1. Chuyªn ®Ò 1
Ph¬ng ph¸p ng©m, ñ h¹t vµ kü
thuËt lµm m¹

2. • Tôc ng÷ ViÖt Nam cã c©u "Tèt gièng -
tèt m¸, tèt m¹ - tèt lóa". Muèn cã mét
ruéng s¶n xuÊt n¨ng suÊt cao vµ phÈm
chÊt tèt th× kh©u ®Çu tiªn lµ ph¶i cã
ruéng m¹ khoÎ.

3. Môc tiªu
Sau líp häc nµy häc viªn cã thÓ:
- N©ng cao hiÓu biÕt vÒ ®Æc ®iÓm c¸c giai ®o¹n
sinh trëng, ph¸t triÓn cña c©y lóa vµ nhËn ra
nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt cÇn t¸c ®éng ë thêi kú
m¹.
- C¶i tiÕn kü thuËt ng©m, ñ h¹t gièng lóa. C¸c ph-
¬ng thøc lµm m¹ vµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt th©m
canh m¹. NhËn biÕt ®îc tiªu chuÈn vµ c¸ch ®¸nh
gi¸ c©y m¹ khoÎ.
- øng dông nhng kü thuËt míi ®· häc ®îc vµo trong
kh©u th©m canh m¹ cña gia ®×nh.

4. Quan điểm sử dụng giống
• Vụ xuân: sử dụng các giống có tiềm năng
năng suất cao, chất lượng khá, chống rét
tốt.
• Vụ mùa: Sử dụng các giống lúa có thời
gian sinh trưởng ngắn, năng suất cao,
chất lượng gạo khá.

5. Bố trí thời vụ
Vụ xuân: Chịu ảnh hưởng của rét đầu vụ(mạ) và cuối
vụ(lúa trổ), vậy yêu cầu tránh được lúa trổ gặp rét nhưng
phải đảm bảo thu hoạch sớm để sx hè thu. Căn cứ vào
thời gian sinh trưởng của từng giống để xác định thời
điểm gieo mạ sao cho lúa trỗ vào khoảng 25/4 đến 5/5
Vụ mùa: Gieo cấy càng sớm càng tốt, căn cứ vào thời
điểm lúa xuân trỗ để gieo mạ, sau khi lúa xuân trỗ được
15 ngày tiến hành giao và làm đất ngay sau khi gặt lúa
xuân. Căn cứ vào thời điểm gieo mạ và TGST của các
giống để lựa chọn giống phù hợp cho từng vung đất
nhằm đảm bảo yêu cầu: Vùng thấp úng trỗ trước ngày
30/7 thu hoach trước 30/8. vùng vàn và vàn cao trỗ
trước ngày 15/8 thu hoach trước 15/9, chậm nhất 25/9

6. Thêi vô gieo m¹, cÊy
Mïa vô Gieo m¹ Ngµy cÊy Tuæi m¹
Xu©n mu«n 10 - 20/1 5-15/2 3 - 3,5 l¸
Mïa sím 30/5-5/6 tríc 20/6 12-15 ngµy

7. A. Đặc điểm chung:
Thêi kú m¹ chia lµm 2 thêi kú chÝnh:
- Thêi kú m¹ non: b¾t ®Çu tõ khi gieo ®Õn khi m¹
®¹t 3 l¸.Thêi kú nµy c©y m¹ sèng chñ yÕu vµo
chÊt dù tr÷ trong h¹t g¹o. Yªu cÇu thêi kú nµy gi÷
níc ®ñ Èm, chèng rÐt cho m¹.
- Thêi kú m¹ trëng thµnh (sau 3 l¸): C©y m¹ sèng nhê
vµo l¸ vµ hót chÊt dinh dìng tõ ®Êt. Yªu cÇu møc
níc tíi cao h¬n 2 - 3cm, cÇn ph©n bãn, phßng trõ
bÖnh kÞp thêi.

10. B. Kỹ thuật tác động

11. Câu hỏi thảo luận
1. Tríc khi ng©m ñ gièng b¹n cÇn ph¬i l¹i lóa gièng kh«ng? T¹i
sao? Lµm thÕ nµo ®Ó lo¹i bá h¹t lÐp löng?
2. T¸c dông cña biÖn ph¸p xö lý 54oC (3 s«i - 2 l¹nh) cña lóa
gièng? C¸c bíc tiÕn hµnh ra sao?
3. Thêi kú ng©m gièng lµ bao l©u? Thêi gian ng©m gièng ë c¸c
vô cã kh¸c nhau kh«ng? t¹i sao?
4. B¹n cho biÕt c¸ch ñ gièng, kü thuËt ®iÒu chØnh mÇm vµ rÔ
nh thÕ nµo? Tiªu chuÈn méng m¹?
5. Ph¬ng ph¸p lµm ®Êt víi m¹ ruộng, m¹ s©n nh thÕ nµo? Cho
biÕt mËt ®é gieo, kü thuËt ch¨m sãc thÝch hîp víi tõng ph¬ng
ph¸p trªn?
6. ThÕ nµo lµ c©y m¹ khoÎ? Lµm thÕ nµo ®Ó cã c©y m¹ khoÎ?

12. I. Chuẩn bị hạt giống và xử lý
1. Phơi lại hạt giống : Tríc khi ng©m ñ cÇn ph¬i l¹i
h¹t gièng ®Ó trõ s©u h¹i trong kho, gi¶m ®é Èm h¹t
để t¨ng søc hót níc, xúc tiến hoạt động của hệ men,
t¨ng søc n¶y mÇm.

14. 2. Loại hạt lép,lửng:
- Sử dụng nước muối loảng: §Ó lo¹i h¹t lÐp
löng cÇn dïng níc muèi cã tû träng
(1,08), dïng trøng gµ t¬i thö thÊy trøng
næi trªn mÆt níc cã ®êng kÝnh 1cm lµ
®îc. ( lúa thuần )

17. 3. Xử lý: Cần phải xử lý hạt giống trước ngâm
bằng nước nóng 540c (3 s«i + 2 l¹nh) nh»m
trõ bÖnh ngoµi vá h¹t và giúp cho hạt hút
nước nhanh (vào mùa lạnh)
Cách xử lý: Ngâm hạt vào nước lạnh 10 – 15 phút,
sau đó vớt cho ráo và xö lý ë 470C trong 5 phót
®Çu và cuối cùng là nước nóng 540c trong 10
phót.
Trong khi xö lý cÇn ®¶o ®Òu, vít thãc
gièng lªn cÇn r¶i máng tr¸nh chÊt ®èng.

18. 4. Ngâm:
Thêi gian ng©m h¹t gièng thay ®æi theo mïa vµ theo
gièng
- Vô xu©n: Lóa lai 20-24 giê.
Lóa thuÇn 36- 48 giê
- Vô vô mïa: Lóa lai 18- 20 giê
Lóa thuÇn 36 - 40 giê
- Gièng dïng liÒn vô ng©m trong 50 - 60 giê.
* Chú ý: Thay níc hµng ngµy, ®·i níc chua.
C¸ch kiÓm tra tèt nhÊt xem h¹t gièng hót níc

19. 6. Ủ hạt giống:
• Dụng cụ ủ: Tùy điều kiện và khối lượng
hạt giống
• Chú ý:

20. * Khi ng©m ñ gièng cÇn ñ vµ ng©m xen kÏ (thêng
ngµy ng©m ®ªm ñ) để điều chỉnh cân đối mầm và
rễ,

23. * Tiªu chuÈn mÇm khoÎ:
- MÇm to, khoÎ , rÓ tr¾ng
- Vô xu©n khi mÇm dµi b»ng 1/2 h¹t vµ rÔ
dµi b»ng h¹t
Vô vô mïa ñ khi h¹t nøt nanh
Vậy lµm thÕ nµo ®Ó cã c©y m¹ khoÎ
Lµm tèt biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh
ruéng m¹

26. II. Chuẩn bị đất mạ và gieo hạt
1. Làm mạ ruộng
1.1 Chọn và làm đất mạ

27. 1.2. Bón phân:
- Lượng phân (1sào):
Vôi: 20 – 25kg
Phân HC: 400kg
Lân supe: 20-25kg
Đạm ure: 2-3kg
Kali: 2-3kg
- Cách bón:

28. 1.3. Gieo hạt:
- Cách gieo: Đều, chìm
1/3 hạt thóc

29. 1.4. Chống rét cho mạ
- Rắc tro: 15-20kg/sào
- Che phủ nilon
- Đêm cho nước vào,
ngày tháo nước ra,
cho ngập 1/2- 1/3 cây
mạ
- Tăng cường bón phân
kali

30. Kü thuËt che phñ nilon cho m¹
Gieo m¹ xong ph¶i c¾m hom khung, hom khung lµm b»ng
tre hoÆc mÐt, chÎ nhá lau tr¬n, c¾t dµi h¬n chiÒu réng
nilon 20 cm, 2 ®Çu vãt nhän. Mét ngêi «m bã hom ®i
bªn nµy mÐp luèng c¾m mét ®Çu hom xuèng, mét ngêi
®i bªn kia mÐp luèng víi b¾t que hom uèn cong c¾m
®Çu kia xuèng mÐp luèng, t¹o nªn mét h×nh b¸n nguyÖt
mµ ®Ønh c¸ch mÆt luèng kho¶ng 50 cm. C¾m hom
khung xong th× c¨ng nilon, nilon cÇn ®îc räc tríc tõng
®o¹n theo chiÒu dµi cña luèng. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c
hom c¾m 40 - 50 cm.

31. 2. Lµm m¹ s©n (vô xu©n):
- Dïng ®Êt mµu, c¸t pha thÞt nhÑ trén ph©n h÷u c¬ víi tû
lÖ 2:1 Dµn máng ®Òu mét líp tõ 2 - 4 cm.
• - §èi víi c¸c gièng lóa lai lîng gièng cÇn 1kg gièng/ sµo cÊy, diÖn
tÝch ®Êt chuÈn bÞ lµ tõ 10-12m2 ; ®èi víi c¸c giãng Lóa thuÇn nh
Khang d©n, H¬ng th¬m 1, lîng gièng cần 2kg/ sào cấy, diÖn tÝch cần
chuÈn bÞ: 20 m2.

34. 3. Tiªu chuÈn c©y m¹
khoÎ lµ:
- C©y to khoÎ, cøng
c©y ®anh d¶nh, cã
ng¹nh trª
- L¸ cã mµu xanh s¸ng ,
- RÓ mập, cã nhiều rễ
non tr¾ng
- Không có sâu bệnh
- Đủ tuæi, ®ñ sè l¸

35. C©y lóa giai ®o¹n m¹