3. ILUSTRAZIOAILUSTRAZIOA
• XVIII. mendean Europan eta AmerikanXVIII. mendean Europan eta Amerikan
hedatuhedatu
• Diderot eta D’Alemberg idazleek 1751 etaDiderot eta D’Alemberg idazleek 1751 eta
1772.urteak bitartean zuzendutako1772.urteak bitartean zuzendutako
entziklopedia lanean jasota dagoentziklopedia lanean jasota dago
• Politikari buruzko ezaugarriPolitikari buruzko ezaugarri nagusiaknagusiak::
• Ilustrazioaren pentsalari ospetsuenakIlustrazioaren pentsalari ospetsuenak
5. VOLTAIREVOLTAIRE
• Burgesiaren interes ordezkari nagusiaBurgesiaren interes ordezkari nagusia
• Aurreko garaietako siniskerak kritikatuAurreko garaietako siniskerak kritikatu
• Moral unibertsala defendituMoral unibertsala defenditu
• Monarkia indartsuaren aldekoa zen, bainaMonarkia indartsuaren aldekoa zen, baina
gizakiaren askatasuna errespetatzen zuengizakiaren askatasuna errespetatzen zuen
• Autoritatearen aurka jarri zenAutoritatearen aurka jarri zen
• Zenbait lan egin zituen :Zenbait lan egin zituen :
• Publikoak burgesiaren mailakoak zirenakPublikoak burgesiaren mailakoak zirenak
• Sekretuak egoera sosialetan eragina izan zuten,Sekretuak egoera sosialetan eragina izan zuten,
batez ere kristautasuneanbatez ere kristautasunean
6. MONTESQUIEUMONTESQUIEU
• Botere banaketaren teoria politikoa idatzi,non :Botere banaketaren teoria politikoa idatzi,non :
• Botere legegilea - Legeak sortuBotere legegilea - Legeak sortu
- Gainerako botereen- Gainerako botereen
sorburusorburu
• Botere betearazlea - Legearen arabera aginduBotere betearazlea - Legearen arabera agindu
• Botere judiziala - Legea hausten zuenaBotere judiziala - Legea hausten zuena
epaituepaitu
– Botere hauek ezin ziren pertsona beraren ardurapeanBotere hauek ezin ziren pertsona beraren ardurapean
egonegon
• Absolutismoa kritikatuAbsolutismoa kritikatu
7. ROUSSEAUROUSSEAU
• Naturaren maitale eta ilustratuaNaturaren maitale eta ilustratua
• Askatasuna defendatzen zuen filosofoaAskatasuna defendatzen zuen filosofoa
• Hezkuntzaz eta askatasunaz arduratzen zenHezkuntzaz eta askatasunaz arduratzen zen
• Gizakia hobetzeko gizartea hobetu behar zelaGizakia hobetzeko gizartea hobetu behar zela
esaten zuenesaten zuen
• Politika agintarien eta agindutakoen itun bateanPolitika agintarien eta agindutakoen itun batean
oinarritu behar dela esanoinarritu behar dela esan
• Hezkuntza sistema arrazionalaHezkuntza sistema arrazionala
– Naturarekin bat datorren gizaki onak eta zoriontsuakNaturarekin bat datorren gizaki onak eta zoriontsuak
sortuko zuenasortuko zuena
8. • Antropozentrismoa :Antropozentrismoa :
– Azken muturreraino garatutako ideologiaAzken muturreraino garatutako ideologia
– Burgesia izan zen haren ordezkariaBurgesia izan zen haren ordezkaria
- Erregimen Zaharrak ukatzen zion boterea- Erregimen Zaharrak ukatzen zion boterea
berreskuratu nahi zuenberreskuratu nahi zuen
• Erreforma desberdinak proposatu :Erreforma desberdinak proposatu :
– Europan absolutismoaEuropan absolutismoa despotismo ilustratuandespotismo ilustratuan bihurtu zenbihurtu zen
9. DESPOTISMO ILUSTRATUADESPOTISMO ILUSTRATUA
• Zenbait monarkek haien mendekoenZenbait monarkek haien mendekoen
zoriontasuna lortzeko bideratutako zenbaitzoriontasuna lortzeko bideratutako zenbait
erreforma onartuerreforma onartu
• Herriarentzat gobernatu herria kontuan izanHerriarentzat gobernatu herria kontuan izan
gabegabe
• Ordezkari nagusiak:Ordezkari nagusiak:
• Austriako Jose II.aAustriako Jose II.a
• Espainiako Karlos III.aEspainiako Karlos III.a
• Errusiako katalina III.aErrusiako katalina III.a
• Prusiako Federiko II.aPrusiako Federiko II.a
• Despotismo ilustratua EspainianDespotismo ilustratua Espainian
10. KARLOS III.a:KARLOS III.a:
Erreformatzaile handiaErreformatzaile handia
• XVII.menedeko erregeen artean azpimagarrienaXVII.menedeko erregeen artean azpimagarriena
• Fernando VI.aren heriotzaren ondoren eskuratu zuenFernando VI.aren heriotzaren ondoren eskuratu zuen
Espainiako erregetzaEspainiako erregetza
• Madrilen hirigintza lan garrantzitsuak egin zituenMadrilen hirigintza lan garrantzitsuak egin zituen
• Aplikatu zituen neurri modernatzaileei esker EspainiakAplikatu zituen neurri modernatzaileei esker Espainiak
Europako politika ilustratuaren azken joerekin bat eginEuropako politika ilustratuaren azken joerekin bat egin
zuenzuen
• Gobernu erakundeak hasieratik erreformatu zituenGobernu erakundeak hasieratik erreformatu zituen
Espainian ideiarik aurreratuenak zituzten pertsonenEspainian ideiarik aurreratuenak zituzten pertsonen
laguntzazlaguntzaz
• Jarduera nagusiakJarduera nagusiak
12. Barne politikaBarne politika
• Agintariek industriari eta merkataritzari ziotenAgintariek industriari eta merkataritzari zioten
mespretxua gainditumespretxua gainditu
Nobleek nobleak ziren lurraren errentatik soilik bizi behar gabeNobleek nobleak ziren lurraren errentatik soilik bizi behar gabe
• Burgesiak ahalmen politiko eta ekonomiko handiagoaBurgesiak ahalmen politiko eta ekonomiko handiagoa
zuen, eta, nobleek estatuko zerbitzuko funtzionarizuen, eta, nobleek estatuko zerbitzuko funtzionari
bihurtzen hasi zirenbihurtzen hasi ziren
• Irakaskuntzaren erreforma:Irakaskuntzaren erreforma:
• Irispide modernoak erabili, arrazionalismo eta esperimentalenIrispide modernoak erabili, arrazionalismo eta esperimentalen
garapena sustatugarapena sustatu
• EsquilacherenEsquilacheren matxinadarimatxinadari aurre egin behar izan zionaurre egin behar izan zion
Karlos II.akKarlos II.ak
13. ESQUILACHEREN MATXINADAESQUILACHEREN MATXINADA
• Kapa luzea eta kapela zabala debekatzekoKapa luzea eta kapela zabala debekatzeko
agindua emon, balizko gaizkileek ez eskutatzekoagindua emon, balizko gaizkileek ez eskutatzeko
• Matxinatuak atzerriko ministroak kargutikMatxinatuak atzerriko ministroak kargutik
kentzea eta elikagaien prezioa jaistea eskatukentzea eta elikagaien prezioa jaistea eskatu
ziotenzioten
Karlos III.ak onartu agin behar izan zituen eta,Karlos III.ak onartu agin behar izan zituen eta,
Esquilache erbesteratu egin zuenEsquilache erbesteratu egin zuen
14. KANPO POLITIKAKANPO POLITIKA
• 1776. urtean, Karlos III.ak Ipar Amerikako kolono ingelesek1776. urtean, Karlos III.ak Ipar Amerikako kolono ingelesek
Britainia Handiaren aurka egindako erreboltaren alde egin zutenBritainia Handiaren aurka egindako erreboltaren alde egin zuten
• Nahiz eta Amerikako kolonia espainiarretan eramandako politikaNahiz eta Amerikako kolonia espainiarretan eramandako politika
egokia izan, ezinezkoa izan zen independentziaren haziak ernetzeaegokia izan, ezinezkoa izan zen independentziaren haziak ernetzea
1783an Amerikako Estatu Batuek independentzia lortu ondoren,1783an Amerikako Estatu Batuek independentzia lortu ondoren,
beste herrialdek eredu hori jarraitu zutenbeste herrialdek eredu hori jarraitu zuten
• Karlos III.ak Frantziako Iraultza hasi baino urte bat lehenago hilKarlos III.ak Frantziako Iraultza hasi baino urte bat lehenago hil
zen, horregatik espainiarrek beldurtuta atzera egin zuten eta Karloszen, horregatik espainiarrek beldurtuta atzera egin zuten eta Karlos
II.ak egindakoa bertan behera gelditu zenII.ak egindakoa bertan behera gelditu zen
16. BATASUN POLITIKOABATASUN POLITIKOA
• Felipe V.ak, Oin Berriko izena zuen dekretuaren bidez,Felipe V.ak, Oin Berriko izena zuen dekretuaren bidez,
Ondorengotza gerran lagundu ez zioten lurraldeenOndorengotza gerran lagundu ez zioten lurraldeen
foruak indargabetu zituenforuak indargabetu zituen
• Nafarroa eta Euskal probintziek bere dekretuari eutsiNafarroa eta Euskal probintziek bere dekretuari eutsi
zieten lurralde bakarrak zirenzieten lurralde bakarrak ziren
• Gorteek funtzio politikoa galdu eta GaztelakoGorteek funtzio politikoa galdu eta Gaztelako
kontseiluaren eta ministroen eskuetara pasatu zenkontseiluaren eta ministroen eskuetara pasatu zen
• Probintzietan kargu berriak sortu, probintzietanProbintzietan kargu berriak sortu, probintzietan
Gaztelako ordezkariak ziren intendenteakGaztelako ordezkariak ziren intendenteak
Administrazio eta finantza funtzioakAdministrazio eta finantza funtzioak
zituztenzituzten
17. POLITIKA EKONOMIKOAPOLITIKA EKONOMIKOA
• NekazaritzaNekazaritza
• Ureztaketa lanakUreztaketa lanak
• Olavideren birpopulatzeakOlavideren birpopulatzeak
– Sierra Morena eta Mestaren pribilegioak mugatuSierra Morena eta Mestaren pribilegioak mugatu
• MerkataritzaMerkataritza
• Barneko aduanak ezabatuBarneko aduanak ezabatu
• Industria nazionala babestuIndustria nazionala babestu
• Luxuzko gaien industriak babestuLuxuzko gaien industriak babestu
• Tabakoaren monopolioa babestuTabakoaren monopolioa babestu
• Ogasuna zaharberrituOgasuna zaharberritu
• Zerga sistema konplexua bateratzekoZerga sistema konplexua bateratzeko
• Espainiaren modernizazioa lortzekoEspainiaren modernizazioa lortzeko
18. • Funts komuna lortzen ahaleginduFunts komuna lortzen ahalegindu
• Gastuak Ogasun ministroaren bidez kudeatzekoGastuak Ogasun ministroaren bidez kudeatzeko
• Estatu osoko zergak zentralizatzekoEstatu osoko zergak zentralizatzeko
• Katastroak ( landako eta hiriko jabetzenKatastroak ( landako eta hiriko jabetzen
eta udalerri bateko biztanleen errolda)eta udalerri bateko biztanleen errolda)
sortusortu
• Zergak arrazionalizatzekoZergak arrazionalizatzeko
• Aberastasuna zein den jakitekoAberastasuna zein den jakiteko
19. ERLIJIO ETA KULTUR POLITIKAERLIJIO ETA KULTUR POLITIKA
• ErlijioaErlijioa
– Konkordatu bat sinatu VatikanoarekinKonkordatu bat sinatu Vatikanoarekin
• Ilustratuek elizan berrikuntzak egitekoIlustratuek elizan berrikuntzak egiteko
– Jesusen lagundia Espainiatik eta kolonietatikJesusen lagundia Espainiatik eta kolonietatik
kanporatukanporatu
Irakaskuntzan botere eta eragin handia zuelakoIrakaskuntzan botere eta eragin handia zuelako
20. • KulturaKultura
– Erakunde modernoak sortuErakunde modernoak sortu
– Medikuntza, kirurgia …Medikuntza, kirurgia …
– XVIII. mendean lehen hizkuntza eta historiaXVIII. mendean lehen hizkuntza eta historia
akademiak funtzionatzen hasiakademiak funtzionatzen hasi
21. EUROPAREN OREKAEUROPAREN OREKA
• Austriako Ondorengotzako GerraAustriako Ondorengotzako Gerra
(1740-1748)(1740-1748)
• Zazpi Urteko Gerra (1756-1763)Zazpi Urteko Gerra (1756-1763)
• Kolonietako nagusitasuna lortzekoKolonietako nagusitasuna lortzeko
borrokaborroka
23. • Austriako Maria Teresak Luis XV.aren Frantziari etaAustriako Maria Teresak Luis XV.aren Frantziari eta
Federiko II.aren Prusiari aurre egin behar izan zuenFederiko II.aren Prusiari aurre egin behar izan zuen
Zenbait lurralde eskuratu nahi zituztelakoZenbait lurralde eskuratu nahi zituztelako
• Bakea 1748an sinatu zuten, eta ondorioz, PrusiakBakea 1748an sinatu zuten, eta ondorioz, Prusiak
Silesiako eskualde austriarra bereganatu zuenSilesiako eskualde austriarra bereganatu zuen
24. ZAZPI URTEKO GERRAZAZPI URTEKO GERRA
• 1756.an hasi1756.an hasi
• Koloniengatik eta interes komertzial kontrajarriakKoloniengatik eta interes komertzial kontrajarriak
izateagatik Britainia Handia eta Frantzia aurkaizateagatik Britainia Handia eta Frantzia aurka
jarri zirenjarri ziren
• Gerra beste aliantza batzuk sortu ziren:Gerra beste aliantza batzuk sortu ziren:
– Austria, Frantzia eta EspainiaAustria, Frantzia eta Espainia
– Prusia eta Britainia HandiaPrusia eta Britainia Handia
• Gatazka hauGatazka hau lehen mundu gerralehen mundu gerra izan zela esatenizan zela esaten
dada
25. LEHEN MUNDU GERRALEHEN MUNDU GERRA
• Britainia Handiko eta Frantziako kolonietakoBritainia Handiko eta Frantziako kolonietako
interesengatik gerra Asia eta Ameriketara zabaldu zeninteresengatik gerra Asia eta Ameriketara zabaldu zen
• 1763an Parisko Bakeari esker bukatu zen1763an Parisko Bakeari esker bukatu zen
• Frantziak Britainia Handiari Ipar Amerikako Kanadako,Frantziak Britainia Handiari Ipar Amerikako Kanadako,
hegoaldeko Luisianako lurraldeak eta Indiakohegoaldeko Luisianako lurraldeak eta Indiako
merkataritza enklabeak eman behar izan zizkionmerkataritza enklabeak eman behar izan zizkion
• 1770. urte inguruan1770. urte inguruan
– Nazioarteko egoera: itsasoan Britainia Handia potentzia bakarraNazioarteko egoera: itsasoan Britainia Handia potentzia bakarra
sortu zensortu zen
– Kontinenteetan nagusitasuna eskuratzeko elkarren aukaKontinenteetan nagusitasuna eskuratzeko elkarren auka
borrokatzen ziren Frantzia, Austria eta Prusiaborrokatzen ziren Frantzia, Austria eta Prusia
26. KOLONIETAKO NAGUSITASUNAKOLONIETAKO NAGUSITASUNA
LORTZEKO BORROKALORTZEKO BORROKA
• XVII. Eta XVIII. Mendeak bitarteanXVII. Eta XVIII. Mendeak bitartean
Espainiak eta Portugalek itsasokoEspainiak eta Portugalek itsasoko
nagustasuna galdu zutennagustasuna galdu zuten
– Europako hiru potentzia ( Holanda, BriatiniaEuropako hiru potentzia ( Holanda, Briatinia
Handia eta Frantzia ) kolonietakoHandia eta Frantzia ) kolonietako
nagusitasuna lortzeko lehian sartu zirennagusitasuna lortzeko lehian sartu ziren
• Arrazoi politiko, ekonomiko eta kolonietakoArrazoi politiko, ekonomiko eta kolonietako
merkataritzaren kontrola izan nahi zutelakomerkataritzaren kontrola izan nahi zutelako
– ProzesuaProzesua
27. KOLONIETAKO NAGUSITASUNAKOLONIETAKO NAGUSITASUNA
LORTZEKO BORROKARENLORTZEKO BORROKAREN
PROZESUAPROZESUA
• 1602.an1602.an Ekialdeko Indietako Konpainia HolandarraEkialdeko Indietako Konpainia Holandarra
sortusortu
– Asiako merkataritza monopolizatzekoAsiako merkataritza monopolizatzeko
– Ondorioz:Ondorioz:
• Amsterdamgo Burtsa eta Bankua Europako zentro ekonomikoAmsterdamgo Burtsa eta Bankua Europako zentro ekonomiko
nagusiak bilakatu zirennagusiak bilakatu ziren
• Britainia HandiakBritainia Handiak Ekialdeko Indietako berezkoEkialdeko Indietako berezko
MerkataritzaMerkataritza izateko konpainia sortu zuenizateko konpainia sortu zuen
– Indiak enklabe komertzialak irekiIndiak enklabe komertzialak ireki
– Probintzia Batuen helburu komertzialek ingelesen interesekinProbintzia Batuen helburu komertzialek ingelesen interesekin
talka egitean gatazka bat sortu zentalka egitean gatazka bat sortu zen Nabigazio AktaNabigazio Akta ingelesareningelesaren
ondoriozondorioz
28. NABIGAZIO AKTANABIGAZIO AKTA
• Britainia Handiak irabaziBritainia Handiak irabazi
• Probintzia Batuek Nabigazio AktaProbintzia Batuek Nabigazio Akta
(inportazio eta esportazio ingelesak(inportazio eta esportazio ingelesak
itsasontzi ingelesetan egitea) onartu beharitsasontzi ingelesetan egitea) onartu behar
egin zutenegin zuten
• XVII.mendearen amaieran LondresekoXVII.mendearen amaieran Londreseko
Bankua Amsterdamekoa baino aurreragoBankua Amsterdamekoa baino aurrerago
jarri zenjarri zen
29. – Europaren orekaEuroparen oreka
kontinentalarenkontinentalaren
alde agin zuenalde agin zuen
– Ipar AmerikanIpar Amerikan
kolonia berriak sortu zituenkolonia berriak sortu zituen
– Espainiak eta Portugalek Amerikarekin zutenEspainiak eta Portugalek Amerikarekin zuten
merkataritza desbideratzen zutenmerkataritza desbideratzen zuten
30. • FrantziakFrantziak
– Britainia Handiaren etsai nagusia bihurtu zenBritainia Handiaren etsai nagusia bihurtu zen
• Bi potentziek itsasoan zein kolonietanBi potentziek itsasoan zein kolonietan
gerrak izan zituztengerrak izan zituzten
• 1763an Parisko Bakearen ondoren Frantzia1763an Parisko Bakearen ondoren Frantzia
eta Britainia Handia mundukoeta Britainia Handia munduko
potentzianagusian bihurtu ziren itsasoan,potentzianagusian bihurtu ziren itsasoan,
merkataritza, eta kolonietanmerkataritza, eta kolonietan
31. BORBONDARRAK ESPAINIANBORBONDARRAK ESPAINIAN
• Dinastia aldaketa EspainianDinastia aldaketa Espainian
• Ilustrazio espainiarraIlustrazio espainiarra
• XVIII. mendeko Amerika espainiarraXVIII. mendeko Amerika espainiarra
32. DINASTIA ALDAKETA ESPAINIANDINASTIA ALDAKETA ESPAINIAN
• Karlos II.a ondorengorik gabe hil zenezKarlos II.a ondorengorik gabe hil zenez
Espainiako Ondorengotza gerra hasi zenEspainiako Ondorengotza gerra hasi zen
• Felipe Anjoukoa Borbondarrak eta KarlosFelipe Anjoukoa Borbondarrak eta Karlos
artxiduke Hasburgoarrak tronua eskuratu nahiartxiduke Hasburgoarrak tronua eskuratu nahi
zutenzuten
• Ondorengotza gerraren ondorioakOndorengotza gerraren ondorioak
• Luis XIV.a Borbondarrek Europan zuten nagusitasunaLuis XIV.a Borbondarrek Europan zuten nagusitasuna
handitzea nahi ez zuenez Britainia Handia, Austria, Probintziahanditzea nahi ez zuenez Britainia Handia, Austria, Probintzia
Batuak eta Portugalen aurka eraso zuenBatuak eta Portugalen aurka eraso zuen
• Espainian gerra zibila izan zenEspainian gerra zibila izan zen
33. • 1713.an Utrech-eko Bakea sinatzean1713.an Utrech-eko Bakea sinatzean
gerratea amaitu zengerratea amaitu zen
• Felipe Anjoukoa Espainiako errregeFelipe Anjoukoa Espainiako errrege
izendatu zutenizendatu zuten
• Britainia Handiak zenbait lurralde etaBritainia Handiak zenbait lurralde eta
eskubide eskuratu zitueneskubide eskuratu zituen
• Espainiak Italian zituen lurraldeak ( SiziliaEspainiak Italian zituen lurraldeak ( Sizilia
izan ezik) berreskuratu zituenizan ezik) berreskuratu zituen
34. ILUSTRAZIO ESPAINIARRAILUSTRAZIO ESPAINIARRA
• Dinastia Borbondarra ezarri ondorenDinastia Borbondarra ezarri ondoren
Frantziako Pentsamolde ilustratuaFrantziako Pentsamolde ilustratua
Espainian hedatu zenEspainian hedatu zen
• Ilustratu espainiarren berezko ezaugarriakIlustratu espainiarren berezko ezaugarriak
• Ideia erreformatzaile horiek izandako oztopoakIdeia erreformatzaile horiek izandako oztopoak
35. BEREZKO EZAUGARRIAKBEREZKO EZAUGARRIAK
• Gehienak noble txikiak eta burgesakGehienak noble txikiak eta burgesak
• Estatuaren administraziorako egiten zuten lanEstatuaren administraziorako egiten zuten lan
• Karlos III.aren erregealdian Gobernuan portu garrantzitsuakKarlos III.aren erregealdian Gobernuan portu garrantzitsuak
izan zituztenizan zituzten
• Kritika eta arrazoia bilakatzen ahalegindu zirenKritika eta arrazoia bilakatzen ahalegindu ziren
– Aita Feijook, adibidez Espainian pentsamenduAita Feijook, adibidez Espainian pentsamendu
ilustratua hedatu zuenilustratua hedatu zuen
• Espainiako gainbehera zen ideiarik nagusienaEspainiako gainbehera zen ideiarik nagusiena
• Atzerapen ekonomiko eta gizarte antolamendu zaharragaitikAtzerapen ekonomiko eta gizarte antolamendu zaharragaitik
• Irakaskuntza guztiz berritu nahi zutenIrakaskuntza guztiz berritu nahi zuten
– Zientzia garatu nahi zutenZientzia garatu nahi zuten
36. OZTOPOAKOZTOPOAK
• Herritarrak hasiera baten ez zirenHerritarrak hasiera baten ez ziren
aldaketak egiteko partaideakaldaketak egiteko partaideak
• Nobleek sistema ekonomiko eta sozialaNobleek sistema ekonomiko eta soziala
aldatzean haien pribilegioak galtzeazaldatzean haien pribilegioak galtzeaz
beldur zirenbeldur ziren
• Inkisizio Auzitegia ortodoxia katolikotikInkisizio Auzitegia ortodoxia katolikotik
kanpo zegoen guztiari ezetz esaten zionkanpo zegoen guztiari ezetz esaten zion
37. XVIII. mendeko AmerikaXVIII. mendeko Amerika
espainiarraespainiarra
• Inperio espainiarrarentzat oparotasun garaiaInperio espainiarrarentzat oparotasun garaia
izan zenizan zen
• Amerikan, kontzientzia kreola sortu zenAmerikan, kontzientzia kreola sortu zen
Nekazaritza sail handi baten jabe izateagatik,Nekazaritza sail handi baten jabe izateagatik,
kolonietako merkataritza kontrolatzen zuten.kolonietako merkataritza kontrolatzen zuten.
Espainia baztertuta geratu zen, AmerikakoEspainia baztertuta geratu zen, Amerikako
gobernuetako karguetarako espainiar penintsularrakgobernuetako karguetarako espainiar penintsularrak
izendatzen zituztelakoizendatzen zituztelako
• BorbondarrekBorbondarrek neurri erreformistakneurri erreformistak hartu zituztenhartu zituzten
Amerikako lurraldeak hobeto antolatzeko,Amerikako lurraldeak hobeto antolatzeko,
kontrolatzeko eta aberastasunak hobetokontrolatzeko eta aberastasunak hobeto
ustiatzekoustiatzeko
38. NEURRI ERREFORMISTANEURRI ERREFORMISTA
NAGUSIAKNAGUSIAK
• Nueva Granadako eta Rio de la PlatakoNueva Granadako eta Rio de la Platako
erregeordetzak sortuerregeordetzak sortu
• Intendentearen irudia asko hedatuIntendentearen irudia asko hedatu
• Presio fiskala areagotu eta armada koloniala antolatuPresio fiskala areagotu eta armada koloniala antolatu
• Amerikarekin zegoen merkataritza monopolioaAmerikarekin zegoen merkataritza monopolioa
Sevillatik Cadiz-era igaroSevillatik Cadiz-era igaro
• Konpainia pribilegiatuak sortuKonpainia pribilegiatuak sortu
• 1778.an Karlos II.ak Amerikako herrialde guztietarako1778.an Karlos II.ak Amerikako herrialde guztietarako
merkataritza askatasuna dekretatu zuenmerkataritza askatasuna dekretatu zuen
• Merkataritzan kreolen atsekabea zen nabarmenenaMerkataritzan kreolen atsekabea zen nabarmenena
• Europako produktuak Amerikara heltzen hasi zirenEuropako produktuak Amerikara heltzen hasi ziren
39. • Misiolarien lanak bultzada handia izanMisiolarien lanak bultzada handia izan
zutenzuten
• KulturaKultura
– Unibertsitate gehiago sortuUnibertsitate gehiago sortu
– Inprenta prentsa eta espedizio zientifikoakInprenta prentsa eta espedizio zientifikoak
hedatuhedatu