SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 110
Descargar para leer sin conexión
URGENTIE
PSYCHIATRIE
INTENSIEVE ZORGEN
SPOEDOPNAME
Koen Titeca
Geneesheer-psychiater
Cognitief Gedragstherapeut
Eenheid voor Psychiatrische SpoedInterventies
Senioren Therapeutische Afdeling Psychiatrie
Electroconvulsietherapie
az Groeninge Kortrijk
campusVercruysselaan
koen.titeca@azgroeninge.be
@koenti2
www.slideshare.net/koenti2
Astra-Zeneca, BMS, Eli Lilly, Janssens Ph,
Lundbeck, Servier, SKB,Wyeth, UGent, KUL, KATHO,
Rode Kruis, Stad Kortrijk, BUDA kunstencentrum
voorzitter UIPZ VVP
www.abhishekarora.com
2008
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Wat is geestelijke gezondheid ?
de vraag wat geestelijke gezondheid is, maakt al decennia lang het voorwerp uit van intensieve en
geanimeerde discussies, zowel binnen als buiten de gezondheidssector
We verwijzen naar een definitie die – ondanks pro’s en contra’s – nog steeds algemeen aanvaard is.
Gezondheid verwijst naar een toestand van volledig fysiek, sociaal en psychisch welbevinden.(WHO-
Wereldgezondheidsorganiatie)
Geestelijke gezondheid is een toestand die een persoon toelaat zich optimaal te ontwikkelen op psychisch,
intellectueel en emotioneel vlak, dit voor zover deze ontwikkeling niet ten koste gaat van de ontwikkeling van
andere personen. (WFMH, World Federation for Mental Health, Londen, 1948)
Een goede maatschappij garandeert deze ontwikkelingskansen aan haar leden, waardoor de maatschappij
zelf zich mee ontwikkelt in tolerantie ten opzichte van andere maatschappijen. (WFMH, Londen, 1948)
definitie
urgentiepsychiatrie
psychiatrische ziekte =
een ziekte met psychische symptomen
en/of door psychische oorzaken,
die gepaard gaan met lijden en/of sociaal
disfunctioneren
Psychiatrische urgentie
• Acute verstoring
• Denken, gedrag, stemming en/of sociale relaties
• Vraag tot onmiddellijke interventie
• Vraag van patiënt, zijn familie en/of sociale omgeving
Definitie American Psychiatric Association
Doelstellingen
urgentiepsychiatrie
• Uitsluiten van somatische oorzaken
• Snelle stabilisatie van de acute crisis
• Vermijd dwang
• Minst restrictieve behandeling
• Therapeutische alliantie aangaan
• Goede zorg en nazorg
Zeller, 2010
Inschatting bij
aanmelding
• Is het een casus voor psychiatrie?
• Is de situatie veilig genoeg voor het
uitvoeren van een consult?
• Hoe urgent is nadere diagnostiek en
behandeling?
Elementen van een
crisisdiagnose
• Waarom decompenseert deze patiënt nu?
• Wat zijn de biologische, psychologische en
sociale krachten en zwakten van de patiënt?
• Welke stressoren hebben het evenwicht
van draaglast en draagkracht verstoord?
• Welke problemen moeten aangepakt
worden om de veiligheid en/of evenwicht
triage
onbehandelbaar - ter plekke te
behandelen - naar het ziekenhuis
Wie zien we eerst?
Mental Health Triage Scale (Smart, 1999)Mental Health Triage Scale (Smart, 1999)Mental Health Triage Scale (Smart, 1999)Mental Health Triage Scale (Smart, 1999)
Categorie
1
2
3
4
5
Wanneer zien?
direct
10 minuten
30 minuten
semi-urgent
niet acuut
Omschrijving
levensbedreigend
gewelddadig/suïcidaal
onrustig/psychotisch/gevaarlijk
bekende stoornis
chronische stoornis
Beleid
somatisch
LO/PO
LO/PO
LO/PO
LO/PO
LO = lichamelijk onderzoek PO = psychiatrisch onderzoekLO = lichamelijk onderzoek PO = psychiatrisch onderzoekLO = lichamelijk onderzoek PO = psychiatrisch onderzoekLO = lichamelijk onderzoek PO = psychiatrisch onderzoek
Triage van de patiënt met acute psychiatrische symptomen
(Williams & Wilkins, 1995)
Triage van de patiënt met acute psychiatrische symptomen
(Williams & Wilkins, 1995)
Triage van de patiënt met acute psychiatrische symptomen
(Williams & Wilkins, 1995)
Categorie Symptomen Actie
zeer acuut
abnormale vitale functies
dreigend gedrag
motorische onrust
lichamelijk onderzoek
laten plaatsnemen in rustige
ruimte, supervisie,
medicatie, fixatie, isolatie
acuut
heftige angst
suïcidale gedachten
verwardheid
extreme ongerustheid familie
psychiatrische diagnostiek
niet acuut
psychiatrisch consult voor een niet
spoedeisend consult
psychiatrische diagnostiek
PraktijktipVerwijzer aan de telefoon niet uitmelken
Verwijzer enigszins in crisis
Verwijzer vaak alleen
Wilt snel horen wanneer patiënt kan gezien worden
Maak afspraken naar waar patiënt kan
Zorg dat verwijzer aan patiënt zegt wat hij kan verwachten
Triagechecklist spoedopname voor
patiënten met mentale problemen
• Bepaal de ernst van de problemen
• Bepaal of patiënt een gevaar is voor zichzelf
of voor anderen
• Schat het risico van weglopen in
• Overweeg of de verschijnselen kunnen
veroorzaakt worden door somatische
ziekte
Triagechecklist spoedopname voor
patiënten met mentale problemen
• Inventariseer problemen
• Observeer het gedrag
• Verzamel informatie bij familie/aanwezigen
• Check vitale functies
• Inventariseer aanwijzingen voor somatische
aandoeningen
Triagechecklist spoedopname voor
patiënten met mentale problemen
• Bepaal de urgentie van verpleegkundige
zorg
• Beoordeel hoe lang de patiënt kan wachten
op nadere beoordeling
• Maak de omgeving geschikt om patiënt
veilig te laten wachten
• Beoordeel welke maatregelen genomen
moeten worden om somatische
noodtoestanden te voorkomen
medische klaring
medische klaring
• de eerste medische evaluatie
• van patiënt in urgentie met symptomen die
bij eerste evaluatie psychiatrisch zijn
• doel is na te gaan of er belangrijke
medische ziekte aanwezig is die transfer
naar dienst psychiatrie bemoeilijkt (onveilig)
Leslie S. Zun & LaVonne Downey, Primary Psychiatry, 2008
Physical Ilnesses in 12 Psychiatric Patient PopulationsPhysical Ilnesses in 12 Psychiatric Patient PopulationsPhysical Ilnesses in 12 Psychiatric Patient PopulationsPhysical Ilnesses in 12 Psychiatric Patient PopulationsPhysical Ilnesses in 12 Psychiatric Patient Populations
Author/Year
Psy Pt studied
N
Rate of physical
illnesses %
Directly related
to psypatho %
Previously
undiagnosed %
Philips 1937
Marshall 1949
Herrige 1960
Davies 1965
Maguire 1968
Johnson 1968
Koranyi 1972
Burke 1972
Eastwood 1975
Burke 1978
Hall 1978
Koranyi 1979
164
*
209
36
200
250
100
202
124
133
658
2090
45
44
50
58
33
60
49
43
*
50
*
43
24
*
*
42
*
12
20
*
*
*
9
18
*
*
*
*
49
80
71
*
*
*
46
46
Koranyi, Psychosomatics, 1980
Relatie psychiatrische symptomen en
somatische aandoeningen
• onafhankelijk van elkaar voorkomen
• somatiek verergert psychiatrie
• somatiek veroorzaakt psychiatrie
• somatiek presenteert zich via psychiatrie
• psychiatrie kan gepaard gaan met somatiek
• invloed medicatie op psychiatrie en
somatiek
Penninx &Van Dyck, 2010
Aanwijzingen somatisch vs. psychiatrischAanwijzingen somatisch vs. psychiatrisch
somatisch psychiatrisch
< 12 of > 40 jaar
plots ontstaan (uren, enkele dagen)
fluctuerend beeld
desoriëntatie
ingedaald bewustzijn
visuele hallucinaties
blanco psychiatrische voorgeschiedenis
emotioneel labiel
abnormale vitale symptomen/KO
geschiedenis van middelenmisbruik
13-40 jaar
progressief ontstaan (weken,maanden)
continue kliniek
verstrooid
wakker en alert
auditieve hallucinaties
psychiatrische voorgeschiedenis
vlak affect
normale parameters/KO
geen abusus van middelen
Emembolu & Zun, 2010 naar Williams & Shepherd, 2000Emembolu & Zun, 2010 naar Williams & Shepherd, 2000
Zun, 2005
Het is onmogelijk elke patiënt volledig uit te werken
voor elke mogelijke somatische aandoening vooraleer
te verwijzen naar de dienst psychiatrie
medische klaring?
niemand kan medisch worden geklaard
wel dienen medische urgenties te worden uitgesloten
Upfold J, Emergency Psychiatry, 2001
triage verpleegkundige
wat vraagt triageVPK?
1. voorgeschiedenis van significante medische
aandoening?
2. nu enig medisch probleem?
3. recent misbruik drugs/alcohol/medicijnen?
4. voorgeschiedenis van gelijkaardig
psychiatrisch ziektebeeld?
Upfold, 2001
wat observeert triage
VPK?
5. slaperig? bewustzijnsdaling? desoriëntatie?
6. geïntoxiceerd?
7. ziek? ondervoeding? onverzorgd? enige
observatie die medisch probleem doet
vermoeden?
Upfold, 2001
wat doet triageVPK?
vitale parameters
Upfold, 2001
besluitvorming
• positief antwoord op 1 vraag (1-3)
• geen gelijkaardig psychiatrisch ziektebeeld
in de voorgeschiedenis
• abnormale vitale parameters
• 1 positieve observatie (5-7)
➡ triage naar onderzoekskamer voor
medisch assessment
Upfold, 2001
besluitvorming
• snelheid medisch assessment afhankelijk
van medisch en psychiatrisch risico
• inhoud assessment: anamnese, KO
• aanvullend assessment: labo en andere op
indicatie
Upfold, 2001
besluitvorming
• negatieve antwoorden op vragen 1-3
• jonger dan 40 of gelijkaardig psychiatrisch
ziektebeeld in de voorgeschiedenis
• normale vitale parameters
• normale observaties (5-7)
➡ triage naar gespreksruimte voor
psychiatrisch assessment
Upfold, 2001
besluitvorming
• psychiatrisch assessment zonder medisch
assessment door spoedarts
Upfold, 2001
opmerkingen
• SO triageVPK opleiding in medisch en
psychiatrisch assessment
• na triage naar onderzoekskamer of
gesprekskamer
• op elk ogenblik terugverwijzing mogelijk
• beide teams dienen elkaars werkwijze te
respecteren en open te staan voor de
verschillende werkwijzen
Upfold, 2001
voordelen
• medisch laag risico patiënten vlug verwijzen
vanuit triage naar crisis: geen verergering
symptomen door wachten
• mogelijks medisch risico patiënten
opnemen in een onderzoekskamer en niet
in een gespreksruimte: medisch onderzoek
is completer
• opgeleide spoedVPK zorgt voor een
deskundig assessment en beperking
onderzoeken Upfold, 2001
routinelabo
• pbo
• creatinine
• elektrolyten
• glucose
• leverenzymes
• TSH
• vit B12 en FZ
Riba & Ravindranath, 2010
suïcidaliteit
Life-timeprevalenties van suïcidaliteit van de volwassen Nederlandse en Vlaamse
bevolking
(Van Heeringen, 2006)
Life-timeprevalenties van suïcidaliteit van de volwassen Nederlandse en Vlaamse
bevolking
(Van Heeringen, 2006)
Life-timeprevalenties van suïcidaliteit van de volwassen Nederlandse en Vlaamse
bevolking
(Van Heeringen, 2006)
Nederland (%) Vlaanderen (%)
Doodsgedachten 35 -
Suïcidegedachten 11 8
Suïcideplan - 3
Suïcidepoging 3 3
suïcidepoging
Vlaanderen 2009
• 10.300 geregistreerde via spoedopname
• 165 per 100.000 inwoners
• 28 per dag
• 53,5% poging in voorgeschiedenis
• 45,8% poging minder dan 1 jaar geleden
• 9,8% 4 pogingen of meer
IPEO, 2009
Suïcidaal proces
Suïcidale
Tendens
Tijd
Signaal
Poging
Suïcide
Niet observeerbaar
Observeerbaar
basisvragen suïcidaliteit
Voorgeschiedenis 1) Heeft u in het verleden een zelfmoordpoging ondernomen?
Hopeloosheid
2) Had u ooit het idee dat uw leven niet de moeite waard meer
was?
3)Voelt u zich hopeloos?
Suïcidegedachten
4) Denkt u er soms aan dat u beter dood zou zijn?
5) Heeft u de laatste tijd gedachten gehad een einde aan uw
leven te maken?
Suïcideplannen
6) Heeft u er over nagedacht hoe u uzelf wilt verwonden of
beschadigen? Welke methode zou u dan gebruiken?
Voorbereiding 7) Heeft u al voorbereidingen getroffen?
Controleerbaarheid 8)Voelt u zich op dit moment veilig?
risiconiveau suïcidaliteit
SNIV 0 geen risico geen suïcidegedachten
SNIV 1 licht risico af en toe vluchtige suïcidegedachten
geen suïcideplannen
SNIV 2 matig risico
permanent duidelijk aanwezige
suïcidegedachten
geen suïcideplannen
SNIV 3 ernstig risico suïcideplannen
SNIV 4 zeer ernstig risico suïcideplannen en voorbereiding
of suïcidepoging
OPVANG SUÏCIDEPOGERS OP SPOEDOPNAME
- Zorg voor lichamelijke letsels
- Identificatie hoog risico patiënten
- Organisatie goede psychiatrische opvang
-Veilige plaats
- Goede anamnese
ANAMNESE SUÏCIDEPOGERS OP SPOEDOPNAME
HOUDING
- Niet beoordelen/veroordelend
- Meelevend
- Open
-Voorzichtig bereidvaardig
ANAMNESE
- Sociodemografische risicofactoren
- Stressoren
- Depressie/alcohol
- Suïcidevragen
Aanpassingsstoornissen
Kenmerken
aanpassingsstoornissen
• Emotionele en gedragsproblemen
• Reactie op herkenbare stress factor
• Centraal kenmerk: patiënt verliest greep op
situatie
• 60 à 70% van de psychiatrische problemen
in de eerste lijn
• Herstel is proces van controle
Klink & Terluin, 2010
Classificatie
• Met depressieve stemming
• Met angst
• Met gemengde angst en depressieve stemming
• Met een stoornis in het gedrag
• Met een gemengde stoornis van emoties en gedrag
Emotionele symptomen bij
aanpassingsstoornissen
• Depressieve symptomen
• Concentratieproblemen
• Demoralisatie
• Gedeprimeerdheid
• Gevoel van onmacht
• Labiel effect
• Lusteloosheid, moeheid
Emotionele symptomen bij
aanpassingsstoornissen
• Angstsymptomen
• Gespannenheid
• Onrustig slapen
• Piekeren
• Prikkelbaarheid
Drie fasen waarin controleherstel plaats vindt na een stressor
(Klink & Terluin, 2010)
Drie fasen waarin controleherstel plaats vindt na een stressor
(Klink & Terluin, 2010)
Drie fasen waarin controleherstel plaats vindt na een stressor
(Klink & Terluin, 2010)
Drie fasen waarin controleherstel plaats vindt na een stressor
(Klink & Terluin, 2010)
Rangorde Naam Omschrijving Duur
I Crisisfase
Gevoel greep op functioneren
kwijt te zijn/
ontreddering
1-3 weken
II
Probleem- en
oplossingsfase
Oriëntatie op problemen en
oplossingen
Tot ongeveer 6
weken
III Toepassingsfase
Fase waarin oplossingen
worden toegepast en herstel
van functioneren
Tot ongeveer 9-12
weken
alcohol
in 2009 dronk Belg gemiddeld 8,1 liter pure alcohol
= 81 liter bier, 25 liter wijn en 3,4 liter sterke drank
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
standaardglas
altijd dezelfde hoeveelheid alcohol onafhankelijk van de
grootte van het glas en de hoeveelheid alcohol
in Europa = standaardglas = 10g pure alcohol
= 12,7 ml pure alcohol
aantal gram pure alcohol =
volume in ml x %alcoholvolume x 0,789*
100
* 1 ml alcohol bevat 0,789 alcohol
aantal gram pure alcohol =
250 ml x 5% x 0,789*
100
= 9,863 g
* 1 ml alcohol bevat 0,789 alcohol
aantal gram pure alcohol =
250 ml x 8% x 0,789*
100
= 15,78 g
* 1 ml alcohol bevat 0,789 alcohol
aantal gram pure alcohol =
750 ml x 12,5% x 0,789*
100
= 73,969 g
* 1 ml alcohol bevat 0,789 alcohol
standaardglas wijn 100 ml
gemiddeld geschonken glas wijn 130 ml
niet meer dan 21
standaardglazen per week
nooit meer dan 5
standaardglazen per keer
2 alcoholvrije dagen per
week
niet meer dan 14
standaardglazen per week
nooit meer dan 3
standaardglazen per keer
2 alcoholvrije dagen per
week
47% drinkt niet of bijna niet
46,6% drinkt 1 - 14 glazen
4,5% drinkt 15 - 28 glazen
1,6% drinkt problematisch
29% drinkt niet of bijna niet
61,3% drinkt 1 - 14 glazen
6,8% drinkt 15 - 28 glazen
2,9% drinkt problematisch
geen alcohol onder de 16 jaar
geen sterke drank onder de 18 jaar
tussen 16 en 18 jaar
niet meer dan 2 standaardglazen per keer
niet meer dan 2 dagen per week
geen wekelijkse gewoonte
Niet problematisch gebruik
Problematisch
gebruik
Hoeveel mensen hebben een
alcoholprobleem?
• 23 miljoen Europeanen (5% mannen en 1%
vrouwen)
• 5% van de Belgen drinkt meer dan gezond
is
• gezondheidsenquête 2008 inVlaanderen:
10% problematisch drinken
screening CAGE
• CUT DOWN heeft u ooit het gevoel gehad te
moeten minderen met drinken?
• ANNOYED raakt u ooit wel eens geïrriteerd
door opmerkingen over uw alcoholgebruik?
• GUILTY heeft u zich ooit schuldig gevoeld over
uw drinkgedrag?
• EYE OPENER heeft u vaak alcohol nodig om ‘s
morgens op gang te komen?
Verklaringsmodel
Norman Zinberg (1984)
•Mens: persoonlijkheids- en biogenetische
factoren
•Middel: producteigenschappen
•Milieu: cultuur, omgeving,...
MMM-model
• Omgevings- of contextuele factoren:
wetten, regels, beschikbaarheid en media
• Interpersoonlijke factoren:
gedrag van rolmodellen, sociale interacties
en rollen
• Psychosociale factoren:
attitudes, vervreemding, persoonlijkheid
• Biologische- en genetische factoren:
kwetsbaarheid
misbruik (DSM-IV-TR)
• onaangepast gebruik met beperking
• één of meer van volgende criteria
• in belangrijke mate niet meer voldoende aan
verplichtingen
• herhaaldelijk gebruik in gevaarlijke situaties
• herhaaldelijk problemen met justitie
• voortdurend gebruik ondanks schade
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
afhankelijkheid (dsm-IV-TR)
• onaangepast gebruik met beperking
• drie of meer van volgende criteria
• tolerantie
• onthouding
• grotere hoeveelheden/langer drinken
• aanhoudende wens/niet succesvolle pogingen om te minderen of stoppen
• veel tijd bezig met product
• activiteiten verminderd of stop gezet door gebruik middel
• ondanks lichamelijke en geestelijke schade blijvend gebruik
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Effecten van alcohol
• de fysieke eigenschappen van de drinker
• de gemoedstoestand
• de verwachtingen die de gelegenheid met zich
meebrengt
• de intentie waarmee gedronken wordt
• de plaats of omgeving waar gedronken wordt -!Het
gezelschap of het gebrek hieraan
• het gedrag van diegenen in de omgeving van de
drinker
• het moment van de dag
BAC mg/100ml fysieke en mentale effecten
30 remmingen verdwijnen, lichte euforie
50
afname van vaardigheden en
beoordelingsvermogen
80
afname van motoriek
risico op ongevallen verdubbelt
100 praatziek, triomfantelijk, agressief
160 risico op ongevallen vertienvoudigt
200 mompelen, wankelen
400 coma , dood
detoxificatie
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
risico taxatie
• hoeveelheid alcohol
• duur van het gebruik
• frequentie
• gebruikgedrag
• andere middelen
• tekenen van ontwenning
• lichamelijke conditie
• mentale conditie
• voorgeschiedenis
valiumoplaad (1)
valiumoplaad (2)
delier
Delirium is not a normal manifestation of aging and,
often, is the only sign of a serious underlying medical
Emergency Departement Management of Delirium in the Elderly
West J Emerg Med. 2012;13(2):194-201
cijfers
• 10% tot 30% van de bejaarden (65+) meldt
zich aan op spoedopname met een delirium
• diagnose wordt gesteld bij 24% tot 35%
• 12 maanden mortaliteit van 10% tot 26%
definitie
• verstoring van het bewustzijn en cognitieve
veranderingen die zich ontwikkelen op
korte termijn
• hyperactief - hypoactief - mengvorm
diagnose
• Er is waarschijnlijk sprake van een delirium:
- als de patiënt cognitieve stoornissen of hallucinaties heeft.
- als deze stoornissen in korte tijd ontstaan zijn (uren, dagen)
- als de patiënt wisselend adequaat is (raadpleeg het
verpleegkundig dossier)
diagnose
• In de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 4th Edition Text Revision
(DSM-IV-TR) van de American Psychiatric Association worden de volgende diagnostische
criteria gegeven voor het delirium:
A. Bewustzijnsstoornis (dat wil zeggen verminderde helderheid van het besef van de omgeving)
met verminderd vermogen om de aandacht te concentreren, vast te houden of te verplaatsen.
B. Een verandering in de cognitieve functies (zoals geheugenstoornis, desoriëntatie, taalstoornis)
of de ontwikkeling van een waarnemingsstoornis die niet eerder is toe te schrijven aan een reeds
aanwezige, vastgestelde of zich ontwikkelende dementie.
C. De stoornis ontwikkelt zich in korte tijd (meestal uren tot dagen) en neigt ertoe in het verloop
van de dag te fluctueren.
D. Er zijn aanwijzingen vanuit de anamnese, lichamelijk onderzoek of laboratoriumuitslagen dat
de stoornis veroorzaakt is door de directe fysiologische consequenties van een somatische
aandoening.
ETIOLOGIE
“ I WATCH DEATH”
potential causes differential diagnosis
Infectious sepsis, encephalitis, meningitis, syphillis, CNS abcess
Withdrawal alcohol, barbiturates, sedativa-hypnotics
Acute metabolic acidosis, electrolyte disturbance, hepatic/renal failure, other
Trauma head, burns
CNS disease
hemorrhage, cerebrovascular accident, vasculitis, seizures,
tumor
Hypoxia acute hypoxia, chronic lung disease, hypotension
Deficiencies vitamine B12, hypovitaminosis, niacin, thiamine
Environmental
hypo/hyperthermie, endocrinopathies, diabetes, adrenal,
thyroid
Acute vascular
hypertensive emergency, subarachnoid hemorrhage, sagittal
vein trombosis
Toxins/drugs
medications, street drugs, alcohols, pesticides, industrial
poisons, carbon monoxide, etc
Heavy metals lead, mercury
Onderzoek en
behandeling
delirium
supportief
hydratatie
vermijden vrijheidsbeperking
mobilisatie
beperken van lawaai
ROT
geruststelling
zetel
medicatie
anamnese
klinisch onderzoek
vitale parameters
basis labo (PBO, glu,
elektrolyten, creatinine,
ureum, calcium,
urineonderzoek) en
EKG
Onderzoek en behandeling
supportief
hydratatie
vermijden vrijheidsbeperking
mobilisatie
beperken van lawaai
ROT
geruststelling
zetel
interfereert gedrag met
veiligheid en zorg ?
lage dosis neurolepticum
lage dosis kortwerkend
benzodiazepine
verder evaluatie en
behandeling
neen
ja
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
medicatie
• haloperidol 0,5 tot 1 mg
• lorazepam
• alternatief: risperidone 0,25 tot 0,5 mg
(olanzapine)
• cave: morphine bij pijnbestrijding, geen
diazepam tenzij bij ontwenning van alcohol
of benzodiazepines
Geweld en veiligheid
Definitie van agressie
!  Agressie is geen éénduidig concept, maar
continuüm van verbale over fysieke agressie
tot verkrachting en moord
!  Hier: “Agressie bestaat uit al dan niet bewuste
gedragingen van een persoon die een andere
persoon kunnen benadelen zonder dat de
andere persoon daarmee instemt.”
Indicatoren
!  Studie: agitatie, abnormaal activiteitenniveau,
dreigende gebaren, geïntoxiceerde presentatie,
luid praten MAAR weinig specifiek
!  Beste predicator: geweld in de
voorgeschiedenis
Preventieve pijler van het protocol
!  Escalatie van een dreigende situatie voorkomen
!  Verbale en niet-verbale communicatie
!  Gewelddadige patiënt is in de eerste plaats angstig en
hulpeloos
!  Hulpverlener moet signaal geven van bereidheid tot
hulp en ondersteuning en begrip tonen voor de vraag
en de emoties van de patiënt
*
Zes stappen
!  1. Interpretatie als vraag tot contactname
!  2. Kordate houding en luisterbereidheid (45°,
oogcontact, vluchtweg!)
!  3. Gedrag benoemen, kwaadheid benoemen
!  4. Zonder agressie, rustige verstandhouding
!  5. Luisteren naar problemen, oplossingen
aangereikt door pt en afspraken maken
!  6. Zelfcontrole OF als arts tijdelijk de controle
overnemen
*
Managementspijler van het
protocol
!  Bij daadwerkelijke agressieve uitbarsting
!  Overschakelen van en naar preventieve pijler
kan
*
Acht stappen
!  1. benadering van de patiënt met minstens vijf
personen (stappen benoemen)
!  2. sedatieve medicatie of isolatie voorstellen,
zoniet controle overnemen
!  3. fixatie van de patiënt organiseren als verder
verblijf in het ziekenhuis noodzakelijk is
!  4. effectieve fixatie (zonodig met politie)
*
Acht stappen (vervolg)
!  5. sedatieve medicatie (snelwerkende
benzodiazepines of neuroleptica)
!  6. noodzakelijke onderzoeken
!  7. vitale parameters volgen en neurovasculaire
compressie door binders uitsluiten +
beleidsvoorstel aan de patiënt
!  8. transfer naar afdeling
*
vrijheidsbeperkende
maatregelen
taxonomie
• Vrijheidsberoving
• Juridisch statuut - wettelijk kader
• De gedwongen opname (wet 26 juni
1990)
taxonomie
• Vrijheidsbeperking
• Geen wettelijk kader (beperkt wettelijk kader)
• Beschermingsmaatregel: met de wil van de patiënt
en/of toestemming gegeven
• Dwangmaatregel: tegen de wil van de patiënt en/
of patiënt geen toestemming gegeven
• Wilsonbekwaam of wil niet kunnen uitdrukken:
• Posthoc
• Vertegenwoordiger
Vormen van vrijheids-
beperkend maatregelen
• Directe
• Afzonderen
• Fixeren
• Medicatie
• Voeding/vocht
• Separeren
• Time-out
• Indirecte
• Basisbehoeften
worden ingehouden
of gewijzigd (bv.
kleurcode als
uitgangsregeling)
wet van 26 juni 1990
• De bescherming van de persoon van de
geesteszieke
• Juridisch statuut (vrijheidsberoving)
• Drie voorwaarden
• Geen alternatieve behandeling mogelijk
• Geestesziek
Uitvoeringsbesluiten
18 juli 1991
• Op de Wet van 26 juni 1990
• Isolatie- en observatiekamer: deze
dwangmaatregel in register met vermelding
duur, aard en medische indicatie
• Verpleegkundig intensief en regelmatig
toezicht
KB 18 juni 1990 (13 juli
2006)
• Maatregelen ter voorkoming van lichamelijke
letsels: fixatiemiddelen, isolatie, beveiliging, toezicht
• B1-handelingen/verstrekkingen = geen voorschrift
van arts nodig
• VPK autonoom en hierdoor verantwoordelijk
• Uitzonderingsmaatregel
• Verhogen toezicht
• Alle genomen maatregelen noteren in
omzendbrief Weckx
24 oktober 1990
• Dwangmaatregel: iedere maatregel gericht
op de afzondering van een reeds
opgenomen patiënt waardoor diens
bewegingsvrijheid wordt beperkt
• Noden medisch verzoenen met essentiële
rechten patiënt
• Verantwoordelijkheid en uitvoering is
gedeeld
omzendbrief Weckx
24 oktober 1990
• Registratie
• Naam, leeftijd, geslacht, opnamedatum, nummer van afzondering (jaar)
• Datum en uur ingang en opheffing maatregel
• Naam en handtekening verantwoordelijk geneesheer
• Naam en handtekening verantwoordelijk verpleegkundige
• Reden en indicatie (noodmaatregel)
• Eventuele medicatie
• Follow-up gegevens
u.n. verklaring 46/119
1991
• Vrijheidsbeperking volgens vastgelegde
procedure
• Gevaarscriterium is belangrijkste reden

Más contenido relacionado

Similar a Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk

Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld HuberCongres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld HuberMVO Nederland
 
Medische klaring
Medische klaringMedische klaring
Medische klaringKoen Titeca
 
Seneca congres - Presentatie Machteld Huber
Seneca congres - Presentatie Machteld HuberSeneca congres - Presentatie Machteld Huber
Seneca congres - Presentatie Machteld HuberAxioma Communicatie
 
Pilot Zorgstandaard voor patiënt met Traumatisch Hersenletsel (THL) klaar voo...
Pilot Zorgstandaard voor patiënt met Traumatisch Hersenletsel (THL) klaar voo...Pilot Zorgstandaard voor patiënt met Traumatisch Hersenletsel (THL) klaar voo...
Pilot Zorgstandaard voor patiënt met Traumatisch Hersenletsel (THL) klaar voo...Mike de Groot
 
Praktijk ondersteuner huisartsenzorg geestelijke gezondheids zorg
Praktijk ondersteuner huisartsenzorg geestelijke gezondheids zorgPraktijk ondersteuner huisartsenzorg geestelijke gezondheids zorg
Praktijk ondersteuner huisartsenzorg geestelijke gezondheids zorgtomjutten
 
Psychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk Evidence Based
Psychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk   Evidence BasedPsychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk   Evidence Based
Psychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk Evidence BasedRobHeerdink
 
Maatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorg
Maatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorgMaatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorg
Maatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorgAPCommunicatie
 
Symposium 'de-kracht-van-schakels'
Symposium 'de-kracht-van-schakels'Symposium 'de-kracht-van-schakels'
Symposium 'de-kracht-van-schakels'Radboudumc
 
Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012
Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012
Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012gorismerijn
 
Poli (Metabole) Stoornissen In De Psychiatrie
Poli (Metabole) Stoornissen  In De PsychiatriePoli (Metabole) Stoornissen  In De Psychiatrie
Poli (Metabole) Stoornissen In De PsychiatrieJulian Hulst
 
20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica
20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica
20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medicaKris Van den Broeck
 
Het Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptx
Het Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptxHet Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptx
Het Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptxWico Mulder
 
Deliermanagement rondom een operatie nl ok dagen 2013
Deliermanagement rondom een operatie nl ok dagen 2013 Deliermanagement rondom een operatie nl ok dagen 2013
Deliermanagement rondom een operatie nl ok dagen 2013 Miran van Eijk
 
Gezondheidshuis Tongeren 8 mei 2023.pdf
Gezondheidshuis Tongeren 8 mei 2023.pdfGezondheidshuis Tongeren 8 mei 2023.pdf
Gezondheidshuis Tongeren 8 mei 2023.pdfWico Mulder
 
20180116 capita selecta palliatieve zorg
20180116 capita selecta palliatieve zorg20180116 capita selecta palliatieve zorg
20180116 capita selecta palliatieve zorgKris Van den Broeck
 
APOG 2016 - programmaboekje
APOG 2016 - programmaboekjeAPOG 2016 - programmaboekje
APOG 2016 - programmaboekjeClaire Stramrood
 

Similar a Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk (20)

Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld HuberCongres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
 
Paul van Wilgen
Paul van WilgenPaul van Wilgen
Paul van Wilgen
 
Medische klaring
Medische klaringMedische klaring
Medische klaring
 
Seneca congres - Presentatie Machteld Huber
Seneca congres - Presentatie Machteld HuberSeneca congres - Presentatie Machteld Huber
Seneca congres - Presentatie Machteld Huber
 
Pilot Zorgstandaard voor patiënt met Traumatisch Hersenletsel (THL) klaar voo...
Pilot Zorgstandaard voor patiënt met Traumatisch Hersenletsel (THL) klaar voo...Pilot Zorgstandaard voor patiënt met Traumatisch Hersenletsel (THL) klaar voo...
Pilot Zorgstandaard voor patiënt met Traumatisch Hersenletsel (THL) klaar voo...
 
Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen met LVB - M. Verburg
Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen met LVB - M. VerburgPsychofarmaca bij kinderen en jeugdigen met LVB - M. Verburg
Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen met LVB - M. Verburg
 
Praktijk ondersteuner huisartsenzorg geestelijke gezondheids zorg
Praktijk ondersteuner huisartsenzorg geestelijke gezondheids zorgPraktijk ondersteuner huisartsenzorg geestelijke gezondheids zorg
Praktijk ondersteuner huisartsenzorg geestelijke gezondheids zorg
 
Psychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk Evidence Based
Psychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk   Evidence BasedPsychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk   Evidence Based
Psychofarmaca In De Dagelijkse Praktijk Evidence Based
 
Maatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorg
Maatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorgMaatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorg
Maatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorg
 
Symposium 'de-kracht-van-schakels'
Symposium 'de-kracht-van-schakels'Symposium 'de-kracht-van-schakels'
Symposium 'de-kracht-van-schakels'
 
Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012
Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012
Rogier Hoenders, Congres Integrale Psychiatrie 2012
 
Poli (Metabole) Stoornissen In De Psychiatrie
Poli (Metabole) Stoornissen  In De PsychiatriePoli (Metabole) Stoornissen  In De Psychiatrie
Poli (Metabole) Stoornissen In De Psychiatrie
 
Onco-Active
Onco-ActiveOnco-Active
Onco-Active
 
20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica
20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica
20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica
 
Het Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptx
Het Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptxHet Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptx
Het Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptx
 
Deliermanagement rondom een operatie nl ok dagen 2013
Deliermanagement rondom een operatie nl ok dagen 2013 Deliermanagement rondom een operatie nl ok dagen 2013
Deliermanagement rondom een operatie nl ok dagen 2013
 
Seminariewerk depressie bij ouderen
Seminariewerk depressie bij ouderenSeminariewerk depressie bij ouderen
Seminariewerk depressie bij ouderen
 
Gezondheidshuis Tongeren 8 mei 2023.pdf
Gezondheidshuis Tongeren 8 mei 2023.pdfGezondheidshuis Tongeren 8 mei 2023.pdf
Gezondheidshuis Tongeren 8 mei 2023.pdf
 
20180116 capita selecta palliatieve zorg
20180116 capita selecta palliatieve zorg20180116 capita selecta palliatieve zorg
20180116 capita selecta palliatieve zorg
 
APOG 2016 - programmaboekje
APOG 2016 - programmaboekjeAPOG 2016 - programmaboekje
APOG 2016 - programmaboekje
 

Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk

  • 2. Koen Titeca Geneesheer-psychiater Cognitief Gedragstherapeut Eenheid voor Psychiatrische SpoedInterventies Senioren Therapeutische Afdeling Psychiatrie Electroconvulsietherapie az Groeninge Kortrijk campusVercruysselaan koen.titeca@azgroeninge.be @koenti2 www.slideshare.net/koenti2 Astra-Zeneca, BMS, Eli Lilly, Janssens Ph, Lundbeck, Servier, SKB,Wyeth, UGent, KUL, KATHO, Rode Kruis, Stad Kortrijk, BUDA kunstencentrum voorzitter UIPZ VVP
  • 5. Wat is geestelijke gezondheid ? de vraag wat geestelijke gezondheid is, maakt al decennia lang het voorwerp uit van intensieve en geanimeerde discussies, zowel binnen als buiten de gezondheidssector We verwijzen naar een definitie die – ondanks pro’s en contra’s – nog steeds algemeen aanvaard is. Gezondheid verwijst naar een toestand van volledig fysiek, sociaal en psychisch welbevinden.(WHO- Wereldgezondheidsorganiatie) Geestelijke gezondheid is een toestand die een persoon toelaat zich optimaal te ontwikkelen op psychisch, intellectueel en emotioneel vlak, dit voor zover deze ontwikkeling niet ten koste gaat van de ontwikkeling van andere personen. (WFMH, World Federation for Mental Health, Londen, 1948) Een goede maatschappij garandeert deze ontwikkelingskansen aan haar leden, waardoor de maatschappij zelf zich mee ontwikkelt in tolerantie ten opzichte van andere maatschappijen. (WFMH, Londen, 1948)
  • 7. psychiatrische ziekte = een ziekte met psychische symptomen en/of door psychische oorzaken, die gepaard gaan met lijden en/of sociaal disfunctioneren
  • 8. Psychiatrische urgentie • Acute verstoring • Denken, gedrag, stemming en/of sociale relaties • Vraag tot onmiddellijke interventie • Vraag van patiënt, zijn familie en/of sociale omgeving Definitie American Psychiatric Association
  • 9. Doelstellingen urgentiepsychiatrie • Uitsluiten van somatische oorzaken • Snelle stabilisatie van de acute crisis • Vermijd dwang • Minst restrictieve behandeling • Therapeutische alliantie aangaan • Goede zorg en nazorg Zeller, 2010
  • 10. Inschatting bij aanmelding • Is het een casus voor psychiatrie? • Is de situatie veilig genoeg voor het uitvoeren van een consult? • Hoe urgent is nadere diagnostiek en behandeling?
  • 11. Elementen van een crisisdiagnose • Waarom decompenseert deze patiënt nu? • Wat zijn de biologische, psychologische en sociale krachten en zwakten van de patiënt? • Welke stressoren hebben het evenwicht van draaglast en draagkracht verstoord? • Welke problemen moeten aangepakt worden om de veiligheid en/of evenwicht
  • 13. onbehandelbaar - ter plekke te behandelen - naar het ziekenhuis
  • 14. Wie zien we eerst?
  • 15. Mental Health Triage Scale (Smart, 1999)Mental Health Triage Scale (Smart, 1999)Mental Health Triage Scale (Smart, 1999)Mental Health Triage Scale (Smart, 1999) Categorie 1 2 3 4 5 Wanneer zien? direct 10 minuten 30 minuten semi-urgent niet acuut Omschrijving levensbedreigend gewelddadig/suïcidaal onrustig/psychotisch/gevaarlijk bekende stoornis chronische stoornis Beleid somatisch LO/PO LO/PO LO/PO LO/PO LO = lichamelijk onderzoek PO = psychiatrisch onderzoekLO = lichamelijk onderzoek PO = psychiatrisch onderzoekLO = lichamelijk onderzoek PO = psychiatrisch onderzoekLO = lichamelijk onderzoek PO = psychiatrisch onderzoek
  • 16. Triage van de patiënt met acute psychiatrische symptomen (Williams & Wilkins, 1995) Triage van de patiënt met acute psychiatrische symptomen (Williams & Wilkins, 1995) Triage van de patiënt met acute psychiatrische symptomen (Williams & Wilkins, 1995) Categorie Symptomen Actie zeer acuut abnormale vitale functies dreigend gedrag motorische onrust lichamelijk onderzoek laten plaatsnemen in rustige ruimte, supervisie, medicatie, fixatie, isolatie acuut heftige angst suïcidale gedachten verwardheid extreme ongerustheid familie psychiatrische diagnostiek niet acuut psychiatrisch consult voor een niet spoedeisend consult psychiatrische diagnostiek
  • 17. PraktijktipVerwijzer aan de telefoon niet uitmelken Verwijzer enigszins in crisis Verwijzer vaak alleen Wilt snel horen wanneer patiënt kan gezien worden Maak afspraken naar waar patiënt kan Zorg dat verwijzer aan patiënt zegt wat hij kan verwachten
  • 18. Triagechecklist spoedopname voor patiënten met mentale problemen • Bepaal de ernst van de problemen • Bepaal of patiënt een gevaar is voor zichzelf of voor anderen • Schat het risico van weglopen in • Overweeg of de verschijnselen kunnen veroorzaakt worden door somatische ziekte
  • 19. Triagechecklist spoedopname voor patiënten met mentale problemen • Inventariseer problemen • Observeer het gedrag • Verzamel informatie bij familie/aanwezigen • Check vitale functies • Inventariseer aanwijzingen voor somatische aandoeningen
  • 20. Triagechecklist spoedopname voor patiënten met mentale problemen • Bepaal de urgentie van verpleegkundige zorg • Beoordeel hoe lang de patiënt kan wachten op nadere beoordeling • Maak de omgeving geschikt om patiënt veilig te laten wachten • Beoordeel welke maatregelen genomen moeten worden om somatische noodtoestanden te voorkomen
  • 22. medische klaring • de eerste medische evaluatie • van patiënt in urgentie met symptomen die bij eerste evaluatie psychiatrisch zijn • doel is na te gaan of er belangrijke medische ziekte aanwezig is die transfer naar dienst psychiatrie bemoeilijkt (onveilig) Leslie S. Zun & LaVonne Downey, Primary Psychiatry, 2008
  • 23. Physical Ilnesses in 12 Psychiatric Patient PopulationsPhysical Ilnesses in 12 Psychiatric Patient PopulationsPhysical Ilnesses in 12 Psychiatric Patient PopulationsPhysical Ilnesses in 12 Psychiatric Patient PopulationsPhysical Ilnesses in 12 Psychiatric Patient Populations Author/Year Psy Pt studied N Rate of physical illnesses % Directly related to psypatho % Previously undiagnosed % Philips 1937 Marshall 1949 Herrige 1960 Davies 1965 Maguire 1968 Johnson 1968 Koranyi 1972 Burke 1972 Eastwood 1975 Burke 1978 Hall 1978 Koranyi 1979 164 * 209 36 200 250 100 202 124 133 658 2090 45 44 50 58 33 60 49 43 * 50 * 43 24 * * 42 * 12 20 * * * 9 18 * * * * 49 80 71 * * * 46 46 Koranyi, Psychosomatics, 1980
  • 24. Relatie psychiatrische symptomen en somatische aandoeningen • onafhankelijk van elkaar voorkomen • somatiek verergert psychiatrie • somatiek veroorzaakt psychiatrie • somatiek presenteert zich via psychiatrie • psychiatrie kan gepaard gaan met somatiek • invloed medicatie op psychiatrie en somatiek Penninx &Van Dyck, 2010
  • 25. Aanwijzingen somatisch vs. psychiatrischAanwijzingen somatisch vs. psychiatrisch somatisch psychiatrisch < 12 of > 40 jaar plots ontstaan (uren, enkele dagen) fluctuerend beeld desoriëntatie ingedaald bewustzijn visuele hallucinaties blanco psychiatrische voorgeschiedenis emotioneel labiel abnormale vitale symptomen/KO geschiedenis van middelenmisbruik 13-40 jaar progressief ontstaan (weken,maanden) continue kliniek verstrooid wakker en alert auditieve hallucinaties psychiatrische voorgeschiedenis vlak affect normale parameters/KO geen abusus van middelen Emembolu & Zun, 2010 naar Williams & Shepherd, 2000Emembolu & Zun, 2010 naar Williams & Shepherd, 2000
  • 26. Zun, 2005 Het is onmogelijk elke patiënt volledig uit te werken voor elke mogelijke somatische aandoening vooraleer te verwijzen naar de dienst psychiatrie
  • 27. medische klaring? niemand kan medisch worden geklaard wel dienen medische urgenties te worden uitgesloten Upfold J, Emergency Psychiatry, 2001
  • 29. wat vraagt triageVPK? 1. voorgeschiedenis van significante medische aandoening? 2. nu enig medisch probleem? 3. recent misbruik drugs/alcohol/medicijnen? 4. voorgeschiedenis van gelijkaardig psychiatrisch ziektebeeld? Upfold, 2001
  • 30. wat observeert triage VPK? 5. slaperig? bewustzijnsdaling? desoriëntatie? 6. geïntoxiceerd? 7. ziek? ondervoeding? onverzorgd? enige observatie die medisch probleem doet vermoeden? Upfold, 2001
  • 31. wat doet triageVPK? vitale parameters Upfold, 2001
  • 32. besluitvorming • positief antwoord op 1 vraag (1-3) • geen gelijkaardig psychiatrisch ziektebeeld in de voorgeschiedenis • abnormale vitale parameters • 1 positieve observatie (5-7) ➡ triage naar onderzoekskamer voor medisch assessment Upfold, 2001
  • 33. besluitvorming • snelheid medisch assessment afhankelijk van medisch en psychiatrisch risico • inhoud assessment: anamnese, KO • aanvullend assessment: labo en andere op indicatie Upfold, 2001
  • 34. besluitvorming • negatieve antwoorden op vragen 1-3 • jonger dan 40 of gelijkaardig psychiatrisch ziektebeeld in de voorgeschiedenis • normale vitale parameters • normale observaties (5-7) ➡ triage naar gespreksruimte voor psychiatrisch assessment Upfold, 2001
  • 35. besluitvorming • psychiatrisch assessment zonder medisch assessment door spoedarts Upfold, 2001
  • 36. opmerkingen • SO triageVPK opleiding in medisch en psychiatrisch assessment • na triage naar onderzoekskamer of gesprekskamer • op elk ogenblik terugverwijzing mogelijk • beide teams dienen elkaars werkwijze te respecteren en open te staan voor de verschillende werkwijzen Upfold, 2001
  • 37. voordelen • medisch laag risico patiënten vlug verwijzen vanuit triage naar crisis: geen verergering symptomen door wachten • mogelijks medisch risico patiënten opnemen in een onderzoekskamer en niet in een gespreksruimte: medisch onderzoek is completer • opgeleide spoedVPK zorgt voor een deskundig assessment en beperking onderzoeken Upfold, 2001
  • 38. routinelabo • pbo • creatinine • elektrolyten • glucose • leverenzymes • TSH • vit B12 en FZ Riba & Ravindranath, 2010
  • 40. Life-timeprevalenties van suïcidaliteit van de volwassen Nederlandse en Vlaamse bevolking (Van Heeringen, 2006) Life-timeprevalenties van suïcidaliteit van de volwassen Nederlandse en Vlaamse bevolking (Van Heeringen, 2006) Life-timeprevalenties van suïcidaliteit van de volwassen Nederlandse en Vlaamse bevolking (Van Heeringen, 2006) Nederland (%) Vlaanderen (%) Doodsgedachten 35 - Suïcidegedachten 11 8 Suïcideplan - 3 Suïcidepoging 3 3
  • 41. suïcidepoging Vlaanderen 2009 • 10.300 geregistreerde via spoedopname • 165 per 100.000 inwoners • 28 per dag • 53,5% poging in voorgeschiedenis • 45,8% poging minder dan 1 jaar geleden • 9,8% 4 pogingen of meer IPEO, 2009
  • 43. basisvragen suïcidaliteit Voorgeschiedenis 1) Heeft u in het verleden een zelfmoordpoging ondernomen? Hopeloosheid 2) Had u ooit het idee dat uw leven niet de moeite waard meer was? 3)Voelt u zich hopeloos? Suïcidegedachten 4) Denkt u er soms aan dat u beter dood zou zijn? 5) Heeft u de laatste tijd gedachten gehad een einde aan uw leven te maken? Suïcideplannen 6) Heeft u er over nagedacht hoe u uzelf wilt verwonden of beschadigen? Welke methode zou u dan gebruiken? Voorbereiding 7) Heeft u al voorbereidingen getroffen? Controleerbaarheid 8)Voelt u zich op dit moment veilig?
  • 44. risiconiveau suïcidaliteit SNIV 0 geen risico geen suïcidegedachten SNIV 1 licht risico af en toe vluchtige suïcidegedachten geen suïcideplannen SNIV 2 matig risico permanent duidelijk aanwezige suïcidegedachten geen suïcideplannen SNIV 3 ernstig risico suïcideplannen SNIV 4 zeer ernstig risico suïcideplannen en voorbereiding of suïcidepoging
  • 45. OPVANG SUÏCIDEPOGERS OP SPOEDOPNAME - Zorg voor lichamelijke letsels - Identificatie hoog risico patiënten - Organisatie goede psychiatrische opvang -Veilige plaats - Goede anamnese
  • 46. ANAMNESE SUÏCIDEPOGERS OP SPOEDOPNAME HOUDING - Niet beoordelen/veroordelend - Meelevend - Open -Voorzichtig bereidvaardig ANAMNESE - Sociodemografische risicofactoren - Stressoren - Depressie/alcohol - Suïcidevragen
  • 48. Kenmerken aanpassingsstoornissen • Emotionele en gedragsproblemen • Reactie op herkenbare stress factor • Centraal kenmerk: patiënt verliest greep op situatie • 60 à 70% van de psychiatrische problemen in de eerste lijn • Herstel is proces van controle Klink & Terluin, 2010
  • 49. Classificatie • Met depressieve stemming • Met angst • Met gemengde angst en depressieve stemming • Met een stoornis in het gedrag • Met een gemengde stoornis van emoties en gedrag
  • 50. Emotionele symptomen bij aanpassingsstoornissen • Depressieve symptomen • Concentratieproblemen • Demoralisatie • Gedeprimeerdheid • Gevoel van onmacht • Labiel effect • Lusteloosheid, moeheid
  • 51. Emotionele symptomen bij aanpassingsstoornissen • Angstsymptomen • Gespannenheid • Onrustig slapen • Piekeren • Prikkelbaarheid
  • 52. Drie fasen waarin controleherstel plaats vindt na een stressor (Klink & Terluin, 2010) Drie fasen waarin controleherstel plaats vindt na een stressor (Klink & Terluin, 2010) Drie fasen waarin controleherstel plaats vindt na een stressor (Klink & Terluin, 2010) Drie fasen waarin controleherstel plaats vindt na een stressor (Klink & Terluin, 2010) Rangorde Naam Omschrijving Duur I Crisisfase Gevoel greep op functioneren kwijt te zijn/ ontreddering 1-3 weken II Probleem- en oplossingsfase Oriëntatie op problemen en oplossingen Tot ongeveer 6 weken III Toepassingsfase Fase waarin oplossingen worden toegepast en herstel van functioneren Tot ongeveer 9-12 weken
  • 54. in 2009 dronk Belg gemiddeld 8,1 liter pure alcohol = 81 liter bier, 25 liter wijn en 3,4 liter sterke drank
  • 56. standaardglas altijd dezelfde hoeveelheid alcohol onafhankelijk van de grootte van het glas en de hoeveelheid alcohol in Europa = standaardglas = 10g pure alcohol = 12,7 ml pure alcohol
  • 57. aantal gram pure alcohol = volume in ml x %alcoholvolume x 0,789* 100 * 1 ml alcohol bevat 0,789 alcohol
  • 58. aantal gram pure alcohol = 250 ml x 5% x 0,789* 100 = 9,863 g * 1 ml alcohol bevat 0,789 alcohol
  • 59. aantal gram pure alcohol = 250 ml x 8% x 0,789* 100 = 15,78 g * 1 ml alcohol bevat 0,789 alcohol
  • 60. aantal gram pure alcohol = 750 ml x 12,5% x 0,789* 100 = 73,969 g * 1 ml alcohol bevat 0,789 alcohol standaardglas wijn 100 ml gemiddeld geschonken glas wijn 130 ml
  • 61. niet meer dan 21 standaardglazen per week nooit meer dan 5 standaardglazen per keer 2 alcoholvrije dagen per week niet meer dan 14 standaardglazen per week nooit meer dan 3 standaardglazen per keer 2 alcoholvrije dagen per week 47% drinkt niet of bijna niet 46,6% drinkt 1 - 14 glazen 4,5% drinkt 15 - 28 glazen 1,6% drinkt problematisch 29% drinkt niet of bijna niet 61,3% drinkt 1 - 14 glazen 6,8% drinkt 15 - 28 glazen 2,9% drinkt problematisch
  • 62. geen alcohol onder de 16 jaar geen sterke drank onder de 18 jaar tussen 16 en 18 jaar niet meer dan 2 standaardglazen per keer niet meer dan 2 dagen per week geen wekelijkse gewoonte
  • 64. Hoeveel mensen hebben een alcoholprobleem? • 23 miljoen Europeanen (5% mannen en 1% vrouwen) • 5% van de Belgen drinkt meer dan gezond is • gezondheidsenquête 2008 inVlaanderen: 10% problematisch drinken
  • 65. screening CAGE • CUT DOWN heeft u ooit het gevoel gehad te moeten minderen met drinken? • ANNOYED raakt u ooit wel eens geïrriteerd door opmerkingen over uw alcoholgebruik? • GUILTY heeft u zich ooit schuldig gevoeld over uw drinkgedrag? • EYE OPENER heeft u vaak alcohol nodig om ‘s morgens op gang te komen?
  • 66. Verklaringsmodel Norman Zinberg (1984) •Mens: persoonlijkheids- en biogenetische factoren •Middel: producteigenschappen •Milieu: cultuur, omgeving,...
  • 67. MMM-model • Omgevings- of contextuele factoren: wetten, regels, beschikbaarheid en media • Interpersoonlijke factoren: gedrag van rolmodellen, sociale interacties en rollen • Psychosociale factoren: attitudes, vervreemding, persoonlijkheid • Biologische- en genetische factoren: kwetsbaarheid
  • 68. misbruik (DSM-IV-TR) • onaangepast gebruik met beperking • één of meer van volgende criteria • in belangrijke mate niet meer voldoende aan verplichtingen • herhaaldelijk gebruik in gevaarlijke situaties • herhaaldelijk problemen met justitie • voortdurend gebruik ondanks schade
  • 71. afhankelijkheid (dsm-IV-TR) • onaangepast gebruik met beperking • drie of meer van volgende criteria • tolerantie • onthouding • grotere hoeveelheden/langer drinken • aanhoudende wens/niet succesvolle pogingen om te minderen of stoppen • veel tijd bezig met product • activiteiten verminderd of stop gezet door gebruik middel • ondanks lichamelijke en geestelijke schade blijvend gebruik
  • 74. Effecten van alcohol • de fysieke eigenschappen van de drinker • de gemoedstoestand • de verwachtingen die de gelegenheid met zich meebrengt • de intentie waarmee gedronken wordt • de plaats of omgeving waar gedronken wordt -!Het gezelschap of het gebrek hieraan • het gedrag van diegenen in de omgeving van de drinker • het moment van de dag
  • 75. BAC mg/100ml fysieke en mentale effecten 30 remmingen verdwijnen, lichte euforie 50 afname van vaardigheden en beoordelingsvermogen 80 afname van motoriek risico op ongevallen verdubbelt 100 praatziek, triomfantelijk, agressief 160 risico op ongevallen vertienvoudigt 200 mompelen, wankelen 400 coma , dood
  • 78. risico taxatie • hoeveelheid alcohol • duur van het gebruik • frequentie • gebruikgedrag • andere middelen • tekenen van ontwenning • lichamelijke conditie • mentale conditie • voorgeschiedenis
  • 82. Delirium is not a normal manifestation of aging and, often, is the only sign of a serious underlying medical Emergency Departement Management of Delirium in the Elderly West J Emerg Med. 2012;13(2):194-201
  • 83. cijfers • 10% tot 30% van de bejaarden (65+) meldt zich aan op spoedopname met een delirium • diagnose wordt gesteld bij 24% tot 35% • 12 maanden mortaliteit van 10% tot 26%
  • 84. definitie • verstoring van het bewustzijn en cognitieve veranderingen die zich ontwikkelen op korte termijn • hyperactief - hypoactief - mengvorm
  • 85. diagnose • Er is waarschijnlijk sprake van een delirium: - als de patiënt cognitieve stoornissen of hallucinaties heeft. - als deze stoornissen in korte tijd ontstaan zijn (uren, dagen) - als de patiënt wisselend adequaat is (raadpleeg het verpleegkundig dossier)
  • 86. diagnose • In de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 4th Edition Text Revision (DSM-IV-TR) van de American Psychiatric Association worden de volgende diagnostische criteria gegeven voor het delirium: A. Bewustzijnsstoornis (dat wil zeggen verminderde helderheid van het besef van de omgeving) met verminderd vermogen om de aandacht te concentreren, vast te houden of te verplaatsen. B. Een verandering in de cognitieve functies (zoals geheugenstoornis, desoriëntatie, taalstoornis) of de ontwikkeling van een waarnemingsstoornis die niet eerder is toe te schrijven aan een reeds aanwezige, vastgestelde of zich ontwikkelende dementie. C. De stoornis ontwikkelt zich in korte tijd (meestal uren tot dagen) en neigt ertoe in het verloop van de dag te fluctueren. D. Er zijn aanwijzingen vanuit de anamnese, lichamelijk onderzoek of laboratoriumuitslagen dat de stoornis veroorzaakt is door de directe fysiologische consequenties van een somatische aandoening.
  • 88. potential causes differential diagnosis Infectious sepsis, encephalitis, meningitis, syphillis, CNS abcess Withdrawal alcohol, barbiturates, sedativa-hypnotics Acute metabolic acidosis, electrolyte disturbance, hepatic/renal failure, other Trauma head, burns CNS disease hemorrhage, cerebrovascular accident, vasculitis, seizures, tumor Hypoxia acute hypoxia, chronic lung disease, hypotension Deficiencies vitamine B12, hypovitaminosis, niacin, thiamine Environmental hypo/hyperthermie, endocrinopathies, diabetes, adrenal, thyroid Acute vascular hypertensive emergency, subarachnoid hemorrhage, sagittal vein trombosis Toxins/drugs medications, street drugs, alcohols, pesticides, industrial poisons, carbon monoxide, etc Heavy metals lead, mercury
  • 89. Onderzoek en behandeling delirium supportief hydratatie vermijden vrijheidsbeperking mobilisatie beperken van lawaai ROT geruststelling zetel medicatie anamnese klinisch onderzoek vitale parameters basis labo (PBO, glu, elektrolyten, creatinine, ureum, calcium, urineonderzoek) en EKG
  • 90. Onderzoek en behandeling supportief hydratatie vermijden vrijheidsbeperking mobilisatie beperken van lawaai ROT geruststelling zetel interfereert gedrag met veiligheid en zorg ? lage dosis neurolepticum lage dosis kortwerkend benzodiazepine verder evaluatie en behandeling neen ja
  • 92. medicatie • haloperidol 0,5 tot 1 mg • lorazepam • alternatief: risperidone 0,25 tot 0,5 mg (olanzapine) • cave: morphine bij pijnbestrijding, geen diazepam tenzij bij ontwenning van alcohol of benzodiazepines
  • 94. Definitie van agressie !  Agressie is geen éénduidig concept, maar continuüm van verbale over fysieke agressie tot verkrachting en moord !  Hier: “Agressie bestaat uit al dan niet bewuste gedragingen van een persoon die een andere persoon kunnen benadelen zonder dat de andere persoon daarmee instemt.”
  • 95. Indicatoren !  Studie: agitatie, abnormaal activiteitenniveau, dreigende gebaren, geïntoxiceerde presentatie, luid praten MAAR weinig specifiek !  Beste predicator: geweld in de voorgeschiedenis
  • 96. Preventieve pijler van het protocol !  Escalatie van een dreigende situatie voorkomen !  Verbale en niet-verbale communicatie !  Gewelddadige patiënt is in de eerste plaats angstig en hulpeloos !  Hulpverlener moet signaal geven van bereidheid tot hulp en ondersteuning en begrip tonen voor de vraag en de emoties van de patiënt *
  • 97. Zes stappen !  1. Interpretatie als vraag tot contactname !  2. Kordate houding en luisterbereidheid (45°, oogcontact, vluchtweg!) !  3. Gedrag benoemen, kwaadheid benoemen !  4. Zonder agressie, rustige verstandhouding !  5. Luisteren naar problemen, oplossingen aangereikt door pt en afspraken maken !  6. Zelfcontrole OF als arts tijdelijk de controle overnemen *
  • 98. Managementspijler van het protocol !  Bij daadwerkelijke agressieve uitbarsting !  Overschakelen van en naar preventieve pijler kan *
  • 99. Acht stappen !  1. benadering van de patiënt met minstens vijf personen (stappen benoemen) !  2. sedatieve medicatie of isolatie voorstellen, zoniet controle overnemen !  3. fixatie van de patiënt organiseren als verder verblijf in het ziekenhuis noodzakelijk is !  4. effectieve fixatie (zonodig met politie) *
  • 100. Acht stappen (vervolg) !  5. sedatieve medicatie (snelwerkende benzodiazepines of neuroleptica) !  6. noodzakelijke onderzoeken !  7. vitale parameters volgen en neurovasculaire compressie door binders uitsluiten + beleidsvoorstel aan de patiënt !  8. transfer naar afdeling *
  • 102. taxonomie • Vrijheidsberoving • Juridisch statuut - wettelijk kader • De gedwongen opname (wet 26 juni 1990)
  • 103. taxonomie • Vrijheidsbeperking • Geen wettelijk kader (beperkt wettelijk kader) • Beschermingsmaatregel: met de wil van de patiënt en/of toestemming gegeven • Dwangmaatregel: tegen de wil van de patiënt en/ of patiënt geen toestemming gegeven • Wilsonbekwaam of wil niet kunnen uitdrukken: • Posthoc • Vertegenwoordiger
  • 104. Vormen van vrijheids- beperkend maatregelen • Directe • Afzonderen • Fixeren • Medicatie • Voeding/vocht • Separeren • Time-out • Indirecte • Basisbehoeften worden ingehouden of gewijzigd (bv. kleurcode als uitgangsregeling)
  • 105. wet van 26 juni 1990 • De bescherming van de persoon van de geesteszieke • Juridisch statuut (vrijheidsberoving) • Drie voorwaarden • Geen alternatieve behandeling mogelijk • Geestesziek
  • 106. Uitvoeringsbesluiten 18 juli 1991 • Op de Wet van 26 juni 1990 • Isolatie- en observatiekamer: deze dwangmaatregel in register met vermelding duur, aard en medische indicatie • Verpleegkundig intensief en regelmatig toezicht
  • 107. KB 18 juni 1990 (13 juli 2006) • Maatregelen ter voorkoming van lichamelijke letsels: fixatiemiddelen, isolatie, beveiliging, toezicht • B1-handelingen/verstrekkingen = geen voorschrift van arts nodig • VPK autonoom en hierdoor verantwoordelijk • Uitzonderingsmaatregel • Verhogen toezicht • Alle genomen maatregelen noteren in
  • 108. omzendbrief Weckx 24 oktober 1990 • Dwangmaatregel: iedere maatregel gericht op de afzondering van een reeds opgenomen patiënt waardoor diens bewegingsvrijheid wordt beperkt • Noden medisch verzoenen met essentiële rechten patiënt • Verantwoordelijkheid en uitvoering is gedeeld
  • 109. omzendbrief Weckx 24 oktober 1990 • Registratie • Naam, leeftijd, geslacht, opnamedatum, nummer van afzondering (jaar) • Datum en uur ingang en opheffing maatregel • Naam en handtekening verantwoordelijk geneesheer • Naam en handtekening verantwoordelijk verpleegkundige • Reden en indicatie (noodmaatregel) • Eventuele medicatie • Follow-up gegevens
  • 110. u.n. verklaring 46/119 1991 • Vrijheidsbeperking volgens vastgelegde procedure • Gevaarscriterium is belangrijkste reden