1. Εν μέσω οδυνών και ωδίνων …
Οικονομική Κρίση και Ψυχολογία
Γλιαρμή Α.Μαριάννα
ΒΑ Κοινωνική Θεολογία
MΑ Κλινική –Συμβουλευτική Ψυχολογία
ΒTEC-5 Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
e-mail: gliarmi@hotmail.com
Βρισκόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι με έναν καταιγισμό αρνητικών ειδήσεων και εννοιών. Περικοπές
μισθών, απολύσεις, μείωση συντάξεων, ανεργία, νομοσχέδια για την οικονομία, πτώχευση της χώρας.
Οι οικονομικές συνθήκες της χώρας μας σαφώς επηρεάζουν και τη ψυχική μας υγεία, πολλές φορές
μάλιστα σε βαθμό που ευνοούν την εμφάνιση συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους.
Νιώθουμε ανασφάλεια, μιας και χάνουμε τα έως τώρα κεκτημένα, τη σιγουριά μας. Το στρες μας
εντείνεται, αφού η αβεβαιότητα για το αύριο είναι καθημερινή απειλή. Αισθανόμαστε φόβο για το τι
πρόκειται να μας συμβεί. Νιώθουμε αδυναμία και ανικανότητα να διαχειριστούμε καταστάσεις που
θεωρούμε εκτός του ελέγχου μας.
Αυτά τα συναισθήματα εκδηλώνονται με νευρικότητα, εκνευρισμό, θυμό, ανησυχία, παθητικότητα,
ματαιότητα, δυσκολία στη συγκέντρωση, αποδιοργάνωση, κατανάλωση αλκοόλ, χρήση ουσιών.
Κι αυτές είναι οι συνέπειες που παρατηρούνται σε ατομικό επίπεδο.
Εφόσον όμως η οικονομική κρίση αγγίζει όλους μας, σαφώς επιφέρει συνέπειες και σε κοινωνικό και
οικογενειακό επίπεδο.
Έχουμε την ίδια διάθεση να παίξουμε με τα παιδιά μας; Να μιλήσουμε με την/τον σύζυγο μας; Να
συναντήσουμε ένα φίλο; Ή μας παίρνει τόσο από κάτω που πιθανόν γινόμαστε πιο απόμακροι, πιο
ευέξαπτοι, πιο κλεισμένοι στο καβούκι μας;
Όταν η οικονομική κρίση μας απειλεί σε επίπεδο καταστροφής, η κυρίαρχη αίσθηση που έχουμε είναι αυτή
της απώλειας (απώλεια ασφάλειας, σιγουριάς, αυτοεπιβεβαίωσης, υλικών αγαθών κτλ), και παρουσιάζει τα
ίδια εξελικτικά στάδια με το πένθος.
Το πρώτο στάδιο είναι η Άρνηση. "Δε μπορεί να μου συμβαίνει αυτό".

2. Αρνούμαστε να δεχθούμε την αλλαγή συνθηκών και συνεχίζουμε να συμπεριφερόμαστε σαν να μην συνέβη
τίποτα.
Το δεύτερο στάδιο είναι ο Θυμός. "Γιατί να μου συμβαίνει αυτό, φταίει αυτός, εκείνος, ο άλλος, εγώ."
Πλέον η κρίση έχει επηρεάσει αισθητά τη ζωή μας και δεν μπορούμε να την αγνοούμε, επομένως
θυμώνουμε και επιρρίπτουμε ευθύνες για το τι μας συμβαίνει χωρίς απαραίτητα να λειτουργούμε
στοχευμένα.
Το τρίτο στάδιο είναι η Διαπραγμάτευση. "Ίσως αν άλλαζε αυτό να ήταν καλύτερα"
Μετά το θυμό αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε τη κατάσταση και αρχίζουμε να διαπραγματευόμαστε πως
μπορούμε να αλλάξουμε πράγματα για να ανταπεξέλθουμε.
Το τέταρτο στάδιο είναι η Κατάθλιψη. " Δε θα τα καταφέρω, δεν υπάρχει ελπίδα".
Σε αυτό το στάδιο αισθανόμαστε τη ματαίωση της αρχικής μας προσπάθειας για διαπραγμάτευση.
Νιώθουμε πως δεν έχουμε τη δύναμη και τη δυνατότητα να κάνουμε τίποτα για αυτό που μας συμβαίνει.
Όλα φαίνονται μάταια.
Τέλος, είναι η Αποδοχή και η Συνέχιση. "Παίρνοντας σωστές αποφάσεις μπορώ να ανταπεξέλθω"
Σε αυτό το στάδιο, κυριαρχούμε στις αρνητικές σκέψεις και τα αρνητικά μας συναισθήματα και με ισχυρή
κρίση κάνουμε τις επιλογές για τα επόμενα βήματα μας, νιώθοντας ότι μπορούμε να συνεχίσουμε υπό νέες
βάσεις.
Τι μπορούμε όμως να κάνουμε ώστε να περάσουμε αυτή τη διαδικασία όσο το δυνατό πιο ανώδυνα για τη
ψυχική μας υγεία;
Πρώτον:
Να σταματήσουμε να μνησικακούμε και να καταστροφολογούμε.
Με το να λέμε και να σκεφτόμαστε πως ήρθε το τέλος δε βοηθάμε κανέναν ( και σίγουρα ούτε εμάς). Ας
βλέπουμε το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε αντικειμενικά, σφαιρικά και με κριτική σκοπιά, χωρίς
προβλέψεις για το μέλλον ( δε μπορούμε να ελέγξουμε το μέλλον), χωρίς πισωγυρίσματα στο παρελθόν ( δε
μπορούμε να το αλλάξουμε) αλλά με πολύ διάθεση να το διαχειριστούμε στο παρόν (το μόνο που
ουσιαστικά μας ανήκει). Κρίνοντας λοιπόν το πρόβλημα, με καθαρό νου και διάθεση είναι πολύ πιθανότερο
να βρούμε και στοχευμένες λύσεις ώστε να το ξεπεράσουμε.

3. Δεύτερον:
Να επαναξιολογήσουμε τις ανάγκες μας.
Όντως θα νιώσουμε άδειοι και ελλιπείς αν αγοράσουμε ένα ζευγάρι παπούτσια λιγότερο; Όντως θα
είμαστε δυστυχείς αν δε βγούμε 3 φορές την εβδομάδα με τους φίλους μας για ποτό έξω;
Όντως το παιδί μας θα μας θεωρήσει κακούς γονείς αν δε του πάρουμε ακόμη ένα επώνυμο ρούχο ή ακόμη
ένα παιχνίδι για το ηλεκτρονικό;
Νομίζω πως κανείς μας δεν έχει ανάγκη από τέτοια πράγματα, απλά μας κακομάθαμε…καιρός λοιπόν να
μας προσγειώσουμε πάλι.
Τρίτον:
Να αναλάβουμε τις ευθύνες μας.
Αυτές που μας αναλογούν και να συνειδητοποιήσουμε ότι η αλλαγή στο οικονομικό σκηνικό δεν θα έρθει
μαγικά, με εμάς να στεκόμαστε άπραγοι. Πρέπει να υπάρξει δράση προκειμένου να έχουμε αντίδραση.
Ίσως χρειαστεί να αναθεωρήσουμε, σε προσωπικό επίπεδο ο καθένας, τις τακτικές και τις μεθόδους που
χρησιμοποιούσαμε ως τώρα, προκειμένου να ανακαλύψουμε νέες, πιο αποδοτικές βραχυπρόθεσμα και
μακροπρόθεσμα.
Τέταρτον:
Να απευθυνθούμε στους ανθρώπους γύρω μας.
Μη περνάτε το ζόρι μόνοι σας. Είναι πιθανό και οι άλλοι να αισθάνονται όπως εσείς ή να είναι σε θέση να
σας βοηθήσουν. Εξάλλου η λύπη που μοιράζεται μένει μισή σε αντίθεση με τη χαρά που διπλασιάζεται.
Νοιαστείτε τους συνανθρώπους σας και δεχθείτε να σας νοιαστούν κι αυτοί.
Τέλος,
Να σκεφτόμαστε θετικά και αισιόδοξα.
Δεν έχει νόημα να κλαίμε τη μοίρα μας για το τι μας βρήκε, δε μας βοηθά πουθενά αυτό, αντιθέτως
θολώνει τη κρίση μας, βαραίνει τη ψυχή μας και χαλάει την υγεία μας. Σκεφθείτε ότι θα τα καταφέρετε. Με
δύναμη, θέληση και υπομονή όλα γίνονται. Υπάρχει κι ένα ρητό που λέει : "Κοίτα εκεί που θες να πας,
αλλιώς θα πας εκεί που κοιτάς"
Επομένως, εσείς κοιτάξτε μέχρι το τέλος αυτής της καταιγίδας και δείτε τον εαυτό σας νικητή.
Οι οδύνες και οι ωδίνες, μπορούν να λειτουργούν καταστροφικά… μπορούν όμως και λυτρωτικά.
Ας πάρουμε από τις δύσκολες εποχές που ζούμε τα καλά που μπορεί να μας δώσει.

4. Ας δούμε τα γεγονότα όχι ως αιτίες άγχους και κατάθλιψης αλλά ως αιτίες επαναπροσδιορισμού και
αναδιοργάνωσης.
Ας κάνουμε τη στροφή προς τον εαυτό μας, όχι για να απομονωθούμε αλλά για να μας γνωρίσουμε
καλύτερα.
Τη στροφή προς του άλλους, όχι από φόβο, αλλά από διάθεση μοιρασιάς.
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τον προορισμό αυτής της πορείας της ιστορίας μας, αλλά σίγουρα μπορούμε
να επιλέξουμε το ταξίδι.
"Γιατί, πραγματικά, τώρα βλέπουμε απροσδιόριστα σαν σε θαμπό καθρέφτη. Τότε όμως θα δούμε πρόσωπο
με πρόσωπο. Τώρα γνωρίζω μονάχα ως ένα βαθμό, τότε όμως θα γνωρίσω τέλεια, όπως ακριβώς μ' έχει
γνωρίσει ο Θεός.
Αυτά, λοιπόν, που μένουν τελικά, είναι η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη. Αυτά τα τρία, με κορυφαία τους,
όμως, την αγάπη."
(Προς Κορινθίους Α, 13: 12,13)