1. Jane ato mikrogjallesa qe na rrethojne, por per shume nuk ekzistojne.
Ne fakt ato jane me interesantet dhe me te rendesishmet.

2. 




Do te quajme organizma njeqelizore te tera ato
organizma qe i kryejne te tera proceset
jetesore ne nje qelize.
Te tera gjallesat ne rruzullin tokesor ndahen ne
6 mbreteri. Ne tre prej tyre bejne pjese dhe
organizmat qelizore ose ndryshe
mikrogjallesat.
Keto 3 mbreteti jane: Mbreteria Monera,
Mbreteria Protist dhe Mbreteria Kerpudha. Ne
kete te fundit vetem nje pjese e tyre jane
njeqelizore.
Mirepo shume njerez i njohin organizmat
njeqelizore vetem per shkak te semundjeve.
Duhet permendur qe mikrogjallesat jane edhe
te demshme edhe te pademshme.
Mikrogjallesat jane organizmat qe i kane
mbijetuar me mire koheve, mendohet se kane
3.8 bilion vjet qe ekzistojne

3. Mbreteria Monera eshte mbreteria qe perfaqeson te gjitha
gjallesat njeqelizore dhe prokariote-qeliza pa berthame
te dukshme.
 Organizmat ne kete mbreteri klasifikohen ne 3 tipe:
1-Aerobe-gjallesa qe e perdorin oksigjenin per frymemarrje.
2-Anaerobe-oksigjeni ka efekt helomues
3-Anaerobe fakultive.
 Perfaqesuesit kryesore te kesaj kryesor te kesaj mbreterie
jane: Algat, Algat blu-te gjelberta dhe Bakteret.
 Algat blu-te gjelberta-jetojen te grupuara e te fiksuara ne
koloni ne te gjitha ujerat tokesore. Jane veteushqyese,
pra e prodhojne oksigjenin nepermjet procesit te
fotosintezes.
 Bakteret-Jane organizmat qelizore me te vegjel qe mund
te jetojne te izoluara. Ato jane te rrethuara nga
membrana plazmatike e cila rrethohet nga muri qelizor.
Ne pjesen e jashtme te mureve mund te gjendet nje
mbulese mukoze-kapsula. Riprodhimi I tyre behet me
ndarje te thjeshte te shpejte.


4. ALGAT BLU-TE
GJELBERTA
BAKTERET

Duke qene se jetojne te fiksuara dhe
grupuara te japin idene e nje zinxhiri.
Permbajne klorofil dhe kete gje e

tregon dhe ngjyra e tyre e gjelbert.

 Jane teper te thjeshta ne ndertimin
qelizor.



Kapsula-Mbulesa mukoze qe rrethon qelizen
dhe eshte karakteristike per bakteret qe
shkaktojne semundje.
Muri qelizor-mbron qelizen
Cililet-te ngjashme me qerpiket qe ndihmojne
ne levizje
Kamxhiku-ndihmon ne lezje-ne disa baktere
Kromozomi-materiali gjenetik-nuk ka berthame

5. Ne mbreterine Protista bejne pjese ato organizma qe :
jane njeqelizore ose shumeqelizore, jetojne te lira si
parazite dhe qe jane eukariote pra qeliza e tyre ka
berthame te mirefillte.
 Mbreteria Protista klasifikohet ne dy tipe: 1-Tipi i AlgaveJetojen duke fromuar koloni . Perfaqesues eshte
Euglena e Blerte, formon nje shtrese me ngjyre te
blerte.Perfaqsues tjeter-Diatometi. Jeton duke lundruar
ne siperfaqete ujerave. Te dy keta perfaqesues jetojne
ne ujera te kripur e embel.
 2-Tipi I Protozoareve- ka 3 perfaqesues:
1-Pseudopotet-Ameba-levizin me ane te pseduopoteve ose
zgjatimeve duke rreshqitur, gjithashtu I perdor ato per
te kapur ushqimin. 2-Qerpikoret-Parameci-kane nje
forme te qendrueshme, levizin me ane te qerpikeve ne
ujera te embela. Ne keto organizma dallohen 2
berthama pra fillesa e organeve. Shumohen me ndarje
te thjeshte. 3-Kamxhikoret-Tripanosova-jane gjallesa
parazitare, qe shkaktojne semundjen e gjumit te njeriu.


6. EUGLENA E BLERTE


Eshte e ngjashme me qelizen bimore e
shtazore. Vepron si bime e si kafshe. Kur
eshte ne drite vepron si bime duke
prodhuar ushqim, kur eshte ne erresire
fillon e ushqehet me qeliza te vogla.
Perbehet nga:Kamxhiku, Syri, Kloroplastet,
Cipa, Berthama dhe vakuola tkurrese.
DIATOMETI



Gjendet ne ujera te embela dhe te
kripura. Jane alga njeqelizore qe
permbajne pigmente me ngjyra te
ndryshme dhe klorofil-pra e prodhon
vete ushqimin.
Jane te mbeshtjelle me dy kapake te
holle qelqerore te lidhur.
Cdo diatomet ka nje forme unike.

7. Ameba
Berthama-permban materialin
gjenetik
Vakuola tretese-tret ushqimet
Vakuola tkurrese-nxjerr jashte
ujin e tepert
Pseudopotet-per te levizur e per
te kapur ushqimin
Membrana-realizon
transportimin e lendeve
Parameci
Berthama e madhe- permban
materialin gjenetik
Berthama e vogel-informacionin
gjenetik
Vakuola tretese-vendi ku tretet
ushqimi
Poret anale-nxjerr jashte mbetjet
Cililet-godasin njera tjetrat dhe
mundesojne levizje
Hapesira e gojes-hyn ushqimi
Tripanosoma
Tregohet rritja e
tripanosomes deri ne
fazen perfundimtare te
daj dhe drejtimi I
levizjes

8. Mbreteria Kerpudha perbehet nga organizma qe jane jeterushqyese, pra e marrin ushqimin e
gatshem,jane ekuariote, nuk kane rrenje, kercell apo gjethe por trupi i tyre quhet tali.
 Ne kerpudhat njeqelizore bejne pjese Majate dheTharmezat. Ato mbeshteten ne organizmat
e tjere per te siguruar energji.
 Ato kane 3 menyra te ushqyeri: Parazite- qe jetojne duke shkaktuar semundje, Saprofite- qe
zhdukin lendet e vdekura e i rikthejne tokes materialin organik dhe Simbiote- qe
bashkeveprojne per te jetuar.
 Riprodhimi I tyre eshte askeksual dhe seksual.
Aseksual-Kryhet me spore dhe copetim te hifeve.
Seksual- Dy hife takojne majat e tyre, te cilat me pas fryhen.


9. Disa mikrogjallesa jane vertet te
demshme por ama ata na paraqesin
nje shumellojshmeri organizmash,
vertet njeqelizore por unike ne llojin e
tyre.
 Shume mikrogjallesa i japin shume te
mira kesaj bote. Mund te permendim
bakteret ata qe pastrojne token nga
organizmat e vdekur duke i
konsumuar ato. Pra ato jane hallka e
fundit e zinxhirt ushqimor.Te njeten
gje bejne edhe disa kerpudha.
 Po te imagjinojme boten pa ato
atehere nuk do te kishte as
vazhdimesi jete. Pra gjithcka e lidhur
ngushte, dhe pa to shume probleme
do te shkaktohenin.


10. Pema e organizmave te gjalle-Cdo
gje e lidhur duke formuar nje bote
unike e plot gjallesa me shume se te
vecanta por te nevojshme per kete
bote.
Ju faleminderit!
Punoi:Aleksia Guranjaku
Klasa IX-te
Lenda:Biologji