2. SPIS TREŚCI
Wstęp
Struktura doradztwa w Polsce
Poradnictwo zawodowe resorcie edukacji
1.
2.
3.
Poradnictwo zawodowe w resorcie pracy
4.
4.
5.
6.
rodzaje świadczonych usług
zakres świadczonych usług
doradztwo zawodowe w Polsce
mocne i słabe strony doradztwa zawodowego w Polsce
szanse rozwoju doradztwa zawodowego w szkole
zagrożenia rozwoju doradztwa zawodowego w szkole
szkolny doradca zawodowy
doradcy w powiatowych urzędach pracy
doradcy w Centrach
Metody poradnictwa zawodowego i zasoby informacji
Rozmowa doradcza
„Metoda Edukacyjna” i „Kurs Inspiracji”
Program Aktywizacji Zawodowej Absolwentów „Pierwsza Praca”
Akademickie Biura Karier
Definicje pojęć
Podsumowanie
Bibliografia / netografia
2
3. DORADZTWO I PORADNICTWO ZAWODOWE
W POLSCE
Poradnictwo zawodowe w Polsce oparte jest na doktrynie,
która zakłada że planowanie i rozwój kariery zawodowej jest
procesem trwającym od wczesnego dzieciństwa i trwa przez
całe życie człowieka.
Zadaniem doradcy zawodowego jest towarzyszenie
klientowi w istotnych momentach tego procesu i pomaganie w
zdobyciu wiedzy zarówno o nim samym jak i o otoczeniu i
uwarunkowaniach kluczowych dla podejmowanych decyzji
zawodowych.
3
4. DORADZTWO I PORADNICTWO ZAWODOWE
W POLSCE
OHP
MEiN
Centralny Ośrodek
Metodyczny Informacji
Zawodowej
KOWEZiU
Wydział Poradnictwa
Z awodowego
Centra Edukacji i Pracy
Młodzieży
MBP
Poradnie Psychologiczno -Pedagogiczne
Szkoły gimnazjalne
i ponad gim azjalne
Placówki
naukowobadawcze
Uczelnie
wyższe
MPiPS
S
Departament Rynku Pracy
MCIZ
Kluby Pracy
CIiPKZ
WUP
PUP
SzOK
Kluby Pracy
ABK
OŚBK
GCI
Kolejowe Agencje
Aktywizacji
Zawodowej
Wojskowe Centrum
Aktywizacji
Zawodowej
4
– A gencje
zatrudnienia
– Instytucje
dialogu
społecznego
– Instytucje
partnerstwa
lokalnego
- Instytucje
szkoleniowe
5.
Realizacja zadań z zakresu poradnictwa
zawodowej należy do dwóch resortów:
Ministerstwo Edukacji i Nauki
sieć specjalistycznych terenowych
instytucji
orientacja
i poradnictwo zawodowe
dla młodzieży szkolnej
i studiującej
i
informacji
Ministerstwo Pracy
i Polityki Społecznej
Publiczne Służby Zatrudnienia
poradnictwo
i informacja zawodowa dla
dorosłych
5
6. 1.
Resortu edukacji – orientacja i poradnictwo zawodowe dla
młodzieży uczącej się w systemie szkolnym realizowane
jest w ramach specjalistycznych instytucji podlegających
Ministerstwu Edukacji Narodowej:
poradnie psychologiczno o pedagogiczne;
doradcy zawodowi zatrudnieni w szkołach;
Akademickie Biura Karier
6
7. 2.
Resortu pracy – poradnictwo dla dorosłych
(zarejestrowanych w urzędach pracy) realizowane jest na 3
poziomach i wykorzystuje w tym celu jednostki publicznej
służby zatrudnienia:
poziom pierwszy (krajowy) – Ministerstwo Pracy
i Polityki Społecznej – Wydział Poradnictwa Zawodowego
i Sieci EURES działający w ramach Departamentu Rynku
Pracy – zajmuje się
doskonaleniem metod i technik
poradnictwa zawodowego, rozwojem krajowej informacji
zawodowej;
7
8.
poziom drugi (regionalny) – Centra Informacji
i Planowania Kariery Zawodowej wojewódzkich urzędów
pracy ich zadaniem jest bezpośrednia praca z klientami oraz
koordynacja usług poradnictwa zawodowego na terenie
województwa;
poziom trzeci (podstawowy) – doradcy zawodowi
powiatowych urzędów pracy – bezpośrednia praca z
klientami;
wiele zadań w obszarze poradnictwa zawodowego,
zatrudnienia oraz przeciwdziałania marginalizacji
i wykluczeniu społecznemu młodzieży do 25 roku życia
wykonują Ochotnicze Hufce Pracy (OHP).
8
9.
W Polsce nie funkcjonują prywatne firmy wyspecjalizowane
w świadczeniu odpłatnych usług z zakresu poradnictwa
zawodowego, natomiast istnieją firmy komercyjne realizujące
usługi z zakresu doradztwa personalnego, czyli związane z
doborem wysoko wykwalifikowanych pracowników dla potrzeb
pracodawców.
9
10. PORADNICTWO ZAWODOWE W RESORCIE
EDUKACJI
W resorcie edukacji narodowej zadania związane z
poradnictwem
zawodowym
wypełniają
poradnie
psychologiczno – pedagogiczne. Obecnie funkcjonuje 598
poradni, z czego 26 to poradnie specjalistyczne, które
nastawione są na świadczenie młodzieży pomocy w wyborze
zawodu. Wykorzystywane przez nie różnorodne metody
diagnostyczne
służą
do
badania
predyspozycji
psychofizycznych uczniów. Pozostałe poradnie realizują
usługi z zakresu poradnictwa zawodowego dzieciom
i
młodzieży, a tak że udzielają rodzicom i nauczycielom
pomocy związanej z wychowywaniem i kształceniem dzieci
i młodzieży
10
11. Rodzaje świadczonych usług
poradnictwo zawodowe
poradnictwo dla młodzieży (w tym profilaktyka uzależnień ),
poradnictwo rodzinne,
pomoc dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej,
wczesna diagnoza i rehabilitacja
11
12. Zakres świadczonych usług
gromadzenie i udostępnianie informacji edukacyjnej
i zawodowej,
diagnostyka w zakresie sprawności intelektualnej,
osobowości, uzdolnień, zainteresowań
prelekcje zawodoznawcze,
spotkania w specjalistycznych poradniach zawodowych,
centrach informacji zawodowej,
badania ankietowe nt. wyboru szkoły i zawodu,
zajęcia warsztatowe,
działania adresowane do rodziców uczniów – prelekcje,
pogadanki, spotkania informacyjne,
organizowanie giełd i targów zawodoznawczych
12
13. Doradztwo zawodowe w szkole
W dobie ciągłych zmian coraz częściej wskazuje się na
potrzebę usytuowania profesjonalnej pomocy z zakresu
doradztwa zawodowego, której celem jest zwiększenie
trafności decyzji edukacyjnych i zawodowych ucznia blisko
niego, a więc w szkole,
potrzebę dostosowania rozwiązań polskich do standardów
pozostałych krajów UE,
potrzebę udzielania uczniom pomocy w wyborze i selekcji
informacji dotyczących instytucji kształcenia i rynku pracy
zgodnie z planowanym przez nich kierunkiem rozwoju
zawodowego,
potrzebę działań w zakresie planowania wspólnie z uczniem
jego kariery zawodowej(pomoc, wsparcie A NIE wyręczanie go)
- doradca towarzyszący
13
14. Mocne i słabe strony
doradztwa zawodowego w szkole
Mocne strony
umocowanie prawne
doradcy zawodowego
w szkole,
jego jasno określone
zadania,
aktywność działań
już zatrudnionych doradców
zawodowych /pionierzy,
pasjonaci/
Słabe strony
mała ilość doradców
zawodowych,
brak środków finansowych
w budżetach organów
prowadzących szkoły
słabe wyposażenie w
potrzebny do działań
doradczych sprzęt,
narzędzia, literaturę
Niewystarczający system
szkoleń
14
15. Szanse rozwoju
doradztwa zawodowego w szkole
Kształcenie nowych doradców zawodowych
/granty na studia podyplomowe dla nauczycieli/
Oczekiwania co do konieczności prowadzenia działań
w tym zakresie postulowane przez pracodawców
Powstający zewnętrzny system wsparcia doradców
zawodowych w szkole /Platforma Programowa
„OHP dla szkoły”, oferta fundacji i stowarzyszeń, inicjatywy
lokalne w postaci forów na rzecz doradztwa i poradnictwa
zawodowego/.
15
16. Zagrożenia rozwoju
doradztwa zawodowego w szkole
Brak jasnego i klarownego systemu takich działań
w polskiej oświacie
Brak konsekwentnych i skoordynowanych działań
na polu doradztwa zawodowego ze strony
Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej
oraz Ministerstwa Edukacji i Nauki.
16
17. Szkolny doradca zawodowy
Potrzeba profesjonalnej pomocy, usytuowanej blisko
ucznia zwiększającej trafność podejmowanych decyzji
edukacyjnych i zawodowych, minimalizującej koszty
psychiczne wynikające z niewłaściwych wyborów i koszty
materialne związane z dojazdem do placówek
specjalistycznych
Zagwarantowanie systematycznego oddziaływania na
uczniów w ramach planowych działań realizowanych
metodami aktywnymi (warsztaty, zajęcia aktywizujące)
Udzielanie uczniom pomocy w wyborze i selekcji
informacji dotyczących edukacji i rynku pracy, zgodnie z
planowanym przez nich kierunkiem rozwoju zawodowego
Obniżenie społecznych kosztów kształcenia dzięki
poprawieniu trafności wyborów na kolejnych etapach edukacji
17
18. PORADNICTWO ZAWODOWE W RESORCIE
PRACY
Doradcy w powiatowych urzędach pracy.
Doradcy zawodowi zatrudnieni w powiatowych urzędach
pracy udzielaj pomocy wszystkim zainteresowanym
poradnictwem klientom w rozwiązywaniu ich problemów
zawodowych. Doradcy zawodowi udostępniaj klientom
rzeczywiste i obiektywne dane o możliwościach kształcenia i
szkolenia, o zawodach oraz rynku pracy. Pomagaj klientom w
określeniu ich postaw wobec złożonych sytuacji życiowych,
poznaniu możliwych opcji i konsekwencji ich wyboru. Doradcy
pomagaj klientom w poszukiwaniu pracy m.in. poprzez
utrzymywanie łączności z pracodawcami oraz prowadzenie
treningów autoprezentacji.
18
19.
Doradcy zawodowi współpracują z instytucjami
edukacyjnymi (poradniami psychologiczno o pedagogicznymi,
szkołami i o środkami szkolenia zawodowego dorosłych),
pracodawcami, biurami karier szkół wyższych oraz prowadzą
negocjacje z instytucjami na rzecz i w imieniu klienta. Doradcy
zawodowi powiatowych urzędów pracy współpracuj z
doradcami zawodowymi centrów informacji i planowania
kariery zawodowej wojewódzkich urzędów pracy.
19
20.
Doradcy w Centrach
Na podstawie porozumienia zawartego w 1994 r. pomiędzy
Ministerstwami Pracy Polski i Niemiec powstały w Polsce
centra informacji zawodowej. Realizacją tego przedsięwzięcia
zajmował się Federalny Urząd Pracy Niemiec i Krajowy Urząd
Pracy w Polsce. W efekcie tej współpracy centra polskie
stanowią adaptację podobnych instytucji działających w
niemieckim systemie służb zatrudnienia. W 1999 roku z
istniejących dotąd centrów informacji zawodowej utworzono
sieć centrów informacji i planowania kariery zawodowej.
Posiadaj one status samodzielnych wydziałów wojewódzkich
urzędów pracy.
20
21. Metody poradnictwa zawodowego i zasoby
informacji
Podstawową metodą pracy doradców zawodowych
urzędów pracy z klientami w ramach poradnictwa
indywidualnego jest rozmowa doradcza, przebiegająca
zgodnie ze ściśle określonymi fazami i z wykorzystaniem
specyficznych technik. W poradnictwie dla osób bezrobotnych
wykorzystuje się również „Metodę Edukacyjną” oraz
„Kurs Inspiracji“. Stosowanie przez doradców zawodowych
tych metod pomaga zwłaszcza osobom długotrwale
bezrobotnym i zagrożonym bezrobociem określić własną
sytuację zawodową w kontekście zmieniających się potrzeb
rynku pracy i opracować indywidualny plan działania
21
22. Rozmowa doradcza
Rozmowa doradcza – podstawową metodą pracy
doradców zawodowych urzędów pracy z indywidualnymi
klientami jest rozmowa doradcza, przebiegająca zgodnie ze
ściśle określonymi fazami i etapami z wykorzystaniem
specyficznych technik. Ogólnie można stwierdzić, że w wyniku
rozmowy doradca otrzymuje niezbędne informacje o sytuacji
klienta, przebiegu jego kariery edukacyjnej, warunkach
zdrowotnych, zainteresowaniach i oczekiwaniach związanych
z zawodem. Doradca i klient wspólnie planują dalsze kroki
postępowania, a rozmowę kończy wspólne ustalenie planu
działania dla klienta.
22
23. „Metoda Edukacyjna” i „Kurs Inspiracji”
"Metoda Edukacyjna" sytuuje osobiste doświadczenie klienta
w centrum aktywności doradczej, poszerza jego wiedzę
dotyczącą świata zawodów, pomaga określić własną sytuację
zawodową w kontekście zmieniających się potrzeb rynku
pracy i ustalić indywidualny plan działania.
"Kurs Inspiracji'‘ jest skuteczną metodą wykorzystywaną w
pracy z osobami długotrwale bezrobotnymi i zagrożonymi
długotrwałym bezrobociem. Metoda ta wzmacnia motywację
i aktywność bezrobotnych w realistycznym budowaniu
swojego planu zawodowego.
23
24. Program Aktywizacji Zawodowej Absolwentów
„Pierwsza Praca”
Gminne Centra Informacji
Władze samorządowe najniższego szczebla (gminy), a
także inne zainteresowane podmioty tworzyć będą warunki
umożliwiające dostęp do szerokiej informacji ułatwiającej
obywatelom poruszanie się na rynku pracy lokalnym,
regionalnym ogólnokrajowym
Placówki ukierunkowane na aktywizację ludzi młodych oraz
społeczności lokalnych i ożywienie lokalnego rynku poprzez
zapewnienie łatwego dostępu do wykorzystania
nowoczesnych technologii przekazu informacji
Aktualnie na terenie kraju funkcjonuje 963 Gminne Centra
Informacji, utworzone w wyniku konkursu i wsparcia
finansowego ogłoszonego przez Ministra Pracy i Polityki
Społecznej
24
25. Akademickie Biura Karier
prowadzenie doradztwa zawodowego (indywidualnego
i grupowego)
dostarczanie informacji o rynku pracy i możliwościach
podnoszenia kwalifikacji
zawodowych
zbieranie, klasyfikowanie i udostępnianie ofert pracy, staży i
praktyk zawodowych
prowadzenie bazy danych studentów zgłaszających się w
celu znalezienia pracy
nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z pracodawcami
promowanie idei Biur Karier i przyczynianie się do
powoływania Biur przy innych
uczelniach
25
26. DEFINICJE POJĘĆ
Doradca zawodowy - osoba udzielająca pomocy w
formie grupowych i indywidualnych porad zawodowych,
młodzieży i osobom dorosłym w wyborze zawodu, kierunku
kształcenia i szkolenia, uwzględniając ich możliwości
psychofizyczne i sytuację życiową a także potrzeby rynku
pracy oraz możliwości systemu edukacyjnego.
Doradca zawodowy powinien posiadać kompetencje
społeczne, do których należą: cechy osobowościowe,
uzdolnienia i zainteresowania, warunkujące powodzenie pracy
z ludźmi.
26
27. DEFINICJE POJĘĆ
Poradnictwo zawodowe - długofalowe i wieloetapowe
działania wychowawcze, towarzyszące jednostce w trakcie jej
rozwoju zawodowego. Obejmuje ono udzielanie pomocy
uczniom i dorosłym w planowaniu, tworzeniu i rozwoju kariery
zawodowej, przynoszącej jednostce satysfakcję i zawodowy
sukces. Proces, w którym doradca zawodowy i klient pracują
wspólnie nad świadomym i samodzielnym podjęciem przez
klienta decyzji dotyczącej drogi rozwoju zawodowego oraz
nad dostosowaniem się do wymogów rynku pracy.
Poradnictwo zawodowe polega w szczególności na
wykonywaniu czynności i działań określonych w art.38 ust.1
Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z
dn.20 kwietnia 2004r.
27
28. DEFINICJE POJĘĆ
Doradztwo zawodowe - świadczenie pomocy w
dokonywaniu kolejnych decyzji wyboru zawodu lub pracy w
formie indywidualnej porady zawodowej, poprzez analizę pola
problemowego jednostki i udzielenie jej informacji
zawodowych, podawanie wskazówek, sugestii oraz instrukcji.
Informacja zawodowa - zbiory danych potrzebnych
jednostce do podejmowania kolejnych decyzji zawodowych
oraz związanych z zatrudnieniem.
Zakres treści, metod i kanały przekazywanych informacji są
dostosowane do etapu rozwoju zawodowego jednostki oraz
rodzajów podejmowanych decyzji.
28
29. DEFINICJE POJĘĆ
Wewnątrzszkolny system doradztwa - ogół działań
podejmowanych przez szkołę w celu przygotowania uczniów
do wyboru zawodu, poziomu i kierunku kształcenia.
System powinien określać: role i zadania nauczycieli w ramach
rocznego planu działań, czas i miejsce realizacji zadań,
oczekiwane efekty, metody pracy.
Zawód - wewnętrznie spójny system czynności
wymagający określonych kwalifikacji, wykonywanych w
uregulowany i systematyczny sposób, stanowiący podstawę
utrzymania i zapewniający pozycję w społeczeństwie.
29
30. DEFINICJE POJĘĆ
Orientacja zawodowa - działania wychowawcze szkoły,
rodziców, i innych osób, grup i instytucji - mające na celu
przygotowanie młodzieży do planowania kariery zawodowej,
których ważnym elementem jest podejmowanie kolejnych
decyzji wyboru zawodu i szkoły
Informacja edukacyjna - zbiory danych potrzebnych
jednostce do podejmowania decyzji związanych z dalszym
kształceniem.
30
31. PODSUMOWANIE
Jak widać z przedstawionego wyżej materiału poradnictwo
zawodowe w Polsce realizowane jest w różnych typach
instytucji i różnych sektorach. Podstawową rolę odgrywają
placówki edukacji i pracy. Ogólna liczba doradców
zawodowych przekracza 2,5 tys. osób. Poza nielicznymi
wyjątkami są to wszystko specjaliści z wykształceniem
wyższym. Doradcy świadczą usługi o zbliżonym charakterze
adresowane do szerokiej grupy odbiorców
31
32. BIBLIOGRAFIA / NETOGRAFIA
Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, 2002, Rozporządzenie
Prezesa Rady Ministrów z dn. 22.03.2002r. - Dz.U. Nr 32, poz.304
Ogólne zasady funkcjonowania poradnictwa zawodowego w
systemie urzędów pracy, 1996, Wyd. KUP)
K.Lelińska: Założenia i kierunki rozwoju poradnictwa zawodowego w
warunkach reformy edukacji, 1999, Problemy poradnictwa
psychologiczno - pedagogicznego Nr 2/11, s.29
Standard usługi - Poradnictwo Zawodowe - wg projektu PHARE
finansowanego ze środków UE oraz Budżetu Państwa
realizowanego pod nadzorem PARP, 2004)
J.Szczepański: Czynniki kształtujące zawód i strukturę zawodową.
Socjologia zawodów, 1965, KiW)
www.doradca-zawodowy.pl
www.ohpdlaszkoly.pl
www.wup.lodz.pl
32