SlideShare a Scribd company logo
1 of 22
ΟΙ ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ
Ο όρος «Προκολομβιανοί πολιτισμοί» αποτελεί συμβατική ονομασία των
πολιτισμών που αναπτύχθηκαν στην αμερικανική ήπειρο πριν από την έλευση του
Χριστόφορου Κολόμβου και τον αποικισμό των Ευρωπαίων. Υπολογίζεται ότι την
περίοδο άφιξης του Κολόμβου στην Αμερική, ζούσαν στην ήπειρο περίπου 90
εκατομμύρια άνθρωποι: περίπου 10 εκατ. άνθρωποι στα βόρεια του σημερινού
Μεξικού (ΗΠΑ και Καναδάς), 30 εκατ. στο Μεξικό, 11 εκατ. στην Κεντρική Αμερική,
450.000 στα νησιά της Καραϊβικής, 30 εκατ. στην περιοχή των Άνδεων και 9 εκατ.
στην υπόλοιπη Νότια Αμερική. Οι αριθμοί αυτοί αργότερα μειώθηκαν δραματικά
λόγω των πολέμων, της εξαναγκαστικής εργασίας και των επιδημικών ασθενειών
που εισήχθησαν στην ήπειρο με την έλευση των Ευρωπαίων. Οι μεγαλύτεροι και
σημαντικότεροι προκολομβιανοί πολιτισμοί ήταν οι Αζτέκοι, οι Μάγια και οι Ίνκας.
ΟΙ ΑΖΤΕΚΟΙ
Ιθαγενής λαός του Μεξικού, που από τον 14ο έως τον 16ο αι. επέβαλε την κυριαρχία του
σε μεγάλο μέρος της Κεντρικής Αμερικής. Για την προέλευση και την αρχική ιστορία της
φυλής αυτής έχουν δημιουργηθεί πολυάριθμοι θρύλοι. Σύμφωνα με έναν από αυτούς,
οι Α. πίστευαν ότι προέρχονται από το Αζτλάν, περιοχή που άλλοι την ταυτίζουν με την
Καλιφόρνια, άλλοι με τη σημερινή πολιτεία των ΗΠΑ Νιου Μέξικο, άλλοι με τη Φλόριντα
και άλλοι με την Ασία. Η επικρατέστερη παράδοση θεωρεί ότι ξεκίνησαν από την αρχική
τους κοιτίδα, μαζί με άλλες φυλές που μιλούσαν τη γλώσσα ναχούα, λίγο μετά το
1000 μ.Χ.
Γύρω στο 1300 και ύστερα από αγώνες και στερήσεις,
έφτασαν στη σημερινή Κοιλάδα του Μεξικού. Ως τόπο
εγκατάστασης αξιοποίησαν το ύψωμα Τσαπουλτεπέκ και τις
μεγάλες λίμνες και τους βάλτους της περιοχής. Tο 1325 μ.Χ.
έχτισαν την πρωτεύουσά τους. Ο τότε αρχηγός τους, ο
οποίος ονομαζόταν Τενότς τους διέταξε να οικοδομήσουν
μια πόλη στην πιο μεγάλη λίμνη, να χτίσουν τα σπίτια πάνω
σε πασσάλους και να τα συνδέσουν με την ξηρά με
αναχώματα. Η πόλη ονομάστηκε Τενοτστιτλάν , από το
όνομα του αρχηγού.
Το 1376, υπό την ηγεσία του βασιλιά Ακαμιπίτστλι, αρχίζει η ιστορία της
αζτεκικής μοναρχίας, που αριθμεί έντεκα βασιλιάδες έως το έτος 1521,
οπότε και εξαφανίστηκε τελικά από τους Ισπανούς. Το 1434 οι κυβερνήτες
της πόλης των Αζτέκων Τενοτστιτλάν δημιούργησαν την αποκαλούμενη
Τριπλή Συμμαχία με τους κυβερνήτες της Τεξκόκο και της Τλακόπαν. Όλα
τα άλλα μικρά κράτη στη λεκάνη έγιναν φόρου υποτελή στη συμμαχία.
Περί το 1500 υπολογίζεται ότι η Τριπλή Συμμαχία ήλεγχε μια περιοχή
200.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και πιθανώς έναν πληθυσμό 10
εκατομμυρίων ανθρώπων. Η πλήρης κυριαρχία των Αζτέκων επί της
Συμμαχίας επετεύχθη περίπου το 1502. Από τότε παρατηρείται συνεχής
ανάπτυξη του πολιτισμού ο οποίος στο απόγειό του υπέστη
ολοκληρωτική καταστροφή από τους Ισπανούς κατακτητές. Ο ιστορικός
Σπέγκλερ γράφει χαρακτηριστικά: «Ο πολιτισμός αυτός είναι το μοναδικό
παράδειγμα ενός βίαιου θανάτου. Δε μαράθηκε, δεν καταπιέστηκε, ούτε
παρεμποδίστηκε, αλλά σ' όλο το μεγαλείο της ανάπτυξής του
δολοφονήθηκε, καταστράφηκε σαν ένα ωραίο λουλούδι που κάποιος
περαστικός σκύβει και το κόβει».
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ -
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Η κοινωνία των Αζτέκων διαστρωματώθηκε σε τρεις κύριες κατηγορίες:
τους ευγενείς (πίλλι), που ήταν συγγενείς του βασιλιά, τους πολίτες
(μασεουάλες), που ανήκαν εκ γενετής σε μια από τις είκοσι φατρίες
(Καλπούλι) και στους περιθωριοποιημένους ή κατακτημένους (μαγιέκες),
που εργάζονταν ως μισθωτοί. Η καλλιεργήσιμη γη μοιραζόταν
κληρονομικά στα μέλη της κάθε ομάδας, την οποία αντιπροσώπευε ο
Καλπολέκ στην κεντρική εξουσία. Ο καταμερισμός της εργασίας στην
κοινωνία των Α. ήταν επίσης κληρονομικός: σε ορισμένες οικογένειες των
φατριών είχαν ανατεθεί έργα υψηλότερα, όπως η κατανομή της γης, η
οργάνωση και η κατεύθυνση της φατρίας· τα μέλη άλλων οικογενειών,
αντίθετα, είχαν ως απασχόλησή τους τη χειρωνακτική εργασία. Επιπλέον,
οι δυνατότητες για μόρφωση καθορίζονταν επίσης με βάση την
καταγωγή.
Η διοίκηση των Α. ήταν άριστα οργανωμένη. Στην
κορυφή του κυβερνητικού τους συστήματος υπήρχε
ένα κρατικό συμβούλιο, το οποίο απαρτιζόταν από 12
μέλη της υψηλής αριστοκρατίας. Τον βασιλιά εξέλεγε
ένα σώμα από αντιπροσώπους των φατριών. Στην
αρχή τον εξέλεγαν από τα μέλη όλων των φατριών,
αργότερα όμως εξέλεγαν πάντα ένα μέλος της ίδιας
οικογένειας και έτσι δημιουργήθηκε μια πραγματική
δυναστεία. Δίπλα στον βασιλιά, που ήταν ο ανώτατος
αρχηγός σε καιρό πολέμου και έφερε τον τίτλο
Τλακατεκούτλι (ηγεμόνας των ανθρώπων), υπήρχε ο
Τσιχουακοάτλ, αρχηγός σε καιρό ειρήνης, με
αρμοδιότητες στα θέματα εσωτερικής πολιτικής και
στις δικαστικές υποθέσεις, που τον εξέλεγαν από
τους συγγενείς του βασιλιά. Τόσο ο Τλακατεκούτλι
όσο και ο Τσιχουακοάτλ ασκούσαν επίσης σημαντικά
ιερατικά λειτουργήματα· αλλά και όλοι οι ανώτεροι
λειτουργοί είχαν διπλά καθήκοντα, στρατιωτικά και
θρησκευτικά.
Στη θρησκεία των Α. οι πιο σεβαστοί θεοί ήταν
οι Ουιτσιλοποτστλί, Κουετζαλκοάτλ, Τλάλοκ,
Χίπε, Τότεκ. Eπικεφαλής της λατρείας ήταν ένα
οργανωμένο ιερατείο, με αιρετό αρχιερέα, το
οποίο χωριζόταν σε διάφορες ειδικότητες
(ιδιαίτεροι ιερείς κάθε θεού, ψάλτες, τελετάρχες,
ειδικοί για παράξενες ιεροτελεστίες, ιέρειες
ιεραρχικά κατώτερες) με προσωρινή θητεία. Οι
εκδηλώσεις της λατρείας ήταν συχνά
απάνθρωπες. Σημαντική θέση κατείχαν οι
ανθρωποθυσίες. Ο πιο συνηθισμένος τρόπος
ανθρωποθυσίας (που γινόταν ωστόσο και με
στραγγαλισμό, χτυπήματα βελών, θάψιμο ή
κάψιμο κλπ.) ήταν η απόσπαση της καρδιάς του
θύματος με μαχαίρι από πυρόλιθο. Υπολογίζεται
ότι ετησίως θυσιάζονταν περίπου 15.000
άνθρωποι, τη σάρκα των οποίων έτρωγαν οι
υψηλόβαθμοι πολεμιστές, οι ευγενείς και οι
ιερείς. Οι Ισπανοί κονκισταδόρες ξαφνιάστηκαν
όμως από μερικές ιεροτελεστίες που θύμιζαν τις
χριστιανικές, όπως για παράδειγμα ένα είδος
βαπτίσματος, η εξομολόγηση των αμαρτιών και
η χρήση του συμβόλου του σταυρού.
Η αζτεκική κοσμολογία παραδεχόταν 13 ουρανούς, όπου κατοικούσαν
ξεχωριστές θεότητες, και εννέα κάτω κόσμους. Όσο για τη μετά θάνατον
ζωή, οι Α. πίστευαν πως διαφορετική μοίρα περίμενε τις διάφορες
κατηγορίες: οι κοινοί νεκροί, έπειτα από μια περίοδο βασάνων,
εξαφανίζονταν εντελώς· τα παιδιά, αφού περνούσαν μια περίοδο στον
άλλο κόσμο, θα ξαναγεννιόνταν στη Γη· οι νεκροί από ορισμένες
αρρώστιες, από κεραυνό ή από πνιγμό είχαν προνομιούχα μεταθανάτια
ζωή· τέλος, τα θύματα των ανθρωποθυσιών πήγαιναν στον ουρανό του
ήλιου, όπου ζούσαν σε τέλεια μακαριότητα.
ΤΕΧΝΕΣ
Οι Α. δεν είχαν έναν όρο για να αποδώσουν την έννοια της τέχνης, αλλά ο
πολιτισμός τους δεν ήταν άμοιρος καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, μερικές
από τις οποίες έχουν μεγάλη σημασία. Στον τομέα της αρχιτεκτονικής οι
σημαντικότερες εκδηλώσεις ανήκουν στον χώρο της θρησκευτικής
αρχιτεκτονικής. Όλες οι πόλεις των Α. κοσμούνταν με μεγαλοπρεπείς
ναούς. Μάλιστα, στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες αναφέρεται ότι η πυραμίδα
στην κωμόπολη Τοσούλα στο κεντρικό Μεξικό, είναι η μεγαλύτερη του
κόσμου. Ξεπερνά σε όγκο κατά ένα τρίτο αυτή της Γκίζας. Παράλληλα
αποτελεί το μεγαλύτερο οικοδόμημα που κατασκεύασε ποτέ ο άνθρωπος.
Έχει πλάτος 450 μέτρα σε κάθε πλευρά και ύψος 66 μέτρα. Αποτελείται
από 4,45 εκατομμύρια κυβικά μέτρα πέτρας. Η πυραμίδα της Γκίζας έχει
πλάτος 231 μέτρα και ύψος 146. Ιδιαίτερα ανεπτυγμένες ήταν η γλυπτική
και η χειροτεχνία ενώ ειδικευμένοι γραφείς σχεδίαζαν και ζωγράφιζαν τα
περίτεχνα εικονογράμματα .
ΟΙ ΜΑΓΙΑ
Ο πολιτισμός των Μάγια αποτελεί σήμερα σημείο αναφοράς, αλλά και
πηγή μυστηρίου και έμπνευσης για τους μελετητές του αρχαίου κόσμου.
Η παρουσία του σηματοδότησε σημαντικές εξελίξεις στην πορεία της
ανθρωπότητας και αποτέλεσε ένα ορόσημο της παγκόσμιας
ιστορίας. Πρόκειται για ένα λαό Ινδιάνων της Κεντρικής Αμερικής.
Καταλαμβάνει μια συνεχή έκταση στο νότιο Μεξικό, στη Γουατεμάλα και
στο βόρειο Μπελίζε και μιλά διάφορες γλώσσες της γλωσσικής
οικογένειας των Μάγια. Οι αρχαιολόγοι και οι ερευνητές των Μάγια
διαίρεσαν τις περιοχές που ζούσαν οι λαοί των Μάγια σε 3 ζώνες- βόρεια,
κεντρική, νότια. Η γεωγραφική, αυτή, διαίρεση συμπίπτει και με την
γλωσσική διαίρεση.
Οι ρίζες του πολιτισμού των Μάγια φτάνουν πολύ
πίσω στην προϊστορία, πέρα από τα 2000 π.Χ. όπου
αντιστοιχεί η Αρχαϊκή περίοδος. Μετά αρχίζει η
Προκλασική περίοδος που χρονολογείται από το 2000
π.Χ. μέχρι το 250 μ.Χ. Ακολουθεί η Κλασική περίοδος
μέχρι το 1000 μ.Χ. Τέλος από το 1000-1540
χρονολογείται η Μετακλασική περίοδος. Τα κέντρα
των μεγάλων πόλεών τους περιλάμβαναν μια
ορθογώνια πλατεία που περιβαλλόταν από τις τρεις ή
τέσσερις πλευρές της από τεχνητούς λόφους ή
εξέδρες. Πολλές φορές αυτές οι πλατείες ήταν
χτισμένες σε τεχνητά επίπεδα αναχώματα. Στην
επίπεδη επιφάνεια των ψηλών πυραμίδων χτίζονταν
ναοί. Στις πλατείες υπήρχαν και χαμηλές πυραμίδες
που χρησίμευαν για βάσεις ανακτόρων με πολλά
δωμάτια που ανήκαν, κυρίως, σε αριστοκράτες. Τα
μικρά κέντρα αποτελούνταν από μια πλατεία, τα
μεγάλα, όμως, είχαν αρκετές που κάλυπταν τεράστιες
εκτάσεις. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των πόλεων ήταν
το γήπεδο όπου παίζονταν το πολύ διαδεδομένο
παιχνίδι της μπάλας.
Η κοινωνία των Μάγια βασιζόταν σε σχέσεις συγγένειας και
διαστρωματωνόταν με βάση τις σχέσεις αυτές. Οι ανώτατοι
κυβερνήτες και οι βασιλείς θεωρούνταν απευθείας απόγονοι
κάποιου θεοποιημένου προγόνου. Για κάθε νεογέννητο γίνονταν
προγνώσεις, ενώ αστρονομικά συμβάντα συνόδευαν πάντα την
εμφάνιση θεών που γίνονταν γενάρχες. Ο ύπατος δεσπότης είχε
πάντα στο πλάι του έναν αδελφό η κοντινό συγγενή για τις
εξωτερικές υποθέσεις. Υπολόγιζαν με βάση τη διαδοχή των
αρρένων, αν και στις υψηλότερες κοινωνικές βαθμίδες υπήρχαν
εξαιρέσεις. Από την κλασική εικονογραφία υπονοείται ότι η θέση
της γυναίκας στη ζωή της αυλής ήταν σημαντική. Παραδοσιακά δε,
και αυτό ισχύει μέχρι και σήμερα, το ζευγάρι μετά το γάμο, ζούσε
το πρώτο διάστημα, στο πατρικό της νύφης. Στη θρησκεία, ο
κυριότερος θεός των Μάγια ήταν ο Ζάμνα, ο μεγάλος πατέρας και
δάσκαλος της σοφίας. Αυτός φαίνεται να αποτελούσε το
πρωτότυπο για τον μετέπειτα Κοετζαλκοάτ-Κουκουλκάν τον οποίο
επικαλούνταν οι πιστοί για το άναμμα της νέας φωτιάς. Ο Ζάμνα
σχετιζόταν με τις Πλειάδες και παραλληλίζεται με τον Όσιρη που
σχετιζόταν, αντίστοιχα, με τον αστερισμό του Ωρίωνα.
Ένα από τα σημαντικότερα θέματα που σχετίζονται με τη θρησκεία των Μάγια ήταν οι
περίφημες θυσίες τους. Πέρα από την σημασία της θυσίας ως σπονδής αίματος στους
θεούς, σε συνδυασμό με την λήψη ψυχότροπων παρασκευασμάτων ο πόνος οδηγούσε
τους Ινδιάνους -τους ευγενείς κυρίως και τους ιερείς που ήταν επιφορτισμένοι με τα
θρησκευτικά καθήκοντα- σε εκστατική επικοινωνία με το υπερφυσικό. Το αίμα
συμβόλιζε το γονιμοποιό σπέρμα των θεών που γέννησε τον Κόσμο.
Όταν το θύμα στη θυσία ήταν άνθρωπος, αυτός «αποκτούσε» τη μορφή των θεοτήτων
και η θυσία αναπαρήγαγε ένα μυθικό αρχέγονο συμβάν σχετικό με την αναδημιουργία
και την συντήρηση του σύμπαντος. Ο θυσιαζόμενος ήταν ο ίδιος ο θεός που στην
αρχαιότητα είχε παραχωρήσει το σώμα του, βορά στο μαχαίρι η στη φωτιά,
αποκτώντας με τον τρόπο αυτόν το χάρισμα του μεσολαβητή ανάμεσα στους
αντιτιθέμενους κόσμους της ζωής και του θανάτου. Ο θάνατος-μεταμόρφωση του ήταν
έργο δημιουργίας. Όλοι όσοι επρόκειτο να θυσιαστούν, ήταν θεοί στα μάτια τους.
Η συγκεκριμένη τελετουργία επομένως ήταν επανάληψη του θείου δράματος. Η
ανθρωποθυσία, όπως και η σπονδή κάθε άσπιλου όντος επέστρεφε στους θεούς μέρος
του εαυτού τους, τους εμπλούτιζε και τους ολοκλήρωνε, κλείνοντας τον κύκλο της
δημιουργίας τους.
Οι Μάγια ανέπτυξαν έναν πολύ προηγμένο πολιτισμό. Ο ημερολογιακός
τους κύκλος ήταν ένας τύπος θρησκευτικού ημερολογίου που
εξυπηρετούσε θρησκευτικούς και θεολογικούς σκοπούς. Η ιερογλυφική
γραφή αναπτύχθηκε, παρέχοντας πληροφορίες όχι μόνο για
ημερολογιακά ζητήματα αλλά και για τους χρονικούς κύκλους, το ρόλο
της σελήνης, του ήλιου και των πλανητών. Εκτός από τις άριστες
αστρονομικές, το μαθηματικό σύστημα ήταν απαράμιλλο για τα
δεδομένα της εποχής. Οι Μάγια ανέπτυξαν σύστημα αρίθμησης καθώς
και την έννοια του μηδενός, που δεν υπήρχαν στην αρχαία Ελλάδα ή τη
Ρώμη.
ΟΙ ΙΝΚΑΣ
Η αυτοκρατορία των Ίνκας αποτελούσε το μεγαλύτερο
κράτος της προκολομβιανής Αμερικής, περιλαμβάνοντας
τα δυτικά 2/3 της σημερινής έκτασης του Περού, τη
δυτική Βολιβία, το μεγαλύτερο μέρος του Εκουαδόρ, τη
βόρεια Χιλή και τη βορειοδυτική Αργεντινή. Είχε
έκταση1.000.000 τετρ. χλμ. και πληθυσμό της τάξης των
6.000.000 – 20.000.000 περίπου το 1520, σύμφωνα με
διάφορες εκτιμήσεις. Επίσημη γλώσσα του κράτους
ήταν η κέτσουα. Σύμφωνα με τη μυθολογία των Ίνκας, ο
βασιλιάς των Ίνκας Μάνκο Κάπακ ίδρυσε την
αυτοκρατορία και είχε τον τίτλο του Αγιάρ.
Παραδοσιακά ο διάδοχος του θρόνου ήταν και αρχηγός
του στρατού. Ο διάδοχος Τούπακ Ίνκα Γιουπάνκι,
που ήταν ο γιος του Πατσακούτι Ίνκα, άρχισε τις
κατακτήσεις στο Βορρά το 1463 και τις συνέχισε ως
αυτοκράτορας μετά από το θάνατο του Πατσακούτι
το 1471. Η σημαντικότερη κατάκτησή του ήταν το
βασίλειο Chimor, ο μόνος σοβαρός ανταγωνιστής του
Ίνκα στην ακτή του Περού. Η αυτοκρατορία των Ίνκας
καταλύθηκε το 1532 από τον Ισπανό Φρανσίσκο Πιζάρο.
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΤΩΝ ΙΝΚΑΣ
Εδώ και δεκαετίες οι επιστήμονες προσπαθούν να
δώσουν λύση στο ακόλουθο παράδοξο: ενώ ο
πολιτισμός των Ίνκας ήταν ένας από τους πλέον
ανεπτυγμένους της αρχαιότητας με σπουδαία
τεχνολογικά επιτεύγματα, δεν έχει βρεθεί σε
αυτόν κανένα στοιχείο για χρήση γραφής.Για πολλά
χρόνια οι ανθρωπολόγοι δυσκολεύονταν να δεχτούν
ότι ο πολιτισμός, που δημιούργησε το Μάτσου
Πίτσου, με ένα εξελιγμένο δίκτυο δρόμων και
σύστημα υδροδότησης που θα ζήλευαν ακόμη και
σύγχρονοι πολιτισμοί, δεν είχε σύστημα γραφής-
έστω και στοιχειώδους. Η αλήθεια μάλλον βρίσκεται
ακριβώς στην άλλη πλευρά αφού, όπως όλα
δείχνουν, οι Ίνκας δεν είχαν μεν γραπτό τρόπο
επικοινωνίας, χρησιμοποιούσαν όμως μια μέθοδο
ανάλυσης δεδομένων που έχει πολλά κοινά στοιχεία
με το σύστημα δυαδικού κώδικα που
χρησιμοποιούν σήμερα οι υπολογιστές, 500 χρόνια
πριν ανακαλυφθούν καν οι υπολογιστές.
Οι Ίνκας ήταν ένας πολιτισμός με ιδιαίτερη κουλτούρα και ανεπτυγμένη
αρχιτεκτονική και αστρονομία. Για να υπάρξει σωστή διακυβέρνηση ενός
τόσο μεγάλου πληθυσμού είναι σαφές ότι έπρεπε να υπάρχει ένα
σύστημα "γραφειοκρατικού" ελέγχου όχι με την σημερινή έννοια του
όρου αλλά με την μορφή της καταγραφής των εξουσιών. Καθημερινά οι
Ίνκας μετέφεραν και παραλάμβαναν μηνύματα σε μια περιοχή που
κάλυπτε σχεδόν όλες τις Άνδεις. Αυτό γινότανε μέσω ενός εκτεταμένου
οδικού δικτύου και με την βοήθεια δρομέων. Το εργαλείο που
χρησιμοποιούσαν για την μεταφορά των πληροφοριών πέρα από τον
προφορικό λόγο ήταν τα Quipu. Τα Quipu ήταν ένα είδος διακοσμητικού
υφαντού φτιαγμένο από χρωματιστά νήματα και επινοήθηκε αρχικά από
τους Ινδιάνους. Το μεγαλύτερο μέρος των quipu καταστράφηκε από
Ισπανούς κατακτητές ενώ όσα σώθηκαν βρέθηκαν κλεισμένα σε
αεροστεγείς σπηλιές μαζί με μούμιες των Ίνκας.
Σήμερα υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 600 quipu τα οποία
βρίσκονται σε διάφορα μουσεία και συλλογές ανά τον κόσμο. Χάρη σε
αυτά οι επιστήμονες κατάφεραν να ανακαλύψουν και να μελετήσουν ένα
από τα πλέον εντυπωσιακά στοιχεία του πολιτισμού των Ίνκας: το
σύστημα μεταφοράς δεδομένων.
Τα Quipu αποτελούνταν από έναν οριζόντιο σπάγκο μήκους περίπου ενός
μέτρου, πάνω στον οποίο ήταν δεμένοι κατακόρυφα πολλοί άλλοι
σπάγκοι διαφόρων χρωμάτων. Αρχικά τα quipu χρησιμοποιούνταν ως
αριθμητική μέθοδος με την οποία κατέγραφαν τα διάφορα προϊόντα που
μετακινούσαν από περιοχή σε περιοχή.
Ανάλογα με το χρώμα ο κάθε σπάγκος μετρούσε ένα άλλο είδος. Οι
λευκοί σπάγκοι αντιστοιχούσαν στο μαλλί, οι κίτρινοι στο χρυσό, οι
καφετί στους καρπούς. Στην συνέχεια οι Ίνκας άρχισαν να χρησιμοποιούν
την μέθοδο αυτή για να καταγράφουν τους φόρους, τις μετακινήσεις
πληθυσμών, ακόμη και τον αριθμό των στρατιωτών που υπήρχε σε κάθε
περιοχή στον οποίο αντιστοιχούσαν τα κόκκινα νήματα.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Η απουσία γραπτών πηγών αποτελεί τροχοπέδη στην μελέτη πολλών
πτυχών του πολιτισμού των Ίνκας. Ωστόσο, ο προηγμένος αυτός
πολιτισμός είναι ονομαστός για τα υλικά του επιτεύγματα. Η
αρχιτεκτονική τους αποδεικνύει τις εξαιρετικές τους ικανότητες στο
σχεδιασμό και την κατασκευή. Ορθά προσαρμοσμένα πολυγωνικά
τετράγωνα και τραπεζοειδείς πόρτες και παράθυρα επέτρεψαν στα κτίρια
αυτά να επιβιώσουν από πολλούς καταστροφικούς σεισμούς.
Χαρακτηριστικά δείγματα αρχιτεκτονικής απαντώνται στο Μάτσου
Πίτσου.
Η υφαντουργία και η μεταλλουργία ήταν επίσης πολύ εξελιγμένες. Ο
χρυσός και το ασήμι, που ήταν γνωστά ως «ο ιδρώτας του Ήλιου» και «τα
δάκρυα της Σελήνης», θεωρούνταν ιερά, Δεν χρησιμοποιούνταν ως
νόμισμα αλλά για τη διακόσμηση των σπουδαίων και των ξεχωριστών
κοσμημάτων.
Σύνταξη: Βαγγέλης Γιαγιάκος Β1
Πηγές:
• Εγκυκλοπαίδεια Δομή
• Εγκυκλοπαίδεια Grand Larousse
• greek_greek.enacademic.com
• www.livepedia.gr
• www.wikipedia.org
• mathcultures.weebly.com
• www.e-zine.gr

More Related Content

What's hot

3. 0 μινωικός πολιτισμός
3. 0 μινωικός πολιτισμός3. 0 μινωικός πολιτισμός
3. 0 μινωικός πολιτισμόςKvarnalis75
 
Η αποικιακή εξάπλωση των Ελλήνων - Ο β ελληνικός αποικισμός
Η αποικιακή εξάπλωση των Ελλήνων - Ο β ελληνικός αποικισμός Η αποικιακή εξάπλωση των Ελλήνων - Ο β ελληνικός αποικισμός
Η αποικιακή εξάπλωση των Ελλήνων - Ο β ελληνικός αποικισμός vserdaki
 
H συμμαχία της Δήλου
H συμμαχία της ΔήλουH συμμαχία της Δήλου
H συμμαχία της Δήλουirinikel
 
Mυκηναϊκός κόσμος
Mυκηναϊκός κόσμοςMυκηναϊκός κόσμος
Mυκηναϊκός κόσμοςirinikel
 
Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη
 Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη  Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη
Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη Εirini Panagiotakopoulou
 
Η Πολιτισμική Αναγέννηση
Η Πολιτισμική ΑναγέννησηΗ Πολιτισμική Αναγέννηση
Η Πολιτισμική ΑναγέννησηThan Kioufe
 
Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ppt
Ο  ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ  ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ pptΟ  ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ  ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ppt
Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ppteythymia
 
η πολιτισμικη αναγεννηση ερωτησεις απαντησεις
η πολιτισμικη αναγεννηση ερωτησεις απαντησειςη πολιτισμικη αναγεννηση ερωτησεις απαντησεις
η πολιτισμικη αναγεννηση ερωτησεις απαντησειςdemistefi69
 
Αλ. Παπαδιαμάντης: Τ’ Αγνάντεμα , Σημειώσεις μαθήματος- Φύλλο εργασίας
Αλ. Παπαδιαμάντης: Τ’ Αγνάντεμα , Σημειώσεις μαθήματος- Φύλλο εργασίαςΑλ. Παπαδιαμάντης: Τ’ Αγνάντεμα , Σημειώσεις μαθήματος- Φύλλο εργασίας
Αλ. Παπαδιαμάντης: Τ’ Αγνάντεμα , Σημειώσεις μαθήματος- Φύλλο εργασίαςvserdaki
 
Κυκλαδικός πολιτισμός
Κυκλαδικός πολιτισμόςΚυκλαδικός πολιτισμός
Κυκλαδικός πολιτισμόςirinikel
 
ινδιανοι
ινδιανοιινδιανοι
ινδιανοιaggpet
 
Μινωϊκός πολιτισμός
Μινωϊκός πολιτισμόςΜινωϊκός πολιτισμός
Μινωϊκός πολιτισμόςirinikel
 
διαγώνισμα προσομοιωσηw λογοτεχνια α ταξη- Το μαύρο κύμα
διαγώνισμα προσομοιωσηw λογοτεχνια α ταξη- Το μαύρο κύμαδιαγώνισμα προσομοιωσηw λογοτεχνια α ταξη- Το μαύρο κύμα
διαγώνισμα προσομοιωσηw λογοτεχνια α ταξη- Το μαύρο κύμαRia Papamanoli
 
Οι Ανακαλύψεις
Οι ΑνακαλύψειςΟι Ανακαλύψεις
Οι Ανακαλύψειςirinikel
 
Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΟ ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥKatzelakis Dimitrios
 
θρησκεια και τεχνη των μυκηναιων
θρησκεια και τεχνη των μυκηναιωνθρησκεια και τεχνη των μυκηναιων
θρησκεια και τεχνη των μυκηναιωνAndroniki Masaouti
 

What's hot (20)

3. 0 μινωικός πολιτισμός
3. 0 μινωικός πολιτισμός3. 0 μινωικός πολιτισμός
3. 0 μινωικός πολιτισμός
 
Η μόρφωση στην Αρχαία Αθήνα
Η μόρφωση στην Αρχαία Αθήνα Η μόρφωση στην Αρχαία Αθήνα
Η μόρφωση στην Αρχαία Αθήνα
 
Η αποικιακή εξάπλωση των Ελλήνων - Ο β ελληνικός αποικισμός
Η αποικιακή εξάπλωση των Ελλήνων - Ο β ελληνικός αποικισμός Η αποικιακή εξάπλωση των Ελλήνων - Ο β ελληνικός αποικισμός
Η αποικιακή εξάπλωση των Ελλήνων - Ο β ελληνικός αποικισμός
 
H συμμαχία της Δήλου
H συμμαχία της ΔήλουH συμμαχία της Δήλου
H συμμαχία της Δήλου
 
Mυκηναϊκός κόσμος
Mυκηναϊκός κόσμοςMυκηναϊκός κόσμος
Mυκηναϊκός κόσμος
 
Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη
 Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη  Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη
Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη
 
Η Πολιτισμική Αναγέννηση
Η Πολιτισμική ΑναγέννησηΗ Πολιτισμική Αναγέννηση
Η Πολιτισμική Αναγέννηση
 
Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ppt
Ο  ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ  ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ pptΟ  ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ  ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ppt
Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ppt
 
Ο Διγενης Ακρίτας
Ο Διγενης ΑκρίταςΟ Διγενης Ακρίτας
Ο Διγενης Ακρίτας
 
Φάρος
ΦάροςΦάρος
Φάρος
 
η πολιτισμικη αναγεννηση ερωτησεις απαντησεις
η πολιτισμικη αναγεννηση ερωτησεις απαντησειςη πολιτισμικη αναγεννηση ερωτησεις απαντησεις
η πολιτισμικη αναγεννηση ερωτησεις απαντησεις
 
Αλ. Παπαδιαμάντης: Τ’ Αγνάντεμα , Σημειώσεις μαθήματος- Φύλλο εργασίας
Αλ. Παπαδιαμάντης: Τ’ Αγνάντεμα , Σημειώσεις μαθήματος- Φύλλο εργασίαςΑλ. Παπαδιαμάντης: Τ’ Αγνάντεμα , Σημειώσεις μαθήματος- Φύλλο εργασίας
Αλ. Παπαδιαμάντης: Τ’ Αγνάντεμα , Σημειώσεις μαθήματος- Φύλλο εργασίας
 
Κυκλαδικός πολιτισμός
Κυκλαδικός πολιτισμόςΚυκλαδικός πολιτισμός
Κυκλαδικός πολιτισμός
 
ινδιανοι
ινδιανοιινδιανοι
ινδιανοι
 
Γ. Iωάννου νασαι καλά δάσκαλε
Γ. Iωάννου νασαι καλά δάσκαλεΓ. Iωάννου νασαι καλά δάσκαλε
Γ. Iωάννου νασαι καλά δάσκαλε
 
Μινωϊκός πολιτισμός
Μινωϊκός πολιτισμόςΜινωϊκός πολιτισμός
Μινωϊκός πολιτισμός
 
διαγώνισμα προσομοιωσηw λογοτεχνια α ταξη- Το μαύρο κύμα
διαγώνισμα προσομοιωσηw λογοτεχνια α ταξη- Το μαύρο κύμαδιαγώνισμα προσομοιωσηw λογοτεχνια α ταξη- Το μαύρο κύμα
διαγώνισμα προσομοιωσηw λογοτεχνια α ταξη- Το μαύρο κύμα
 
Οι Ανακαλύψεις
Οι ΑνακαλύψειςΟι Ανακαλύψεις
Οι Ανακαλύψεις
 
Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΟ ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
 
θρησκεια και τεχνη των μυκηναιων
θρησκεια και τεχνη των μυκηναιωνθρησκεια και τεχνη των μυκηναιων
θρησκεια και τεχνη των μυκηναιων
 

Similar to Οι προκολομβιανοί πολιτισμοί, Ευάγγελος Γιαγιάκος

Οι προκολομβιανοί πολιτισμοί και η μοίρα τους,Ντούλας-Σφουντούρης
Οι προκολομβιανοί πολιτισμοί και η μοίρα τους,Ντούλας-ΣφουντούρηςΟι προκολομβιανοί πολιτισμοί και η μοίρα τους,Ντούλας-Σφουντούρης
Οι προκολομβιανοί πολιτισμοί και η μοίρα τους,Ντούλας-ΣφουντούρηςIliana Kouvatsou
 
Προκολομβιανοί πολιτισμοί,Φρέσκου-Παναγιωτακοπούλου-Μπελεσάκου
Προκολομβιανοί πολιτισμοί,Φρέσκου-Παναγιωτακοπούλου-ΜπελεσάκουΠροκολομβιανοί πολιτισμοί,Φρέσκου-Παναγιωτακοπούλου-Μπελεσάκου
Προκολομβιανοί πολιτισμοί,Φρέσκου-Παναγιωτακοπούλου-ΜπελεσάκουIliana Kouvatsou
 
Προκολομβιανοί πολιτισμοί, Λ. Κλάψας
Προκολομβιανοί πολιτισμοί, Λ. ΚλάψαςΠροκολομβιανοί πολιτισμοί, Λ. Κλάψας
Προκολομβιανοί πολιτισμοί, Λ. ΚλάψαςIliana Kouvatsou
 
Βυζάντιο : Οικονομία - Κοινωνία - Ψυχαγωγία
Βυζάντιο  : Οικονομία - Κοινωνία - ΨυχαγωγίαΒυζάντιο  : Οικονομία - Κοινωνία - Ψυχαγωγία
Βυζάντιο : Οικονομία - Κοινωνία - ΨυχαγωγίαΠηνελόπη Ρασιδάκη
 
Προκολομβιανοί πολιτισμοί,Ζαρκαλίου-Ζαρμπούτη
Προκολομβιανοί πολιτισμοί,Ζαρκαλίου-ΖαρμπούτηΠροκολομβιανοί πολιτισμοί,Ζαρκαλίου-Ζαρμπούτη
Προκολομβιανοί πολιτισμοί,Ζαρκαλίου-ΖαρμπούτηIliana Kouvatsou
 
ιστορια α λυκειου
ιστορια α λυκειουιστορια α λυκειου
ιστορια α λυκειουdepav
 
ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ,ΘΩΜΑΪΔΗ-ΓΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ.pptx
ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ,ΘΩΜΑΪΔΗ-ΓΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ.pptxΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ,ΘΩΜΑΪΔΗ-ΓΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ.pptx
ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ,ΘΩΜΑΪΔΗ-ΓΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ.pptxIliana Kouvatsou
 
ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ, ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΑΡΑ
ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ, ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΑΡΑΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ, ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΑΡΑ
ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ, ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΑΡΑIliana Kouvatsou
 
Ιθαγενείς της Β.Αμερικής,τότε και σήμερα,Κούνας
Ιθαγενείς της Β.Αμερικής,τότε και σήμερα,ΚούναςΙθαγενείς της Β.Αμερικής,τότε και σήμερα,Κούνας
Ιθαγενείς της Β.Αμερικής,τότε και σήμερα,ΚούναςIliana Kouvatsou
 
Ιθαγενείς της Βόρειας Αμερικής,Τάμπας-Σαμαράς
Ιθαγενείς της Βόρειας Αμερικής,Τάμπας-ΣαμαράςΙθαγενείς της Βόρειας Αμερικής,Τάμπας-Σαμαράς
Ιθαγενείς της Βόρειας Αμερικής,Τάμπας-ΣαμαράςIliana Kouvatsou
 
οι σουμεριοι Ντοντσάκης Κων/νος
οι σουμεριοι Ντοντσάκης Κων/νοςοι σουμεριοι Ντοντσάκης Κων/νος
οι σουμεριοι Ντοντσάκης Κων/νοςΕλενη Ζαχου
 
Ανατολικοί λαοί και αρχαίοι Έλληνες
Ανατολικοί λαοί και αρχαίοι Έλληνες Ανατολικοί λαοί και αρχαίοι Έλληνες
Ανατολικοί λαοί και αρχαίοι Έλληνες stelmanta
 
β κεφαλαιο εποχη του χαλκου
β κεφαλαιο   εποχη του χαλκουβ κεφαλαιο   εποχη του χαλκου
β κεφαλαιο εποχη του χαλκουMaria Marselou
 
Εποχή του Χαλκού - Υστεροελλαδική Περίοδος (γ.κοινωνία)
Εποχή του Χαλκού - Υστεροελλαδική Περίοδος (γ.κοινωνία)Εποχή του Χαλκού - Υστεροελλαδική Περίοδος (γ.κοινωνία)
Εποχή του Χαλκού - Υστεροελλαδική Περίοδος (γ.κοινωνία)Peter Tzagarakis
 
Η ιστορία των Σταυροφοριών - Α' Σταυροφορία
Η ιστορία των Σταυροφοριών - Α' ΣταυροφορίαΗ ιστορία των Σταυροφοριών - Α' Σταυροφορία
Η ιστορία των Σταυροφοριών - Α' ΣταυροφορίαPeter Tzagarakis
 
ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Georgia Sofi
 

Similar to Οι προκολομβιανοί πολιτισμοί, Ευάγγελος Γιαγιάκος (20)

Οι προκολομβιανοί πολιτισμοί και η μοίρα τους,Ντούλας-Σφουντούρης
Οι προκολομβιανοί πολιτισμοί και η μοίρα τους,Ντούλας-ΣφουντούρηςΟι προκολομβιανοί πολιτισμοί και η μοίρα τους,Ντούλας-Σφουντούρης
Οι προκολομβιανοί πολιτισμοί και η μοίρα τους,Ντούλας-Σφουντούρης
 
Προκολομβιανοί πολιτισμοί,Φρέσκου-Παναγιωτακοπούλου-Μπελεσάκου
Προκολομβιανοί πολιτισμοί,Φρέσκου-Παναγιωτακοπούλου-ΜπελεσάκουΠροκολομβιανοί πολιτισμοί,Φρέσκου-Παναγιωτακοπούλου-Μπελεσάκου
Προκολομβιανοί πολιτισμοί,Φρέσκου-Παναγιωτακοπούλου-Μπελεσάκου
 
Προκολομβιανοί πολιτισμοί, Λ. Κλάψας
Προκολομβιανοί πολιτισμοί, Λ. ΚλάψαςΠροκολομβιανοί πολιτισμοί, Λ. Κλάψας
Προκολομβιανοί πολιτισμοί, Λ. Κλάψας
 
Βυζάντιο : Οικονομία - Κοινωνία - Ψυχαγωγία
Βυζάντιο  : Οικονομία - Κοινωνία - ΨυχαγωγίαΒυζάντιο  : Οικονομία - Κοινωνία - Ψυχαγωγία
Βυζάντιο : Οικονομία - Κοινωνία - Ψυχαγωγία
 
Προκολομβιανοί πολιτισμοί,Ζαρκαλίου-Ζαρμπούτη
Προκολομβιανοί πολιτισμοί,Ζαρκαλίου-ΖαρμπούτηΠροκολομβιανοί πολιτισμοί,Ζαρκαλίου-Ζαρμπούτη
Προκολομβιανοί πολιτισμοί,Ζαρκαλίου-Ζαρμπούτη
 
ιστορια α λυκειου
ιστορια α λυκειουιστορια α λυκειου
ιστορια α λυκειου
 
ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ,ΘΩΜΑΪΔΗ-ΓΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ.pptx
ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ,ΘΩΜΑΪΔΗ-ΓΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ.pptxΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ,ΘΩΜΑΪΔΗ-ΓΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ.pptx
ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ,ΘΩΜΑΪΔΗ-ΓΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ.pptx
 
ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ, ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΑΡΑ
ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ, ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΑΡΑΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ, ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΑΡΑ
ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ, ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΑΡΑ
 
Mάγιας 1
Mάγιας 1Mάγιας 1
Mάγιας 1
 
Ιθαγενείς της Β.Αμερικής,τότε και σήμερα,Κούνας
Ιθαγενείς της Β.Αμερικής,τότε και σήμερα,ΚούναςΙθαγενείς της Β.Αμερικής,τότε και σήμερα,Κούνας
Ιθαγενείς της Β.Αμερικής,τότε και σήμερα,Κούνας
 
μάγια
μάγιαμάγια
μάγια
 
Ιθαγενείς της Βόρειας Αμερικής,Τάμπας-Σαμαράς
Ιθαγενείς της Βόρειας Αμερικής,Τάμπας-ΣαμαράςΙθαγενείς της Βόρειας Αμερικής,Τάμπας-Σαμαράς
Ιθαγενείς της Βόρειας Αμερικής,Τάμπας-Σαμαράς
 
ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024
ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ  : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ  : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024
ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024
 
ινδιάνοι ελένη
ινδιάνοι ελένηινδιάνοι ελένη
ινδιάνοι ελένη
 
οι σουμεριοι Ντοντσάκης Κων/νος
οι σουμεριοι Ντοντσάκης Κων/νοςοι σουμεριοι Ντοντσάκης Κων/νος
οι σουμεριοι Ντοντσάκης Κων/νος
 
Ανατολικοί λαοί και αρχαίοι Έλληνες
Ανατολικοί λαοί και αρχαίοι Έλληνες Ανατολικοί λαοί και αρχαίοι Έλληνες
Ανατολικοί λαοί και αρχαίοι Έλληνες
 
β κεφαλαιο εποχη του χαλκου
β κεφαλαιο   εποχη του χαλκουβ κεφαλαιο   εποχη του χαλκου
β κεφαλαιο εποχη του χαλκου
 
Εποχή του Χαλκού - Υστεροελλαδική Περίοδος (γ.κοινωνία)
Εποχή του Χαλκού - Υστεροελλαδική Περίοδος (γ.κοινωνία)Εποχή του Χαλκού - Υστεροελλαδική Περίοδος (γ.κοινωνία)
Εποχή του Χαλκού - Υστεροελλαδική Περίοδος (γ.κοινωνία)
 
Η ιστορία των Σταυροφοριών - Α' Σταυροφορία
Η ιστορία των Σταυροφοριών - Α' ΣταυροφορίαΗ ιστορία των Σταυροφοριών - Α' Σταυροφορία
Η ιστορία των Σταυροφοριών - Α' Σταυροφορία
 
ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
 

More from Iliana Kouvatsou

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΚΑΙ ΜΟΔΑ, ΕΛΕΑΝΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ.pptx
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΚΑΙ ΜΟΔΑ, ΕΛΕΑΝΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ.pptxΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΚΑΙ ΜΟΔΑ, ΕΛΕΑΝΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ.pptx
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΚΑΙ ΜΟΔΑ, ΕΛΕΑΝΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ.pptxIliana Kouvatsou
 
Φλωρεντία, ΔΑΝΑΗ ΠΥΡΠΥΡΗ- ΜΑΡΙΑΝΕΛΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟΥ
Φλωρεντία, ΔΑΝΑΗ ΠΥΡΠΥΡΗ- ΜΑΡΙΑΝΕΛΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟΥΦλωρεντία, ΔΑΝΑΗ ΠΥΡΠΥΡΗ- ΜΑΡΙΑΝΕΛΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟΥ
Φλωρεντία, ΔΑΝΑΗ ΠΥΡΠΥΡΗ- ΜΑΡΙΑΝΕΛΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟΥIliana Kouvatsou
 
ΥΓΡΟΝ ΠΥΡ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΟΛΕΝΤΑΣ-ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ
ΥΓΡΟΝ ΠΥΡ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΟΛΕΝΤΑΣ-ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣΥΓΡΟΝ ΠΥΡ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΟΛΕΝΤΑΣ-ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ
ΥΓΡΟΝ ΠΥΡ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΟΛΕΝΤΑΣ-ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣIliana Kouvatsou
 
ΤΟ ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΣΧΙΣΜΑ (1054), ΜΑΙΡΗΤΖΩΡΤΣΟΥ
ΤΟ ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΣΧΙΣΜΑ (1054), ΜΑΙΡΗΤΖΩΡΤΣΟΥΤΟ ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΣΧΙΣΜΑ (1054), ΜΑΙΡΗΤΖΩΡΤΣΟΥ
ΤΟ ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΣΧΙΣΜΑ (1054), ΜΑΙΡΗΤΖΩΡΤΣΟΥIliana Kouvatsou
 
Ρώσοι και Βυζάντιο, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΛΗ
Ρώσοι και Βυζάντιο, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ  ΠΟΡΤΟΚΑΛΛΗΡώσοι και Βυζάντιο, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ  ΠΟΡΤΟΚΑΛΛΗ
Ρώσοι και Βυζάντιο, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΛΗIliana Kouvatsou
 
ΠΟΤΕ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ Η ΑΜΕΡΙΚΗ,ΦΙΛΩΝ-ΦΡΑΓΚΟΥ
ΠΟΤΕ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ Η ΑΜΕΡΙΚΗ,ΦΙΛΩΝ-ΦΡΑΓΚΟΥΠΟΤΕ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ Η ΑΜΕΡΙΚΗ,ΦΙΛΩΝ-ΦΡΑΓΚΟΥ
ΠΟΤΕ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ Η ΑΜΕΡΙΚΗ,ΦΙΛΩΝ-ΦΡΑΓΚΟΥIliana Kouvatsou
 
Ναπολέων Βοναπάρτης ο Κορσικανός, ΗΛΙΑΣ ΣΙΓΑΛΑΣ
Ναπολέων Βοναπάρτης ο Κορσικανός, ΗΛΙΑΣ ΣΙΓΑΛΑΣΝαπολέων Βοναπάρτης ο Κορσικανός, ΗΛΙΑΣ ΣΙΓΑΛΑΣ
Ναπολέων Βοναπάρτης ο Κορσικανός, ΗΛΙΑΣ ΣΙΓΑΛΑΣIliana Kouvatsou
 
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ, ΔΑΝΑΗ ΠΑΝΟΥ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ, ΔΑΝΑΗ ΠΑΝΟΥΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ, ΔΑΝΑΗ ΠΑΝΟΥ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ, ΔΑΝΑΗ ΠΑΝΟΥIliana Kouvatsou
 
ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ, ΧΑΡΗΣ ΤΑΣΙΟΥΔΗΣ-ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΑΝΗΣ
ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ, ΧΑΡΗΣ ΤΑΣΙΟΥΔΗΣ-ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΑΝΗΣΗΡΑΚΛΕΙΟΣ, ΧΑΡΗΣ ΤΑΣΙΟΥΔΗΣ-ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΑΝΗΣ
ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ, ΧΑΡΗΣ ΤΑΣΙΟΥΔΗΣ-ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΑΝΗΣIliana Kouvatsou
 
Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ,ΜΑΝΤΩ ΣΑΣΣΑΛΟΥ
Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ,ΜΑΝΤΩ ΣΑΣΣΑΛΟΥΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ,ΜΑΝΤΩ ΣΑΣΣΑΛΟΥ
Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ,ΜΑΝΤΩ ΣΑΣΣΑΛΟΥIliana Kouvatsou
 
Η Αγία του Θεού Σοφία, ΣΟΦΙΑ ΡΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ
Η Αγία του Θεού Σοφία, ΣΟΦΙΑ ΡΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΗ Αγία του Θεού Σοφία, ΣΟΦΙΑ ΡΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ
Η Αγία του Θεού Σοφία, ΣΟΦΙΑ ΡΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗIliana Kouvatsou
 
ΔΙΑΣΗΜΕΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΕΣ,ΕΦΗ ΨΑΛΛΙΔΑ
ΔΙΑΣΗΜΕΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΕΣ,ΕΦΗ ΨΑΛΛΙΔΑΔΙΑΣΗΜΕΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΕΣ,ΕΦΗ ΨΑΛΛΙΔΑ
ΔΙΑΣΗΜΕΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΕΣ,ΕΦΗ ΨΑΛΛΙΔΑIliana Kouvatsou
 
BENETIA ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΝΕΡΟ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
BENETIA ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΝΕΡΟ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥBENETIA ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΝΕΡΟ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
BENETIA ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΝΕΡΟ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥIliana Kouvatsou
 
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ , ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ , ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ , ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ , ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣIliana Kouvatsou
 
Ο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ,ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΟΥΣΚΑ-ΠΕΝΥ ΖΑΓΓΟ...
Ο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ,ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΟΥΣΚΑ-ΠΕΝΥ ΖΑΓΓΟ...Ο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ,ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΟΥΣΚΑ-ΠΕΝΥ ΖΑΓΓΟ...
Ο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ,ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΟΥΣΚΑ-ΠΕΝΥ ΖΑΓΓΟ...Iliana Kouvatsou
 
ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗΣ, ΜΑΡΙΟΣ ΚΟΝΤΟΒΟΥΝΗΣΙΟΣ- ΓΙΑΝΝΗΣΚΟΥΚΟΥΣΑΣ
ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗΣ, ΜΑΡΙΟΣ ΚΟΝΤΟΒΟΥΝΗΣΙΟΣ- ΓΙΑΝΝΗΣΚΟΥΚΟΥΣΑΣΝΑΠΟΛΕΩΝ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗΣ, ΜΑΡΙΟΣ ΚΟΝΤΟΒΟΥΝΗΣΙΟΣ- ΓΙΑΝΝΗΣΚΟΥΚΟΥΣΑΣ
ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗΣ, ΜΑΡΙΟΣ ΚΟΝΤΟΒΟΥΝΗΣΙΟΣ- ΓΙΑΝΝΗΣΚΟΥΚΟΥΣΑΣIliana Kouvatsou
 
Μάχη του Πουατιέ,ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΚΑΙ ΧΡΥΣΑ ΟΠΡΙΝΕΣΚΟΥ
Μάχη του Πουατιέ,ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΚΑΙ ΧΡΥΣΑ ΟΠΡΙΝΕΣΚΟΥΜάχη του Πουατιέ,ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΚΑΙ ΧΡΥΣΑ ΟΠΡΙΝΕΣΚΟΥ
Μάχη του Πουατιέ,ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΚΑΙ ΧΡΥΣΑ ΟΠΡΙΝΕΣΚΟΥIliana Kouvatsou
 
ΝΑΠΟΛΕΩΝ Ο ΚΟΡΣΙΚΑΝΟΣ, ΑΛΚΗΣ (ΣΩΤΗΡΙΟΣ) ΕΞΑΡΧΟΣ
ΝΑΠΟΛΕΩΝ Ο ΚΟΡΣΙΚΑΝΟΣ, ΑΛΚΗΣ (ΣΩΤΗΡΙΟΣ) ΕΞΑΡΧΟΣΝΑΠΟΛΕΩΝ Ο ΚΟΡΣΙΚΑΝΟΣ, ΑΛΚΗΣ (ΣΩΤΗΡΙΟΣ) ΕΞΑΡΧΟΣ
ΝΑΠΟΛΕΩΝ Ο ΚΟΡΣΙΚΑΝΟΣ, ΑΛΚΗΣ (ΣΩΤΗΡΙΟΣ) ΕΞΑΡΧΟΣIliana Kouvatsou
 
Ο ΜΑΥΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ (Η ΝΟΣΟΣ), ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ
Ο ΜΑΥΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ (Η ΝΟΣΟΣ), ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΟΣΟ ΜΑΥΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ (Η ΝΟΣΟΣ), ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ
Ο ΜΑΥΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ (Η ΝΟΣΟΣ), ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΟΣIliana Kouvatsou
 
Θεοδώρα η Μεγάλη, ΦΕΝΙΑ ΜΠΟΛΟΥΤΣΟΥ - ΜΑΓΔΑ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ
Θεοδώρα η Μεγάλη, ΦΕΝΙΑ ΜΠΟΛΟΥΤΣΟΥ - ΜΑΓΔΑ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥΘεοδώρα η Μεγάλη, ΦΕΝΙΑ ΜΠΟΛΟΥΤΣΟΥ - ΜΑΓΔΑ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ
Θεοδώρα η Μεγάλη, ΦΕΝΙΑ ΜΠΟΛΟΥΤΣΟΥ - ΜΑΓΔΑ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥIliana Kouvatsou
 

More from Iliana Kouvatsou (20)

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΚΑΙ ΜΟΔΑ, ΕΛΕΑΝΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ.pptx
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΚΑΙ ΜΟΔΑ, ΕΛΕΑΝΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ.pptxΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΚΑΙ ΜΟΔΑ, ΕΛΕΑΝΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ.pptx
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΚΑΙ ΜΟΔΑ, ΕΛΕΑΝΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ.pptx
 
Φλωρεντία, ΔΑΝΑΗ ΠΥΡΠΥΡΗ- ΜΑΡΙΑΝΕΛΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟΥ
Φλωρεντία, ΔΑΝΑΗ ΠΥΡΠΥΡΗ- ΜΑΡΙΑΝΕΛΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟΥΦλωρεντία, ΔΑΝΑΗ ΠΥΡΠΥΡΗ- ΜΑΡΙΑΝΕΛΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟΥ
Φλωρεντία, ΔΑΝΑΗ ΠΥΡΠΥΡΗ- ΜΑΡΙΑΝΕΛΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟΥ
 
ΥΓΡΟΝ ΠΥΡ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΟΛΕΝΤΑΣ-ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ
ΥΓΡΟΝ ΠΥΡ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΟΛΕΝΤΑΣ-ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣΥΓΡΟΝ ΠΥΡ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΟΛΕΝΤΑΣ-ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ
ΥΓΡΟΝ ΠΥΡ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΟΛΕΝΤΑΣ-ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ
 
ΤΟ ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΣΧΙΣΜΑ (1054), ΜΑΙΡΗΤΖΩΡΤΣΟΥ
ΤΟ ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΣΧΙΣΜΑ (1054), ΜΑΙΡΗΤΖΩΡΤΣΟΥΤΟ ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΣΧΙΣΜΑ (1054), ΜΑΙΡΗΤΖΩΡΤΣΟΥ
ΤΟ ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΣΧΙΣΜΑ (1054), ΜΑΙΡΗΤΖΩΡΤΣΟΥ
 
Ρώσοι και Βυζάντιο, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΛΗ
Ρώσοι και Βυζάντιο, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ  ΠΟΡΤΟΚΑΛΛΗΡώσοι και Βυζάντιο, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ  ΠΟΡΤΟΚΑΛΛΗ
Ρώσοι και Βυζάντιο, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΛΗ
 
ΠΟΤΕ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ Η ΑΜΕΡΙΚΗ,ΦΙΛΩΝ-ΦΡΑΓΚΟΥ
ΠΟΤΕ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ Η ΑΜΕΡΙΚΗ,ΦΙΛΩΝ-ΦΡΑΓΚΟΥΠΟΤΕ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ Η ΑΜΕΡΙΚΗ,ΦΙΛΩΝ-ΦΡΑΓΚΟΥ
ΠΟΤΕ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ Η ΑΜΕΡΙΚΗ,ΦΙΛΩΝ-ΦΡΑΓΚΟΥ
 
Ναπολέων Βοναπάρτης ο Κορσικανός, ΗΛΙΑΣ ΣΙΓΑΛΑΣ
Ναπολέων Βοναπάρτης ο Κορσικανός, ΗΛΙΑΣ ΣΙΓΑΛΑΣΝαπολέων Βοναπάρτης ο Κορσικανός, ΗΛΙΑΣ ΣΙΓΑΛΑΣ
Ναπολέων Βοναπάρτης ο Κορσικανός, ΗΛΙΑΣ ΣΙΓΑΛΑΣ
 
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ, ΔΑΝΑΗ ΠΑΝΟΥ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ, ΔΑΝΑΗ ΠΑΝΟΥΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ, ΔΑΝΑΗ ΠΑΝΟΥ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ, ΔΑΝΑΗ ΠΑΝΟΥ
 
ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ, ΧΑΡΗΣ ΤΑΣΙΟΥΔΗΣ-ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΑΝΗΣ
ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ, ΧΑΡΗΣ ΤΑΣΙΟΥΔΗΣ-ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΑΝΗΣΗΡΑΚΛΕΙΟΣ, ΧΑΡΗΣ ΤΑΣΙΟΥΔΗΣ-ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΑΝΗΣ
ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ, ΧΑΡΗΣ ΤΑΣΙΟΥΔΗΣ-ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΑΝΗΣ
 
Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ,ΜΑΝΤΩ ΣΑΣΣΑΛΟΥ
Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ,ΜΑΝΤΩ ΣΑΣΣΑΛΟΥΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ,ΜΑΝΤΩ ΣΑΣΣΑΛΟΥ
Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ,ΜΑΝΤΩ ΣΑΣΣΑΛΟΥ
 
Η Αγία του Θεού Σοφία, ΣΟΦΙΑ ΡΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ
Η Αγία του Θεού Σοφία, ΣΟΦΙΑ ΡΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΗ Αγία του Θεού Σοφία, ΣΟΦΙΑ ΡΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ
Η Αγία του Θεού Σοφία, ΣΟΦΙΑ ΡΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ
 
ΔΙΑΣΗΜΕΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΕΣ,ΕΦΗ ΨΑΛΛΙΔΑ
ΔΙΑΣΗΜΕΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΕΣ,ΕΦΗ ΨΑΛΛΙΔΑΔΙΑΣΗΜΕΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΕΣ,ΕΦΗ ΨΑΛΛΙΔΑ
ΔΙΑΣΗΜΕΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΕΣ,ΕΦΗ ΨΑΛΛΙΔΑ
 
BENETIA ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΝΕΡΟ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
BENETIA ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΝΕΡΟ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥBENETIA ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΝΕΡΟ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
BENETIA ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΝΕΡΟ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
 
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ , ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ , ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ , ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ , ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ
 
Ο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ,ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΟΥΣΚΑ-ΠΕΝΥ ΖΑΓΓΟ...
Ο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ,ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΟΥΣΚΑ-ΠΕΝΥ ΖΑΓΓΟ...Ο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ,ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΟΥΣΚΑ-ΠΕΝΥ ΖΑΓΓΟ...
Ο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ,ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΟΥΣΚΑ-ΠΕΝΥ ΖΑΓΓΟ...
 
ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗΣ, ΜΑΡΙΟΣ ΚΟΝΤΟΒΟΥΝΗΣΙΟΣ- ΓΙΑΝΝΗΣΚΟΥΚΟΥΣΑΣ
ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗΣ, ΜΑΡΙΟΣ ΚΟΝΤΟΒΟΥΝΗΣΙΟΣ- ΓΙΑΝΝΗΣΚΟΥΚΟΥΣΑΣΝΑΠΟΛΕΩΝ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗΣ, ΜΑΡΙΟΣ ΚΟΝΤΟΒΟΥΝΗΣΙΟΣ- ΓΙΑΝΝΗΣΚΟΥΚΟΥΣΑΣ
ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗΣ, ΜΑΡΙΟΣ ΚΟΝΤΟΒΟΥΝΗΣΙΟΣ- ΓΙΑΝΝΗΣΚΟΥΚΟΥΣΑΣ
 
Μάχη του Πουατιέ,ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΚΑΙ ΧΡΥΣΑ ΟΠΡΙΝΕΣΚΟΥ
Μάχη του Πουατιέ,ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΚΑΙ ΧΡΥΣΑ ΟΠΡΙΝΕΣΚΟΥΜάχη του Πουατιέ,ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΚΑΙ ΧΡΥΣΑ ΟΠΡΙΝΕΣΚΟΥ
Μάχη του Πουατιέ,ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΚΑΙ ΧΡΥΣΑ ΟΠΡΙΝΕΣΚΟΥ
 
ΝΑΠΟΛΕΩΝ Ο ΚΟΡΣΙΚΑΝΟΣ, ΑΛΚΗΣ (ΣΩΤΗΡΙΟΣ) ΕΞΑΡΧΟΣ
ΝΑΠΟΛΕΩΝ Ο ΚΟΡΣΙΚΑΝΟΣ, ΑΛΚΗΣ (ΣΩΤΗΡΙΟΣ) ΕΞΑΡΧΟΣΝΑΠΟΛΕΩΝ Ο ΚΟΡΣΙΚΑΝΟΣ, ΑΛΚΗΣ (ΣΩΤΗΡΙΟΣ) ΕΞΑΡΧΟΣ
ΝΑΠΟΛΕΩΝ Ο ΚΟΡΣΙΚΑΝΟΣ, ΑΛΚΗΣ (ΣΩΤΗΡΙΟΣ) ΕΞΑΡΧΟΣ
 
Ο ΜΑΥΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ (Η ΝΟΣΟΣ), ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ
Ο ΜΑΥΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ (Η ΝΟΣΟΣ), ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΟΣΟ ΜΑΥΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ (Η ΝΟΣΟΣ), ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ
Ο ΜΑΥΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ (Η ΝΟΣΟΣ), ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ
 
Θεοδώρα η Μεγάλη, ΦΕΝΙΑ ΜΠΟΛΟΥΤΣΟΥ - ΜΑΓΔΑ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ
Θεοδώρα η Μεγάλη, ΦΕΝΙΑ ΜΠΟΛΟΥΤΣΟΥ - ΜΑΓΔΑ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥΘεοδώρα η Μεγάλη, ΦΕΝΙΑ ΜΠΟΛΟΥΤΣΟΥ - ΜΑΓΔΑ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ
Θεοδώρα η Μεγάλη, ΦΕΝΙΑ ΜΠΟΛΟΥΤΣΟΥ - ΜΑΓΔΑ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ
 

Recently uploaded

Μαθητικές καταλήψεις
Μαθητικές                                  καταλήψειςΜαθητικές                                  καταλήψεις
Μαθητικές καταλήψειςDimitra Mylonaki
 
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣΗ ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣΘεόδωρος Μαραγκούλας
 
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 1ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ  ΜΕΡΟΣ 1ο ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ  ΜΕΡΟΣ 1ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 1ο Χρύσα Παπακωνσταντίνου
 
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptxAthina Tziaki
 
-Διψήφιοι αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξη
-Διψήφιοι  αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξη-Διψήφιοι  αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξη
-Διψήφιοι αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξηΟΛΓΑ ΤΣΕΧΕΛΙΔΟΥ
 
Σουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνη
Σουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνηΣουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνη
Σουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνηTheodora Chandrinou
 
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2οΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2οΧρύσα Παπακωνσταντίνου
 
Μαθητικά συμβούλια .
Μαθητικά συμβούλια                                  .Μαθητικά συμβούλια                                  .
Μαθητικά συμβούλια .Dimitra Mylonaki
 

Recently uploaded (9)

Μαθητικές καταλήψεις
Μαθητικές                                  καταλήψειςΜαθητικές                                  καταλήψεις
Μαθητικές καταλήψεις
 
Σεβασμός .
Σεβασμός                                   .Σεβασμός                                   .
Σεβασμός .
 
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣΗ ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
 
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 1ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ  ΜΕΡΟΣ 1ο ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ  ΜΕΡΟΣ 1ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 1ο
 
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
 
-Διψήφιοι αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξη
-Διψήφιοι  αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξη-Διψήφιοι  αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξη
-Διψήφιοι αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξη
 
Σουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνη
Σουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνηΣουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνη
Σουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνη
 
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2οΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2ο
 
Μαθητικά συμβούλια .
Μαθητικά συμβούλια                                  .Μαθητικά συμβούλια                                  .
Μαθητικά συμβούλια .
 

Οι προκολομβιανοί πολιτισμοί, Ευάγγελος Γιαγιάκος

  • 2. Ο όρος «Προκολομβιανοί πολιτισμοί» αποτελεί συμβατική ονομασία των πολιτισμών που αναπτύχθηκαν στην αμερικανική ήπειρο πριν από την έλευση του Χριστόφορου Κολόμβου και τον αποικισμό των Ευρωπαίων. Υπολογίζεται ότι την περίοδο άφιξης του Κολόμβου στην Αμερική, ζούσαν στην ήπειρο περίπου 90 εκατομμύρια άνθρωποι: περίπου 10 εκατ. άνθρωποι στα βόρεια του σημερινού Μεξικού (ΗΠΑ και Καναδάς), 30 εκατ. στο Μεξικό, 11 εκατ. στην Κεντρική Αμερική, 450.000 στα νησιά της Καραϊβικής, 30 εκατ. στην περιοχή των Άνδεων και 9 εκατ. στην υπόλοιπη Νότια Αμερική. Οι αριθμοί αυτοί αργότερα μειώθηκαν δραματικά λόγω των πολέμων, της εξαναγκαστικής εργασίας και των επιδημικών ασθενειών που εισήχθησαν στην ήπειρο με την έλευση των Ευρωπαίων. Οι μεγαλύτεροι και σημαντικότεροι προκολομβιανοί πολιτισμοί ήταν οι Αζτέκοι, οι Μάγια και οι Ίνκας.
  • 3. ΟΙ ΑΖΤΕΚΟΙ Ιθαγενής λαός του Μεξικού, που από τον 14ο έως τον 16ο αι. επέβαλε την κυριαρχία του σε μεγάλο μέρος της Κεντρικής Αμερικής. Για την προέλευση και την αρχική ιστορία της φυλής αυτής έχουν δημιουργηθεί πολυάριθμοι θρύλοι. Σύμφωνα με έναν από αυτούς, οι Α. πίστευαν ότι προέρχονται από το Αζτλάν, περιοχή που άλλοι την ταυτίζουν με την Καλιφόρνια, άλλοι με τη σημερινή πολιτεία των ΗΠΑ Νιου Μέξικο, άλλοι με τη Φλόριντα και άλλοι με την Ασία. Η επικρατέστερη παράδοση θεωρεί ότι ξεκίνησαν από την αρχική τους κοιτίδα, μαζί με άλλες φυλές που μιλούσαν τη γλώσσα ναχούα, λίγο μετά το 1000 μ.Χ. Γύρω στο 1300 και ύστερα από αγώνες και στερήσεις, έφτασαν στη σημερινή Κοιλάδα του Μεξικού. Ως τόπο εγκατάστασης αξιοποίησαν το ύψωμα Τσαπουλτεπέκ και τις μεγάλες λίμνες και τους βάλτους της περιοχής. Tο 1325 μ.Χ. έχτισαν την πρωτεύουσά τους. Ο τότε αρχηγός τους, ο οποίος ονομαζόταν Τενότς τους διέταξε να οικοδομήσουν μια πόλη στην πιο μεγάλη λίμνη, να χτίσουν τα σπίτια πάνω σε πασσάλους και να τα συνδέσουν με την ξηρά με αναχώματα. Η πόλη ονομάστηκε Τενοτστιτλάν , από το όνομα του αρχηγού.
  • 4. Το 1376, υπό την ηγεσία του βασιλιά Ακαμιπίτστλι, αρχίζει η ιστορία της αζτεκικής μοναρχίας, που αριθμεί έντεκα βασιλιάδες έως το έτος 1521, οπότε και εξαφανίστηκε τελικά από τους Ισπανούς. Το 1434 οι κυβερνήτες της πόλης των Αζτέκων Τενοτστιτλάν δημιούργησαν την αποκαλούμενη Τριπλή Συμμαχία με τους κυβερνήτες της Τεξκόκο και της Τλακόπαν. Όλα τα άλλα μικρά κράτη στη λεκάνη έγιναν φόρου υποτελή στη συμμαχία. Περί το 1500 υπολογίζεται ότι η Τριπλή Συμμαχία ήλεγχε μια περιοχή 200.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και πιθανώς έναν πληθυσμό 10 εκατομμυρίων ανθρώπων. Η πλήρης κυριαρχία των Αζτέκων επί της Συμμαχίας επετεύχθη περίπου το 1502. Από τότε παρατηρείται συνεχής ανάπτυξη του πολιτισμού ο οποίος στο απόγειό του υπέστη ολοκληρωτική καταστροφή από τους Ισπανούς κατακτητές. Ο ιστορικός Σπέγκλερ γράφει χαρακτηριστικά: «Ο πολιτισμός αυτός είναι το μοναδικό παράδειγμα ενός βίαιου θανάτου. Δε μαράθηκε, δεν καταπιέστηκε, ούτε παρεμποδίστηκε, αλλά σ' όλο το μεγαλείο της ανάπτυξής του δολοφονήθηκε, καταστράφηκε σαν ένα ωραίο λουλούδι που κάποιος περαστικός σκύβει και το κόβει».
  • 5. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ - ΘΡΗΣΚΕΙΑ Η κοινωνία των Αζτέκων διαστρωματώθηκε σε τρεις κύριες κατηγορίες: τους ευγενείς (πίλλι), που ήταν συγγενείς του βασιλιά, τους πολίτες (μασεουάλες), που ανήκαν εκ γενετής σε μια από τις είκοσι φατρίες (Καλπούλι) και στους περιθωριοποιημένους ή κατακτημένους (μαγιέκες), που εργάζονταν ως μισθωτοί. Η καλλιεργήσιμη γη μοιραζόταν κληρονομικά στα μέλη της κάθε ομάδας, την οποία αντιπροσώπευε ο Καλπολέκ στην κεντρική εξουσία. Ο καταμερισμός της εργασίας στην κοινωνία των Α. ήταν επίσης κληρονομικός: σε ορισμένες οικογένειες των φατριών είχαν ανατεθεί έργα υψηλότερα, όπως η κατανομή της γης, η οργάνωση και η κατεύθυνση της φατρίας· τα μέλη άλλων οικογενειών, αντίθετα, είχαν ως απασχόλησή τους τη χειρωνακτική εργασία. Επιπλέον, οι δυνατότητες για μόρφωση καθορίζονταν επίσης με βάση την καταγωγή.
  • 6. Η διοίκηση των Α. ήταν άριστα οργανωμένη. Στην κορυφή του κυβερνητικού τους συστήματος υπήρχε ένα κρατικό συμβούλιο, το οποίο απαρτιζόταν από 12 μέλη της υψηλής αριστοκρατίας. Τον βασιλιά εξέλεγε ένα σώμα από αντιπροσώπους των φατριών. Στην αρχή τον εξέλεγαν από τα μέλη όλων των φατριών, αργότερα όμως εξέλεγαν πάντα ένα μέλος της ίδιας οικογένειας και έτσι δημιουργήθηκε μια πραγματική δυναστεία. Δίπλα στον βασιλιά, που ήταν ο ανώτατος αρχηγός σε καιρό πολέμου και έφερε τον τίτλο Τλακατεκούτλι (ηγεμόνας των ανθρώπων), υπήρχε ο Τσιχουακοάτλ, αρχηγός σε καιρό ειρήνης, με αρμοδιότητες στα θέματα εσωτερικής πολιτικής και στις δικαστικές υποθέσεις, που τον εξέλεγαν από τους συγγενείς του βασιλιά. Τόσο ο Τλακατεκούτλι όσο και ο Τσιχουακοάτλ ασκούσαν επίσης σημαντικά ιερατικά λειτουργήματα· αλλά και όλοι οι ανώτεροι λειτουργοί είχαν διπλά καθήκοντα, στρατιωτικά και θρησκευτικά.
  • 7. Στη θρησκεία των Α. οι πιο σεβαστοί θεοί ήταν οι Ουιτσιλοποτστλί, Κουετζαλκοάτλ, Τλάλοκ, Χίπε, Τότεκ. Eπικεφαλής της λατρείας ήταν ένα οργανωμένο ιερατείο, με αιρετό αρχιερέα, το οποίο χωριζόταν σε διάφορες ειδικότητες (ιδιαίτεροι ιερείς κάθε θεού, ψάλτες, τελετάρχες, ειδικοί για παράξενες ιεροτελεστίες, ιέρειες ιεραρχικά κατώτερες) με προσωρινή θητεία. Οι εκδηλώσεις της λατρείας ήταν συχνά απάνθρωπες. Σημαντική θέση κατείχαν οι ανθρωποθυσίες. Ο πιο συνηθισμένος τρόπος ανθρωποθυσίας (που γινόταν ωστόσο και με στραγγαλισμό, χτυπήματα βελών, θάψιμο ή κάψιμο κλπ.) ήταν η απόσπαση της καρδιάς του θύματος με μαχαίρι από πυρόλιθο. Υπολογίζεται ότι ετησίως θυσιάζονταν περίπου 15.000 άνθρωποι, τη σάρκα των οποίων έτρωγαν οι υψηλόβαθμοι πολεμιστές, οι ευγενείς και οι ιερείς. Οι Ισπανοί κονκισταδόρες ξαφνιάστηκαν όμως από μερικές ιεροτελεστίες που θύμιζαν τις χριστιανικές, όπως για παράδειγμα ένα είδος βαπτίσματος, η εξομολόγηση των αμαρτιών και η χρήση του συμβόλου του σταυρού.
  • 8. Η αζτεκική κοσμολογία παραδεχόταν 13 ουρανούς, όπου κατοικούσαν ξεχωριστές θεότητες, και εννέα κάτω κόσμους. Όσο για τη μετά θάνατον ζωή, οι Α. πίστευαν πως διαφορετική μοίρα περίμενε τις διάφορες κατηγορίες: οι κοινοί νεκροί, έπειτα από μια περίοδο βασάνων, εξαφανίζονταν εντελώς· τα παιδιά, αφού περνούσαν μια περίοδο στον άλλο κόσμο, θα ξαναγεννιόνταν στη Γη· οι νεκροί από ορισμένες αρρώστιες, από κεραυνό ή από πνιγμό είχαν προνομιούχα μεταθανάτια ζωή· τέλος, τα θύματα των ανθρωποθυσιών πήγαιναν στον ουρανό του ήλιου, όπου ζούσαν σε τέλεια μακαριότητα.
  • 9. ΤΕΧΝΕΣ Οι Α. δεν είχαν έναν όρο για να αποδώσουν την έννοια της τέχνης, αλλά ο πολιτισμός τους δεν ήταν άμοιρος καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, μερικές από τις οποίες έχουν μεγάλη σημασία. Στον τομέα της αρχιτεκτονικής οι σημαντικότερες εκδηλώσεις ανήκουν στον χώρο της θρησκευτικής αρχιτεκτονικής. Όλες οι πόλεις των Α. κοσμούνταν με μεγαλοπρεπείς ναούς. Μάλιστα, στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες αναφέρεται ότι η πυραμίδα στην κωμόπολη Τοσούλα στο κεντρικό Μεξικό, είναι η μεγαλύτερη του κόσμου. Ξεπερνά σε όγκο κατά ένα τρίτο αυτή της Γκίζας. Παράλληλα αποτελεί το μεγαλύτερο οικοδόμημα που κατασκεύασε ποτέ ο άνθρωπος. Έχει πλάτος 450 μέτρα σε κάθε πλευρά και ύψος 66 μέτρα. Αποτελείται από 4,45 εκατομμύρια κυβικά μέτρα πέτρας. Η πυραμίδα της Γκίζας έχει πλάτος 231 μέτρα και ύψος 146. Ιδιαίτερα ανεπτυγμένες ήταν η γλυπτική και η χειροτεχνία ενώ ειδικευμένοι γραφείς σχεδίαζαν και ζωγράφιζαν τα περίτεχνα εικονογράμματα .
  • 10.
  • 11. ΟΙ ΜΑΓΙΑ Ο πολιτισμός των Μάγια αποτελεί σήμερα σημείο αναφοράς, αλλά και πηγή μυστηρίου και έμπνευσης για τους μελετητές του αρχαίου κόσμου. Η παρουσία του σηματοδότησε σημαντικές εξελίξεις στην πορεία της ανθρωπότητας και αποτέλεσε ένα ορόσημο της παγκόσμιας ιστορίας. Πρόκειται για ένα λαό Ινδιάνων της Κεντρικής Αμερικής. Καταλαμβάνει μια συνεχή έκταση στο νότιο Μεξικό, στη Γουατεμάλα και στο βόρειο Μπελίζε και μιλά διάφορες γλώσσες της γλωσσικής οικογένειας των Μάγια. Οι αρχαιολόγοι και οι ερευνητές των Μάγια διαίρεσαν τις περιοχές που ζούσαν οι λαοί των Μάγια σε 3 ζώνες- βόρεια, κεντρική, νότια. Η γεωγραφική, αυτή, διαίρεση συμπίπτει και με την γλωσσική διαίρεση.
  • 12. Οι ρίζες του πολιτισμού των Μάγια φτάνουν πολύ πίσω στην προϊστορία, πέρα από τα 2000 π.Χ. όπου αντιστοιχεί η Αρχαϊκή περίοδος. Μετά αρχίζει η Προκλασική περίοδος που χρονολογείται από το 2000 π.Χ. μέχρι το 250 μ.Χ. Ακολουθεί η Κλασική περίοδος μέχρι το 1000 μ.Χ. Τέλος από το 1000-1540 χρονολογείται η Μετακλασική περίοδος. Τα κέντρα των μεγάλων πόλεών τους περιλάμβαναν μια ορθογώνια πλατεία που περιβαλλόταν από τις τρεις ή τέσσερις πλευρές της από τεχνητούς λόφους ή εξέδρες. Πολλές φορές αυτές οι πλατείες ήταν χτισμένες σε τεχνητά επίπεδα αναχώματα. Στην επίπεδη επιφάνεια των ψηλών πυραμίδων χτίζονταν ναοί. Στις πλατείες υπήρχαν και χαμηλές πυραμίδες που χρησίμευαν για βάσεις ανακτόρων με πολλά δωμάτια που ανήκαν, κυρίως, σε αριστοκράτες. Τα μικρά κέντρα αποτελούνταν από μια πλατεία, τα μεγάλα, όμως, είχαν αρκετές που κάλυπταν τεράστιες εκτάσεις. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των πόλεων ήταν το γήπεδο όπου παίζονταν το πολύ διαδεδομένο παιχνίδι της μπάλας.
  • 13. Η κοινωνία των Μάγια βασιζόταν σε σχέσεις συγγένειας και διαστρωματωνόταν με βάση τις σχέσεις αυτές. Οι ανώτατοι κυβερνήτες και οι βασιλείς θεωρούνταν απευθείας απόγονοι κάποιου θεοποιημένου προγόνου. Για κάθε νεογέννητο γίνονταν προγνώσεις, ενώ αστρονομικά συμβάντα συνόδευαν πάντα την εμφάνιση θεών που γίνονταν γενάρχες. Ο ύπατος δεσπότης είχε πάντα στο πλάι του έναν αδελφό η κοντινό συγγενή για τις εξωτερικές υποθέσεις. Υπολόγιζαν με βάση τη διαδοχή των αρρένων, αν και στις υψηλότερες κοινωνικές βαθμίδες υπήρχαν εξαιρέσεις. Από την κλασική εικονογραφία υπονοείται ότι η θέση της γυναίκας στη ζωή της αυλής ήταν σημαντική. Παραδοσιακά δε, και αυτό ισχύει μέχρι και σήμερα, το ζευγάρι μετά το γάμο, ζούσε το πρώτο διάστημα, στο πατρικό της νύφης. Στη θρησκεία, ο κυριότερος θεός των Μάγια ήταν ο Ζάμνα, ο μεγάλος πατέρας και δάσκαλος της σοφίας. Αυτός φαίνεται να αποτελούσε το πρωτότυπο για τον μετέπειτα Κοετζαλκοάτ-Κουκουλκάν τον οποίο επικαλούνταν οι πιστοί για το άναμμα της νέας φωτιάς. Ο Ζάμνα σχετιζόταν με τις Πλειάδες και παραλληλίζεται με τον Όσιρη που σχετιζόταν, αντίστοιχα, με τον αστερισμό του Ωρίωνα.
  • 14. Ένα από τα σημαντικότερα θέματα που σχετίζονται με τη θρησκεία των Μάγια ήταν οι περίφημες θυσίες τους. Πέρα από την σημασία της θυσίας ως σπονδής αίματος στους θεούς, σε συνδυασμό με την λήψη ψυχότροπων παρασκευασμάτων ο πόνος οδηγούσε τους Ινδιάνους -τους ευγενείς κυρίως και τους ιερείς που ήταν επιφορτισμένοι με τα θρησκευτικά καθήκοντα- σε εκστατική επικοινωνία με το υπερφυσικό. Το αίμα συμβόλιζε το γονιμοποιό σπέρμα των θεών που γέννησε τον Κόσμο. Όταν το θύμα στη θυσία ήταν άνθρωπος, αυτός «αποκτούσε» τη μορφή των θεοτήτων και η θυσία αναπαρήγαγε ένα μυθικό αρχέγονο συμβάν σχετικό με την αναδημιουργία και την συντήρηση του σύμπαντος. Ο θυσιαζόμενος ήταν ο ίδιος ο θεός που στην αρχαιότητα είχε παραχωρήσει το σώμα του, βορά στο μαχαίρι η στη φωτιά, αποκτώντας με τον τρόπο αυτόν το χάρισμα του μεσολαβητή ανάμεσα στους αντιτιθέμενους κόσμους της ζωής και του θανάτου. Ο θάνατος-μεταμόρφωση του ήταν έργο δημιουργίας. Όλοι όσοι επρόκειτο να θυσιαστούν, ήταν θεοί στα μάτια τους. Η συγκεκριμένη τελετουργία επομένως ήταν επανάληψη του θείου δράματος. Η ανθρωποθυσία, όπως και η σπονδή κάθε άσπιλου όντος επέστρεφε στους θεούς μέρος του εαυτού τους, τους εμπλούτιζε και τους ολοκλήρωνε, κλείνοντας τον κύκλο της δημιουργίας τους.
  • 15. Οι Μάγια ανέπτυξαν έναν πολύ προηγμένο πολιτισμό. Ο ημερολογιακός τους κύκλος ήταν ένας τύπος θρησκευτικού ημερολογίου που εξυπηρετούσε θρησκευτικούς και θεολογικούς σκοπούς. Η ιερογλυφική γραφή αναπτύχθηκε, παρέχοντας πληροφορίες όχι μόνο για ημερολογιακά ζητήματα αλλά και για τους χρονικούς κύκλους, το ρόλο της σελήνης, του ήλιου και των πλανητών. Εκτός από τις άριστες αστρονομικές, το μαθηματικό σύστημα ήταν απαράμιλλο για τα δεδομένα της εποχής. Οι Μάγια ανέπτυξαν σύστημα αρίθμησης καθώς και την έννοια του μηδενός, που δεν υπήρχαν στην αρχαία Ελλάδα ή τη Ρώμη.
  • 16. ΟΙ ΙΝΚΑΣ Η αυτοκρατορία των Ίνκας αποτελούσε το μεγαλύτερο κράτος της προκολομβιανής Αμερικής, περιλαμβάνοντας τα δυτικά 2/3 της σημερινής έκτασης του Περού, τη δυτική Βολιβία, το μεγαλύτερο μέρος του Εκουαδόρ, τη βόρεια Χιλή και τη βορειοδυτική Αργεντινή. Είχε έκταση1.000.000 τετρ. χλμ. και πληθυσμό της τάξης των 6.000.000 – 20.000.000 περίπου το 1520, σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις. Επίσημη γλώσσα του κράτους ήταν η κέτσουα. Σύμφωνα με τη μυθολογία των Ίνκας, ο βασιλιάς των Ίνκας Μάνκο Κάπακ ίδρυσε την αυτοκρατορία και είχε τον τίτλο του Αγιάρ. Παραδοσιακά ο διάδοχος του θρόνου ήταν και αρχηγός του στρατού. Ο διάδοχος Τούπακ Ίνκα Γιουπάνκι, που ήταν ο γιος του Πατσακούτι Ίνκα, άρχισε τις κατακτήσεις στο Βορρά το 1463 και τις συνέχισε ως αυτοκράτορας μετά από το θάνατο του Πατσακούτι το 1471. Η σημαντικότερη κατάκτησή του ήταν το βασίλειο Chimor, ο μόνος σοβαρός ανταγωνιστής του Ίνκα στην ακτή του Περού. Η αυτοκρατορία των Ίνκας καταλύθηκε το 1532 από τον Ισπανό Φρανσίσκο Πιζάρο.
  • 17. ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΤΩΝ ΙΝΚΑΣ Εδώ και δεκαετίες οι επιστήμονες προσπαθούν να δώσουν λύση στο ακόλουθο παράδοξο: ενώ ο πολιτισμός των Ίνκας ήταν ένας από τους πλέον ανεπτυγμένους της αρχαιότητας με σπουδαία τεχνολογικά επιτεύγματα, δεν έχει βρεθεί σε αυτόν κανένα στοιχείο για χρήση γραφής.Για πολλά χρόνια οι ανθρωπολόγοι δυσκολεύονταν να δεχτούν ότι ο πολιτισμός, που δημιούργησε το Μάτσου Πίτσου, με ένα εξελιγμένο δίκτυο δρόμων και σύστημα υδροδότησης που θα ζήλευαν ακόμη και σύγχρονοι πολιτισμοί, δεν είχε σύστημα γραφής- έστω και στοιχειώδους. Η αλήθεια μάλλον βρίσκεται ακριβώς στην άλλη πλευρά αφού, όπως όλα δείχνουν, οι Ίνκας δεν είχαν μεν γραπτό τρόπο επικοινωνίας, χρησιμοποιούσαν όμως μια μέθοδο ανάλυσης δεδομένων που έχει πολλά κοινά στοιχεία με το σύστημα δυαδικού κώδικα που χρησιμοποιούν σήμερα οι υπολογιστές, 500 χρόνια πριν ανακαλυφθούν καν οι υπολογιστές.
  • 18. Οι Ίνκας ήταν ένας πολιτισμός με ιδιαίτερη κουλτούρα και ανεπτυγμένη αρχιτεκτονική και αστρονομία. Για να υπάρξει σωστή διακυβέρνηση ενός τόσο μεγάλου πληθυσμού είναι σαφές ότι έπρεπε να υπάρχει ένα σύστημα "γραφειοκρατικού" ελέγχου όχι με την σημερινή έννοια του όρου αλλά με την μορφή της καταγραφής των εξουσιών. Καθημερινά οι Ίνκας μετέφεραν και παραλάμβαναν μηνύματα σε μια περιοχή που κάλυπτε σχεδόν όλες τις Άνδεις. Αυτό γινότανε μέσω ενός εκτεταμένου οδικού δικτύου και με την βοήθεια δρομέων. Το εργαλείο που χρησιμοποιούσαν για την μεταφορά των πληροφοριών πέρα από τον προφορικό λόγο ήταν τα Quipu. Τα Quipu ήταν ένα είδος διακοσμητικού υφαντού φτιαγμένο από χρωματιστά νήματα και επινοήθηκε αρχικά από τους Ινδιάνους. Το μεγαλύτερο μέρος των quipu καταστράφηκε από Ισπανούς κατακτητές ενώ όσα σώθηκαν βρέθηκαν κλεισμένα σε αεροστεγείς σπηλιές μαζί με μούμιες των Ίνκας. Σήμερα υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 600 quipu τα οποία βρίσκονται σε διάφορα μουσεία και συλλογές ανά τον κόσμο. Χάρη σε αυτά οι επιστήμονες κατάφεραν να ανακαλύψουν και να μελετήσουν ένα από τα πλέον εντυπωσιακά στοιχεία του πολιτισμού των Ίνκας: το σύστημα μεταφοράς δεδομένων.
  • 19. Τα Quipu αποτελούνταν από έναν οριζόντιο σπάγκο μήκους περίπου ενός μέτρου, πάνω στον οποίο ήταν δεμένοι κατακόρυφα πολλοί άλλοι σπάγκοι διαφόρων χρωμάτων. Αρχικά τα quipu χρησιμοποιούνταν ως αριθμητική μέθοδος με την οποία κατέγραφαν τα διάφορα προϊόντα που μετακινούσαν από περιοχή σε περιοχή. Ανάλογα με το χρώμα ο κάθε σπάγκος μετρούσε ένα άλλο είδος. Οι λευκοί σπάγκοι αντιστοιχούσαν στο μαλλί, οι κίτρινοι στο χρυσό, οι καφετί στους καρπούς. Στην συνέχεια οι Ίνκας άρχισαν να χρησιμοποιούν την μέθοδο αυτή για να καταγράφουν τους φόρους, τις μετακινήσεις πληθυσμών, ακόμη και τον αριθμό των στρατιωτών που υπήρχε σε κάθε περιοχή στον οποίο αντιστοιχούσαν τα κόκκινα νήματα.
  • 20. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Η απουσία γραπτών πηγών αποτελεί τροχοπέδη στην μελέτη πολλών πτυχών του πολιτισμού των Ίνκας. Ωστόσο, ο προηγμένος αυτός πολιτισμός είναι ονομαστός για τα υλικά του επιτεύγματα. Η αρχιτεκτονική τους αποδεικνύει τις εξαιρετικές τους ικανότητες στο σχεδιασμό και την κατασκευή. Ορθά προσαρμοσμένα πολυγωνικά τετράγωνα και τραπεζοειδείς πόρτες και παράθυρα επέτρεψαν στα κτίρια αυτά να επιβιώσουν από πολλούς καταστροφικούς σεισμούς. Χαρακτηριστικά δείγματα αρχιτεκτονικής απαντώνται στο Μάτσου Πίτσου.
  • 21. Η υφαντουργία και η μεταλλουργία ήταν επίσης πολύ εξελιγμένες. Ο χρυσός και το ασήμι, που ήταν γνωστά ως «ο ιδρώτας του Ήλιου» και «τα δάκρυα της Σελήνης», θεωρούνταν ιερά, Δεν χρησιμοποιούνταν ως νόμισμα αλλά για τη διακόσμηση των σπουδαίων και των ξεχωριστών κοσμημάτων.
  • 22. Σύνταξη: Βαγγέλης Γιαγιάκος Β1 Πηγές: • Εγκυκλοπαίδεια Δομή • Εγκυκλοπαίδεια Grand Larousse • greek_greek.enacademic.com • www.livepedia.gr • www.wikipedia.org • mathcultures.weebly.com • www.e-zine.gr