1. T.C.
PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRONİK VE BİLĞİSAYAR EĞİTİMİ
BÖLÜMÜ
ELEKTRONİK ANABİLİM DALI
HIZA DUYARLI KASİS
05401009
Kadir ÖZTÜRK
05401017
Gökhan KÖKSAL
Mayıs 2011
DENİZLİ

3. HIZA DUYARLI KASİS
PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRONİK VE BİLĞİSAYAR EĞİTİMİ BÖLÜMÜ
LİSANS TEZİ
ELEKTRONİK ANABİLİM DALI
05401009
Kadir ÖZTÜRK
05401017
Gökhan KÖKSAL
Danışman: Öğr. Gör. Ercan GÖNÜLDEŞ
Mayıs 2011
DENİZLİ

4. i
LİSANS TEZİ ONAY FORMU
Kadir ÖZTÜRK ve Gökhan KÖKSAL tarafından Öğr. Gör. Ercan GÖNÜLDEŞ
yönetiminde hazırlanan “Hıza Duyarlı Kasis” başlıklı tez tarafımızdan okunmuş,
kapsamı ve niteliği açısından bir Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir.
Öğr. Gör. Ercan GÖNÜLDEŞ
Jüri Başkanı
Öğr. Gör. Dr. Yusuf ÖNER Öğr. Gör. Adile AKPUNAR
Jüri Üyesi Jüri Üyesi
Pamukkale Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Yönetim Kurulu’nun
…./…./……. Tarih ve ……….. sayılı kararıyla onaylanmıştır.

5. ii
TEŞEKKÜR
Proje meydana getirilirken ortaya çıkacak olan kasis şekli uygulanabilir olmalıydı.
Bu düşünceyle proje şekillendirilirken mekanik kısımda büyük sıkıntılar çekilmiştir.
Parçaların birbiri arasındaki iletişimin sorunsuz bir şekilde sağlanması, robotik bir yapı
ile mümkündü. Böyle bir yapının oluşturulması iyi bir mekanik bilgi gerektirmekteydi.
Bu işi başarabilmenin yolu da mekanik bilgisi iyi olan bir ustanın ellerinden
geçmekteydi. Bu kısım da göstermiş olduğu sabır, emek ve mesai dışı çalışmalarıyla
yoğun ilgi gösteren Zafer Makine Kalıp Döküm San. Ve Tic. Ltd. Şti.
(Kaynarca/İSTANBUL) çalışanlarından Adem DEMİREL ‘e ve Emin ÇELİK ’e
teşekkürü bir borç biliriz.
Proje konusunu bize uygun gören ve başarılı bir çalışma çıkaracağımız konusunda
bizleri destekleyen Proje Danışmanı Öğr. Gör. Ercan GÖNÜLDEŞ ‘ e vermiş olduğu
destek ve yardımlarından dolayı ayrıca teşekkür ederiz.

6. iii
Bu tezin tasarımı, hazırlanması, yürütülmesi, araştırmalarının yapılması ve
bulgularının analizlerinde bilimsel etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini;
bu çalışmanın doğrudan birincil ürünü olmayan bulguların, verilerin ve materyallerin
bilimsel etiğe uygun olarak kaynak gösterildiğini ve alıntı yapılan çalışmalara
atfedildiğini beyan ederim.
İmza :
Öğrenci Adı Soyadı : Kadir ÖZTÜRK
İmza :
Öğrenci Adı Soyadı : Gökhan KÖKSAL

7. iv
ÖZET
HIZA DUYARLI KASİS
Öztürk, Kadir
Köksal, Gökhan
Lisans Tezi, Elektronik ABD
Tez Yöneticisi: Öğr, Gör, Ercan GÖNÜLDEŞ
Mayıs 2011, 56 Sayfa
Bu proje, hızı can ve mal güvenliği için tehlike oluşturmayacak araç kullanıcılarına
daha rahat ve daha kolay ulaşım sağlamak amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Proje boyutları uygulanabilirdir ama montajı zahmetli olabilir. Bu zorluk ince işcilik
ve malzeme ile geliştirilerek aşılabilir.
Araç birinci sensör ve ardından ikinci sensörden geçer. Sonra sensör bilgileri
mikrokontrolör tarafından yorumlanır. Sonuçlar çıkışa aktarılır. Böylece mekanik
sistem çalışmış olur.
Proje doğru çalışmaktadır ama bazı problemler mevcuttur. Örneğin, yalnızca bir araç
için çalışmaktadır. Birden fazla araç için cevap veremez. Yazılım ve donanım tekrar
geliştirilerek bu sorun giderilebilir. Ayrıca insan ve hayvan hareketleri problem olabilir.
Bu sorunlar düzenlemelerle giderilebilir.

8. v
ABSTRACT
This project was performed in order to provide an easier and more comfortable
transportation way to the vehicle drivers whose speeds are not potentially threatens to
human life and property.
Size of the Project is suitable for the implementation but the assembly can be
difficult. This difficulty can be overcome by developing the workmanship and
materials.
In orderly the car passes from the first and the second sensor. And then sensor’s data
are taken and processed by the microcontroller. The results are then transferred to the
out. So this is how mechanic system works.
The Project works as expected, but it has some problems. For example it is
functional just for an individual car. It can not operate more than one car. Both of
software and hardware can be improved and this weakness can be solved. Also human
and animal motions could be a problem. Tehese problems can be terminated by working
on it.

9. vi
İÇİNDEKİLER
Sayfa
İçindekiler……......………….……………………….………………………..………...vi
Şekiller Dizini…….…..………………………………………………………………...vii
1. GİRİŞ ............................................................................................................................1
2. KURAMSAL BİLGİLER VE LİTERATÜR TARAMASI .....................................2
3. MATERYAL VE METOT .........................................................................................3
4. SİSTEMİN GENEL YAPISI ......................................................................................5
4.1. Elektronik Kısım ..................................................................................................5
4.1.1. Sensörler .........................................................................................................6
4.1.2. Sürücü devresi ...............................................................................................7
4.1.3. Mikrokontrolör ..............................................................................................7
4.1.4. Valf sürücü devresi ........................................................................................8
4.2. Elektropnömatik Kısım .......................................................................................9
4.2.1. Silindir ............................................................................................................9
4.2.2. 5/2 Yönlendirme valfi ....................................................................................9
4.2.3. Elektropnömatik devre ...............................................................................11
4.3. Mekanik Kısım ...................................................................................................11
5. UYGULAMA .............................................................................................................13
KAYNAKLAR ...............................................................................................................16
EKLER ...........................................................................................................................17

10. vii
ŞEKİLLER DİZİNİ
Sayfa
Şekil 1 Sistemin örnek gösterimi.......................................................................................4
Şekil 2 Sistemin genel blok şeması ...................................................................................5
Şekil 3 Elektronik kısım blok şeması ................................................................................6
Şekil 4 RP32-L4000N-CY6C4U2-PF NPN Tipli fotoelektrik sensör ve kullanım şekli ..6
Şekil 5 Sürücü devresi .......................................................................................................7
Şekil 6 Mikrokontrolör bağlantı şekli ...............................................................................8
Şekil 7 Valf sürücü devresi ...............................................................................................8
Şekil 8 Çift etkili silindirin yapısı ve sembolü ..................................................................9
Şekil 9 Valf devre şeması ................................................................................................10
Şekil 10 5/2 yön kontrol valfi yapısı (a) Yönlendirici – Normal konumda (b)
Yönlendirici - Manyetiklenmiş .......................................................................................10
Şekil 11 Devre şekli ........................................................................................................11
Şekil 12 Mekanik genel görünüm. ..................................................................................11
Şekil 13 Hareketli mekanizma görünümü .......................................................................12

11. 1
1. GİRİŞ
Yol kasisi, motorlu ya da motorsuz taşıtların hızlarının düşürülmesi istenilen
alanlarda zemine uygulanan ve çeşitli tiplere ayrılan trafik elemanlarının genel adıdır.
Yol kasisi genel olarak okul, hastane gibi yaya trafiğinin oluştuğu genel alanlar ile
fabrika, depo gibi yükleme boşaltma yapılan sahalarda can ve mal kaybının yaşanma
riski olan ortamlarda ve keskin virajlar ve benzeri tehlikeler içeren yol durumlarında,
emniyetin sağlanması gereken her ortamda yol kasisi kullanılır. Yol kasisi kullanım
alanları ve dolayısıyla kullanım amaçlarına göre metal, plastik ya da kauçuktan mamül
olabilirler. Metal yol kasisi genellikle askeri bölgeler ve benzeri alanlarda hem hız
kesici hem de tuzak olarak kullanılabilirken, plastik ve kauçuk hız kesiciler genellikle
park, okul, hastane ve benzeri yaya trafiğinin yoğun olarak yaşandığı kamuya açık
alanlarda kullanılırlar.
Bu alanda yapılacak yenilikler ve geliştirmeler ile trafikte ulaşım kolay ve güvenli
hale gelmekle birlikte hız kesici kasisleri kullanım amacına daha uygun ve daha
kullanılır kılmak mümkün olacaktır.
Kasislerin kullanılmasındaki ana amaç gerek yaya gerekse taşıt trafiğinin yoğun
olduğu alanlarda trafiği ağırlaştırmaktır. Böylece hızlı araçların trafikte oluşturabileceği
tehditlerin önüne geçilmiş olunur. Hız kesici kasisler ile hızlı olan araçların hızları
düşürülmüşken, trafikte ağır seyreden ve herhangi bir tehdit oluşturmayan araçların da
bu engele maruz kalması araç kullanıcılarını rahatsız etmektedir. Bu rahatsızlığı
gidermek ve trafiği daha akıcı hale getirmek ve daha da rahat bir ulaşım sağlamak
amacıyla yapılan proje ile trafikte hızlı seyreden araçlar için standart bir hız kesici kasis,
hızını kurallara uygun tutan araçlar için engelsiz bir yol imkânı sunulmaktadır.

12. 2
2. KURAMSAL BİLGİLER VE LİTERATÜR TARAMASI
Trafikte güvenliği önemli derecede sağlayan kasisler, genelde asfalt yapısında ve
yolda çıkıntı şeklinde olurlar. Bu yapıda olan kasislerin gece trafiği sırasında fark
edilmesi oldukça güçtür. Bu sıkıntı, reflektörlü kauçuk kasisler üretilerek aşılmıştır.
Böylece kasisler gece karanlığında fark edilebilir hale getirilmiştir.
Türkiye’de Pamukkale Üniversitesi öğrencileri tarafından gerçekleştirilen bir proje
ile kasislerdeki araç geçişleri sırasında oluşan mekanik enerji elektrik enerjisine
dönüştürülerek sokak aydınlatmalarına ve trafik ışıklarına enerji kaynağı oluşturmak
amaç edinilmiştir. Yine bu doğrultudaki amaçla İngiltere’de de 12 yıllık çalışma
sonucu, elektrik üreten kasisler seri şekilde üretilmiştirler (WEB_1).
Yapılan önemli çalışmalardan biri de gelen aracın hızına gören tepki veren
elektronik-mekanik kasislerdir. Bu çalışmalar birçok ülkede uygulanmaktadır. Kanada
ve Meksika’da örnek çalışmalar görmek mümkündür (WEB_2). Bu alanda Meksika’nın
Decano firması önemli bir çalışma gerçekleştirmiştir (WEB_3), (WEB_4).

13. 3
3. MATERYAL VE METOT
Hıza duyarlı kasis iki farklı duruma sahiptir. Biri sistemin çalıştığı anda aldığı
konumdur; yol üzerinde görünür şekli ile standart bir kasis görevi yapar. Diğer
bulunduğu durum ise trafiğe engel teşkil etmeyecek haldeki konumudur. Yani sistemin
kasis durumundan çıkıp, yola sıfır konumunu aldığı haldir. Kasisin alacağı konum,
gelen aracın hızına bağlı olarak değişecektir. Aracın hızı kasise yaklaştığı yol üzerine
yerleştirilen iki adet sensör yardımıyla mikrokontrolör tarafından tespit edilir.
Mikrokontrolör, her iki sensörden ardı ardına aldığı bilgileri, içinde gömülü olan
yazılımda işleyerek, araç hızını tespit eder. Bu tespit HIZ = YOL / ZAMAN formülü esas
alınarak yapılır. Formüldeki “YOL” değeri iki sensör arasında bırakılan mesafedir. Bu
mesafe yazılımda belirtilerek sabit bir değer olarak atanır. Formülde “HIZ” ın
bulunabilmesi için bilinmesi gereken diğer değer “ZAMAN” dır. Bu değer, aracın,
birinci sensörde algılanmasının ardından başlayıp, ikinci sensörde algılandığı ana kadar
geçen süredir.
Hızı belirlenen araç için mikrokontrolör bir kıyaslama yapacaktır. Bu kıyaslama ile
kasis, yol üzerinde varlığını sürdürecek ya da yola sıfır konumunu alacaktır.
Kıyaslanacak değer kasisin durumu için referans değerdir. Bu değerin altındaki hızlarla
ilerleyen araçlar yolda kasis ile karşılaşmazken, daha büyük hızla sensörleri geçen
araçlar ise kasisle karşılaşırlar.
Şekil 1‘de projenin trafikteki uygulanışı resimlendirilmiştir. Resimdeki gibi kasise
doğru ilerleyen araç, iki çift sensör ve reflektör arasından geçecektir. Aracın sensör ve
reflektör arasından geçişi sırasında sensörden gönderilen kızılötesi ışık reflektörden geri
yansıyamayacağı için sensör çıkış verecektir. Bu çıkışlar işlenip yorumlandıktan sonra

14. 4
kasis ya yükseklik olarak düşerek yola sıfır konumunu alacak ya da şekildeki gibi
görünümde kalacaktır.
Şekil 1 Sistemin örnek gösterimi

15. 5
4. SİSTEMİN GENEL YAPISI
Sistem yapısı, elektronik, elektropnömatik ve mekanik olmak üzere üç ana kısımdan
oluşmaktadır.
Şekil 2 Sistemin genel blok şeması
Elektronik kısımda kasise yaklaşan aracın hızı tespit edilerek elektropnömatik kısım
için çıkış oluşturulur. Elektropnömatik sistem aldığı giriş bilgilerine göre mekanik
sistemin hareketlenmesini sağlayacaktır.
4.1. Elektronik Kısım
Besleme olarak mikrokontrolör için DC +5V, röleleri sürmek ve sensör beslemesi
için DC +12V ve valf bobinini sürmek için DC +24V besleme devreleri kullanılmıştır
(Bkz. Ek-1).
Sisteme giren araç hızının referans bilgileri sensörler aracılığı ile elde edilir. Bu
bilgiler daha sonra mikrokontrolör tarafından yorumlanır. Sensörler ile mikrokontrolör
arasında sürücü devreleri kullanılmıştır. Sensör çıkışlarından alınan genlik,
mikrokontrolör girişleri için büyük bir değere sahip olduğundan, sürücü devreleri
kullanılarak, bilgi iletişimi uygun hale getirilmiştir. Mikrokontrolör, girişlerine gelen
bilgileri yorumlayarak, elektropnömatik kısımda bulunan valfleri sürmek üzere sürücü
devrelerine giriş oluşturur.

16. 6
Şekil 3 Elektronik kısım blok şeması
1. Sensör ve sürücü devresi 2. sensör ve sürücü devresi ile tamamen aynıdır.
Mikrokontrolör çıkışlarında bulunan valf yönlendirme sürücü devreleri de birbirinin
aynı devrelerdir.
4.1.1. Sensör
Şekil 4 RP32-L4000N-CY6C4U2-PF NPN Tipli fotoelektrik sensör ve kullanım şekli
Kullanılan sensör tipi fotoelektrik sensördür. Fotoelektrik sensörler çok uzun
algılama mesafesine sahip olduklarından dolayı tercih edilmiştir. Fotoelektrik
sensörlerin algılama mesafesi, tipi ve modeline göre metrelerce uzayabilir. Yol üzerinde
sensör ve bu sensöre karşılık gelen reflektör bulunmaktadır. Sensör ile reflektör arasına
giren bir araç sensör çıkışını aktif etmiş olur. Sensörden elde edilen çıkış, “0” aktif ya
da “1” aktif olabilmektedir.
Sensör DC 10…30V arasında bir besleme ile çalışmaktadır. Çıkış ucundan alınan
genliğin değeri, sensöre uygulanan besleme ile aynı değere sahiptir (Bkz. Ek-2).

17. 7
4.1.2. Sürücü devresi
Sensör çıkışından (siyah uç) alınan elektrik sinyal genliği, mikrokontrolör için
oldukça fazladır. Mikrokontrolör ve giriş-çıkış uçları 5 volt gibi bir genlikle çalışırken,
sensör çıkışı, minimum olarak beslemesinin minimum değeri kadar bir genliğe sahiptir.
Bu şartlarda iki devre elemanı arasında tampon görevi görecek ayrı bir eleman ve bu
elamanı sürecek devre elemanları kullanmak gerekir. Devre üzerinde tampon elemanı
olarak BC337 transistörü kullanılmaktadır (Bkz. Ek-3).
Şekil 5 Sürücü devresi
4.1.3. Mikrokontrolör
Sistem içerisindeki tüm akışı yönlendirebilecek birçok mikrokontrolör
bulunmaktadır. Bunların arasından 16F628A seçilmiştir. Bu mikrokontrolörün tercih
edilmesinin nedeni tüm ihtiyaçlara cevap verebilir niteliklere sahip olmasıdır. Bu
niteliklerden biri devre üzerinde az yer kaplıyor olmasıdır. Diğer nitelikse yeterli giriş-
çıkış uçlarına sahip olmasıdır. 18 uçlu olan 16F628A giriş-çıkış olarak
yönlendirilebilecek 13 adet uca sahiptir.
Mikrokontrolörde RA0 - RA1 giriş uçları ve RA2 - RA3 çıkış uçları olarak
atanmıştır. Giriş uçlarından iki adet sensör bilgisi okunduktan sonra mikrokontrolör

18. 8
bünyesinde olan yazılım, gerekli işlemleri yaptıktan sonra çıkış uçlarına işlem sonucunu
yansıtmaktadır. (Bkz. Ek-3)
Mikrokontrolör diline çevrilen yazılım C++ dilinde yazılmıştır (Bkz. Ek-5).
Şekil 6 Mikrokontrolör bağlantı şekli
4.1.4. Valf sürücü devresi
Devre, mikrokontrolörün RA1 ve RA2 uçlarından alınan çıkışlar ile valf arasında
tampon görevi yapmaktadır. Bu işlem için devrede PC123 optokuplörü kullanılmıştır.
Optokuplörün kolektörüne bağlı röle ile de valf sürülmektedir (Bkz. Ek-4).
+ 12 V + 24 V
RL
D1
Valf (ileri yönlendirme) 1N4001
U1
1 6
5
2
Valf ucu
4
R1 PC 123
330R
Şekil 7 Valf sürücü devresi

19. 9
4.2. Elektropnömatik Kısım
Bu kısımda bir adet çift etkili silindir ve 5/2 yönlendirme valfi kullanılmıştır.
4.2.1. Silindir
Çift etkili silindirlerde, pistonun her iki tarafı dönüşümlü ve basınçlı olarak
tetiklenir. Her iki yönde iş kursu mümkündür.
Şekil 8 Çift etkili silindirin yapısı ve sembolü
Çalışması: Silindir, piston tarafından hava ile beslenir ve kol tarafındaki hava
tahliye edilince piston kolu açılır.
Kol tarafına basınçlı hava uygulandığında ve karşı taraftaki hava taliye olduğunda,
piston kolu tekrar başlangıç konumuna geri döner.
4.2.2. 5/2 Yönlendirme valfi
Bu valfin iki tane egzoz hattı vardır. Başlangıç konumunda kurucu yayın kuvveti
sayesinde 2 ‘den 3 ‘e olan geçit kapanır. Bu geçitteki keçenin büyük bir çapı vardır.
Kurucu yay ayrıca asılı diske de etki eder. Bu disk 1 ‘den 4 ‘e olan geçiti kapatır ve 1

20. 10
‘den 2 ‘ye olan geçidi ise serbest bırakır. Karşıdaki sızdırmazlık elemanı (bobin
sonunda) oturma yüzeyinden kaldırılır. Bu keçe, 4 ‘ten 5 ‘e olan atık hava kanalını açar.
Selenoid bobinin kumandası ankeri hareket ettirir ve ön kontrol kanalını açar. Ön
kontrol işareti, büyük çaplı diyaframı basınç altına alır. Asılı disk karşıdaki sızdırmaz
tabana doğru preslenir. Böylece 2 ‘den 3 ‘e boşaltım olur. Bu arada 5 nolu atık hava
kapısının kapanması ve 1 ‘den 4 ‘e besleme havası oluşması gözlenir.
Bu valfi kontrol eden küçük bir selenoid bobin vardır. Bu bobin sayesinde elektrik
sinyali ile valfe yön verilir.
Şekil 9 Valf devre şeması
(a) (b)
Şekil 10 5/2 yön kontrol valfi yapısı (a) Yönlendirici – Normal konumda (b) Yönlendirici -
Manyetiklenmiş

21. 11
4.2.3. Elektropnömatik devre
Şekil 11 Devre şekli
Y1 yönlendirme valfinin selenoid bobinine gönderilen elektriksel sinyali ifade
etmektedir. Bu sinyal mikrokontrolör tarafından üretilmektedir. Valf üzerinde 1 ile
numaralandırılmış olan giriş valfin basınçlı hava girişidir. 2 ve 4 numaralı valf uçları
pistona yön verecek uçlardır. Bu uçlara gelen Y1 sinyaline göre girişten gelen basınçlı
hava yönlendirilir. 3 ve 5 numaralı valf uçları ise piston hareket yönünün gerisinde
kalan havanın boşaltılması için var olan egzozlardır.
4.3. Mekanik Kısım
Mekanik kısmın parçaları tamamen projeye özgüdür Bu kısmın tüm parçaları 3
boyutlu bir bilgisayar destekli tasarım (3D CAD) yazılımı olan SolidWorks ‘de
tasarlanarak oluşturulmuştur. (Bkz. Ek-6)
Şekil 12 Mekanik genel görünüm.

22. 12
Mekanik kısmın tüm aksamı demirdendir. Parçaların birbirine montajı pimler ile
sağlanmıştır. Örneğin Eksantrik Hareket Kolu ile Üst Şase pimler kullanılarak
birleştirilmiştir.
Çalışması: Pistonun ileri geri hareketi ile piston ucuna bağlı olan piston itici kolu
itici rayı boyunca hareket eder. Piston itici kolu ile yön makası hareketlendirilmektedir.
Bu iki parça arasındaki iletişimi sağlayan parça ise ara yön makasıdır. Ara yön makası,
piston itici kolunun hareket ekseni ile yön makasının hareket ekseni farklı olduğundan
aradaki uyumu sağlamaktadır.
Yön makası eksantrik hareket kollarının uyum içinde hareketini sağlamakla da
görevlidir. Piston hareketinden alınan tepki ile eksantrik hareket kollarının hareketi yön
makasının aracılığı ile gerçekleşmektedir.
Eksantrik hareket kolları, sistemin referans ve sabitleme kısmı olan şaseye
tutturulmuşlardır. Eksantrik kolları da ana orta şaseye hareket kazandırarak ana orta şase
yükselir. Ana orta şase kendisine menteşe ile tutturulmuş yan kanatlara sahiptir. Ana
orta şase yükseldiğinde yan kanatlar şaseye göre açılı bir konum alarak sistemin üst
kısmı kasis görünümünü alır. Bu görünüm yan kanatların ana orta şaseye menteşeli
olması dolayısıyla elde edilmektedir.
Şekil 13 Hareketli mekanizma görünümü

23. 13
5. UYGULAMA
Sistemin tasarımı, gerek elektronik gerekse mekanik yönüyle, uygulanabilirlik ön
planda tutularak yapılmıştır. Mekanik kısım şekillendirilirken, yolun altında kalacak
yapı, mümkün olduğunca dar ve kısa ölçülerde tutulup, kasissin yol üzerinde
kaplayacağı alandan daha geniş olmaması için özen gösterilmiştir. Trafikte kullanılan
kasislere mümkün olduğunca bağlı kalınıp, standart ölçülerin dışına çıkılmamıştır. Yol
üzerindeki görünümüyle kauçuk kasislerden farksızdır.
Sistem, donanım ve özellikleri itibariyle bir otomobile etki edebilecek yeterliliğe,
dayanıklılığa ve otomobil için hiçbir tehdit oluşturmayacak bir yapıya sahiptir.
Mekanik kısım, yapı olarak hantal olmasına karşın, geliştirilmeye müsait bir proje
olarak uygulamaya konulmuştur.
Kasise yakın ve yol üzerinde iki adet sensör konumlandırılmak zorundadır. Bu iki
sensör arası mesafe ve ikinci sensörle kasis arasındaki mesafe önceden belirlenen sabit
büyüklüklerdir. Sensörlerin yüksekliği, minimum aracın teker hizasında maksimum
olarak ta araç yüksekliğinin altında tutulmak zorundadır.
Mekanik kısmın yani kasisin montajı için yolun kazılması ve kasisin yapısına uygun
zemin oluşturulması gerekir.

24. 14
6. SONUÇ
Dünya üzerinde yapılan bu alandaki tüm çalışmalarda sistemin uygulanabilirlik yönü
daha profesyonel ele alınmıştır. Örneğin kasis olarak kullanılacak mekanik sistem,
gerek boyutlar itibariyle gerekse yol üzerine hiçbir kazım işlemi gerektirmeden yapılan
montaj şekli ile daha kullanılır tiplerde üretilmişlerdir. Bu anlamda düşünüldüğünde
ortaya konulan “Hıza duyalı kasis” projesi yeniden ele alınıp daha pratik ve daha
kusursuz bir şekli ile geliştirilebilir.
Kasisin sabit konumu yükselti halinde olduğu konumdur. Yola sıfır olduğu hal, ilk
konum olarak seçilmemiştir. Bunun nedeni hızlı gelebilecek olan bir aracın önüne
aniden beliren bir kasis, istenilmeyen sonuçların doğmasına neden olacaktır.
Kasisin gelen bir aracın hızına daha sağlıklı cevap vermesi, sensörler arasında
mesafeye ve 2. sensörle kasis arasındaki mesafeye bağlıdır. İkinci sensör ile kasis
arasındaki mesafe çok uzun tutulmaması gerekir. Bu mesafe uzun tutulduğu takdirde
araç sensörlerden geçtikten sonra hızını değiştirmiş olabilir. Bu da sistem tarafından
okunan hızın yanlış okunmuş olmasına neden olacaktır. Dolayısıyla kasis, duruma
uygun olan konumu alamaz. Bu nedenle aradaki mesafe çok iyi seçilmeli ne az ne de
fazla olmalıdır. Bu mesafe aşılana dek sistem duruma uygun cevabı rahatlıkla
verebilecek yeterliliktedir.
Sistem, sadece kasise yaklaşan tek araca yanıt verebilir niteliktedir. Örneğin
sensörlerle kontrolün gerçekleştiği alandan aynı anda ya da ard arda geçen iki aracın
hızının tespiti mümkün değildir. Dolayısıyla buradaki karışıklık karşısında verilecek
sistem cevabı hatalı olacaktır.

25. 15
Sistem sadece sensörler tarafından gelen araca cevap verebilir yetenektedir. Diğer
yönden araç gelişine duyarlı değildir.
Şu haliyle sistem en doğru cevabı tek yön ve tek aracın ilerleyebildiği yollarda daha
sağlıklı olacaktır.
Sistemin uygulanması halinde yol üzerinde gerçekleşebilmesi muhtemel yaya
hareketleri de sistemin işleyişi adına kararsızlık ve hata oluşturacaktır.
Uygulamadaki oluşabilecek bu eksiklikler, uygulanması mümkün bazı değişiklikler
ile giderilebilir. Örneğin yan yana ya da arka arkaya seri şekilde ilerleyen iki aracın ayrı
ayrı hız tespiti yapabilir. Bu işlem kullanılacak özel hızölçer cihazlar ile
gerçekleştirilebilir.
Kasisin mekanik yapısı oldukça hantaldır. Bu da uygulanabilirlik açısından sorunlar
ve masraflar çıkaracaktır. Bu yüzden sistem daha küçük bir yapı ile meydana
getirilebilir. Montaj için yolun kazılması gereklidir. Kasisin görünür kısmının altında
kalan kısmı bu şekilde muhafaza edilecektir. Bu yönüyle de geliştirilmeye ihtiyaç duyan
bir tasarımdır. Bu geliştirme yol üzerinde kazı yapılmadan sadece sabitleme yapılarak
yola eklenebilecek yapıda tasarım gerçekleştirilerek sağlanabilir.

26. 16
KAYNAKLAR
Altuntaş, Ö.(1998) Pistonlar ve Valfler, Pnömatik Elektropnömatik, TAMEM (Türk
Alman Mesleki Eğitim Merkezi), Gebze, s22-89.
WEB_1. 26.01.2007. Elektrik Üreten Hız Tümseği (Kasis) Yapıldı.
http://www.olcal.com/?p=14 25.04.2011
WEB_2. 17.12.2007. Inteligent Speed Hump.
http://www.youtube.com/watch?v=pHqX-9x_S1s&feature=related 25.04.2011.
WEB_3. 23.10.2001. Hız Uyarısı Yapan Otomatik Kasis.
http://www.stressyado.com/2009/10/23/hiz-uyarisi-yapan-otomatik-kasis/
25.04.2011.
WEB_4. Tope Inteligente Decano (Entrevista – Hechos TV).
http://www.youtube.com/watch?v=lO-QXvkYktU 25.04.2011.
WEB_5. Http://www.google.com.tr/

27. 17
EKLER

28. 1
Ek-1. Besleme devreleri
+5V ve +12V Besleme devresi
U1
7812
BR1
TR1 AC220V 1 3
VI VO + 12V
GND
C1 C3
2
4700uF 100nF
2W005G
0V
12V
C4
C2
2
100nF
4700uF
GND
3 1
VO VI +5V
U2
7805
Şekil 1 +5V ve +12V Besleme devre şeması
Şekil 2 +5V ve +12V Besleme baskı devre üst görünümü
Şekil3 +5V ve +12V Besleme baskı devre alt görünümü

29. 2
+24V Besleme devresi
Şekil 4 +24V Besleme devre şeması
Şekil 5 +24V Besleme baskı devre üst görünümü
Şekil 6 +24V Besleme baskı devre alt görünümü

30. 3
Ek-2. Sensör
Şekil 7 Reflektörlü model
Şekil 8 Bağlantı şekli

31. 4
Ek-3. Sürücü devresi ve Mikrokontrolör
Şekil 9 Mikrokontrolör sürücü devre şeması
Şekil 10 Mikrokontrolör devre şeması
Şekil 11 (sürücü devresi ve mikrokontrolör) baskı devre üst ve alt görünümleri

32. 5
Ek-4. Valf sürücü devresi
+ 12 V + 24 V
RL
D1
Valf (ileri yönlendirme) 1N4001
U1
1 6
5
2
Valf ucu
4
R1 PC 123
330R
Şekil 12 Valf sürücü devre şeması
Şekil 13 Valf sürücü baskı devresi alt ve üst görünümleri

33. 6
Ek-5. Yazılım
#include <pic.h>
#include "delay.h"
__CONFIG(UNPROTECT&LVPDIS&BORDIS&MCLRDIS&PWRTDIS&WDTDIS
&INTIO); //Genel Konfigürasyon ayarları yapılıyor
#define yol 0x64
unsigned int sayac=0, zaman=0, hiz=0;
void port_init()
{
CMCON=7; //Port A'daki pinleri dijital olarak kullan
TRISA=0x03; //Port A pinlerinin hepsini çıkış yap
PORTA=0; //Port A'ya sıfır yükle
}
void timer_init()
{
T0CS=0; // Dahili osilatör
PSA=0; // Prescaler TMR0 için
PS2=1; // 1:256 bölüm değeri
PS1=1;
PS0=1;
T0IF=0; // TMR0 kesme bayrağı temizleniyor
T0IE=1; // TMR0 kesmesine izin veriliyor
PEIE=1;
}
void main(void)
{
port_init();

34. 7
DelayMs(50);
timer_init();
DelayMs(50);
RA2=1;
loop:
while(!RA0);
DelayMs(50);
GIE=1;
while(RA0);
DelayMs(50);
GIE=0;
zaman=sayac/15;
if(zaman!=0){
hiz=yol/zaman;
sayac=0;
if(hiz>0x28)goto loop;
else {
RA2=0;
RA3=1;
for(int i=0; i<20; i++){DelayMs(250);}
RA2=1;
RA3=0;
goto loop;
}
}
else {
sayac=0;
goto loop;
}

35. 8
}
static void interrupt KESME()
{
sayac++;
T0IF=0;
}

36. 9
Ek-6. Mekanik Kısım