ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. ΛΕΞΟΜΑΝΙΑ VS. ΛΕΞΙΠΕΝΙΑ
«ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΕΞΕΩΝ ΜΕ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΥΛΗΣ
ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ»
ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
ΕΜΠΝΕΥΣΤΗΣ-ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: ΔΗΜΗΤΡΑ ΣΤΑΓΙΑ
ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ:
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Διαθεμ ατικά: Νεοελληνική Γλώσσα, Πληροφορική
ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 διδακτικές ώρες
ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Το σενάριο αυτό αποβλέπει στην ανάδειξη του πλούτου της αρχαίας
ελληνικής γλώσσας και του συσχετισμού της αρχαίας με τη νέα ελληνική
γλώσσα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διαδικασία παραγωγής λέξεων και
πώς αυτή επηρεάζει τη σημασιολογική διαφοροποίησή τους. Οι μαθητές
καλούνται να ανατρέξουν στους συμφραστικούς πίνακες και τα λεξικά της
Πύλης, προκειμένου να εντοπίσουν προτεινόμενες λέξεις προς επεξεργασία
αλλά και να επιλέξουν δικές τους λέξεις.
Στο τέλος της διαδικασίας, προτείνεται μια σύντομη συζήτηση
προβληματισμού πάνω στο ζήτημα της λεξιπενίας που χαρακτηρίζει τους
νέους της εποχής μας.
ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΠΟΥ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΙ:
ms-word, www.greek-language.gr
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΥΛΙΚΟ ΕΚΚΙΝΗΣΗΣ: το σχολικό εγχειρίδιο
(επαναληπτικές ασκήσεις λεξιλογικών, σελ. 95) και το Λεξικό Αρχαίας
Ελληνικής Γλώσσας (ΟΕΔΒ).
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ:

2. Φύλλα εργασίας
ΣΤΟΧΟΙ
-ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ
Στόχος του σεναρίου είναι η ανάδειξη του συσχετισμού ανάμεσα στην
αρχαία και τη νέα ελληνική γλώσσα, τους τρόπους με τους οποίους
διασώζονται οι αρχαίες λέξεις μορφολογικά και σημασιολογικά. Επίσης,
δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην παραγωγή λέξεων με βάση ορισμένα θέματα
ή καταλήξεις, που οι ίδιοι οι μαθητές επιλέγουν.
-ΤΕΧΝΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΙ
Οι μαθητές εξοικειώνονται στη χρήση της πύλης της Ελληνικής Γλώσσας
και ιδιαίτερα στους συμφραστικούς πίνακες, τα ηλεκτρονικά λεξικά και τις
δυνατότητες που αυτά προσφέρουν.
Επιπλέον, γίνεται αναφορά στους τρόπους με τους οποίους δομούνται σχετικά
ανοικτά λογισμικά, τις διαδικασίες που απαιτούνται για τη χρήση των
ηλεκτρονικών λεξικών, για τα πνευματικά δικαιώματα κλπ.
-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ
Τα παιδιά εξοικειώνονται στη συνεργατική μάθηση, καθώς μέσω των
ομάδων εργασίας αναλαμβάνουν ρόλους, επιμερίζουν την εργασία,
συγκεντρώνουν το υλικό και το επεξεργάζονται από κοινού, βοηθώντας το
ένα το άλλο και λειτουργώντας παραπληρωματικά.
Επιπλέον, οι μαθητές, με γνώμονα τις βασικές οδηγίες που τους δίνονται,
μαθαίνουν ανακαλυπτικά και αναστοχαστικά, καθώς στο τέλος του
σεναρίου, όπου θα κληθούν να προβληματιστούν πάνω στο ζήτημα της
λεξιπενίας, θα εξασκηθούν στην οργάνωση συγκροτημένου λόγου με
δομημένα επιχειρήματα, να αντιλέγουν, να δευτερολογούν και -κυρίως- να
ακούν.
Όλοι οι παραπάνω στόχοι συντείνουν ώστε η διδακτική προσέγγιση να γίνει
πιο προσφιλής και αγαπητή στα παιδιά, καθώς αυτά πλέον αναδεικνύονται σε
πρωταγωνιστές της όλης μαθησιακής διαδικασίας, προσπερνώντας το
παρωχημένο μοντέλο της στείρας αναπαραγωγής δεδομένων.
i. Οργάνωση χρόνου
Πριν από την έναρξη του σχεδίου αυτού, Κατά την πρώτη ώρα

3. ii. Ο ρόλος του διδάσκοντα
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Τα φύλλα εργασίας προβλέπεται να είναι δύο, οπότε οι ομάδες θα εργάζονται
ανά 4 σχεδόν στα ίδια δεδομένα. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται
ευκολότερη διαχείριση και καλύτερος συντονισμός του προγράμματος από
τον διδάσκοντα.

4. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΕΞΕΩΝ
1. Συνδεθείτε στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (www.greek-
language.gr) >Ενημέρωση>Ταυτότητα. Τι είναι το ηλεκτρονικό
αυτό εργαλείο που θα χρησιμοποιήσετε και ποιες επιστήμες
συνεργάστηκαν για τη δημιουργία του;
2. Από το μενού επιλογών επιλέξτε:
Αρχαία Ελληνική> Εργαλεία> Βασικό Λεξικό.
Πληκτρολογήστε τη λέξη «λέγω»>βρες και κατόπιν κάντε κλικ πάνω
στην ίδια λέξη. Θα βγείτε στο λήμμα «λέγω». Μελετήστε τις
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΩΝ στις διάφορες χρονικές περιόδους. Τι
παρατηρείτε; Επιλέξτε 5-6 λέξεις που σας κάνουν εντύπωση.
Αλήθεια, πόσες από αυτές γνωρίζετε και πόσες χρησιμοποιείτε όταν
μιλάτε ή όταν γράφετε;
3. Από τη ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ, επιλέξτε από το ΛΕΞΙΚΟ Μ.
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ την πρώτη επιλογή %λογ%. Τι παρατηρείτε;
4. Να επιλέξετε 10 σύνθετες λέξεις που να έχουν στο β΄ συνθετικό τους
τη ρίζα –λογ- και να τις βάλετε στο «καλαθάκι» σας. Στο τέλος, να
πατήσετε «προβολή» του περιεχομένου του καλαθιού σας, να το
κάνετε copy και paste σε αρχείο κειμένου.
5. Να γράψετε προτάσεις όπου θα χρησιμοποιείτε τις παράγωγες του
«λέγω» λέξεις που μαζέψατε στο καλαθάκι σας.

5. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2
1. Συνδεθείτε στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (www.greek-
language.gr) >Ενημέρωση>Ταυτότητα. Τι είναι το ηλεκτρονικό
αυτό εργαλείο που θα χρησιμοποιήσετε και ποιες επιστήμες
συνεργάστηκαν για τη δημιουργία του;
2. Από το βασικό μενού, επιλέξτε ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ>ΕΡΓΑΛΕΙΑ>
ΣΩΜΑΤΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ> ΣΥΜΦΡΑΣΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΟΥ
ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑΣ και πληκτρολογήστε
«ναυ%» και «αρχ%». Τι παρατηρείτε;
3. Από τα αποτελέσματα που σας δίνονται, να επιλέξετε 7 για κάθε λέξη
και να προσπαθήσετε να καταλάβετε τη σημασία τους μέσα στις
προτάσεις που σας δίνονται.
4. Από το κεντρικό μενού της ιστοσελίδας, επιλέξτε ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ>
ΕΡΓΑΛΕΙΑ >ΣΩΜΑΤΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ >ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ και πληκτρολογήστε τα ίδια θέματα («ναυ%» και
«αρχ%»). Από τα αποτελέσματα, να κάνετε κλικ επάνω σε 5 λέξεις
για καθεμιά και να προσπαθήσετε να καταλάβετε τη σημασία τους,
μέσα από τις προτάσεις, στις οποίες εμφανίζονται.
5. Τέλος, να γράψετε από μια πρόταση για κάθε λέξη από τις παραπάνω,
όπου να φαίνεται η σημασία της.