Sectorprognoses voor 2013-2014. Voor 2013 is het een gemengd patroon. De industrie, groothandel en de agrarische sector laten een verbetering van het patroon zien. Maar de detailhandel heeft zwaar te lijden onder de afnemende consumentenbestedingen. Dat zelfde geldt voor de autoretail, waarbij bovendien ook de vraag vanuit de zakelijke kant nog zal tegenvallen vanwege de geringe investeringsbereidheid bij ondernemingen. In 2014 voorzien we een beperkte groei van de economie, waarbij in de meeste sectoren een lichte toename van de activiteiten valt te verwachten. Wij voorzien ook dat in 2014 het dal in de bouw zal worden bereikt. De consument zal het nog laten afweten in 2014, waardoor de detailhandel ook in dat jaar nog geconfronteerd wordt met krimp.

1. Nederlandse economie in zicht Economisch Bureau
7 juni 2013
Sectorprognoses 2013-14
Volumemutatie toegevoegde waarde
Bron: CBS, ABN AMRO
Thema: Sectorprognoses (p.2)
In 2013 zit er maar voor weinig sectoren groei in het verschiet. Alle sectoren die overwegend op
het binnenland gericht zijn, hebben last van de daling van de consumptie. Die wordt veroorzaakt
door de afname van het reëel besteedbaar inkomen, terwijl ook het negatieve vermogenseffect
van de daling van de huizenprijzen zijn tol eist. Sectoren die voor een belangrijk deel op de
export zijn gericht zullen beter presteren, profiterend van de naar verwachting aantrekkende
wereldhandel. Voor 2014 lijkt een voorzichtig pad naar groei mogelijk voor de meeste sectoren.
De detailhandel zal daar nog niet bij horen, waarmee de sector het vierde achtereenvolgende
jaar van krimp zal ingaan.
Net als voor de macro-ramingen geldt dat er nog geen rekening gehouden is met extra
bezuinigingen. Zodra hierover meer bekend is, zullen wij de prognoses voor de sectoren die
daardoor worden geraakt, aanpassen.
Conjunctuur: Minder krimp in eerste kwartaal – herstel mogelijk in tweede halfjaar (p.6)
De economie liet in het eerste kwartaal een lichte verdere krimp zien. De daling van het BBP
was opnieuw geringer dan in het voorgaande kwartaal. Het cijfer was echter geflatteerd door het
koude weer, dat heeft gezorgd voor een flink hogere gasproductie. Het lijkt het er mede daarom
nog niet op dat aan de teruggang in het tweede kwartaal een einde komt. Toch is in het tweede
halfjaar wel enig herstel mogelijk - via de uitvoer, die kan profiteren van de aantrekkende
wereldhandel. Het voorzichtige herstel kan doorzetten in 2014. Als echter wordt besloten om in
2014 extra te bezuinigen, zal de groei duidelijk lager uitkomen dan de nu geraamde 1%.
2014

2. 2 Nederlandse economie in zicht - - 7 juni 2013
Sectorprognoses 2013-14
Jacques van de Wal – 020 628 0499
In 2012 groeiden de sectoren zorg en overheid, maar praktisch heel het bedrijfsleven had te maken met een krimp van de
activiteiten. In de bouw was de contractie met 8,4% het sterkst. Ook in de industrie en groothandel was er krimp. Deze
sectoren hebben kunnen profiteren van een toenemende export in 2012, maar blijkbaar was dat niet genoeg om de krimp in de
binnenlandse activiteiten te compenseren. Opvallend is wel het kleine ‘plusje’ voor transport en logistiek. Een verklaring
hiervoor is waarschijnlijk dat deze sector heeft geprofiteerd van de doorvoerhandel via de Rotterdamse haven naar Duitsland.
Voor 2013 is het een gemengd patroon. De industrie, groothandel en de agrarische sector laten een verbetering van het
patroon zien. Maar de detailhandel heeft zwaar te lijden onder de afnemende consumentenbestedingen. Dat zelfde geldt voor
de autoretail, waarbij bovendien ook de vraag vanuit de zakelijke kant nog zal tegenvallen vanwege de geringe investerings-
bereidheid bij ondernemingen.
In 2014 voorzien we een beperkte groei van de economie, waarbij in de meeste sectoren een lichte toename van de activiteiten
valt te verwachten. Wij voorzien ook dat in 2014 het dal in de bouw zal worden bereikt. De consument zal het nog laten
afweten in 2014, waardoor de detailhandel ook in dat jaar nog geconfronteerd wordt met krimp. In het navolgende een korte
toelichting per sector.
Agrarische sector
In 2013 zal de productie in de akkerbouw een stijging laten
zien na een minder grote productie in 2012. Hierbij gaan we
ervan uit dat de weersomstandigheden geen roet in het eten
gooien. Het areaal zal geen grote mutaties laten zien, terwijl
de productie per hectare zal toenemen. Een grotere productie
in zowel Nederland als de andere EU-landen zal leiden tot een
daling van het prijsniveau. In de glastuinbouw zal het areaal
een lichte daling laten zien, terwijl de opbrengst per hectare
door meer normale weersomstandigheden zal toenemen. In de
fruitteelt, een relatief kleine branche in de agrarische sector,
zal de productie in 2013 sterk toenemen na het door
vorstschade geteisterde beurtjaar 2012. Tevens was de bloei
in 2012 slecht. In de melkveehouderij neemt de melkaanvoer
toe. Het aantal varkensslachtingen neemt in 2013 licht af door
strengere regelgevingen. In de pluimveehouderij zullen geen
grote productiemutaties optreden. Als we alle voorgaande
ontwikkelingen afwegen, schatten we in dat de productie in de
agrarische sector in 2013 met 1,5% zal groeien, een groei die
boven de trend ligt. In 2014 zal de productie de trendlijn weer
volgen en op circa 1% uitkomen.
Industrie
Exporterende industriële branches, vooral die de weg naar
marktgebieden buiten de eurozone weten te vinden, zullen hun
productie sterker zien toenemen dan branches die zich
focussen op Nederland of de eurozone. Wel zal een branche
zoals de metaalproductenindustrie met een matige
exportintensiteit profiteren van de groei van de export van de
machine-industrie, die niet alleen hoog scoort wat de
exportintensiteit betreft, maar ook wat betreft het aandeel van
het marktgebied buiten de eurozone. Branches waarvoor de
export, direct dan wel indirect, geen betekenis heeft, zich
richten op duurzame consumentengoederen dan wel
bouwgerelateerde producten, worden geconfronteerd met
hooguit een stabilisering van de productie in de komende
jaren.
Agrarische sector, volumemutatie
%
Bron: CBS, ABN AMRO
Industrie, volumemutatie
%
Bron: CBS, ABN AMRO

3. 3 Nederlandse economie in zicht - - 7 juni 2013
Bouw
De verwachting is dat de bouwproductie in 2013 met 5% zal
dalen. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door de stagnerende
woningbouw en de bezuinigingen op infrastructurele projecten
door de overheid. Voor 2014 wordt een stabilisatie verwacht.
De woningbouw zal nog dalen, dit wordt veroorzaakt door de
achterblijvende nieuwbouw als gevolg van het lage aantal
afgegeven vergunningen hiervoor. Ook de blijvende
onzekerheid over overheidsmaatregelen stagneert de
nieuwbouwproductie. Onderhoud en renovatie van woningen
zal wel een lichte groei laten zien. De bezuinigingen van de
overheid op infrastructurele projecten zorgt in 2014 ook nog
voor een daling in de nieuwbouw van projecten in de grond-,
water- en wegenbouw. Het onderhoud zal wel licht stijgen. De
enige positieve uitzondering is de groei in de bouw van
bedrijfsgebouwen. De verwachting is dat de utiliteitsbouw zal
profiteren van de aantrekkende bedrijfsinvesteringen. Dit zal
echter niet genoeg zijn om de bouw in 2014 te laten groeien.
Groothandel
Na twee jaren van stijgende volumes in 2010 en 2011, heeft
de groothandel ‘de plus’ in 2012 niet kunnen vasthouden. De
afgezette volumes zijn in 2012 met ca 0,5% afgenomen.
Daarmee behoort de groothandel nog tot de relatief ‘best’
presterende sectoren; de meeste sectoren werden
geconfronteerd met een forsere krimp. De verschillen binnen
de sector zijn groot en tonen zich goed langs de lijn
exporterende (positief) en distribuerende (overwegend
negatief) groothandel. Zo weet de groothandel in voedings- en
genotmiddelen en agrarische producten overwegend groei te
laten zien en de groothandel in kleding en consumentenap-
paratuur overwegend krimp. In 2013 zullen de volumes gelijk
blijven, om in 2014 met een half procent toe te nemen.
Detailhandel
De Nederlandse detailhandel kent een moeilijke tijd sinds het
uitbreken van de economische crisis in 2008. Een afnemend
besteedbaar inkomen en grote onzekerheid over de eigen
financiële situatie hebben ervoor gezorgd dat de
consumentenbestedingen de afgelopen jaren zijn
teruggelopen en de resultaten in de detailhandel staan dan
ook fors onder druk. Alleen in 2010 werd nog een bescheiden
groei van 0,5% gerealiseerd. In 2009 (-2,7%), 2011 (-0,4%) en
in 2012 (-1%) daalden de volumes en ook in 2013 zal
toenemende werkloosheid en een afnemende koopkracht de
bestedingen in de detailhandel blijven drukken. Pas in 2014
zal deze trend gaan keren en zal, onder invloed van
aantrekkende consumptieve bestedingen, de krimp in de
detailhandel afnemen en komt er misschien zelfs ruimte voor
een kleine groei aan het eind van het jaar. Toch zal de jaar-op-
jaarontwikkeling ook dan per saldo nog negatief zal zijn.
Detailhandel, volumemutatie
%
Bron: CBS, ABN AMRO
Bouw, volumemutatie
%
Bron: CBS, ABN AMRO
Groothandel, volumemutatie
%
Bron: CBS, ABN AMRO

4. 4 Nederlandse economie in zicht - - 7 juni 2013
Autoretail
De lagere volumes van de nieuwverkopen in 2013 zijn behalve
door conjuncturele zwakte ook een weerslag van veel naar
voren gehaalde verkopen in 2012. De nieuwverkopen zullen in
2013 circa 15 tot 20% dalen. Onze eerdere verwachting van
430.000 handhaven wij, maar de waarschijnlijkheid van een
neerwaartse bijstelling groeit. Omdat ook de inkomsten uit
aftersales en occasions onder druk staan, zal het totale
volume in de branche circa 5% dalen. In 2014 zal een beperkt
herstel van volume optreden met 2%, die veroorzaakt wordt
door een stijging van de nieuwverkopen. Die zullen in 2014
herstellen naar circa 470.000, maar blijven wel ruim beneden
het verkoopgemiddelde van 500.000 deze eeuw. Doordat er
druk blijft op de andere inkomstenbronnen blijft het herstel
voorzichtig.
Transport & logistiek
ABN AMRO verwacht dat de transportvolumes in 2013 nog
zullen dalen. De daling van het BBP in Nederland en de
beperkte economische groei in Duitsland bieden weinig
perspectief voor de transportvolumes. Vooral de
ondernemingen gericht op binnenlandse transportstromen
zullen het moeilijk krijgen. ABN AMRO verwacht namelijk nog
een daling van de volumes in de Bouw en Retail. Anders is het
in 2014. Door het aantrekken van de wereldeconomie, zal de
export en daarmee ook de import in zowel Nederland als
Duitsland groeien. Voor Nederland verwacht ABN AMRO een
groei van de export en import van 5%. Nog hogere groeicijfers
verwacht ABN AMRO voor Duitsland. De particuliere
consumptie in Nederland zal stabiliseren en ook de Bouw zal
niet verder dalen. Dit komt de transportstromen ten goede, die
een groei tegemoet zullen zien in 2014. De groei zal echter
nog niet voldoende zijn om de volumedaling van circa 7% in
2009 goed te maken. Daarnaast kampt de gehele sector met
overcapaciteit en druk op de tarieven. Ook dit zal in 2014 nog
een punt van zorg blijven.
TMT
TMT is een sector die sterk op Nederland gericht is. Daarom
zijn de verwachtingen voor 2013 niet erg hooggespannen. De
advertentiemarkt zal in 2013 nog een moeilijk jaar krijgen,
terwijl veel mediabedrijven kampen met structurele
veranderingen in de markt. De uitdagingen zijn met name voor
traditionele uitgeverijen erg groot. Ook in de IT hebben
bedrijven behalve last van de conjunctuur ook te maken met
veranderingen in de markt. Klanten willen niet meer volgens
het ‘uurtje-factuurtje’ principe betaald worden, maar voor
behaalde resultaten. In 2014 zullen de advertentievolumes
weer wat kunnen aantrekken, waardoor de sector als geheel in
2014 de omslag naar groei kan gaan maken. Bij deze zwakke
vooruitzichten moet wel opgemerkt worden dat er veel
dynamiek bestaat, zodat in bepaalde segmenten (bijvoorbeeld
de ontwikkeling van apps) de specifieke vooruitzichten positief
kunnen zijn.
TMT, volumemutatie
%
Bron: CBS, ABN AMRO
Autoretail, volumemutatie
%
Bron: CBS, ABN AMRO
Transport & logistiek, volumemutatie
%
Bron: CBS, ABN AMRO

5. 5 Nederlandse economie in zicht - - 7 juni 2013
Zakelijke dienstverlening
De zakelijke dienstverlening is een arbeidsintensieve sector.
Ruim 40% van de totale kosten heeft betrekking op personeel,
terwijl in andere sectoren dit percentage rond of ruim onder de
30% ligt. Om inzicht te krijgen in volumemutaties voor de
dienstensector, is vooral de ontwikkeling van het aantal
gewerkte uren relevant. Sinds 2011 zit de groei van het aantal
gewerkte uren in de dienstensector in een neerwaartse trend.
Sterker nog, vanaf het vierde kwartaal van 2011 is het aantal
gewerkte uren in de sector niet meer gegroeid, maar
gekrompen met gemiddeld 1,2%. ABN AMRO verwacht dat
deze trend gedurende het eerste half jaar van 2013 nog
voorzet, om vervolgens in de laatste zes maanden van 2013
weer enigszins te kunnen herstellen. Per saldo gaat ABN
AMRO uit van een lichte krimp van 0,25% in het aantal
gewerkte uren over heel 2013. De inkoop van diensten door
zowel bedrijfsleven als de overheid zal nog enige onder druk
ondervinden gedurende 2013, waarmee de groei van het
aantal opdrachten voor de totale dienstensector geen
significante verbeteringen zal laten zien. In 2014 wordt het
beeld anders en verwacht ABN AMRO dat het aantal gewerkte
uren zal groei met 1% j-o-j. Het tempo van deze groei is echter
nog beperkt. Dit komt vooral doordat de overheidsbestedingen
nog niet zullen herstellen in 2014. De dienstensector is echter
in grotere mate afhankelijk van de ontwikkelingen in
marktsectoren en daar verwacht ABN AMRO dat de bedrijfs-
investeringen verder zullen aantrekken. En op het moment dat
het volume in deze sectoren aantrekt, zal de dienstensector
snel volgen
Zakelijke dienstverlening, volumemutatie
%
Bron: CBS, ABN AMRO

6. 6 Nederlandse economie in zicht - - 7 juni 2013
Nederlandse conjunctuur
Nico Klene – 020 628 4204
De economie liet in het eerste kwartaal een lichte verdere
krimp zien. Daarmee was de krimp opnieuw geringer dan in
het voorgaande kwartaal. Het lijkt er echter nog niet op dat aan
de teruggang al dit kwartaal een einde komt. Toch is in het
tweede halfjaar wel enig herstel mogelijk.
Lichte krimp in eerste kwartaal is wat geflatteerd
In het eerste kwartaal daalde het BBP met 0,1% ten opzichte
van het voorgaande kwartaal - fors minder dan de -0,4% in het
slotkwartaal van 2012 en de -1,0% in de zomerperiode. Ook
was de BBP-daling iets geringer dan in de eurozone.
Kijkend naar de verschillende bestedingscomponenten zien
we positieve en negatieve ontwikkelingen (zie grafiek). Heel
negatief was het beeld van de investeringen, die afnamen met
5% k-o-k. Zowel de investeringen van bedrijven als die in
woningen en die van de overheid daalden. Ook de consumptie
door de overheid viel terug. Ten slotte viel de voorraadvorming
flink lager uit dan in het voorgaande kwartaal met als gevolg
dat de bijdrage aan de BBP-groei negatief was.
Mede door de forse krimp van de investeringen en door de
geringere voorraadvorming liet de invoer een daling zien. De
uitvoer echter groeide juist. En verrassenderwijs is de
particuliere consumptie toegenomen (met 0,4% k-o-k) – voor
het eerst na acht kwartalen van krimp.
De cijfers zijn echter vertekend door het koude weer in het
eerste kwartaal. Daardoor is veel meer gas geproduceerd én
verbruikt (in binnen- en buitenland). Zo steeg de delfstoffen-
winning in het eerste kwartaal met ruim 12½% k-o-k, terwijl
ook de productie van energiebedrijven duidelijk hoger uitviel
(+4% k-o-k). Samen was dit goed voor een (extra) bijdrage
aan de BBP-groei van ongeveer 0,4%-punt. (Daarbij is
gecorrigeerd voor de gebruikelijke productie-ontwikkeling.)
Voor het (fors hogere) verbruik van energie moeten we het
doen met jaar-op-jaargroeicijfers. In het eerste kwartaal
verbruikten gezinnen 12½% meer gas dan een jaar geleden.
Vooral in maart was de toename zeer fors. Corrigerend voor
het gemiddelde energieverbruik, resulteert een bijdrage aan de
BBP-groei van zo’n ¼%-punt. Volumecijfers van de uitvoer van
gas zijn er nog niet. Maar de uitvoergroei is eveneens wat
geflatteerd door het hogere gasverbruik in het buitenland.
Daar staat tegenover dat de kou mogelijk ook een negatief
effect op het BBP heeft gehad. De bouwproductie, die overi-
gens al enige tijd inzakt, liet in het eerst kwartaal een nóg wat
sterkere terugval zien. En wellicht heeft ook de tegenvallende
ontwikkeling van de economie van Duitsland, onze
belangrijkste handelspartner, de groei (heel) licht gedrukt.
Slechts lichte krimp in eerste kwartaal
%
Bron: Thomson Reuters Datastream
Uitvoer steeds belangrijk voor groei van BBP
Bruto bijdrage aan BBP-groei in %-punten (k-o-k)
Bron: Thomson Reuters Datastream
Sterke groei delfstoffenwinning in eerste kwartaal
% k-o-k
Bron: Thomson Reuters Datastream
-6
-4
-2
0
2
4
6
-2,5
-1,5
-0,5
0,5
1,5
2,5
06 07 08 09 10 11 12 13
% k-o-k (l.a.) % j-o-j (r.a.)
-3
-2
-1
0
1
2
3
12 13
Uitvoer
Invoer
Voorraden
Investeringen
Overh.consumptie
Part. consumptie
BBP (% k-o-k)
-15
-10
-5
0
5
10
15
10 11 12 13

7. 7 Nederlandse economie in zicht - - 7 juni 2013
Sentimentindicatoren weer verbeterd
De verschillende barometers van de economie hebben na
januari of februari even een terugval laten zien. In april of mei
leek de eerdere opgaande lijn echter weer te zijn opgepakt. De
Economisch-sentimentindicator en het vertrouwen in de
industrie lieten in mei voor respectievelijk de tweede en eerste
maand weer een stijging zien (zie grafiek). Dat biedt
perspectief op enig herstel van de economische groei, maar
vermoedelijk nog niet in het tweede kwartaal. Daarvoor liggen
deze indicatoren nog op een te laag niveau.
Bovendien moeten we er rekening mee houden dat de
gasproductie in het tweede kwartaal méér terugvalt ten
opzichte van het eerste kwartaal dan normaal het geval is. In
het eerste kwartaal was de gasproductie immers ongebruikelijk
hoog. De positieve bijdrage aan de BBP-groei valt dan weg,
waardoor het BBP mogelijk opnieuw (k-o-k) wat afneemt. Aan
de andere kant moeten we constateren dat ook de periode
april-mei (en vooral de maand mei) kouder is dan normaal (en
ook dan vorig jaar). Misschien is er daarom dit kwartaal
opnieuw een (licht) gunstig ‘gaseffect’ op het groeicijfer.
Buitenland: licht herstel in aantocht
Ook in het buitenland zien we weer enige verbetering van de
sentimentindicatoren. Zo zijn de (voorlopige) inkoopmanagers-
indices van de eurozone in mei weer wat gestegen. Ook de
gerenommeerde Duitse Ifo-index steeg. En de Economisch-
sentimentindicator van de eurozone ging eveneens omhoog.
Dat wijst er mogelijk op dat we het dal gepasseerd zijn. Wat
verder van belang is, is het respijt (van één of twee jaar) dat
enkele landen hebben gekregen om hun overheidsfinanciën
op orde te brengen. Dat betekent niet alleen dat vooralsnog
geen extra bezuinigingen vereist zijn (zoals dít jaar in
Nederland), maar dat sommige landen hun al voorgenomen
maatregelen uitstellen. Daardoor valt de begrotings-
consolidatie in die landen lager uit. Het remmende effect op de
groei zal daardoor in het tweede halfjaar en volgend jaar
geringer zijn.
De economie van de VS laat momenteel minder groei zien.
Dat heeft te maken met de maatregelen die onlangs zijn inge-
gaan om het begrotingstekort terug te dringen. We gaan ervan
uit dat deze periode van lagere groei van vrij korte duur is.
Fundamenteel is de Amerikaanse economie sterker geworden
(verbetering financiële positie van bedrijven en gezinnen;
woningmarkt). Al met al verwachten we dat de wereld-
economie in het tweede halfjaar weer verder opkrabbelt.
Uitvoer blijft groeien – dankzij concurrentiekracht
Op basis daarvan voorzien we dat de uitvoer, die onlangs iets
minder groei liet zien, kan blijven groeien en daarmee de
motor blijft van de economie. De uitvoer profiteert daarbij van
de goede internationale concurrentiepositie van Nederland.
Barometers Nederlandse economie omhoog
Indices
Bron: Thomson Reuters Datastream, CBS
Eerste vijf maanden 2013 kouder dan normaal
Gemiddelde maandtemperatuur (°C)
Bron: KNMI
Gunstige concurrentiepositie van Nederland
Mondiale top-15 (scores tussen 0 en 7)
Bron: World Economic Forum
60
68
76
84
92
100
108
116
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
06 07 08 09 10 11 12 13
Producentenvertrouwen industrie (l.a.)
Economisch-sentimentindicator (r.a.)
0
3
6
9
12
15
jan feb mrt apr mei
Normaal 2013
4,5 5,0 5,5 6,0
Zwitserland
Singapore
Finland
Zweden
Nederland
Duitsland
VS
VK
Hongkong
Japan
Qatar
Denemarken
Taiwan
Canada
Noorwegen

8. 8 Nederlandse economie in zicht - - 7 juni 2013
Consumptie daalt opnieuw in 2013
De binnenlandse bestedingen staan nog onder druk. Daar
doet de groei van de consumptie in het eerste kwartaal niets
aan af. We zagen immers dat dat cijfer flink werd geflatteerd
door het fors hogere gasverbruik. Het reëel besteedbaar
inkomen laat dit jaar opnieuw een daling zien. Dat komt onder
meer doordat de loonstijging achterblijft bij de inflatie. In reële
termen is er dus sprake van een daling. Verder tasten ook
diverse maatregelen van de overheid de koopkracht aan,
terwijl bovendien de werkgelegenheid afneemt.
Wat de consumptie eveneens drukt, is de daling van de
huizenprijzen, waardoor het vermogen van gezinnen afneemt.
Volgens modelberekeningen van het CPB resulteert een
prijsdaling van 10% na een viertal jaren in een lager
consumptieniveau van ruwweg 1½% (vergeleken met de
situatie dat de huizenprijzen niet zouden zijn gedaald).
Inmiddels is de daling van de huizenprijzen sinds de piek in de
zomer van 2008 bijna 20%. Het dubbele dus. De prijsdaling
heeft zich echter niet in één keer voorgedaan, maar is
geleidelijk verlopen. Daardoor vallen de effecten wat anders uit
dan volgens het ‘spoorboekje’ van het CPB: de jaarlijkse
effecten zijn wellicht tot op heden wat lager uitgevallen, maar
het duurt vermoedelijk juist langer voordat ze uitgewerkt zijn.
Dit jaar zal de consumptie door de genoemde factoren op-
nieuw sterk afnemen, hoewel mogelijk iets minder dan we tot
voor kort dachten. Dit laatste komt door de hogere consumptie
in het eerste kwartaal. Volgend jaar lijkt de ontwikkeling van
het besteedbaar inkomen wat beter uit te vallen. Het CPB
voorziet (in het Centraal Economisch Plan 2013) zelfs dat de
gemiddelde individuele koopkracht volgend jaar eindelijk weer
wat zal verbeteren. Maar omdat het negatieve vermogens-
effect van de gedaalde huizenprijzen aanhoudt, lijkt een
stijging van de consumptie nog niet waarschijnlijk.
Positieve groei in aantocht - bezuinigingen vormen risico
Ook de investeringen dalen dit jaar. Bij het voorzichtige herstel
dat wij voorzien, zijn er nu nog weinig prikkels om te gaan
investeren, al worden de perspectieven voor de exportsector
wel beter. Bovendien kan de (voorziene) verbetering van het
internationale economisch beeld het vertrouwen van ‘binnen-
landse’ ondernemers schragen. Aan de krimp van de bedrijfs-
investeringen kan dan ook later dit jaar een eind komen.
De overheidsbestedingen dalen dit jaar onder invloed van de
begrotingsombuigingen van de overheid.
Al met al krimpt de economie in 2013 gemiddeld met 0,8% -
vooral door de flinke krimp in de tweede helft van 2012. Door
het voorzichtige herstel dat naar onze verwachting dankzij de
uitvoer in het tweede halfjaar inzet, kan de groei in 2014
richting 1% gaan. Als de overheid echter in 2014 alsnog extra
gaat bezuinigen, om haar tekort onder 3% van het BBP te
brengen, zou de groei zo’n ½%-punt lager kunnen uitvallen!
Krimp consumptie kleiner door hoog gasverbruik
% j-o-j
Bron: Thomson Reuters Datastream
Loonstijging en inflatie
% j-o-j
Bron: Thomson Reuters Datastream
Daling besteedbaar inkomen drukt consumptie
% j-o-j
Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau
-20
-10
0
10
20
-3
-2
-1
0
1
2
3
10 11 12 13
Totaal (l.a.) Energie (r.a.)
0
1
2
3
4
05 06 07 08 09 10 11 12 13
Loonstijging part. sector Inflatie
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
05 06 07 08 09 10 11 12 13
Reëel beschikbaar inkomen Part. consumptie

9. 9 Nederlandse economie in zicht - - 7 juni 2013
Stijging werkloosheid is iets afgezwakt
De werkloosheid is sinds de afgelopen zomer steeds wat
harder gestegen. Dat werd veroorzaakt door een sterkere
afkalving van de werkgelegenheid. In april zette de
verontrustend sterke stijging van het aantal werklozen echter
niet door. Na een stijging van 7,2% in december naar 8,1% in
april, liep het werkloosheidspercentage in april slechts op naar
8,2% van de beroepsbevolking (volgens de definitie van het
CBS). Volgens de internationaal gangbare definitie steeg de
werkloosheid van 6,4% naar 6,5%.
Deze afzwakking spoort met de geringere toename die eerder
al zichtbaar was bij het aantal ontslagaanvragen. Het is
uiteraard nog te vroeg om optimistische conclusies te
verbinden aan één meevallend maandcijfer van de werkloos-
heid; ook al omdat in april het aantal ontslagaanvragen
(tijdelijk?) toch weer is opgelopen.
We verwachten dat de werkloosheid geleidelijk nog wat verder
toeneemt en zal pieken in de eerste helft van 2014 rond 9%. In
het verleden zagen we dat de werkloosheid nog enige tijd
verder opliep als de economie al herstel liet zien.
Inflatie vooral hoog door belastingverhogingen
In het eerste kwartaal bedroeg de inflatie in ons land 3%. In
oktober was de prijsstijging al bijna op dit niveau gekomen als
gevolg van de verhoging van het gewone btw-tarief van 19%
naar 21%. Begin dit jaar werden vervolgens nog enkele
belastingtarieven verhoogd, waardoor de inflatie nóg iets
verder opliep. Zonder deze belastingverhogingen zou de
inflatie liefst 1,4%-punt lager zijn geweest. In april ging het
inflatiecijfer duidelijk omlaag: naar 2,6%. Dat kwam vooral door
lagere benzineprijzen en ook een beetje door lagere prijzen
van voedingsmiddelen.
Ook het geharmoniseerde inflatiecijfer, dat wordt gebruikt voor
vergelijkingsdoeleinden in de eurozone, daalde in april sterk:
van 3,2% naar 2,8%. Het eurozonegemiddelde was die maand
echter slechts 1,2%. Zoals we eerder al meldden, wordt dit
verschil voor het overgrote deel verklaard uit de genoemde
belastingverhogingen. Zonder die verhogingen zou de
geharmoniseerde Nederlandse inflatie in april maar 1,1% zijn
geweest, tegen gemiddeld 0,8% in de eurozone. Dat is een
verschil van nog maar 0,3%-punt. Het eurozonecijfer wordt
veel minder opgedreven door belastingverhogingen, namelijk
slechts 0,4%-punt.
In de loop van het jaar kan de inflatie nog wat verder afnemen,
door de zwakke conjunctuur en vooral doordat in oktober het
effect van de btw-stijging wegvalt uit het inflatiecijfer. Voor
volgend jaar voorzien we een gemiddelde inflatie (ook het
geharmoniseerde cijfer) die onder 2% ligt.
Inflatie opgestuwd door belastingverhogingen
% j-o-j
Bron: Thomson Reuters Datastream
Inflatie Nederland vooral hoger door belastingverhogingen
Geharmoniseerd, excl. effect aanpassing belastingen; % j-o-j
Bron: Thomson Reuters Datastream
Kerncijfers Nederlandse economie
2011 2012 2013 2014
% mutaties
BBP 1,1 -1,0 -0,8 1,0
Particuliere consumptie -1,0 -1,4 -1,2 0,0
Overheidsconsumptie 0,1 0,7 -0,6 0,0
Investeringen 5,7 -4,6 -4,6 3,0
Uitvoer 3,9 3,3 3,2 5,0
Invoer 3,6 3,1 2,0 5,0
Consumentenprijzen (CPI) 2,3 2,5 2,4 1,7
Lonen 1,4 1,6 1,7 1,9
Niveaus
Werkloosheid (% beroepsbevolking) 5,4 6,4 8,5 9,0
Idem internationale definitie 4,4 5,3 6,8 7,1
Lopende rekening (% BBP) 9,7 9,9 10,0 9,7
Saldo overheid (% BBP) -4,5 -4,1 -3,3 -3,4
2014 nog zónder mogelijke extra bezuinigingen om het tekort onder 3% BBP te
brengen. Dergelijke maatregelen zouden de groei ½%-pt kunnen drukken.
Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau
-1
0
1
2
3
09 10 11 12 13
Inflatie Excl. effect aanpassing belastingen
-1
0
1
2
3
09 10 11 12 13
Nederland Eurozone

10. 10 Nederlandse economie in zicht - - 7 juni 2013
APPENDIX 1. TABEL MACRO-INDICATOREN
Kerncijfers Nederlandse economie
2010 2011 2012 2012 2013 2013r 2014r
Kwartaal 3 Kwartaal 4 Kwartaal 1 Kwartaal 2
% mutaties k-o-k k-o-k k-o-k k-o-k
BBP 1,6 1,0 -1,0 -1,0 -0,4 -0,1 -0,8 1,0
Particuliere consumptie 0,3 -1,0 -1,4 -0,4 -1,1 0,4 -1,2 0,0
Overheidsconsumptie 0,7 0,1 0,0 0,1 - 0,1 -0,8 -0,6 0,0
Investeringen -7,2 5,8 -4,6 -3,0 -1,5 -5,6 -4,6 3,0
Uitvoer 11,2 3,9 3,3 -2,4 1,5 1,0 3,2 5,0
Invoer 10,2 3,6 3,1 -0,5 0,6 -1,3 2,0 5,0
Consumentenprijzen (CPI - % j-o-j) 1,3 2,3 2,5 2,3 2,8 3,0 2,6 (apr) 2,4 1,7
Lonen (part. sector, % j-o-j) 1,0 1,4 1,6 1,7 1,7 1,8 1,5 (apr) 1,7 1,9
Niveaus
Werkloosheid (% beroepsbevolking) 5,4 5,4 6,4 6,5 7,0 7,8 8,2 (apr) 8,5 9,0
Idem internationale definitie 4,5 4,4 5,3 5,3 5,6 6,2 6,5 (apr) 6,8 7,1
Producentenvertrouwen (ultimo) 2,6 -1,3 -5,6 -6,6 -5,6 -4,8 -4,2 (mei)
Consumentenvertrouwen (ultimo) -14 -37 -39 -29 -39 -41 -32 (mei)
Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau | Macro Research
Kerncijfers internationale economie
2010 2011 2012 2012 2013 2013r 2014r
Kwartaal 3 Kwartaal 4 Kwartaal 1 Kwartaal 2
% mutaties
k-o-k k-o-k k-o-k k-o-k
BBP eurozone 2,0 1,5 -0,5 -0,1 -0,6 -0,2 -0,5 1,3
BBP Duitsland 4,2 3,1 0,9 0,2 -0,7 0,1 0,6 2,0
BBP Verenigde Staten 2,4 1,8 2,2 0,8 0,1 0,6 2,0 3,2
Niveaus
USD per EUR (ultimo) 1,34 1,29 1,32 1,29 1,32 1,28 1,31 (juni) 1,20 1,10
Korte rente eurozone (%, 3m-euribor, ultimo) 1,0 1,4 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 (juni) 0,2 0,4
Lange rente, 10jr Bund (%, Duitsland, ultimo) 3,0 1,8 1,3 1,4 1,3 1,3 1,5 (juni) 1,8 2,6
Lange rente, Nederland (%,10jr staats, ultimo) 3,1 2,2 1,5 1,7 1,5 1,7 1,9 (juni) 2,1 2,8
Olieprijs Brent (USD/barrel, gemiddelde) 79,6 111,4 111,7 109,7 110,1 112,5 104,0 (juni) 105 100
Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau | Macro Research

11. 11 Nederlandse economie in zicht - - 7 juni 2013
APPENDIX 2. TABEL MESO-INDICATOREN
Kerncijfers Nederlandse economie naar sector
2010 2011 2012 2012 2013 2013r 2014r
Kwartaal 3 Kwartaal 4 Kwartaal 1 Kwartaal 2
Algemeen
PMI (ultimo,index > 50 = groei) 57,5 46,2 49,6 50,7 49,6 48,0 48,7 (mei)
Bedrijfsfaillissementen (totaal uitgesproken) 7.211 7.140 8.616 2.092 2.167 2524 789 (apr)
Index Wereldhandel, ultimo 124,2 127,2 128,3 128,4 128,3 128,3
Agrifood
Omzet voedings- en genotmiddelenind. (% j-o-j) 1,1 9,9 -0,6 -1,0 -0,3 8,3
Productie voedings- en genotmidd.ind. (% j-o-j) 1,8 1,6 -2,4 -4,1 -2,5 2,0
Export voedings- en genotmiddelen (% j-o-j) 11,8 7,5 4,0 4,9 6,8 8,7 (feb)
Producentenprijzen voedingsmidd. (% j-o-j; ult) 5,4 10,1 4,8 5,1 4,8 3,6 2,8 (apr)
Bouw en onroerend goed
Omzet bouw excl. projectontw. (% j-o-j) -8,8 4,3 -6,9 -4,3 -8,3 -8,8 -4,5
Verleende nieuwbouwvergunningen (€ mld) 13,0 12,1 8,6 2,1 2,2 1,3
Bouwproductie (volumes, % j-o-j) -8,9 4,3 -8,4 -7,1 -8,4 -11,6 -5,0
Aantal maanden productie in portefeuille 5,9 6,2 5,6 5,4 5,3 5,0 4,9
Aantal woningtransacties 126.127 120.739 117.261 22.978 35.704 23.090 6554 (t/m apr)
Prijs koopwoningen (% j-o-j) -2,0 -2,4 -6,3 -8,4 -7,4 -8,3 -7,6 (t/m apr)
Detailhandel
Retail verkopen (waarde, % j-o-j) -0,1 0,7 -1,2 -1,3 -2,1 -3,4 -2,0 -1,5
Retailprijs (% j-o-j) 0,9 2,1 2,0 1,6 2,5 2,6 1,5
Omzet supermarkten (% j-o-j) 1,8 2,1 3,0 2,1 3,3 3,9 2,5
Autoverkopen (x1000) 483,2 555,8 502,4 95,9 75,2 115,5 30,5 (apr) 430
Industrie
Dagproductie (% j-o-j) 7,0 3,3 -0,7 -0,5 -0,4 -3,1
Bezettingsgraad (%) 80,6 79,6 76,6 78,8 (jul) 77,9 (okt) 78,6 (jan) 75,6 (apr)
Oordeel orderpositie, ultimo* -11,1 -13,6 -20,8 -18,2 -20,8 -19,6 -22,6 (apr) -
Oordeel voorraden, ultimo* 2,0 2,3 4,70 5.0 4,7 1,0 3,9 (apr)
Technologie, Media & Technologie
Omzet telecommunicatie (% j-o-j) 0,6 -0,7 -1,9 -4,2 -2,3
Omzet reclamebureaus (% j-o-j) -1,7 -4,5 -5,8 -6,5 -8,8
Omzet IT dienstverlening (% j-o-j) -0,6 3,2 -3,2 -3,0 -7,6
Transport & Logistiek
Omzet Transport & Logistiek (% j-o-j) 2,6 4,5 2,8 3,1 2,1 0,4
Baltic Dry Index (ultimo) 2.758 1.738 699 766 699 910 809 (mei)
Goederenvervoer Schiphol (tonnen x1000) 1.512 1.523 1.483 1103(t/m sep) 1483(t/m dec) 366 (t/m mrt) 489(t/mapr)
Sentiment transport (ultimo) 1,8 -28,9 -12,8 9,2 -12,8 -2,3 5,4 (mei)
Zakelijke dienstverlening
Oordeel omzet 3-mnds, ultimo* -10,0 -14,4 13,1 -14,4 12,5 4,5 (mei)
Omzet uitzendbranche (% j-o-j) -2,6 8,4 -1,0 -0,2 -3 (dec) -0,1 (per.3) -3 (per.4) -0,5
Eurozone Services PMI (ultimo) 54,2 48,8 47,8 46,2 47,8 46,4 47,5 (mei)
JP Morgan Global Services PMI (ultimo) 56,9 53,3 54,8 53,8 54,8 53,4 52,1 (apr)
Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau Nederland
* saldo positieve en negatieve antwoorden (%)

12. 12 Nederlandse economie in zicht - - 7 juni 2013
Overige publicaties van ABN AMRO | Economisch Bureau:
De ‘Nederlandse Economie in zicht’ verschijnt elke maand en gaat in op macro- en meso-economische ontwikkelingen. Overige periodieke publicaties van het Economisch
Bureau zijn onder meer:
•Macro Weekly Wekelijkse publicatie over actuele mondiale ontwikkelingen op het terrein van macro-economie en financiële markten. De
publicatie komt uit in het Nederlands en het Engels.
•Visie op rente en euro Maandelijkse update over renteontwikkelingen in de eurozone en Nederland en de koers van de euro.
•Macro Visie Kwartaalpublicatie over conjuncturele ontwikkeling in industrielanden en opkomende markten. Tevens worden prognoses
gegeven van onder meer BBP-groei, inflatie, werkloosheid en begrotingstekort. (Oók Engelstalig.) De meest recente
uitgave verscheen 18 april.
•EM Visie Kwartaalpublicatie over opkomende economieën. (Oók Engelstalig.) De meest recente uitgave verscheen18 april.
•Sector Monitoren Rapport met sector specifieke economische ontwikkelingen. Op dit moment zijn er zeven Sector Monitoren: Agrifood,
Bouw, Industrie, Retail, TMT (Technologie, Media & Telecommunicatie), Transport & Logistiek en Zakelijke dienstverlening.
•Visie op Sectoren Jaarlijkse sectorupdate waarin Sector & Commodity Research zijn visie geeft op brancheontwikkelingen en omzet-
verwachtingen. In de VoS 2013 worden 8 sectoren en 66 branches besproken in factsheets van twee pagina’s. In mei is de
nieuwe VoS gepubliceerd.
•Quarterly Commodity Outlook Kwartaalrapport dat de prijsvooruitzichten voor grondstoffen weergeeft voor zowel de korte (drie maanden) als de lange
termijn (tot en met 2015). Ingegaan wordt op prijzen van energie, metalen en agrarische grondstoffen. De meest recente
uitgave is van 25 april. Een samenvatting verschijnt ook in het Nederlands (‘Prijsvooruitzichten grondstoffen’)
Dit document is samengesteld door ABN AMRO. Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie en sectoren.
ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie.
Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier
boven bedoeld. Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te doen.
U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat het compleet, accuraat of juist is.
Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde
partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid
wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie. De opvattingen en meningen opgenomen hierin kunnen op
enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie in dit document na de datum hiervan te herzien.
Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico’s, alsmede mogelijke beperkingen
voor u en uw investeringen als gevolg van toepasselijke wetgeving en regels. Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product,
raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product – met
inachtneming van alle mogelijke risico’s – past bij uw investeringen. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen
garanties voor de toekomst. ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen.
Alle rechten voorbehouden.
Altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in de economie en in uw sector: download de Markets Insights app via
abnamro.nl/marketinsights of direct in de App Store.
Lees meer over het Economisch Bureau op: abnamro.nl/economischbureau
abnamro.nl/sectoren