Presentación en diapositivas que acompañan ao texto sobre o percorrido das mulleres na Historia e na historia da Arte como axentes activos das mesmas

1. “A HUMANIDADE POSEE DÚAS
ÁS:
UNHA É A MULLER, A OUTRA É O
HOME.
ATA QUE AS DÚAS ÁS NON
ESTEAN IGUALMENTE
DESENVOLVIDAS.
A humanidade non poderá voar

2. “Fausto.- ¿Quen é isa?
Mefistófeles.- Mírala ben. É Lilith.
Fausto.- ¿Quen?
Mefistófeles.- A primeira muller de Adán. Gárdate da súa fermosa cabeleira, a única
gala que luce. Cando con ela atrapa a un rapaz non o deixa doadamente.”
(Goethe: “Fausto)século XV
Irmáns Limbourg. O Paraíso Terreal
,detalle. Miniatura do manuscrito iluminado,
Século XV. Les tres riches heures du Duc
de Berry. Condé, Chantilly

3. Representación escultórica de Eva , “La tentación de
Baixorrelevo de Pandora, creada Eva”.Capitel da portada da Catedral de Autun. sempre aparece,
por Zeus,como castigo dos homes. tentadora, responsable dos males do mundo.
Da caixa que está abrindo, saían as
dores e as calamidades, segundo
Hesíodo.

4. Se ben na imaxe do Libro de Horas
do Duque de Berry, a muller con cola
de serpe é unha das moitas
representacións do diablo (foto 1),
na obra de Cox, cuxa protagonista
es Lilith, o artista ofrécenos unha
dobre exéxeses do personaxe: así,
na parte superior, Lilith aparece
como unha Eva seductora e
seducida pola serpe, o seu corpo é
totalmente humano; sen embargo na
parte inferior, Cox, (séc.XIX) recorda
a parte infernal de Lilith e
represéntaa na súa forma metade
humana, metade réptil; este réptil de
símbolos polivalentes, principio
feminino e do mal inherente a todo o
terreal, ía a ser un dos emblemas
máis recorrentes da iconografía da
muller perversa, tanto na literatura
Kenyon Cox,Lilith,c.1892 como nas artes visuais.

5. Venus de
Willendorf.
Venus Grimaldi,
Museo de
Musée des
Historia Natural.
Antiquités St.
Viena.
Germain, Laye
25000-19000 aC.
25000-19000 a C.
O rostro e as extremidades presentan un tratamento moi
superficial, atribuíble á escasa importancia que tiñan dentro da
representación.

6. AFRODITA CNIDIA OU DE CNIDO
A FRINÉ DE PRAXÍTELES:
Revela a naturaleza da deusa do amor que Praxíteles mostra
sen veos. Senos desenvolvidos, amplas cadeiras, pernas
torneadas e finamente articulados os nocellos. Todo, nela,
anuncia o Amor.

7. “(…) de tódolos seres que senten e
coñecen, nós as mulleres somos as mais
desventuradas, porque necesitamos comprar
primeiro un esposo, a forza de grandes
riquezas e darlle o señorío do nosos corpo; (...)
Se conxenia con nós e é a maior dita, e sofre
sen repugnancia o xugo, é envexable a vida; se
non, vale máis morrer (...) Verdade é que din
que pasamos a vida no noso fogar, libres de
perigos, e que eles pelexan coa lanza; pero
pensan mal, que mais quixera eu que embrazar
tres veces o escudo, mais que parir unha soa.”
EURÍPIDES: Medea
Coré, elemento dun grupo. Arte grega arcaica. Samos
570 a.C.

8. Mulleres
fiando.Lastra pintada.
Fresco procedente da
necrópoles de
Laghetto,tumba 10, de
caixa, feminina. 2º 17 do
século IV a.X.C.
Trátase dunha
escena de xineceo: a
defunta está representada
mentres entrégase ó labor
do fiado, actividade
netamente feminina,
axudada por unha doncela
que lle tende un
canastro.Neste período
xorde un tipo de
iconografía da que a
muller é a protagonista, en
canto que é señora e
gardiana do oikos, a casa,
e de tódolos seus valores,
imaxe de virtude e
austeridade

9. Na Fonte (ca. 460). Píxide de figuras roxas.
No Xineceo (ca.460). Píxide de figuras Londres, British Museum.
roxas. Londres. British Museum

10. Fiando Lá (ca.490).
Copa de figuras roxas.
Antikenmuseum. Berlín
O Tecido (ca.540) Lecito de figuras
negras. Nueva York. MOMA (Metropolitan
Museum of Art)

11. Cortesana atándose a sandalia. Detalle dunha ánfora antiga de figuras roxas, arte grega arcaica. 520 a.X.

12. Anuncio publicitario na Rúa de Mármore, sinalando a “Casa do Amor”
Efeso. Turquía.

13. EVA
AVE
A « muller adúltera »- EVA. Nôtre Dame de Vauclair,
Porta das Praterías. Cat. escultura de madeira. Século XII
De Santiago de Compostela.
Século XII

14. Ilustración do Beato del
Apocalipses de Xirona. 975. Ende

15. Autorretrato da monxa Guda . 2ª metade do século XII.
Frankfurt. Stadt-und Universitätsbibliothek, ms.lat.13601, f. 2r.
Homilia super Evangilia
Guda, peccatrix mulier, scripsit et pinxit hunc librum ( Guda, muller pecadora, escribiu e pintou
este libro)

16. A Escritora Claricia (ca.1200). Salterio, Q,
inicial do salmo 51. Baltimore, Walters Gallery

17. Cristina de Pisán
Cristina refutando o docto
discurso dos varóns. “Le
Livre des femmes nobles et
renommées. Bibliothèque
Nationale de París.
“O espacio da escritura”:
Cristina de Pizán en su estude.
Le Livre de la Cité des Dames,
British Library de Londres.

18. Muller pintando ó fresco.
Século XV. Giovanni Boccaccio Pintora con axudante home.
Século XV. Giovanni Boccaccio.
Muller que pinta ó fresco.Século XV. Pintora con axudante home.Século XV.
Giovanni Boccaccio. Giovanni Boccaccio.
Le livre des cleres et nobles femmes. Le livre des cleres et nobles femmes.
París.Bibliothéque Nationale,ms.fr.599.f.53 v París.Bibliothéque Nationale,ms.fr.1240.f 86

19. Muller que esculpe. Século
XV. Giovanni Boccaccio.
Le livre des cleres et nobles
femmes.
París.Bibliothéque Nationale.

20. Miniatura del Scivias (Coñece as
Sendas do Señor).
“…E de pronto comprendín o sentido
dos libros, dos salterios, dos evanxeos e
doutros volumes católicos aínda sen
coñecer a explicación de cada unha das
palabras do texto, nin a división das
sílabas, nin os casos nin los tempos Parte
Primeira. Hildegarda de Bingen. 1141.
Século XII

21. Sofonisba Anguissola
“Niño mordido por un cangrexo, 1559 Autorretrato, 1561

22. Sofonisba Anguissola. “Bernardino Campi retratando a Sofonisba Anguissola”,
finais da década de 1550

23. Elisabetta Sirani Lavinia Fontana.”Consagración
de la Virgen”, 1559
Retrato de Anna María Ranuzzi, como, La Caridad, 1665

24. Elisabetta Sirani.”Porcia ferindose no muslo, 1664

25. Artemisia Gentileschi
“Autorretrato como
Alegoría da
Pintura,década de
1630.Represéntase
como muller artista,
non coma unha dama,
senón no mesmo acto
de pintar.artista e
alegoría fundidas,
Gentileschi outorgase
os atributos da
personificación da
Pintura.

26. Artemisia Gentileschi.”Susana e os
vellos, 1610
Tintoretto Susana e os vellos, 1555-1556.

27. Artemisia Gentileschi.”Judit decapitando a Holofernes” 1618
Caravaggio. “Judith cortandolle a cabeza a Holofernes” 1571-1610

28. Catherine Read,Lady Anne Lee bordando, 1764.
FranÇoise Duparc,Muller facendo calceta,finais do
século XVIII.

29. Adélaide Labille-Guïard, “Retrato de Madame Mitoire e os seus fillos, 1783.

30. Elisabeth Louise Vigée-Lebrun
Retrato de María Antonieta cos seus fillos Retrato da artista coa súa filla.
1787
1789

31. Gustave Courbet. “O estudio do pintor”. 1854-1855. París . Museo d’Orsay

32. “Alumnas na National
Gallery”IllustratedLondon
News, 21 de Novembro
de 1885.
Alice Barber Stephens, “ A clase de nu
feminino para señoritas”,1879.

33. Rosa Bonheur. “A feira de cabalos”, 1855.

34. Mary Cassatt (Pittsburgh, 1844- Mesnil-Théribus Oise, 1926).
“Jeune Femme lisant dans un Jardin”
(1880). (Rapaza lendo nun xardín)

35. Eva Gonzales
1849-1883
“La Jeune Elève.
(1871-1872). A alumna)
Berthe Morisot
1841- 1895
“Portrait de Berthe Morisot
et de sa Fille. (1885).Retrato de
Berthe Morisot e maila súa filla

36. E. Gonzáles “Un palco no teatro dos italianos” de 1874

37. Mary Cassatt .“Muller vestida de negro na ópera”. 1879
Museum of Fine Arts, Boston, the
Charles Henry Hayden Fund.

38. Marie Bracquemond,
“Les trois Grâces”1880.
Marie de Chemille, Maine-et Loire.

39. Berthe Morisot. “Figura de muller” (Antes do
teatro) .1875-1876. Galerie Schroder und leisewitz.
Bremen.Fot. Cortesía de Galerie Beauveau.
Bherthe Morisot. “Au Bal”,1875 (No baile). Musée
Marmottan, París. Fot.: Routhier/ Studio Lourmel

40. CAMILLE CLAUDEL. 1864-1943

41. Camille Claudel, coa pintora Gita Theuriet, e traballando no seu grupo Sakountala (L’abandon), xunto á
súa amiga inglesa, a fotógrafa Jessie Lipscomb.

42. Camille Claudel.”L’Abandone ou Sakountala”,1888. Auguste Rodin. “ El Beso”

43. Pasando lista despois dun combate,
Crimea”1874 Elizabeth Thompson.
“A institutriz” 1864 de R. Solomon

44. Anna Lea Merritt “ A guerra” no ano 1883. Descríbeo ela mesma: Cinco
mulleres e un rapaz agardan o regreso dos guerreiros ataviadas á antiga”. Así
expresa o seu respecto pola antigüidade clásica e tamén, amosa o lado
feminino da guerra: a ansiedade, os tremores e a longa espera, opostas á
glorificación da guerra que facía a Thompson (lady Butler). Apoiaba a
ideoloxía das esferas separadas opoñendo pureza e pasividade ós homes de
acción desfilando na rúa,afirmaba o punto de vista dominante da feminidade,
aportando unha crítica ás fazañas masculinas.

45. Lilly Martin Spencer,”As dúas nos murcharemos”.1869

46. Tapa de Cesto de costura cunha consigna abolicionista, 1830-1850.
“Ferrocarril Subteráneo”, 1870-1890

47. “Os Dereitos da Muller”, cobertor, década de 1850

48. PACHTWORK, alusivo, ó abolicionismo e ás primeiras reaccións do“feminismo”. Harriet
Powers 1889

49. Inés Flórez.”Un Retrato”, 1896

50. Margarita Arosa,”La Baigneuse”, 1887. (A Bañista) Elena Brockmann, “La Chochara”, 1887
Antonia de Bañuelos, “O espertar dun neno”.1890

51. Mrs. Herbert Duckworth
Fotografía en Bromuro de prata.
Xulia Margaret Cameron. 1867

52. Condesa de Castiglione
Mayer y Pierson. 1850-1860

53. Revistas de Moda

54. Galicia XIX-XX.
María del Carmen Corredoyra
Elvira Santiso A clase de bordado”, 1907.

55. Lolita Díaz Baliño. “Dama Antiga”, 1945.
Elena Olmos.”Retrato de Herminia Borrell, 1923

56. Maruja Mallo.” A verbena”1928

57. Julia Minguillón.”Xuventude”,1946

58. Mercedes Ruibal
“Os Amantes”,1959 Fina Mantiñán. “La a”, 1965
Beatriz Rey
Adán, 1984 Eva, 1984

59. Menchu Lamas. “Lume”,1986
Berta Cáccamo. “Sen Título”, 1995 María Ruído. “A Antecámara”, 1993

60. Edvard Munch, 1863-1944. “O Val da vida”, 1899-1900.

61. Sonia Delaunay, 1885-1979
“Tiven tres vidas: unha para
Robert, outra para o meu fillo e os
meus netos e outra máis curta
para mín. Non me arrepinto de
non terme preocupado máis de
mín mesma. Non tiven tempo.”
Sonia Delaunay, 1932

62. Natalia Goncharova. 1881-1962
Natalia Goncharova diante do seu biombo
para
“Les Espagnoles”. París 1920

63. Hannah Höch. 1889- 1978. Collage, 1919
“Cortei có coitelo da cociña na última época cultural da barriga cerveceira de Weimar,
Alemaña 1919”
Me gustaría borrar os límites fixados
que aos humanos, seguros de nos
mesmos,nos gusta debuxar arredor
de calquera cousa que poidamos
conseguir.”

64. “A maior parte da xente
Georgia O’Keeffe: 1887-1986 das cidades
Red Mesa, 1917 vai correndo dun lado
para outro,non ten tempo para
mirar unha flor. Quero que a
vexan tanto si a desexan
coma si non.”
1977
1918

65. Meret Oppenheim, 1913- 1985 “A liberdade non é algo que te dan
senón algo que tes que conseguir”

66. Judy Chicago. 1939- Vive e traballa
en Nuevo México.”The Dinner Party” “Creo firmemente que si a
arte fala claramente de algo que é
relevante na vida das persoas
pode cambiar o modo en que perciben a
realidade”.

67. Yoko Ono. 1933- Vive e traballa en N. York
“Cut Piece” 1965
“A Arte é unha ferramenta de
procesamento orientado.Coa axuda
desta ferramenta podes entender
mellor a complexidade da vida .”

68. Laurie Anderson. 1947- Vive e traballa en N.York
“O meu traballo sempre trata da
comunicación”
1977
1994

69. Barbara Kruger. 1945- Vive e traballa en N. York
“Non necesitamos outro heroe”
“Facer arte é obxectivar a túa
experiencia do mundo, transformar
o fluxo de momentos en algo
visual, textual ou musical.
A arte crea unha especie de
comentario.”

70. Mona Hatoum. 1952- vive e traballa en Londres
“Untitled” (Wheelchair) 1988
“Unha obra de arte se
experimenta primeiro
físicamente. Os significados, as
connotacións e as asociacións
veñen despois da experiencia
física inicial.”

71. Shirin Neshat: 1957
“Vexo a miña obra
como un “excursus”
no tema do feminismo
e do Islam
contemporáneo, un debate
que observa co microscopio
algúns mitos e realidades
e que chega á
conclusión de que todo é
moito máis complexo do
que moitos tiñamos
pensado.”

72. Shirin Neshat

73. Shirin
Neshat

74. Tamara de Lempicka
“Autorretrato” París 1925

75. Tamara de Lempicka. “Adán y Eva”.
París, 1932

76. Frida Kahlo na cama en Coyoacán, 1952.
Fotografía de Bernice Kolko Frida Kahlo. 1907-1954
Frida Kahlo”As dúas Fridas”,1939

77. Frida Kahlo. 1907-1954
“Diego y yo”, 1949

78. As Guerrilla Girls. 1
¿“Teñen que espirse as mulleres para entrar no Metropolitan?.Menos do 5% das artistas da
sección de Arte Moderno son mulleres; aínda que os nus femininos sexan o 85% .

79. “Como unha cuadrilla de
vingadoras enmascaradas, loitan,
no mundo da arte, contra o
Sexismo e o Racismo, con
feitos,humor, ironía e peles falsas.
Guerrilla, 2

80. “Desequilibrio hormonal,
Deficiencia de Melanina”.
Cartel-resposta , tódolos varóns
brancos e ningunha muller. Guerrilla, 3

81. ¿3 Mulleres brancas, 1 muller negra e ningún home de cor entre 71 artistas?
“Querida Margit: Cremos que deberiades
intentar reconsiderar a idea de excluír ás mulleres
e artistas de cor. Guerrilla Girls, cré que deberiades
cambiar o título da exposición:” Os obxectos de
Desexo: O estilo de vida Moderno” por “Os
obxectos de Desexo do MOMA seguen sendo os
varóns brancos”
1997.Guerrilla, 4

82. Acción das Guerrilla Girls en París no
2003.
“Querido coleccionista de arte, Tenos chamado a
atención que a túa colección, como a maioría, non
conteña arte feita por mulleres. Sabemos que se sentirá
fatal por iso e que rectificará a situación de inmediato.”
Con todo o noso amor.Guerrilla Girls. Guerrilla,5

83. ARCO- 2005
“As Mulleres voan,
pero non despegan”
Editorial de “El País” 13-II-2005
(Obra de Susy Gómez- Galería Soledad
Lorenzo)
Só faltan 470 anos, según a OIT, para a
igualdade real de mulleres e homes no
mundo, se iso é verdade, é pouco, pero
para que sexa así hai que loitar e loitar
xuntas; o colectivo que deixa nas mans de
quen o oprime a solución ós seus
problemas só disfraza a solución. O
escravo ten que unirse ó escravo, non ó
amo, as mulleres só unidas en
solidariedade perpetua seremos capaces
de construír un futuro para as nosas fillas
e fillos, máis xusto, equitativo, solidario e
verdadeiramente democrático, incluso
poderá VOAR

84. As Bases do Futuro en Feminino