hoà
28

29. Chí Minh. Roài caùch tieáp caän coäng ñoàng trong giaùo duïc söùc khoûe cho Sôû Y teá. Duø laøm vieäc trong
caùc laõnh vöïc khaùc nhau, caùc NVXH tích cöïc gaëp nhau thöôøng xuyeân ñeå trao ñoåi trong boái caûnh
môùi.
B. 1986 – 2000: THÔØI KYØ ÑOÅI MÔÙI VAØ CAÛI CAÙCH
CTXH nhö moät ngheà ñöôïc coâng nhaän moät caùch tình côø. Toâi ñi thaêm moät phoøng khaùm taâm thaàn
caáp quaän, moät baùc só taâm thaàn ñöôïc ñaøo taïo ôû Ñoâng Ñöùc nôi maø ôû ñoù NVXH laø moät thaønh vieân
cuûa moät toaùn lieân ngaønh ôû beänh vieän. Vaø toâi ñöôïc môøi giuùp xaây döïng chöông trình cho giaùo
vieân vaø ngöôøi chaêm soùc treû chaäm phaùt trieån taâm thaàn. Ñoù laø laàn ñaàu tieân toâi ñöôïc giôùi thieäu nhö
moät “NVXH chuyeân nghieäp” maëc duø ñeán ngaøy nay nhieàu ngöôøi coøn goïi toâi laø nhaø “xaõ hoäi hoïc”
hay “taâm lyù hoïc”.
Xaây döïng chöông trình taäp huaán treân vaø moät phoøng tö vaán taâm lyù vôùi 2 nhaø taâm lyù hoïc laø ñoùng
goùp coù yù nghóa nhaát veà maët chuyeân moân cuûa toâi vaø dó nhieân vôùi tính caùch tình nguyeän.
Giöõa 1985 vaø 1990, khi ñaát nöôùc baét ñaàu môû cöûa vaø ñi vaøo kinh teá thò tröôøng thì nhieàu vaán ñeà
xaõ hoäi ñaõ taïm thôøi bieán maát, xuaát hieän laïi nhanh choùng. Ban ñaàu laø treû em thaønh thò bò boû beâ,
thieáu chaêm soùc, naïn maïi daâm vaø moät soá vaán ñeà nhoû khaùc, nhöng ngaøy nay thì Vieät Nam coù taát
caû caùc vaán ñeà cuûa hieän ñaïi hoùa vaø chuùng phaùt trieån nhanh hôn döï truø:
ngheøo khoå ôû noâng thoân vaø thaønh thò,
−
di daân töø noâng thoân ra thaønh thò daãn tôùi vaán ñeà treû em ñöôøng phoá, lao ñoäng nhaäp cö, khu oå
−
chuoät v.v…,
maïi daâm – buoân baùn phuï nöõ trong vaø ngoaøi nöôùc,
−
nghieän ngaäp,
−
söï raïn nöùt cuûa gia ñình, treû em bò boû beâ vaø laïm duïng.
−
Caùc vaán ñeà naøy xuaát hieän khaép nôi treân ñaát nöôùc chöù khoâng rieâng gì ôû caùc thaønh phoá lôùn.
Chính quyeàn raát quan taâm ñeán caùc vaán ñeà naøy. Nöôùc Vieät Nam tuyeân boá ñi vaøo kinh teá thò
tröôøng vôùi ñònh höôùng XHCN coù nghóa laø giöõ vöõng ñoäc laäp veà kinh teá vaø vaên hoùa, thuùc ñaåy
coâng baèng xaõ hoäi vaø phuùc lôïi cho nhaân daân. Taát caû chuùng ta ñeàu bieát raèng ñaây khoâng phaûi laø
moät choïn löïa deã daøng, veà maët yù thöùc heä chöa coù moät moâ hình naøo töông töï laøm tieàn ñeà. Tuy
nhieân, taát caû caùc toå chöùc quoác teá laøm vieäc ôû ñaây ñeàu ñaùnh giaù cao söï cam keát vì phuùc lôïi cuûa
nhaân daân Vieät Nam.
Chöông trình xoùa ñoùi giaûm ngheøo mang tính quoác gia ñaõ thu ñöôïc nhöõng keát quaû tích cöïc. Laø
nöôùc thöù hai ñaõ kyù vaøo Coâng Öôùc Quyeàn Treû Em, Vieät Nam ñaõ coù ñöôïc nhöõng tieán boä roõ reät veà
veä sinh, nöôùc saïch, tieâm chuûng, giaûm tyû leä töû vong treû em, suy dinh döôõng treû em vaø phoå caäp
giaùo duïc. Quyeàn Treû Em, duø chöa ñöôïc thöïc thi moät caùch troïn veïn, ñaõ trôû thaønh moät khaùi nieäm
quen thuoäc ñeán vôùi coâng chuùng maø yù thöùc ngaøy caøng ñöôïc naâng cao moät caùch roõ reät.
Ngaân saùch raát eo heïp maø chính saùch xaõ hoäi ñöôïc boå sung bôûi nhöõng phong traøo töï nguyeän quaàn
chuùng nhö:
29