ΥΛΙΚΟ

1. ΓΕΛΙΟ
«Όσο γελάμε, τίποτα δε χάθηκε..»
ΣΑΙΞΠΗΡ
Ενδεικτική προλογική σκέψη (με αντίθεση)
Το γέλιο δεν είναι καθόλου αστεία υπόθεση.. Αντίθετα, είναι μια πολύ σημαντική εκδήλωση της
ζωής μας..
Ανάλυση της έννοιας
Ορισμός: Το γέλιο αποτελεί ένα ανθρώπινο ψυχοσωματικό χαρακτηριστικό και αποκαλύπτεται με
τις συσπάσεις που κάνουν οι μύες του προσώπου..
Διαίρεση: Ένα γέλιο μπορεί να διαφέρει από κάποιο άλλο όσον αφορά στη διάρκεια, στο
ηχόχρωμα, στον τρόπο, στην ένταση, στο ρυθμό, στις διακυμάνσεις, στον όγκο, στην κατάσταση
όπου εκδηλώνεται, στην έκφραση και στο αληθοφανές της εκδήλωσής του.. Διαφορετικά γελάει ο
άνθρωπος όταν πονάει η ψυχή του, σε στιγμές υπερηφάνειας, όταν σκληραίνει η καρδιά του, όταν
γίνεται καχύποπτος, θρασύς, ζηλιάρης ή δειλός.. Έτσι, μπορεί να έχουμε γέλιο δόλιο, ηλίθιο,
κοροϊδευτικό, νοσηρό, περιφρονητικό, ύπουλο, χαιρέκακο, ψυχρό, σατανικό, απολαυστικό,
ευχάριστο, θελκτικό..
Η χρησιμότητα του γέλιου στη ζωή του ανθρώπου
☺ Προσφέρει χαρά και κάνει τη ζωή ευχάριστη..
☺ Συντελεί στην ψυχική υγεία.. Αυξάνει τις ψυχικές δυνάμεις (θάρρος, σθένος..)..
☺ Αποφορτίζει συναισθηματικά τον άνθρωπο και τον λυτρώνει από αγωνίες και άγχη (κάθαρση)..
☺ Τον χαλαρώνει και τον κάνει να αντιμετωπίζει με ελπίδα και αισιοδοξία τη ζωή..
☺ Τον βοηθάει να ξεπερνάει δυσάρεστες καταστάσεις και προβλήματα..
☺ Τον απελευθερώνει από κοινωνικές συμβάσεις και καθωσπρεπισμούς..
☺ Ως έκφραση φιλικής διάθεσης φέρνει πιο κοντά τους ανθρώπους..
☺ Η καλή διάθεση και το γέλιο στον εργασιακό χώρο αυξάνουν τη δημιουργικότητα και, κατά
συνέπεια, την παραγωγικότητα..
☺ Το γέλιο χρησιμοποιήθηκε ως μέσο για τη διάδοση ιδεών, ως όπλο του αδύνατου απέναντι στον
ισχυρό (σάτιρα, κωμωδία).. Έχει ανατρεπτικό χαρακτήρα, θίγει τα κακώς κείμενα της κοινωνίας,
σατιρίζει τα πολιτικά δρώμενα, οξύνει τις κοινωνικές και πολιτικές ευαισθησίες του ανθρώπου,
ασκεί ουσιαστική κριτική..
☺ Η διάθεση του αστεϊσμού ικανοποιεί την τάση του ανθρώπου για υπεροχή και νίκη με
πνευματώδη και ανώδυνο τρόπο..
Γιατί δε γελούν συχνά οι άνθρωποι σήμερα;
 Από σοβαροφάνεια συχνά φοβούνται να εκφραστούν με ένα γέλιο..
 Λόγω της αποξένωσης που υπάρχει..
 Εξαιτίας του άγχους και των ποικίλων προβλημάτων τους (οικονομικών – κοινωνικών..)..
 Λόγω της απληστίας τους οι άνθρωποι στενοχωριούνται για όσα δεν έχουν και ξεχνούν να χαρούν
όλα όσα έχουν..
 Οι πολλές υποχρεώσεις δεν αφήνουν χρόνο για παιχνίδι, αναψυχή, συντροφιά, αστεϊσμούς και
γέλιο..

2. ΓΕΛΙΟ – ΣΧΟΛΙΚΗ ΖΩΗ
Το γέλιο θετικό στοιχείο για τη σχολική ζωή ή όχι;
↘ Αποφορτίζει την ένταση η οποία μπορεί να δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια του μαθήματος και
να οδηγήσει σε συγκρούσεις και ρήξεις, καταστάσεις που δεν ευνοούν τη διαδικασία της μάθησης..
↘ Δημιουργεί ευχάριστα διαλείμματα που ξεκουράζουν μαθητές και διδάσκοντες..
↘ Ασκεί την αντιληπτική και κριτική ικανότητα των μαθητών, επειδή απαιτεί σκέψη..
↘ Υποδεικνύει ένα διαφορετικό, ανατρεπτικό τρόπο προσέγγισης των θεμάτων..
↘ Βοηθά την προσέγγιση δασκάλου – μαθητή υπερβαίνοντας τη σχέση εξουσίας που υπάρχει
ανάμεσά τους και αποτελεί εμπόδιο στην επικοινωνία τους..
↘ Ευνοεί τη διαδικασία της μάθησης, καθώς διδάσκοντες και διδασκόμενοι είναι πιο χαλαροί, πιο
ελεύθεροι να αντιδρούν με προσωπικό τρόπο στα ερεθίσματα..
↘ Καταργεί τη σοβαροφάνεια και την αντιπαιδαγωγική αντίληψη ότι η μάθηση είναι μια επίπονη
θλιβερή διαδικασία..
Παρόλη τη θετική συμβολή του γέλιου στη σχολική ζωή, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος το γέλιο
να οδηγήσει σε απειθαρχία και αποδιοργάνωση.. Αυτό δε συντρέχει, αν υπάρχουν οι
παρακάτω προϋποθέσεις:
 Διδάσκοντες και μαθητές έχουν συνειδητοποιήσει ότι βασικός στόχος της εκπαιδευτικής
διαδικασίας είναι η μάθηση και όχι το γέλιο..
 Το γέλιο είναι αποδεκτό ως μέσο και στο βαθμό που διευκολύνει και δεν παρεμποδίζει τη
μάθηση..
 Το γέλιο δε χρησιμοποιείται προσβλητικά, ώστε να θίγεται η αξιοπρέπεια μαθητών και
δασκάλων..
 Ιδιαίτερα ο διδάσκων πρέπει να διαθέτει την παιδαγωγική ικανότητα να κρίνει πότε θα αποδεχτεί
την «πλάκα» των μαθητών και πόση έκταση θα της επιτρέψει να πάρει, ώστε να μην αποβεί
διαλυτική για το μάθημα ή προσβλητική για κάποιους..
Με ποιο τρόπο αντιμετωπίζεται το γέλιο στη σχολική ζωή;
Δυστυχώς, στο ελληνικό σχολείο δεν υπάρχει επίσημη αγωγή γέλιου.. Το γέλιο υπάρχει, βέβαια
στη σχολική ζωή, αλλά όχι ως παιδαγωγικός στόχος, ενώ ως παιδαγωγικό μέσο χρησιμοποιείται
σπάνια, αυθόρμητα και ευκαιριακά.. Η κατάσταση αυτή οφείλεται σε πολλούς λόγους:
↪ Δεν υπάρχει επίσημη παιδαγωγική κατεύθυνση που να στοχεύει στο γέλιο..
↪ Δεν έχει γίνει κατανοητό και επαρκές υλικό για τα μαθήματα που θα μπορούσαν να
υπηρετήσουν μια αγωγή γέλιου.. Για παράδειγμα, τα κείμενα της αρχαίας και νέας ελληνικής
γραμματείας που διδάσκονται στο σχολείο είναι στη συντριπτική πλειονότητά τους μελαγχολικά
και θλιβερά.. ελάχιστα έχουν κωμικό περιεχόμενο..
↪ Βασικός λόγος για τον οποίο ορισμένοι διδάσκοντες δεν ενθαρρύνουν το γέλιο στην τάξη είναι
γιατί δεν θεωρούν ότι ταιριάζει στη «σοβαρότητα» του μαθήματος και στο προσωπικό τους κύρος..
↪ Τέλος, ο όγκος της διδακτέας ύλης και τα περιορισμένα χρονικά όρια δεν αφήνουν μεγάλα
περιθώρια για ελεύθερο διάλογο που ευνοεί το χιούμορ..
► Κατά κανόνα, οι διδάσκοντες και οι διδασκόμενοι αντιμετωπίζουν διαφορετικά το γέλιο.. Οι
δάσκαλοι απαιτούν ησυχία, τάξη και πειθαρχία για να κάνουν μάθημα και δεν δέχονται αστεϊσμούς
και γέλια που δημιουργούν θόρυβο και αταξία.. Αντίθετα, οι μαθητές επιδιώκουν, συνήθως, το
γέλιο, για να διακόψουν τη ροή του μαθήματος και να το παρεμποδίσουν, ώστε να έχουν λιγότερο
διάβασμα..
Πώς μπορεί να ασκηθεί μια «αγωγή γέλιου» στο σχολείο

3.  Με τη συστηματική ενημέρωση διδασκόντων και διδασκομένων για το τι είναι το γέλιο και πώς
λειτουργεί στη ζωή και τις σχέσεις των ανθρώπων..
 Με τη συνειδητοποίηση της αντίληψης ότι το γέλιο σχετίζεται με την ευφυΐα και την καλλιέργεια
των ανθρώπων..
 Με την ενθάρρυνση των διδασκόντων να εφαρμόζουν στην παιδαγωγική πράξη το χιούμορ, να
προκαλούν ευχάριστη ατμόσφαιρα και γέλιο, αλλά να αποκτήσουν την τέχνη να το ελέγχουν..
 Εάν τα παιδιά έρχονται σε επαφή με κείμενα κωμικού περιεχομένου ή με άλλες μορφές τέχνης
που στηρίζονται στο κωμικό..
Πώς μπορεί γενικότερα να εξασφαλιστεί μια ευχάριστη και δημιουργική
ατμόσφαιρα στο σχολείο, από την οποία δε λείπει και το γέλιο
√ Με το σεβασμό στην προσωπικότητα και την ιδιαιτερότητα του μαθητή..
√ Με τη διδασκαλία μαθημάτων που έχουν ενδιαφέρον και είναι χρήσιμα..
√ Με την ενθάρρυνση των μαθητών να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να αυτενεργούν..
√ Με τη δυνατότητα κάθε μαθητή να εκφράζεται με το δικό του προσωπικό τρόπο..
√ Με την ένταξη καλλιτεχνικών μαθημάτων και δραστηριοτήτων στο σχολικό πρόγραμμα..