2. Definicja niepełnosprawnościDefinicja niepełnosprawności
„„Niepełnosprawną jest osoba, której stanNiepełnosprawną jest osoba, której stan
zdrowia fizycznego lub psychicznegozdrowia fizycznego lub psychicznego
powoduje trwałe lub długotrwałe utrudnienie,powoduje trwałe lub długotrwałe utrudnienie,
ograniczenie lub uniemożliwienie udziału wograniczenie lub uniemożliwienie udziału w
stosunkach społecznych i wypełnianie ról wgstosunkach społecznych i wypełnianie ról wg
przyjętych kryteriów i obowiązujących norm”przyjętych kryteriów i obowiązujących norm”
(Zespół przy Pełnomocniku ds. Osób Niepełnosprawnych)(Zespół przy Pełnomocniku ds. Osób Niepełnosprawnych)
3. Cztery kategorie osób według M. Weiss’a:Cztery kategorie osób według M. Weiss’a:
osoby bez dysfunkcji i z pełną sprawnością;osoby bez dysfunkcji i z pełną sprawnością;
osoby z dysfunkcją, ale bez ograniczonej sprawności;osoby z dysfunkcją, ale bez ograniczonej sprawności;
osoby bez dysfunkcji jednak z ograniczoną sprawnością;osoby bez dysfunkcji jednak z ograniczoną sprawnością;
osoby z dysfunkcją i ograniczonej sprawności.osoby z dysfunkcją i ograniczonej sprawności.
4. Rodzaje niepełnosprawności:Rodzaje niepełnosprawności:
1.1. Obniżona sprawność sensorycznaObniżona sprawność sensoryczna (zmysłowa) – brak, uszkodzenie lub(zmysłowa) – brak, uszkodzenie lub
zaburzenie funkcji zmysłowych (są to m.in. osoby niewidome, słabowidzące,zaburzenie funkcji zmysłowych (są to m.in. osoby niewidome, słabowidzące,
głuche, słabosłyszące, z zaburzeniami percepcji wzrokowej i słuchowej)głuche, słabosłyszące, z zaburzeniami percepcji wzrokowej i słuchowej)
2.2. Obniżona sprawność intelektualnaObniżona sprawność intelektualna – upośledzenie umysłowe, demencja starcza– upośledzenie umysłowe, demencja starcza
3.3. Obniżona sprawność funkcjonowania społecznegoObniżona sprawność funkcjonowania społecznego – zaburzenia równowagi– zaburzenia równowagi
nerwowej, emocjonalnej oraz zdrowia psychicznegonerwowej, emocjonalnej oraz zdrowia psychicznego
4.4. Obniżona sprawność komunikowania sięObniżona sprawność komunikowania się – utrudniony kontakt słowny– utrudniony kontakt słowny
(zaburzenia mowy, autyzm, jąkanie się)(zaburzenia mowy, autyzm, jąkanie się)
5.5. Obniżona sprawność ruchowaObniżona sprawność ruchowa – osoby z dysfunkcją narządu ruchu (wrodzoną– osoby z dysfunkcją narządu ruchu (wrodzoną
lub nabytą)lub nabytą)
6.6. Mózgowe porażenie dziecięceMózgowe porażenie dziecięce (uszkodzenia mózgu płodu)(uszkodzenia mózgu płodu)
7.7. Obniżona sprawność psychofizyczna z powodu chorób somatycznychObniżona sprawność psychofizyczna z powodu chorób somatycznych ( np.( np.
nowotwory, guz mózgu, cukrzyca, rak)nowotwory, guz mózgu, cukrzyca, rak)
5. Przyczyny niepełnej sprawności:Przyczyny niepełnej sprawności:
•• wady wrodzonewady wrodzone, np. zespół Downa (osoby urodzone z, np. zespół Downa (osoby urodzone z
dodatkowym chromosomem),dodatkowym chromosomem),
•• choroby i choroby przewlekłechoroby i choroby przewlekłe (80% przyczyn(80% przyczyn
niepełnosprawności), np. choroby reumatyczne, demencje,niepełnosprawności), np. choroby reumatyczne, demencje,
•• nagłenagłe – wypadki, urazy, zatrucia → nagła utrata sprawności– wypadki, urazy, zatrucia → nagła utrata sprawności
ruchowej, zmysłowej, umysłowej.ruchowej, zmysłowej, umysłowej.
6. Rewalidacja i rehabilitacjaRewalidacja i rehabilitacja
REWALIDACJA – wszelkie działania mające na celuREWALIDACJA – wszelkie działania mające na celu
przywrócenie pełni zdrowia osobie upośledzonej.przywrócenie pełni zdrowia osobie upośledzonej.
REHABILITACJA - przywrócenie komuś utraconychREHABILITACJA - przywrócenie komuś utraconych
wartości, mimo istniejącego w dalszym ciągu kalectwawartości, mimo istniejącego w dalszym ciągu kalectwa
W literaturze specjalistycznej termin “rewalidacja” bywaW literaturze specjalistycznej termin “rewalidacja” bywa
często używany zamiennie z terminem “rehabilitacja”.często używany zamiennie z terminem “rehabilitacja”.
7. Zasady rewalidacjiZasady rewalidacji
Wg Ottona Lipkowskiego proces rewalidacji powinien opieraćWg Ottona Lipkowskiego proces rewalidacji powinien opierać
się na zasadzie:się na zasadzie:
- akceptacji,- akceptacji,
- pomocy,- pomocy,
- indywidualizacji,- indywidualizacji,
- terapii pedagogicznej,- terapii pedagogicznej,
- współpracy z rodziną.- współpracy z rodziną.
8. ZadaniaZadania pracy rewalidacyjnej
Maria Grzegorzewska wymienia trzy zadania pracyMaria Grzegorzewska wymienia trzy zadania pracy
rewalidacyjnej:rewalidacyjnej:
- kompensację,kompensację,
- korekcję,korekcję,
- usprawnianie.usprawnianie.
10. Instytucjonalne formy pomocy:Instytucjonalne formy pomocy:
przedszkola specjalne (przy szpitalach, sanatoriach),przedszkola specjalne (przy szpitalach, sanatoriach),
szkoły podstawowe (przy szpitalach, sanatoriach),szkoły podstawowe (przy szpitalach, sanatoriach),
nauczanie indywidualne (w domach rodzinnych),nauczanie indywidualne (w domach rodzinnych),
przyuczanie warsztatowe w zakładach pracy chronionej,przyuczanie warsztatowe w zakładach pracy chronionej,
przyuczanie do zawodu dla absolwentów „szkoły życia”,przyuczanie do zawodu dla absolwentów „szkoły życia”,
technika specjalna dla młodzieży przewlekle chorej i kalekiej,technika specjalna dla młodzieży przewlekle chorej i kalekiej,
specjalne zakłady wychowawcze (szkoły wraz z internatami dla kalekich),specjalne zakłady wychowawcze (szkoły wraz z internatami dla kalekich),
specjalne domy pomocy społecznej,specjalne domy pomocy społecznej,
sanatoria,sanatoria,
poradnie wychowawczo – zawodowe,poradnie wychowawczo – zawodowe,
poradnie genetyczne,poradnie genetyczne,
świetlice,świetlice,
zakłady spółdzielni inwalidów,zakłady spółdzielni inwalidów,
zakłady pracy chronionej,zakłady pracy chronionej,
zakłady pracy chałupniczej.zakłady pracy chałupniczej.
11. Kształcenie osób niepełnosprawnychKształcenie osób niepełnosprawnych
Typy systemów kształcenia uczniów z niepełnosprawnościąTypy systemów kształcenia uczniów z niepełnosprawnością
według Grzegorza Szumskiego:według Grzegorza Szumskiego:
- typ segregacyjny,- typ segregacyjny,
- typ wspólnego nurtu,- typ wspólnego nurtu,
- typ asymilacyjny,- typ asymilacyjny,
- typ inkluzyjny.- typ inkluzyjny.
12. Praca osób niepełnosprawnychPraca osób niepełnosprawnych
Ogromny procent osób niepełnosprawnych może pracowaćOgromny procent osób niepełnosprawnych może pracować
zawodowo, jednak w niektórych przypadkach niezbędne jestzawodowo, jednak w niektórych przypadkach niezbędne jest
odpowiednie dostosowanie stanowiska pracy. Wbrew pojawiającym sięodpowiednie dostosowanie stanowiska pracy. Wbrew pojawiającym się
czasami opiniom przyznanie osobie niepełnosprawnej tzw. „Pierwszejczasami opiniom przyznanie osobie niepełnosprawnej tzw. „Pierwszej
Grupy Inwalidzkiej”, co przekłada się faktycznie na określenieGrupy Inwalidzkiej”, co przekłada się faktycznie na określenie
„znacznego stopnia niepełnosprawności” NIE OZNACZA zakazu pracy.„znacznego stopnia niepełnosprawności” NIE OZNACZA zakazu pracy.
O tym, czy osoba niepełnosprawna może, czy nie może pracować naO tym, czy osoba niepełnosprawna może, czy nie może pracować na
danym, konkretnym stanowisku decyduje za każdym razem lekarzdanym, konkretnym stanowisku decyduje za każdym razem lekarz
medycyny pracy. Również lekarz medycyny pracy decyduje omedycyny pracy. Również lekarz medycyny pracy decyduje o
ewentualnym wymiarze czasu pracy osoby niepełnosprawnej iewentualnym wymiarze czasu pracy osoby niepełnosprawnej i
czynnościach, których nie może wykonywać.czynnościach, których nie może wykonywać.
13. Szczególne uprawnienia pracownikówSzczególne uprawnienia pracowników
niepełnosprawnychniepełnosprawnych
Dobowy czas pracy pracowników, którzy mają przyznany znaczny lub umiarkowanyDobowy czas pracy pracowników, którzy mają przyznany znaczny lub umiarkowany
stopień niepełnosprawności wynosi 7 godzin, a tygodniowy czas pracy wynosi 35 godzin.stopień niepełnosprawności wynosi 7 godzin, a tygodniowy czas pracy wynosi 35 godzin.
Lekarz medycyny pracy lub lekarz sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną może,Lekarz medycyny pracy lub lekarz sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną może,
na wniosek osoby niepełnosprawnej, wydać zgodę na niestosowanie tych przepisów przezna wniosek osoby niepełnosprawnej, wydać zgodę na niestosowanie tych przepisów przez
pracodawcę.pracodawcę.
Pracownik niepełnosprawny ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy w wymiarze 15Pracownik niepełnosprawny ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy w wymiarze 15
minut, które dodaje się do ustawowej piętnastominutowej przerwy w pracy przysługującejminut, które dodaje się do ustawowej piętnastominutowej przerwy w pracy przysługującej
wszystkim pracownikom pracującym ponad 6 godzin dziennie.wszystkim pracownikom pracującym ponad 6 godzin dziennie.
Pracownikowi zaliczonemu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawnościPracownikowi zaliczonemu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności
przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w rokuprzysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku
kalendarzowym.kalendarzowym.
Pracownik o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo doPracownik o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do
zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w przypadku korzystania zzwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w przypadku korzystania z
turnusu rehabilitacyjnego (do 21 dni) oraz w razie konieczności przeprowadzenia badańturnusu rehabilitacyjnego (do 21 dni) oraz w razie konieczności przeprowadzenia badań
specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskaniaspecjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania
zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy.zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy.
14. Definicja dyskryminacjiDefinicja dyskryminacji
Według Konwencji o Prawach OsóbWedług Konwencji o Prawach Osób
Niepełnosprawnych „dyskryminacja ze względu naNiepełnosprawnych „dyskryminacja ze względu na
niepełnosprawność” oznacza jakiekolwiek różnicowanie,niepełnosprawność” oznacza jakiekolwiek różnicowanie,
wykluczenie, lub ograniczenie ze względu nawykluczenie, lub ograniczenie ze względu na
niepełnosprawność, którego celem lub skutkiem jestniepełnosprawność, którego celem lub skutkiem jest
naruszenie lub zniweczenie uznania, korzystania z lubnaruszenie lub zniweczenie uznania, korzystania z lub
wykonywania wszelkich praw człowieka i podstawowychwykonywania wszelkich praw człowieka i podstawowych
wolności w dziedzinie gospodarki, społecznej, kulturalnej,wolności w dziedzinie gospodarki, społecznej, kulturalnej,
obywatelskiej lub w jakiejkolwiek innej dziedzinie, naobywatelskiej lub w jakiejkolwiek innej dziedzinie, na
zasadach równości z innymi osobami. Obejmuje to wszelkiezasadach równości z innymi osobami. Obejmuje to wszelkie
przejawy dyskryminacji, w tym odmowę racjonalnegoprzejawy dyskryminacji, w tym odmowę racjonalnego
usprawnienia.usprawnienia.
16. Walka z dyskryminacjąWalka z dyskryminacją
Walka z dyskryminacją odbywa się na trzech zgodnych zWalka z dyskryminacją odbywa się na trzech zgodnych z
prawem szczeblach:prawem szczeblach:
- międzynarodowym,- międzynarodowym,
- wspólnotowym (Unia Europejska),- wspólnotowym (Unia Europejska),
- narodowym.- narodowym.
17. Mity i stereotypy na temat osób zMity i stereotypy na temat osób z
niepełnosprawnością:niepełnosprawnością:
1. Osoby niepełnosprawne są jak dzieci – potrzebują naszej pomocy.1. Osoby niepełnosprawne są jak dzieci – potrzebują naszej pomocy.
2. Wszyscy niepełnosprawni są upośledzeni umysłowo.2. Wszyscy niepełnosprawni są upośledzeni umysłowo.
3. Osoby niewidome mają lepszy słuch i bardziej wyczulony dotyk.3. Osoby niewidome mają lepszy słuch i bardziej wyczulony dotyk.
4. Wszyscy głusi czytają z ruchu warg.4. Wszyscy głusi czytają z ruchu warg.
5. Osoba na wózku może być „bagażowym”.5. Osoba na wózku może być „bagażowym”.
6. Osoby niepełnosprawne potrzebują przedstawiciela.6. Osoby niepełnosprawne potrzebują przedstawiciela.
7. Do osoby głuchej trzeba mówić bardzo wolno.7. Do osoby głuchej trzeba mówić bardzo wolno.
8. Osoby z problemami z mową nie można prosić o powtórzenie.8. Osoby z problemami z mową nie można prosić o powtórzenie.
9. Osoby niepełnosprawne wstydzą się swojej niepełnosprawności.9. Osoby niepełnosprawne wstydzą się swojej niepełnosprawności.
10. Osoby niepełnosprawne mają szósty zmysł/dar.10. Osoby niepełnosprawne mają szósty zmysł/dar.
11. Osoby niepełnosprawne nie bawią się, nie korzystają z rozrywek - kontemplują11. Osoby niepełnosprawne nie bawią się, nie korzystają z rozrywek - kontemplują
w powadze swe nieszczęście.w powadze swe nieszczęście.
18. Etykieta postępowania wobecEtykieta postępowania wobec
niepełnosprawnychniepełnosprawnych
Do dobrych manier w postępowaniu z osobą niepełnosprawną mają należeć m.in.:Do dobrych manier w postępowaniu z osobą niepełnosprawną mają należeć m.in.:
- Nie należy zakładać, że osoba na wózku inwalidzkim chce żeby ją pchać lub żeby jej- Nie należy zakładać, że osoba na wózku inwalidzkim chce żeby ją pchać lub żeby jej
pomagać. Jest to przyczyną największej ilości skarg ze strony osób niepełnosprawnych. -pomagać. Jest to przyczyną największej ilości skarg ze strony osób niepełnosprawnych. -
Zapytaj się zanim to zrobisz, a następnie zastosuj się do odpowiedzi.Zapytaj się zanim to zrobisz, a następnie zastosuj się do odpowiedzi.
- Rozmawiając z osobą niepełnosprawną na wózku inwalidzkim należy utrzymywać oczy na tej- Rozmawiając z osobą niepełnosprawną na wózku inwalidzkim należy utrzymywać oczy na tej
samej wysokości; np należy usiąść lub przykucnąć.samej wysokości; np należy usiąść lub przykucnąć.
- Nie okazuj żalu lub wzruszenia, że niepełnosprawna osoba jest na wózku. Wózek inwalidzki- Nie okazuj żalu lub wzruszenia, że niepełnosprawna osoba jest na wózku. Wózek inwalidzki
daje niepełnosprawnemu wolność poruszania się.daje niepełnosprawnemu wolność poruszania się.
- Nie opieraj się na wózku inwalidzkim, jest to część przestrzeni osoby niepełnosprawnej.- Nie opieraj się na wózku inwalidzkim, jest to część przestrzeni osoby niepełnosprawnej.
- Zachowuj się w sposób naturalny.- Zachowuj się w sposób naturalny.
- Jeżeli osoba na wózku ma asystę zwracaj się bezpośrednio do osoby niepełnosprawnej z- Jeżeli osoba na wózku ma asystę zwracaj się bezpośrednio do osoby niepełnosprawnej z
zapytaniem.zapytaniem.
- Uwzględnij fakt, że osoby na wózku mają różne problemy. Np. część osób- Uwzględnij fakt, że osoby na wózku mają różne problemy. Np. część osób
niepełnosprawnych jest w stanie przejść pewien dystans i używa wózka, żeby się nieniepełnosprawnych jest w stanie przejść pewien dystans i używa wózka, żeby się nie
męczyć.męczyć.
20. Stevie WonderStevie Wonder
Stevie Wonder (ur. 13 maja 1950Stevie Wonder (ur. 13 maja 1950
w Saginaw) – amerykański wokalistaw Saginaw) – amerykański wokalista
popowy, kompozytor, producent ipopowy, kompozytor, producent i
multiinstrumentalista; od urodzeniamultiinstrumentalista; od urodzenia
niewidomy, jest jedną z najbardziejniewidomy, jest jedną z najbardziej
prominentnych figur na amerykańskiejprominentnych figur na amerykańskiej
i międzynarodowej scenie muzycznej.i międzynarodowej scenie muzycznej.
Koncertowa charyzma Wondera iKoncertowa charyzma Wondera i
natura jego muzyki uczyniła go jednymnatura jego muzyki uczyniła go jednym
z najpopularniejszych śpiewakówz najpopularniejszych śpiewaków
ostatnich czterdziestu lat potrafiącegoostatnich czterdziestu lat potrafiącego
trafiać w gusty białej i czarnejtrafiać w gusty białej i czarnej
widowni.widowni.
21. Jan MelaJan Mela
Jan Mela (ur. 30 grudnia 1988 wJan Mela (ur. 30 grudnia 1988 w
Gdańsku) – polski polarnik,Gdańsku) – polski polarnik,
najmłodszy w historii zdobywcanajmłodszy w historii zdobywca
biegunów (północnego ibiegunów (północnego i
południowego) w ciągu jednego roku.południowego) w ciągu jednego roku.
Jest jednocześnie pierwszymJest jednocześnie pierwszym
niepełnosprawnym, który dokonałniepełnosprawnym, który dokonał
takiego wyczynu. Stracił lewetakiego wyczynu. Stracił lewe
podudzie i prawe przedramię wpodudzie i prawe przedramię w
wyniku porażenia prądem, któregowyniku porażenia prądem, którego
doznał w 2002. Założył fundację Pozadoznał w 2002. Założył fundację Poza
Horyzonty. Jest współautoremHoryzonty. Jest współautorem
programu podróżniczego w Radiuprogramu podróżniczego w Radiu
Kraków – Między biegunami.Kraków – Między biegunami.
22. Janina Maria Ochojska-OkońskaJanina Maria Ochojska-Okońska
Janina Maria Ochojska-Okońska (ur. 12Janina Maria Ochojska-Okońska (ur. 12
marca 1955 w Toruniu) - polskamarca 1955 w Toruniu) - polska
działaczka humanitarna, założycielkadziałaczka humanitarna, założycielka
Polskiej Akcji Humanitarnej.Polskiej Akcji Humanitarnej.
Niepełnosprawna od wczesnegoNiepełnosprawna od wczesnego
dzieciństwa - choroba Heinego-dzieciństwa - choroba Heinego-
Medina. W 1992 zorganizowałaMedina. W 1992 zorganizowała
konwój polskiej pomocy dla byłejkonwój polskiej pomocy dla byłej
Jugosławii. W 1994 roku założyłaJugosławii. W 1994 roku założyła
Polską Akcję Humanitarną, w której poPolską Akcję Humanitarną, w której po
dziś dzień sprawuje funkcję Prezesadziś dzień sprawuje funkcję Prezesa
Zarządu. Przedstawione osoby stały sięZarządu. Przedstawione osoby stały się
sławne nie za sprawą swojejsławne nie za sprawą swojej
niepełnosprawności, lecz dzięki swoimniepełnosprawności, lecz dzięki swoim
dokonaniom zawodowym.dokonaniom zawodowym.
23. Marcin Tytko z MagdalenąMarcin Tytko z Magdaleną
StaszewskąStaszewską
Tancerze tańca integracyjnego (odmianaTancerze tańca integracyjnego (odmiana
tańca towarzyskiego, w której jedno ztańca towarzyskiego, w której jedno z
partnerów porusza się na wózku). Napartnerów porusza się na wózku). Na
pierwszy turniej pojechali już po dwóchpierwszy turniej pojechali już po dwóch
tygodniach treningów 10 listopada 2007tygodniach treningów 10 listopada 2007
roku. Od tego dnia lista ich sukcesów staleroku. Od tego dnia lista ich sukcesów stale
rośnie:rośnie:
II - miejsce w kategorii Promotion Combi II "Pergola - WrocławII - miejsce w kategorii Promotion Combi II "Pergola - Wrocław
2007"2007"
I - miejsce na Międzynarodowym Turnieju Tańca na Wózkach wI - miejsce na Międzynarodowym Turnieju Tańca na Wózkach w
KrakowieKrakowie
I - miejsce na Mistrzostwach Polski 2008 w ŁomiankachI - miejsce na Mistrzostwach Polski 2008 w Łomiankach
II - miejsce na Pucharze Polski 2008 w OstrołenceII - miejsce na Pucharze Polski 2008 w Ostrołence
I - miejsce na "Pergola - Wrocław 2008"I - miejsce na "Pergola - Wrocław 2008"
I - miejsce w kategorii Promotion "Pergola - Wrocław 2009"I - miejsce w kategorii Promotion "Pergola - Wrocław 2009"
I - miejsce "INTERCONTINENTAL DANUBE CUP 2009 -I - miejsce "INTERCONTINENTAL DANUBE CUP 2009 -
Bratysława 2009"Bratysława 2009"
I - miejsce "INTERCONTINENTAL DANUBE CUP 2010 -I - miejsce "INTERCONTINENTAL DANUBE CUP 2010 -
Bratysława 2010"Bratysława 2010"
I - miejsce "Memorial Ivanky Dvorackovej 2011 - BratysławaI - miejsce "Memorial Ivanky Dvorackovej 2011 - Bratysława
2011"2011"
I - miejsce "Turniej Tańca na Wózkach - Łomianki 2012"I - miejsce "Turniej Tańca na Wózkach - Łomianki 2012"
II - miejsce "Karkonosze Open - Jelenia Góra 2012"II - miejsce "Karkonosze Open - Jelenia Góra 2012"
