Ίδια τα δάκρυα στο Αιγαίο ίδια η μοίρα των λαών Μαρία Παπαδημητροπούλου 28ο & 57o Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου Η ανάγνωση αποσπασμάτων του βιβλίου "Ματωμένα χώματα". Η κατανόηση μέσω της λογοτεχνίας μιας περιόδου της σύγχρονης νεοελληνικής ιστορίας, καθοριστικής για την πορεία του ελληνικού κράτους στον 20ο αιώνα. Διαθεματική προσέγγιση με το μάθημα της Ιστορίας της Έκτης τάξης. Τέλος, συσχέτιση του προσφυγικού ζητήματος της Μικρασιατικής καταστροφής με τους σημερινούς πρόσφυγες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους για τον ίδιο λόγο, τον πόλεμο.

1. Διδώ Σωτηρίου
Ματωμένα Χώματα
σπουδή στο ιστορικό γεγονός,
προσέγγιση στο σήμερα
Τμήμα Στ2
28ο/57ο
Δημοτικά Σχολεία

2. Οι μαθητές του Στ2 28-57 Δημοτικών Σχολείων Ηρακλείου παρουσιάζουν επί σκηνής
το ιστορικό μυθιστόρημα « Ματωμένα χώματα» της Διδώς Σωτηρίου.
Λίγα λόγια για μας
Όταν φοιτούσαμε στην Ε΄ τάξη (2015-2016) ασχοληθήκαμε με το Αναγεννησιακό θέατρο και τον Ερωτόκριτο του Β.
Κορνάρου. Το έργο αποδώσαμε θεατρικά με μεγάλη επιτυχία δύο φορές: μία στο χώρο του σχολείου μας, τον Ιούνιο του
2015 και μία στον Θεατρικό Σταθμό, τον Ιανουάριο του 2016.
Φέτος, στην Έκτη τάξη, αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με ένα έργο διαφορετικής υφής. Ένας λόγος που μας
παρακίνησε σε αυτό αφορά και το προσφυγικό ζήτημα των ημερών μας. Έτσι, αλλάζοντας «ρεπερτόριο» και υποκριτική
στροφή επιλέξαμε ένα ιστορικό μυθιστόρημα της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας που αφορά τον μικρασιατικό
ελληνισμό.
Αυτό που οφείλουμε να λάβουμε υπόψη είναι ότι η ιστορία-έστω και με διαφορετικό κάθε φορά πολιτισμικό υπόβαθρο-
επαναλαμβάνεται. Ο ελληνισμός έχει βιώσει έντονα την προσφυγιά. Το αποκορύφωμα όλων είναι η μικρασιατική
καταστροφή του 1922. Τότε καθώς και με τις συμφωνίες που ακολουθούν1.500.000 Έλληνες της Μικράς Ασίας
αναγκάστηκαν χωρίς τη θέλησή τους, να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες και να εγκατασταθούν στην
Ελλάδα. Εδώ γνωρίζουν ανυπέρβλητες δυσκολίες προσαρμογής και συνέχισης της ζωής τους. Εκτός από έναν ανέτοιμο
και αδιάφορο κρατικό μηχανισμό, έχουν να αντιμετωπίσουν και έναν ιδιότυπο ρατσισμό από τους γηγενείς που πολλές
φορές αποκτά έντονα συγκρουσιακά χαρακτηριστικά. Για πολλά χρόνια η πλειοψηφία των προσφύγων θα μείνει στο
περιθώριο και θα ζήσει κάτω από άθλιες συνθήκες στους προσφυγικούς συνοικισμούς και τα παραπήγματα, εξιλαστήριο
θύμα στο βωμό των πολιτικών και γεωστρατηγικών συμφερόντων.
Ο αδιάκοπος αγώνας αυτών των ανθρώπων τους έκανε να ριζώσουν στη νέα γη, να προκόψουν και να φτιάξουν τη ζωή
τους. Σε καμιά περίπτωση δεν ξέχασαν τη φωνή της φυλής και διατηρούν ζωντανή τη συλλογική μνήμη.

3. Ο Θουκυδίδης στην Ιστορία του είχε δραματικά προβλέψει για τις ακρότητες που
διαπράττει ο άνθρωπος, ότι «τα ίδια πράγματα θα συμβαίνουν, όσο η φύση του ανθρώπου
παραμένει η ίδια». Το σημερινό προσφυγικό ζήτημα, η σκληρότητα του φαινομένου, οι
κοινοί θαλάσσιοι και χερσαίοι δρόμοι του ξεριζωμού είναι οδυνηρά όμοιοι. Άνθρωποι τότε,
άνθρωποι και τώρα με αβέβαιο πεπρωμένο και με δυστυχία στα μάτια, στον καθρέφτη της
ψυχής. Μπορεί η γνώση του ιστορικού παρελθόντος να γιατρέψει το παρόν; Το ερώτημα
αναπάντητο, δυστυχώς.
Ματωμένα Χώματα
Το μυθιστόρημα δημοσιεύτηκε το 1963. Η συγγραφέας υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας των
γεγονότων. Η αφηγηματική πλοκή του, οι ανθρώπινοι τύποι και οι αναπόφευκτοι
συσχετισμοί με το δικό μας παρόν, το καθιστούν εξαιρετικά επίκαιρο. Στη σκηνή θα
παρουσιαστούν αλήθειες. Μέσα από την οπτική γωνία του Μανώλη Αξιώτη, κεντρικού
ήρωα του έργου βλέπουμε τις ευτυχισμένες στιγμές, τη ξενοιασιά της ζωής, τον ειρηνικό
μόχθο, την αγαθή συνύπαρξη των Ελλήνων και των Τούρκων. Ώσπου τα οικονομικά
συμφέροντα των ισχυρών κρατών, ο τουρκικός εθνικισμός και οι μεγαλοϊδεατισμοί των
Ελλήνων πολιτικών και της αστικής τάξης σπέρνουν το εθνικό και φυλετικό μίσος.
Αρχίζει το δράμα των ανθρώπινων ψυχών… Ίδια τα δάκρυα στο Αιγαίο, ίδια η μοίρα των
λαών.
Βιβλιογραφία
Βενέζης, Η. (2010). Γαλήνη. Αθήνα: Εστία.
Δούκας, Σ. (2008). Ιστορία ενός αιχμαλώτου. Αθήνα: Κέδρος.
Τζανακάρης, Β. (2007). Το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα. Αθήνα: Μεταίχμιο
Σωτηρίου, Δ.(2012). Ματωμένα Χώματα. Αθήνα: Κέδρος

4. Τίτλος προγράμματος
Ίδια τα δάκρυα στο Αιγαίο, ίδια η μοίρα των λαών

5. ΣΚΟΠΟΣ
Ευαισθητοποίηση των
μαθητών σε καίρια ζητήματα
της σύγχρονης
πραγματικότητας.
Συνειδητοποίηση της
ανθρωπιστικής κρίσης, και
των αιτιών (πόλεμος,
συμφέροντα) που ευθύνονται
για τα προσφυγικά ρεύματα.
Γνωριμία με ένα λογοτεχνικό
κείμενο που σχετίζεται άμεσα
με το παραπάνω θέμα.

6. ΣΤΟΧΟΙ
Η ανάγνωση του μυθιστορήματος «Ματωμένα χώματα»
Η κατανόηση μέσω της λογοτεχνίας μιας περιόδου της
νεοελληνικής ιστορίας, καθοριστικής για την πορεία του
ελληνικού κράτους στον 20οαιώνα
Διαθεματική προσέγγιση με το μάθημα της Ιστορίας της ΣΤ΄ τάξης
Συσχέτιση της μικρασιατικής προσφυγιάς του 1922 με τα
σημερινά προσφυγικά ρεύματα και η εγκατάλειψη των εστιών και
της ομαλής μέχρι πρότινος ζωής, εξαιτίας του μίσους και του
πολέμου

7. ΣΤΑΔΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ
• 1ο στάδιο: Ανάγνωση του μυθιστορήματος καθ΄όλη τη διάρκεια της
φετινής σχολικής χρονιάς
• 2ο στάδιο: Επισήμανση των κεντρικών προσώπων του έργου
• 3Ο στάδιο: Κατανόηση του μυθιστορηματικού χώρου και χρόνου και της
συνύπαρξης διαφορετικών εθνοτήτων και πολιτισμικών χαρακτηριστικών
πριν καλλιεργηθεί το φυλετικό και εθνικό μίσος
• 4ο στάδιο: Συσχέτιση του αφηγηματικού υλικού με τα πραγματικά
γεγονότα
• 5ο στάδιο: Αναζήτηση φωτογραφικού υλικού με άξονες το προσφυγικό
ζήτημα του 1922 και το προσφυγικό ζήτημα του 2015-16
• 6ο στάδιο: Η πρόσληψη της πολιτισμικής σφραγίδας των προσφύγων και
της επίδρασης του μικρασιατικού πολιτισμού στις περιοχές εγκατάστασης
ανά την Ελλάδα

8. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
ΔΙΑΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ
 Απόφαση των μαθητών για δραματοποίηση και θεατρική παρουσίαση του
βιβλίου στο κοινό
 Επιλογή αντιπροσωπευτικών αποσπασμάτων προς παρουσίαση
 Σκηνοθετική επιλογή, διανομή ρόλων
 Κατασκευή σκηνικών , επιλογή ενδυμασιών και μουσικής επένδυσης

9. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ
Επιδίωξη της κατανόησης από τους μαθητές της ύπαρξης πληθυσμών μικρασιατικής καταγωγής και
παράλληλης διατήρησης και επιβίωσης της συλλογικής μνήμης από τα άτομα μικρασιατικής
καταγωγής
Καλλιτεχνική συνεργασία με φορείς προώθησης και διατήρησης της συλλογικής μικρασιατικής
ταυτότητας: Σύλλογος Αλατσατιανών Ηρακλείου
Καλλιτεχνική συμμετοχή του Συλλόγου Αλατσατιανών με χορωδία, χορευτικό συγκρότημα και έκθεση
φωτογραφίας

10. Όλα συνέβησαν μέσα στην τάξη στη διάρκεια
μιας ολόκληρης χρονιάς

12. Η αφίσα μας

13. Η πρόσκλησή μας

14. Η αφίσα της παράστασης

15. Φωτογραφίες από την παράσταση στην
αίθουσα εκδηλώσεων του σχολείου

16. Τα χρόνια της ειρηνικής συνύπαρξης
στον Κιρκιντζέ

17. Τα «αμελέ ταμπουρού»

19. Χορός και τραγούδι: η Σμύρνη υπό ελληνική
διοίκηση

23. Μικροί ηθοποιοί, μεγάλες ερμηνείες