A contorna
Traballo realizado polo alumnado de 1º de ESO con fotos propias e do profesorado feitas nas diferentes saídas.
IES FRANCISCO ASOREY, XUÑO 2009

Areal do Serrido
Esteiro do Umia
Monte do Rei
Monte da Pastora
Porto de San Tomé
San Tomé
INSTITUTO
Enseada do Umia-O Grove
cultivos
Ruínas de Santa Mariña

INSTITUTO

Situado no concello de Cambados a 800 m
do Instituto. Desde o cume vese a Ría de
Arousa, o esteiro do Umia e parte de
Cambados e o val do Salnés.
ALTITUDE: 58 m
PROPIEDADE: municipal e particular
USOS: a maioría é parque público e está
axardinado, a zona particular está cultivada.
Ten un pequeno parque infantil, un
miradoiro, unha capela dedicada á Virxe
Pastora e un centro da terceira idade.
É lugar tradicional de romería e paseo para a
xente de Cambados.
HISTORIA: Hai restos de valados castrexos e
documentación que indica que estivo
poboado no neolítico.
Consérvanse lendas e contos.
Antigamente chamábase castro de Santa
Mariña.

Vista da zona da capela

Zona do castro

O Calvario (miradoiro)

LENDAS
-Contan que no monte da Pastora viviron os mouros e
desde alí dirixían as manobras que se facían na Torre de
San Sadurniño.
-Din que hai unha cova que vai desde o Monte da
Pastora ata a Toxa pasando por debaixo da Torre, pero
que rompeu o túnel e agora está anegado.
-Hai un túnel que chega ata América, pero non se pode
pasar por el porque nas covas que hai viven os mouros.
-Contan que cando o Demo tentou a Xesús subeuno ó
Calvario (parte alta da Pastora, cuns cons moi grandes)
e ao ver a riqueza da zona díxolle: "Todo esto te daré,
menos Fefiñans, Cambados e San Tomé".

Vista da Ría de Arousa, co Grove ao fondo.

Vista do Instituto.

Cambados e o porto de Tragove.

ERMIDA DA PASTORA
Construída a finais do século XVI por María d’Alegría.
Foi adicada ao Bo Pastor e á Virxe das Neves, ata que no século
XVIII o ermitán Sr Luaces cambiouna pola Virxe Pastora.

Imaxes de comezos
do século XX

A Virxe Pastora o día da festa.

plátanos robinias e carballos
carballos piñeiros bravos

Piñeiros mansos
Tuias, alcipreste e sabinasTollemerendas

sobreira

cogomelos

VIÑAS

MILLO

CEBOLASPEMENTOS

PATACAS

FABAS
FABÓNS

XUDÍASCHÍCHAROS

TOMATES

LEITUGASREMOLACHA

VERDURA

INVERNADOIROS

Chamado tamén Pinal do Norte
Situado ao sur do concello de
Cambados, nas proximidades do río
Umia e a 400 m de instituto.
SUPERFICIE: 14 ha
ALTITUDE MÁXIMA: 33 m
PROPIEDADE: particular
É un pequeno monte arborado con
algúns cultivos. A maior pendente
dase cara ao sur onde está rodeado
por un muro de pedra.
Hai varios afloramentos graníticos
en forma de laxes e cons e noutros
tempos foron explotados en varias
canteiras.
Está atravesado polo camiño que
vai de Uso da Torre á Barca e por el
pasa un sendeiro natural.

INSTITUTO
MONTE DO REI
RÍO UMIA

Vista sobre o Umia, coa ponte da Barca.

HISTORIA
Conta a lenda que foi un castro, o que
pode ter algo de fundamento dado que hai
unha área que semella conservar unha
forma en terraplén con muros.
No medio hai varios cons con pías.

HÁBITATS E
ESPECIES

Os eucaliptos ocupan
un 70% da superficie
arborada, cunha idade
aproximada de 30 anos
e unha altura media de
15 metros.
Están pouco coidados
e só de cando en vez se
fai algunha corta para
aproveitar a madeira.
PLANTACIÓNS FORESTAIS

Piñeiros bravos. Ocupan un 25% da superficie forestal.

Acacias mesturadas
con piñeiros e
eucaliptos.
flores de acacia

As mimosas invadiron unha zona do monte situada ao norte.

RESTOS DE BOSQUE
NATURAL
A especie máis abundante é
o carballo (Quercus robur)
Tamén se atopan algúns
castiñeiros, salgueiros,
pereiras bravas e sobreiras.

Distintos tipos de bugallos dos carballos

sobreiras

castiñeiros

Pereira brava

chinches
cochinilla
chasco

escleroderma
clatrus

MONTE BAIXO
Mato de toxo, xesta, carrascas e breixos.
Carrascos

carrascas

xesta

toxo

Breixo (Erica cinerea)

SOTOBOSQUE
fentos

gramíneas
xilbarbeira
hedras

BEIRAIS
As beiras das fincas, dos
camiños e do bosque son
unhas zonas cunha gran
biodiversidade de plantas e
animais. Ás veces son o
único refuxio de especies
autóctonas.

Herba de San Xoán, chuchameles

Abella en estalotes

Celidonia, herba das espullas

Andriala
abellón

Couselos

Bolboreta da verdura (Pieris brassicae)

Bolboreta (Iphyclites podalirius)

LAXES, CONS E PENEDOS
Na superficie das rochas atopamos diversos
tipos de liques e brións. Nas zonas onde se
comeza a formar solo aparecen as uvas de
lagarto e os couselos e nas fendas e pozas
plantas de pequeno porte como toxos, abrodias
e gramíneas varias...

Uvas de lagarto (Sedum album)

Lagartiña galega

CAÑOTAS DE ÁRBORES
Aparecen brións, fungos, insectos, cempés, milpés, cochinillas...

Stemonites splendens

armillaria

CULTIVOS
Plantacións de albariño e variedades de tinto
(catalán, espadeiro e negrón).

CANTEIRAS CON ENTULLO
Son zonas onde se atopan mesturadas
plantas dos beirais, con plantas de
sotobosque e especies invasoras que veñen
no lixo e nas terras que se verten

PROBLEMAS
-Falta de ordenación
dos usos.
-Falta total e limpeza
e tratamentos
forestais.

AGRESIÓNS
-Vertedeiros incontrolados de lixo
-Canteiras abandoadas
-Construcións agresivas
-Incendios

Esteiro do río Umia

O Umia co Castrove ao fondo
O río Umia nace na Reigosa, a 640 m de altitude, na
ladeira do Couto Albariza (serra do Candán) e despois de
70 km desemboca na Ría de Arousa (Cambados)
formando un amplo esteiro.

O esteiro coa marea baixa

O esteiro coa marea chea

Xuncos e gramíneas

espartina

Garza real
Garzota e gaivotas
Lavanco real

picapeixes
chasco
carriza

problemas

Vertidos de lixo e entullo

Contaminación da auga e dos fondos

TIPO DE
PROTECIÓN
-Espazo Natural en Réxime de
Protección Xeral
(DOG 5/6/1995)
-Zona especial de
conservación (ZEC)
LIC ONS O GROVE (7490 ha)
-(ZEPA) ZONA DE ESPECIAL
PROTECIÓN PARA A AS
AVES
Complexo intermareal Umia-O
Grove, A Lanzada, Lagoa
Bodeira
e punta do Carreirón.
-Zona Húmida de Importancia
Internacional
-HUMIDAL RAMSAR

A ENSEADA DO UMIA-O GROVE é a zona comprendida entre o istmo da Lanzada
e a desembocadura do Río Umia en Cambados.
Abrangue unha superficie aproximada de 2.561 ha, cunha costa recortada e
protexida con augas pouco profundas e mornas

Recibe as achegas do río Umia e outros máis pequenos
(A Chanca, Francón, rego dos Mouros...)
Esteiro do río da Chanca e pozas de Roxique

Areais na desembocadura do Umia en Cambados.

Zona intermareal

O Serrido e a Illeira

A enseada coa marea baixa

Seba
Heba coral
Spartina
Triglochin

xuncos

Xuncos

Lique: Lichina…
Alga:
Pelvetia

Bochos

Verdello (Enteromorpha…)

caracolas
ameixas
berberecho

mexillóns

cagón

acedía
cangrexo
sollacabalo de mar

Limícolas e parrulos no Bao

bilurico
cullereiros
gaivotón

Areal do Serrido

Vila de San Tomé

Óleo de Lorenzo Leiro que representa a vila de San Tomé en 1913.

Vista desde o Pantalán.
A vila de San Tomé é un dos núcleos máis antigos de
Cambados, chamada antigamente Vila Vella.

Praia artificial

Vista desde A Torre de San Sadurniño.

Paseo marítimo

Pazo de Montesacro. Construído a
comezos do século XVIII.
Desde 1939 é o Asilo de Anciáns.

Casa na rúa Narciso Pérez.

Casa na Alameda.

A Torre desde o peirao.
A torre de San Sadurniño foi unha antiga fortaleza que servía de vixía para
defender a entrada da Ría de Arousa cara a Santiago, xunto coas da
Lanzada e Catoira. Foi construída arredor do século X.

A Torre: marea baixa. A Torre: marea chea.

Praia da Torre

Porto de San Tomé
INSTITUTO

San Tomé nun cadro de 1919, de J. Sánchez.

O peirao de San Tomé é un dos máis antigos de Cambados.
Foi ampliado varias veces en 1926/30, en 1951 e en 1960.

O pantalán novo con San Tomé ao fondo.

Barcos varados na praia.

Ruínas de Santa Mariña

Situadas a carón do monte da
Pastora, no lugar de Santa
Mariña Dozo.
Son os restos da que foi igrexa
parroquial ata 1838.
Construída a comezos do
século XV por Lope Sánchez
de Ulloa sobre os restos dunha
primitiva capela do século XII,
e restaurada entre 1475 e 1502
por María Ulloa.
No terremoto de 1815 quedou
afectada e máis adiante foi
destellada e abandoada.
Na actualidade é cemiterio
parroquial de Cambados.