σεμινάριο βιωματικών δ΄ράσεων

1. Βιωματικές Δράσεις Γυμνασίου
Δομή, εφαρμογή
Επιμορφωτικό σεμινάριο εκπαιδευτικών
Οκτώβριος 2015-16
Μαριάνθη Κοταδάκη, Σχολική Σύμβουλος ΠΕ06 Ηλείας

2. Σκοποί Βιωματικών Δράσεων
Διερευνητική, βιωματική και συνεργατική μάθηση
Σύνδεση υπάρχουσας γνώσης – εμπειρίας με νέα
Απόκτηση στάσεων – γνώσεων – ικανοτήτων
υπεύθυνων πολιτών
Δημιουργικότητα – χαρά – απόλαυση στη
μαθησιακή διαδικασία

3. Θέματα
Α΄ Τάξη
2013-14
Σχολική και
Κοινωνική Ζζωή
Β΄ Τάξη
2014-15
- Φύση και Άσκηση
- Πολιτισμός και
Δραστηριότητες
Τέχνης
Γ΄ Τάξη
2015-16
- Σχολικός
Επαγγελματικός
Προσανατολισμός
- Τοπική Ιστορία
- Περιβάλλον και
Εκπαίδευση για την
Αειφόρο Ανάπτυξη

4. Βήματα εφαρμογής
Εργασία (1)
Αναστοχασμός στη διαδικασία

5. Βήματα εφαρμογής
Εργασία (2)
Σύνταξη πρότασης

6. Προτάσεις προσέγγισης
 Καλή και βιωματική ενημέρωση των μαθητών
(δείχνουμε, μοντελοποιούμε, καθοδηγούμε, ελέγχουμε συστηματικά)
 Γραπτή συμφωνία για τους ρόλους κάθε μέλους της ομάδας
 Κατάτμηση φάσεων και Χρονικός προγραμματισμός
 Συστηματική συλλογική επεξεργασία δύσκολων σημείων
 Διαρκής αξιολόγηση όλης της διαδικασίας σύμφωνα με τους
στόχους/κριτήρια
 Αξιολόγηση ατομικής συμβολής και όχι όμοιοι βαθμοί σε κάθε μέλος
μιας ομάδας
 Προσωπικά ημερολόγια μαθητών – εκπ/κού, ετερο-αξιολόγηση , κ.λ.π.
βοηθούν
 Ψηφιοποίηση έργου

7. Δείγμα ερευνητικών ερωτημάτων
Θέμα: Ο τόπος μου
 Ποιοι άνθρωποι ζουν εδώ και
πώς δραστηριοποιούνται;
 Ποια είναι τα αξιοθέατα,
μνημεία και σύμβολα του
τόπου και ποια είναι η ιστορία
τους;
 Ποια είναι η ιστορία του τόπου
μου;
 Υπάρχουν άνθρωποι που
έχουν συμβάλλει σημαντικά
στον τόπο αυτό;
Δημιουργία
Αξιολόγηση
Ανάλυση
Εφαρμογή
Κατανόηση
Μνήμη

8. Χρήσιμες συμβουλές
 Δραστηριότητες με συνοχή, σκοπό και
αποτέλεσμα
 Υποκατηγορίες δράσεων με σαφή διατύπωση
 Μικρός αριθμός ερωτημάτων και υποθεμάτων
 Δραστηριότητες σε υπο-ομάδες 2 μελών
 Εμπλοκή όλων σε δραστηριότητες
 Συμβολή υπο-ομάδων στην ομαδική σύνθεση

9. Άντληση πληροφοριών
 Μέσα στην τάξη
 Επίσκεψη σε χώρους
 Συζήτηση
 Μελέτη κειμένων
 Παρακολούθηση video
 Παρατήρηση πειραμάτων
 Συνέντευξη
 Διαδικτυακή έρευνα
 Δράσεις
κ.λ.π.

10. Δραστηριότητες και προϊόντα για το σχολικό
εκφοβισμό
 Wordclouds με κύριους όρους-έννοιες του σχολικού εκφοβισμού
 Προβολή σκηνών ταινιών με ανάλογο θέμα και δραστηριότητες (π.χ. brainstorming,
συζήτηση, ζωγραφική, κατηγοριοποίηση πληροφοριών, προσωπική έκφραση)
 Μελέτη λογοτεχνήματος (αποσπασμάτων) με περιεχόμενο για τον εκφοβισμό και
συζήτηση
 Αναζήτηση έργων τέχνης και επεξεργασία τους με σκοπό το συναισθηματικό -
πνευματικό - ηθικό εμπλουτισμό
 Ανάρτηση σε τοίχο Padlet των απόψεων των μαθητών για το θέμα
 Μικρή ταινία
 Animation
 Comics
 Παρουσίαση διαφανειών prezi
 Δημιουργία poster
 Κατασκευή anti-bullying badges
 Διαφημιστικό φυλλάδιο εκστρατείας κατά του εκφοβισμού
 Δραματοποίηση

11. Υλικό για το σχολικό εκφοβισμό
 http://www.nea.org/tools/lessons/teaching-students-
to-prevent-bullying.html (πολλές προτάσεις για
δραστηριότητες)
 http://bullyingnoway.gov.au/national-day/for-
schools/class-activities.html
 http://bullyingnoway.gov.au/national-day/for-
schools/resources.html (πολλές προτάσεις για
δραστηριότητες)
 http://www.educationworld.com/a_lesson/lesson/les
son191.shtml (πολλές προτάσεις για δραστηριότητες)

12. Εκπαίδευση για αειφορία
 Πρόγραμμα σπουδών:
http://ebooks.edu.gr/info/newps/Περιβάλλον%20και%20Εκπαίδε
υση%20για%20την%20Αειφόρο%20Ανάπτυξη/Περιβάλλον%20και%
20Εκπαίδευση%20για%20την%20Αειφόρο%20Ανάπτυξη%20—
%20Γυμνάσιο.pdf
 Σχέδια Μαθήματος στα Αγγλικά:
http://www.freethechildren.com/wp-
content/uploads/2012/08/SustainableDev_SS.pdf
 Παρουσίαση διαφανειών slideshare:
http://www.slideshare.net/diamantia/final-powerpoint-
34818301/7

13. Σχολικός και επαγγελματικός
προσανατολισμός: σκοποί
 Να κατανοήσουν οι μαθητές και να εκτιμήσουν τα χαρακτηριστικά της
προσωπικότητάς τους, τα ενδιαφέροντα και τις αξίες, τις ικανότητες και
δεξιότητές τους.
 Να αξιοποιούν τις νέες τεχνολογίες σε θέματα που αφορούν την εκπαιδευτική και
επαγγελματική τους πληροφόρηση.
 Να αξιολογούν και να επιλέγουν πληροφορίες χρησιμοποιώντας διαφορετικές
πηγές πληροφόρησης.
 Να διερευνούν τις δυνατότητες εκπαίδευσης-κατάρτισης στην Ελλάδα και το
εξωτερικό.
 Να αντιμετωπίζουν με θετική στάση τις αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή τους.
 Να πληροφορηθούν σχετικά με τον κόσμο της εργασίας, τις εξελίξεις του και το
σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον.
 Να αναπτύξουν δεξιότητες αναζήτησης και παραμονής στην αγορά εργασίας.
 Να κατανοήσουν ότι οι εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές επηρεάζουν τη
ζωή του ατόμου.
 Να ασκηθούν στη διαδικασία λήψης απόφασης.
 Να προβληματιστούν για το ρόλο των στερεοτυπικών αντιλήψεων στις
εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές.

14. Σχολικός και επαγγελματικός
προσανατολισμός

15. Σχολικός και επαγγελματικός
προσανατολισμός: τεχνικές
 επισκέψεις σε εργασιακούς χώρους
 υλοποίηση µικρών ερευνών πεδίου
 συνεντεύξεις από επαγγελµατίες
 αρχείο επαγγελµατικής πληροφόρησης στο σχολείο/τάξη ανά οµάδα
προσανατολισµού
Πώς;
 παρακολούθηση ταινιών και βίντεο
 καταιγισµός ιδεών
 συµπλήρωση ατοµικών φύλλων ασκήσεων
 εργασία σε υποοµάδες
 υλοποίηση ατοµικών- οµαδικών εργασιών
 παίξιµο ρόλων
 παιχνίδια προσοµοίωσης
 συζήτηση σε ζευγάρια
 αλληλοεκπαίδευση
 ασκήσεις επίδειξης
 αξιοποίηση του διαδικτύου για ενεργητική αναζήτηση και αξιολόγηση
πληροφοριών

16. Σχολικός και επαγγελματικός
προσανατολισμός: δραστηριότητες
 Διερευνώ τα δυνατά/αδύνατα σημεία μου/ταλέντα/κλίσεις/δεξιότητες (συνέντευξη, quiz,
ερωτηματολόγιο – google drive, …)
 Ενημέρωση για επάγγελμα/ατα: internet + φύλλο εργασίας, επιτόπια επίσκεψη + φύλλο
εργασίας/συνέντευξη, πρόσκληση επαγγελματία στην τάξη + φύλλο εργασίας, μελέτη
επαγγελμάτων μέσα από τον κινηματογράφο/λογοτεχνία. Σύγκριση επαγγελμάτων από πολλές
πηγές + εργασία σε ομάδες, + κριτική γραπτή αναφορά με χρήση δεικτών (ποιες περιοχές/ ως προς
τι τα συγκρίνουμε;)
 Προσωπική έκφραση: όνειρα, φιλοδοξίες, επίδραση οικογενειακού περιβάλλοντος, σχολείου,
εποχής + δημιουργία προσωπικής αφήγησης (voicethread) ή χρήσης του τοίχου padlet
 Αποτύπωση των επαγγελμάτων στην οικογένεια/κοινότητα + εννοιολογικός χάρτης (popplet)
 Προβολή επαγγελμάτων μέσα από τα media + φύλλο εργασίας (π.χ. καταγραφή των πιο
δημοφιλών, ιεράρχηση κατά σειρά προβαλλόμενης σπουδαιότητας)
 Αναπηρία και επαγγέλματα
 Δημιουργία leaflet για ανακοίνωση επαγγελματικής υπηρεσίας (canva)
 Δημιουργία αγγελίας για αναζήτηση επαγγελματία, ή ανακοίνωση επαγγελματικής υπηρεσίας
 Συγγραφή βιογραφικού σημειώματος (σύντομο)
 Συγγραφή φόρμας για πρόσληψη επαγγελματία

17. Σχολικός και επαγγελματικός
προσανατολισμός: υλικό
 ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ: http://www.pi-
schools.gr/download/programs/depps/19deppsaps_SEP.pdf
 E-book Ψηφιακό Σχολείο:
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C111/72/581,2188
 Εκπαιδευτικό-διδακτικό υλικό από το e-yliko: http://www.e-
yliko.gr/htmls/SEP/attachments/ekpaideytikoYliko/ΑΣΚΗΣΕΙΣ%20ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ
Σ%20ΣΤΟ%20ΣΕΠ.pdf
 Οδηγός κινητικότητας για την Ευρώπη:
http://www.eoppep.gr/images/SYEP/BOOKLET_MATHITON_teliko.pdf
 Πύλη Σ.Ε.Π.: http://www.mysep.gr/?cat=120
 Ερωτηματολόγιο συνέντευξης από μαθητή(παράδειγμα):
https://www.dropbox.com/s/inegp2lpfhakcph/%CE%95%CF%81%CF%89%CF%84%C
E%B7%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%B9%CE%
BF%20%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B5%CF%85%CE
%BE%CE%B7%CF%82%20%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CF%8E%C
E%BD.pdf?dl=0
 Καριεροσκόπιο: http://www.eoppep.gr/images/SYEP/CareerScope.pdf
 Υλικό για εκπαιδευτές ΣΕΠ με βιωματικές δραστηριότητες: http://kp.kanep-
gsee.gr/sitefiles/sep/viomatikes-askhseis.pdf

18. Τοπική ιστορία
 επαφή με το τοπικό παρελθόν (παλαιότερα μνημεία,
αρχεία, κτίσματα, εργαλεία άλλων εποχών, συνήθειες και
τρόπους ζωής, σύγχρονα έργα, τοπικούς θρύλους κ.τ.λ.)
 μελέτη προβλημάτων του τόπου και των λύσεων που
δόθηκαν σε παλαιότερες εποχές
 αξιολόγηση παρωχημένων καταστάσεων και σύγκριση με
το παρόν
 κατανόηση των σύγχρονων εξελίξεων στον κοινωνικό
χώρο του
 Ο μαθητής : παρατηρεί, περιγράφει, συγκρίνει και εξηγεί
τους λόγους για τους οποίους έλαβαν τα πράγματα τη
μορφή που έχουν σήμερα στο συγκεκριμένο χώρο

19. Θέματα
 φυσικό περιβάλλον, κλίμα, μνημεία, οικισμοί, συγκοινωνιακό δίκτυο,
πανίδα, η χλωρίδα και τα συναφή
 κοινωνικές δομές, η διάρθρωση της οικογένειας, η σχέση των μελών της
μεταξύ τους, η διαμόρφωση και η εξέλιξη των κοινωνικών ομάδων ή
τάξεων, ο αριθμός και η θέση των ανέργων ή των ατόμων με ειδικές
ανάγκες, η θέση των διαφόρων κατηγοριών αποκλινόντων μέσα στην
τοπική κοινωνία (περιθωριακών, γραφικών τύπων, κ.ο.κ.).
 οικονομικές δραστηριότητες (ιστορία π.χ. ενός εργοστασίου ή μιας
επιχείρησης που λειτουργεί στην περιοχή)
 βιομηχανική κληρονομιά (συνθήκες και τρόπους ζωής, καταστάσεις και
ανθρώπινες σχέσεις, ολόκληρο το κλίμα μιας εποχής, τις ελπίδες, τις
φιλοδοξίες)
 μέθοδοι και τεχνικές που χρησιμοποιούνταν στις καλλιέργειες, στις
βιομηχανίες και στα διάφορα κοινοτικά ή δημόσια έργα.
 εκπαίδευση (π.χ. ιστορία ενός εκπαιδευτικού ιδρύματος)
 θρησκευτική ζωή, κ.λ.π.

20. Πηγές
 τοπικά αρχειακά έγγραφα
 επιστολές,
 τα κατάλοιπα του υλικού πολιτισμού (εργαλεία και μηχανές, οικιακά σκεύη
και ενδυμασίες),
 σφραγίδες και τα νομίσματα,
 λογοτεχνικά έργα (ταξιδιωτικά, και τα ηθογραφικά κείμενα, και τα
ιστορικά μυθιστορήματα)
 τύπος,
 έργα τέχνης,
 προφορική παράδοση
 προφορικές μαρτυρίες
 φωτογραφικό υλικό
 αρχεία ραδιοφωνικών σταθμών ή και εκδόσεις δίσκων, CD
 κινηματογραφικές πηγές (ντοκιμαντέρ ή και παλαιές ελληνικές ταινίες)

21. Παράδειγμα: εισαγωγή
 Φωτογραφίες παλιών βραβευμένων ανακαινισμένων κτιρίων (πριν-
μετά). Οι μαθητές συζητούν τα ερωτήματα: Γιατί πολλοί άνθρωποι και
κοινωνίες θεωρούν σημαντικό να διατηρούν τα παλιά κτίρια;
 Ποια είναι τα θετικά της διατήρησής τους σε σχέση με την κατεδάφιση;
 Ποιοι θα μπορούσαν να είναι καλοί λόγοι για να κατεδαφιστεί ένα
παλιό κτίριο;
 Πώς θα μπορούσε κανείς να αποφασίσει αν θα διατηρήσει ένα παλιό
κτίριο ή αν θα το κατεδαφίσει;

22.  Εξηγούμε στην τάξη ότι τα παλιά κτίρια αποτελούν τμήμα της ιστορίας του
τόπου μας και κάθε πόλη/χωριό έχει ιστορία.
 Δείχνουμε ποικιλία ιστορικών κτιρίων της χώρας και μιλούμε για την ιστορία
τους.
 Ζητούμε από τους μαθητές να αναφέρουν κάποιο χώρο στην πόλη τους που
αποτελεί σημαντική στιγμή στην ιστορία της πόλης.
 Βοηθάμε τους μαθητές να ερευνήσουν ποια ενδιαφέροντα κτίρια υπάρχουν
στην πόλη απαντώντας τις εξής ερωτήσεις; Πώς λέγεται αυτός ο χώρος; Σε
ποιο σημείο της πόλης βρίσκεται; Χτίστηκε ή δημιουργήθηκε; Συνέβη κάτι
σημαντικό εδώ; Υπάρχουν ενδιαφέρουσες ιστορίες ή γεγονότα που συνέβησαν
εδώ; Τι το ιδιαίτερο έχει αυτός ο χώρος; Αν κάποιος επισκεπτόταν την πόλη
σου τι θα του έλεγες;
 Ζητούμε από τα παιδιά να σχεδιάσουν χάρτες της πόλης τους και να
τοποθετήσουν να κτίρια επάνω ονομάζοντάς τα.

23.  Συζητούμε τα ευρήματα στην τάξη.
 Για ποια μέρη έμαθαν; Ποια ήταν τα αγαπημένα τους;
 Ποιες ιστορίες ή γεγονότα συνδέονται με αυτά;
 Πού θα πήγαιναν τους επισκέπτες στη πόλη τους;
 Ζητούμε από τα παιδιά να φτιάξουν διαφημιστικά φυλλάδια για τα
κτίρια που μελέτησαν με ποικίλες πληροφορίες, χάρτες, φωτογραφίες
κ.λ.π.
 Ζητούμε από τα παιδιά να γράψουν μια επιστολή στη δημοτική αρχή
ενημερώνοντάς την για την έρευνά τους

24. Ένα mini-project
Η ιδέα : Να μάθουμε για τους Αρχαίους Έλληνες
 Χωριστήκαμε σε ομάδες και κάθε ομάδα ανέλαβε ένα θέμα (π.χ.
διατροφή, εκπαίδευση, Θεότητες). Κάθε ομάδα έπρεπε να ερευνήσει το
θέμα της και να το παρουσιάσει μπροστά από κάμερα σαν
ντοκιμαντέρ. Πήραμε συνεντεύξεις, γράψαμε δημοσιογραφικά άρθρα
και θεατρικά έργα.
 Κάθε μαθητής έπρεπε επίσης να φτιάξει την προσωπική του διαφήμιση
βασισμένη σε κάποιο αθλητικό προϊόν (ενεργειακό ρόφημα, αθλητικά
παπούτσια, κ.λ.π.)
 Τα παιδιά απόλαυσαν αυτή την εμπειρία και αν και κάποια από αυτά
ένιωθαν άβολα να βλέπουν τους εαυτούς τους στην οθόνη, όλοι
πέρασαν καλά και παράλληλα έμαθαν για τους Αρχαίους Έλληνες.

26. After looking at Degas's 'Beach Scene' Colneis Junior School pupils, from
Felixstowe, started an investigation of how their own seaside town had
changed over the last hundred years.
They interviewed people from their local community and researched what
their own beach might have been like in the nineteenth century.
They made first-hand observational drawings of the old huts on their beach
and created fictional Victorian characters, looking at fashions, events and
attitudes from the era.

27. Μορφές δραστηριοτήτων
 Δημιουργία χρονοδιαγράμματος γεγονότων/δράσεων/ εξελίξεων (χρήση
σχετικών εργαλείων, π.χ. Dipity)
 Μελέτη τοποθεσίας στο χρόνο (φωτογραφική απεικόνιση δρόμων,
κτιρίων, συνεντεύξεις, δημιουργία photo album ή φωτογραφικού
χρονοδιαγράμματος)
 Δημιουργία μικρής αφήγησης με ψηφιακά εργαλεία (π.χ. VoiceThread)
 Έκθεση και σχολιασμός (γραπτή ξενάγηση) τοπικών ιστορικών
αντικειμένων
 Δημιουργία εντύπου/φυλλαδίου για τα ιστορικά μνημεία/κτίρια της
περιοχής
 Έρευνα ενδυμασίας και σύνδεσή της με τάξεις-φύλα-επαγγέλματα
 Διερεύνηση συνθηκών – προοπτικών εκπαίδευσης/αποκατάστασης σε
συγκεκριμένη εποχή
 Μελέτη ή δημιουργία θεματικού χάρτη περιοχής (π.χ. σχετικού με
αγροτική παραγωγή)
 Διερεύνηση μιας υπόθεσης

28. Υλικό
 Πρόγραμμα Σπουδών Τοπικής Ιστορίας:
http://ebooks.edu.gr/info/newps/Κοινωνικές%20επιστήμες%20κα
ι%20Ιστορία/Τοπική%20Ιστορία%2C%20Βιωματική%20Δράση%20
—%20Γυμνάσιο.pdf
 Προγράμματα σπουδών Βιωματικών Δράσεων:
http://ebooks.edu.gr/new/curriculum.php?course=DSGYM-
A119
 Ιστότοπος Τερέζας Γιακουμάτου για την διδακτική της Ιστορίας με
ΤΠΕ:
http://www.netschoolbook.gr/history.html
 Στα Αγγλικά:
http://www.bbc.co.uk/history/handsonhistory/local-history.shtml

29. Γενικά
 Επιλογή θέματος και διαμόρφωση της πρότασης
 2. Καταιγισμός ιδεών και οριοθέτηση του θέματος
 3. Καταιγισμός ιδεών, διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων,
σχηματισμός ομάδων και ανάθεση διερευνητικών
διαδικασιών & εργασιών
 4. Προσθήκη φυσικών δραστηριοτήτων, εφαρμογών ΤΠΕ,
εμπειριών πεδίου, εικαστικών προσεγγίσεων, γλωσσικών και
διαθεματικών συνδέσεων
 5. Καταγραφή ατομικών και ομαδικών εμπειριών/
ευρημάτων/ διαπιστώσεων/ εκτιμήσεων και εξαγωγή
συμπερασμάτων
 6. Σταδιακή δόμηση της ομαδικής εργασίας

30. Βήματα Εφαρμογής
Εργασία 3
Σχεδιάζω το πλαίσιο

31. Αξιολόγηση μαθητών
Ατομική
συμβολή
στη
συλλογική
εργασία
Αξιολόγηση
ομαδικής
εργασίας
Βαθμός
τριμήνου

32. Βήματα εφαρμογής
Εργασία (4)
Αξιολογώντας την προσπάθεια

33. Ο φάκελος του μαθητή
 υλικό που συνέλεξε και
 δραστηριότητες που
ολοκλήρωσε ως μέλος της
(υπο) ομάδας,
 προσωπικές σημειώσεις με
σκέψεις,
 προτάσεις και συναισθήματα
σχετικά με το θέμα και
 εμπειρίες από την ατομική
προσπάθεια και την ομαδική
λειτουργία.
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
 ΑΥΤΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
 ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ
 ΣΑΦΗ ΔΟΜΗ

34. Αξιολόγηση ομάδας
Ομαδική εργασία σε απλό
φάκελο
Πληροφορίες
Εργαλεία
Φύλλα
δραστηριοτήτων Επεξεργασία
δεδομένων
Συμπεράσματα
Παρεμβάσεις
Έντυπο και
οπτικοακουστι
κό υλικό
Συνολικό
υλικό σε 7
ενότητες

35. Ψηφιακά μέσα
 Τοίχος Padlet
 Πλατφόρμα New Hive
 Δημιουργία εννοιολογικού χάρτη Coggle, Popplet
 Δημιουργία ερωτηματολογίων Google Drive
 Λογισμικό δημιουργίας video παρουσίασης Photo Story 3
 Δημιουργία comics Toondoo, Storyboard That, Pixton
 Δημιουργία leaflet/poster Canva
 Δημιουργία διαδραστικής φωτογραφίας thinglink
 Δημιουργία ebook issuu
 Δημιουργία timeline Read Write Think