İletişim Bilimlerinde Araştırma Teknikleri (İBAT) Dersi Araştırma Raporu Yazma konusu Bu sunum, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İletişim Fakültesi'nde verilen İletişim Bilimlerinde Araştırma Teknikleri Dersi için hazırlanmıştır. Yrd. Doç. Dr. Esmeray KARATAŞ ATEŞ ekaratas@comu.edu.tr Mayıs 2016

1. ÇOMÜ İletişim Fakültesi
ARAŞTIRMA RAPORU
YAZMA
Bu sunum, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İletişim Fakültesi'nde Radyo, Sinema ve Televizyon Bölümü
öğrencilerine verilen İletişim Bilimlerinde Araştırma Teknikleri Dersi için hazırlanmıştır.
Yrd. Doç. Dr. Esmeray KARATAŞ ATEŞ ekaratas@comu.edu.tr Mayıs 2016

2. ARAŞTIRMA RAPORU
● Araştırma raporu, yapılan çalışmanın ve çalışmayı yapanın
niteliklerini yansıtan en somut belgedir.
● Araştırma raporunun temel amacı, araştırma ile varılan sonucu
başkalarına duyurarak bilgide birikimi, açıklığı ve denetlenebilirliği
sağlamaktır.
● Yaratıcı ve öğretici yazma şeklinde iki tür yazılı anlatım vardır.
– Yaratıcı yazma roman, öykü, şiir gibi edebi eserler içindir, özel bir
duyarlılık ve yetenek gerektirir.
– Öğretici yazma ödev, tez, rapor, bilimsel makale vb. içindir, bu
konuda bilgi ve beceri kazanan herkes bu yazı türünde başarı
gösterebilir.

3. RAPORLARDA İÇERİK VE BİÇİM
● Raporun ilk etkisi onun biçimi iledir, içerik daha sonra gelir (Raporlar
“biçimleriyle kabul, içerikleriyle takdir olunurlar”.)
● Genelde içerik ve biçim itibariyle raporların hazırlanmasında üç temel
amaç gözetilir:
– Amaca uygunluk (tez vb. çalışmalarda daha detaylı ve biçim
kurallarına uyarak hazırlanmalı, yöneticiye sunulan rapor ise daha
kısa ve yalın olmalı),
– Anlaşılırlık (Hitap edilen okuyucu kitlesinin anlayabileceği nitelikte
olmalı),
– Etkililik (Bir iletişim aracı olan rapor, okuyanın zihninde aydınlatıcı
bir iz bırakmalı ve verilmek istenen mesajlar çok net olmalı) ,

4. İÇERİK KURALLARI
● Bir araştırmanın raporlaştırılmasında içeriğin üç ana ilkeyi karşılaması
beklenir:
– Öz, fakat yeterince ayrıntı, raporu okuyanın eksiksiz
anlayabilmesi ve isterse aynı çalışmayı yapabilmesini sağlar
nitelikte olmalıdır. Ayrıntı ile raporun uzunluğu arasındaki denge
sağlanmalıdır.
– Okuyucuya bağımsız yorum ve yargıda bulunabilme olanağı,
araştırmacının kendi yorum ve yargısına kaynaklık yapan verilerin
raporda aynen verilmesi gereklidir.
– Yazarın kendi yorum, yargı ve önerilerinde açıklık, Okuyucu,
temel verilerin yanısıra araştırmacının özgün yorum, yargı ve
önerilerini bilmek ister. Konuya en yakın kişinin araştırmacı
olmasından dolayı onun söyleyecekleri özel bir önem taşır. Bu
nedenle araştırmacı kendi yorum yargı ve önerilerini raporunda
açıkça belirtmelidir.

5. Bölüm ve Alt Bölümler
● Araştırma raporunun içeriğini oluşturan bilgi türleri çeşitli bölüm ve alt
bölümler halinde kümelendirilir. Bu yönüyle araştırma raporu roman
vb. eserlerden ayrılır.
● Bir araştırma raporu genellikle üç kümede toplanabilen bölümler
halinde düzenlenir:
– Ön Bölüm
– Ana Bölüm
– Arka bölüm

6. Ön Bölüm
● Başlık sayfası
– Raporun başlığı, hazırlayan, raporun niteliği (tez, ödev vb.),
raporun sunulduğu kent, kurum ve tarih.
● Değerlendirme Kurulu Üyeleri / Yönetici / Danışman / Jüri Üyeleri
● Önsöz ya da Teşekkür
● Yazar
● İçindekiler
● Çizelgeler Listesi
● Şekiller Listesi

7. Ana Bölümler
● Giriş
● Yöntem
● Bulgular ve Yorum
● Özet, Yargı ve Öneriler

8. Arka Bölüm
● Ekler
– Ekler, metin içinde sözü edilen çizelge, şekil, yazı, ölçme aracı
gibi bilgi ve belgelerden oluşur.
● Kaynakça
– Araştırmada yararlanılan tüm bilgi kaynaklarının belirli bir düzende
listelenmiş halidir.

9. Giriş
● Problem
– Bütünleştirme, sınırlandırma ve tanımla
● Amaç
– Hipotez ve araştırma soruları
● Önem
– Araştırmanın hangi boşluğu dolduracağı
● Varsayımlar / Sayıltılar
– Tartışmalı durumlar
● Sınırlılıklar
– Yapmak istenip çeşitli nedenlere vazgeçilen durumlar
● Tanımlar
– Kullanılan ve tanımlanması gereken terimler

10. Yöntem
● Araştırma modeli
● Evren ve Örneklem
● Veriler ve Toplanması
● Verilerin Çözümü ve Yorumu
● Süre ve Maliyet

11. Bulgular ve Yorum
● Toplanan veriler
● Verilerin analiziyle elde edilen sonuçlar
● Sonuçlardan hareketle yapılan yorumlar

12. Özet, Yargı ve Öneriler
● Özet, yargı ve önerilerin sunuluşunda şekil, çizelge, dipnot vb. kaynak
göstermelere yer verilmez.
● Bu bölümün uzunluğunun tüm rapor metninin onda biri kadar olması
uygun bir ölçüt olarak kabul edilir.
● Yargı, araştırmacının son sözüdür. Bu araştırma neleri gerçekleştirdi
sorusunun yanıtını vermelidir.
● Öneriler, araştırma bulgularına dayalı olmakla birlikte araştırmacının
kişisel görüşlerini içerir.
● Önerilerde bulunurken kullanılan bulguların varsa önemli sınırlılıkları
da hatırlatılır.

13. BİÇİM KURALLARI
● Bir araştırma raporunda biçimin dört ilkeyi karşılaması beklenir:
– Yalınlık, gereksiz karmaşıklık ve süslemeden arınmış olmalı.
– Mantığa uygunluk, bir eser hakkında bilinmek istenen bilgilerdeki
öncelik sırasına uyulmalıdır.
– Denge ve bakışımlılık (simetri), eserin biçimsel görünümündeki
denge sağlanmalıdır. Örneğin başlık sayfasındaki bilgilerin
ortalanarak ve belli aralıklarla sayfada kümeleştirilmeleri.
– Bir örneklik, benzer konularda kullanılan bir biçim, raporun her
yerinde aynı olmalıdır.

14. Biçimsel Ögeler
● Yazı Alanı
● Satır Aralıkları
● Satır Başları
● Sayfaların Numaralandırılması
● Bölüm ve Alt Bölümlerin Başlatılması
● Bölüm ve Alt Bölümlerin Numaralandırılması

15. Yazı Alanı
● Kağıtların dört bir tarafında bırakılan boşluklardan arta kalan alan yazı
alanıdır.
● Önemli bir gerekçe olmadıkça bu alan dışına taşırılmamalıdır.
● Sayfanın dört bir tarafında belirli ölçülerde boşluk bırakılması
gereklidir.
● Bu boşlukların bırakılma nedeni ciltlemede veri kaybı olmaması ve
göze hoş görünmesidir.
● Yaygın olarak kullanılan boşluk ölçüleri şunlardır:
– Alt ve üst başlarından 30 mm,
– Sağ kenarından 25 mm,
– Sol kenarından 35 mm.

16. Satır Aralıkları
● Sıkışık satır aralıkları
– Üç satırdan uzun olan aynen aktarmalarda, dipnot ve kaynakça
biçimlerinde, bazı çizelge ve şekillerde, eklerde verilen kısa rapor
ve yazılarda kullanılır.
● Normal satır aralıkları
– Rapor metni hemen her zaman normal satır aralıklarıyla yazılır.
● Geniş satır aralıkları
– Rapordaki alt bölümlerin birbirinden ayrılışı ve raporun ilk
taslaklarının yazılışı (düzenlemeleri kolaylaştırmak için) gibi
durumlarda kullanılır.

17. Satır Başları
● Satır başı yazıda her paragrafın öteki satırlara göre biraz ileriye
alınarak başlatılmasıdır.
● Araştırma raporlarında satırbaşı için bırakılan boşluk genellikle 7 harf
enindedir.
● Burada önemli olan ilk bakışta her paragrafın nereden başladığını
görebilmeyi sağlamaktır.

18. Sayfaların Numaralandırılması
● Raporun başında ve sonunda konulan boş sayfalar dışında her sayfaya
bir numara verilir.
● Ön bölümde küçük Romen rakamları (i, ii, iii...), ana ve arka bölümlerde
ise Arap rakamları (1, 2, 3...) kullanılır.
● Başlık sayfası raporun bir (i) numaralı sayfasıdır. Ancak hiç bir zaman
bu sayfanın üstüne numara yazılmaz.
● Sayfa numaralarının yerleştirilmesinde genellikle sayfanın alt orta alanı
kullanılmaktadır.
● Sayfa numaralarının yanına başka hiç bir işaret konulmamalıdır.

19. Bölüm ve Alt Bölümlerin Numaralandırılması
Harfli-rakamlı maddeleştirme
A. Büyük harfli sınıflar
1. Normal rakamlı sınıflar
a. Küçük harfli sınıflar
1) Tek ayraçlı, normal rakamlı sınıflar
a) Tek ayraçlı, küçük harfli sınıflar
(1) Çift ayraçlı, normal rakamlı sınıflar
(a) Çift ayraçlı, küçük harfli sınıflar
B. Büyük harfli sınıflar
1. Normal rakanlı sınıflar
Çift numaralama
1. Bölüm
1.1. Birinci bölümün birinci alt bölümü
1.2. Birinci bölümün ikinci alt bölümü
1.2.1. Birinci bölümün ikinci alt bölümünün birinci alt bölümü
2. Bölüm
2.1. İkinci bölümün birinci alt bölümü
2.1.2. İkinci bölümün birinci alt bölümünün birinci alt bölümü ...