SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 32
Kreu I
   Ligjerat udhezuese
    Me keto ligjerata do te njiheni:

   1. Hyrje ne kontabilitetin publik;
   2. Sektori publik dhe privat;
   3. Kontabiliteti ne sektorin publik;
   4. Pasurite e sektorit publik dhe kontabiliteti i tyre;
   5. Burimet e financimit te njesive publike;
   6. Shpenzimet e njesive publike;
   7. Te ardhurat e njesive publike;
   8. Ndertimi i pasqyrave financiare;
   9. Sistemi i thesarit te shtetit dhe kontabiliteti i tij;
   10. Kontabiliteti i organizatave jofitimprurese;
   11. Standardet nderkombetare te kontabilitetit per sektorin publik.
Objektivi i lendes
    Pasi kemi perfunduar me bazat e kontabilitetit financiar ne vitin e I-re dhe
       kontabilitetin financiar ne vitin e II-te, me kete lende perfundimisht do te njihemi
       me menyren se si i zbatojne parimet kontabel organizatat me komplekse ne
       sektorin publik.
Duhet te jeni te aft qe ti kuptoni
    Diferencat ne mes te organizatave ne sektorin publik dhe te atyre ne sektorin
       privat, sidomos per sa u takon objektivave te tyre, menyren se si keto objektiva
       kane ndikim ne raportet financiare te organizatave ne sektorin publik dhe privat;
    Pershkruani perdoruesit e pasqyrave financiare te organizatave me te perhapura ne
       sektorin publik dhe informacionet kryesore qe ofrojne raportet e tyre financiare;
    Kuptoni parimet kyçe kontabel ne te cilat trajtimi i sektorit publik eshte i
       ndryshem nga ai ne sektorin privat;
    Pergadisni nje bilanc te gjendjes dhe pasqyre te te ardhurave dhe shpenzimeve per
       nje organizate tipike ne sektorin publik.
Definicione
Definicione të ndryshme nga autorë të ndryshëm:

    KONTABILITETI është sistem informacioni që mat, përpunon dhe komunikon
     informacionin financiar të një entiteti ekonomik.
    KONTABILITETI është procesi i vrojtimit, i matjes, i vlerësimit, interpretimit
     dhe komunikimit të informacionit financiar për qëllime të kontrollit financiar dhe
     marrjen e vendimeve efektive të drejtimit ekonomik të njësive ekonomike.Ai
     siguron informacionin sasior për aktivitetet ekonomike të një ndërmarrjeje.
    Kontabiliteti sistem informacioni dhe matjeje që identifikon, regjistron dhe
     komunikon informacionin relevant, të besueshëm dhe të krahasueshëm të
     aktiviteteve të një organizate ekonomike.
    QËLLIMI i kontabilitetit është të ofron informacion rreth një biznesi ose
     organizate jo fitimprurëse. Sistemi kontabël është organizuar që të akumulon të
     dhëna rreth marrëdhënieve financiare të një firme, t’i klasifikon këto të dhëna dhe
     të përmbledh raporte periodike, të cilat njihen si PASQYRA FINANCIARE.            1
Meqë kontabiliteti përdoret për të akumuluar dhe komunikuar informacionin financiar, ai
shpesh quhet GJUHA E BIZNESIT.

Informacioni kontabel
Informacioni në drejtimin e një sistemi ekonomik ka rol shumë të rëndësishëm, mbase
siguron kushtet që të gjithë operatorët të kenë mundësi të orientohen dhe të marrin
vendimet e duhura.Në këtë mënyrë sistemi ekonomik do të mund të funksionojë
normalisht dhe pa probleme.Ndër këto informacione, për rolin e tij të veçantë dallohet
informacioni që rrjedh nga kontabiliteti.
Llojet e kontabilitetit
     Kontabiliteti financiar
     Kontabiliteti menaxherial
     Kontabiliteti publik
     Kontabiliteti i taksave dhe i tatimeve
     Kontabiliteti bankar, etj
Kontabiliteti publik jo frofitabil dhe raportimi financiar
     Bazuar në karakteristikat si:
                    konceptet
                    standardet
                    procedurat
Nuk gjendet te organizatat private biznesore
     I dizajnuar për akomodimin e informatave për nevoja të shfrytëzuesve të
       raporteve financiare.
     I aplikueshëm –
           o Për qeveritë qendrore dhe komunale
           o Institucionet jo profitabël
                   • Universitetet
                   • Spitalet
                   • Organizata tjera jo profitabël
Llojet kryesore te organizatave
     Institucionet qeveritare – Qeveria qëndrore, qeveria komunale, qyteti, etj.
     Institucionet edukative – shkollat publike, kolegjet dhe shkollat tjera private,
       universitetet.
     Institucionet shëndetësore dhe sociale – spitalet, shtëpitë e shëndetit, agjencitë për
       shërbime sociale etj.
     Po ashtu - agjencitë religjioze dhe humanitare, fondacionet etj.
Krahasimet kryesore te burimeve financiare
                               Shembull
QEVERIA                                             Biznesi
     Për operacione                                 per operacinone
           ◦ Taksat                                   shitja
     Për kapitale                                 Per kapitalet
           ◦ Grantet                                 Rezervat
           ◦ Borxhet                                 Borgjet


                                                                                          2
Krahasimet kryesore te burimeve financiare
     Shërbime monopolistike: pa treg të hapur
            ◦ Policia dhe zjarrfikësit
     Ngarkesat zakonisht mbulojnë një pjesë të kostove
            ◦ Shkollat publike, universitetet publike
Rregulloret dhe kontrolli
Biznesi:
            ◦ I aftë të modifikoj apo tërheq nga tregu mallin dhe shërbimet jo profitabile
            ◦ Përgjegjës në vlerën dhe kualitetin e mallit dhe shërbimit të ofruar
            ◦ Motivi - profiti
Sektori publik:
            ◦ I pa aftë për të modifikuar apo tërheq nga tregu disa mallra dhe shërbime
                jo profitabile
            ◦ Mallrat dhe shërbimet e ofruara zakonisht janë unike dhe pa ngarkesa
                financiare
SP operacionet e ndikuara nga :
Elementet e jashtme
            ◦ Ligjet dhe rregulloret shtetërore
            ◦ Rregulloret mbi grantet
            ◦ Vendimet juridike
Elementet e brendshme
            ◦ Urdhëresat, udhëzimet, rregulloret , statutet
            ◦ Obligimet kontraktuare
            ◦ Marrëveshjet me donatorët
Veshtrim i pergjithshem mbi kontabilitetin public
Kontabiliteti dhe sistemet e raportimit janë elemente themelore për administrimin e
buxhetit, përgjegjësinë financiare dhe realizimin e politikave
Bazat e kontabilitetit, i referohen parimeve të kontabilitetit që përcaktojnë se kur mund të
njihen transaksionet për qëllime të raportimit financiar.
            • Kontabiliteti i cash-it
           • Kontabiliteti akrual
            • Kontabiliteti në mes dy parimeve
Rregullimi ligjor i kontabilitetit public
Ligji mbi kontabilitetin e organizatave buxhetore dhe organizatave joprofitabile;
Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit për Sektorin Publik i aprovuar nga Bordi i
SNK për Sektorin Publik
Kontabiliteti i sektorit publik
Ose Kontabiliteti publik pasqyron kryesisht veprimtarinë ekonomike-financiare të
organizatave publike, matë dhe kontrollon krijimin e burimeve financiare dhe përdorimin
e tyre, në përputhje me planifikimin buxhetor.
Kontabiliteti publik përmbledh:
    1. Kontabilitetin e shtetit,
    2. Kontabilitetin e qeverive komunale,
    3. Kontabilitetin e ndërmarrjeve publike
    4. Kontabilitetin e organizatave dhe institucioneve jo fitimprurëse              3
Kontabiliteti i shtetit - jep informacion dhe kontrollon realizimin e të ardhurave dhe të
shpenzimeve të buxhetit të shtetit si dhe pasqyron dhe kontrollon veprimtarinë
ekonomike – financiare të organeve të pushtetit qendror.
Kontabiliteti i shtetit përfshin:
    1. Kontabilitetin e thesarit të shtetit,
    2. Kontabilitetin e institucioneve administrative kombëtare.
Kontabiliteti i qeverive komunale – pasqyron veprimtarinë ekonomike – financiare të
qeverive komunale.
Kontabiliteti i ndërmarrjeve publike - nuk ndryshon nga kontabiliteti i ndërmarrjeve
private,
Kontabiliteti i institucioneve jofitimprurëse dhe OJQ-ve është disiplinë e veçantë e
kontabilitetit,
Lidhja ndermjet kontabilitetit publik dhe shtetit
Buxheti i shtetit eshte plan financiar i shtetit per periudhen nje vjeçare. Ai detajohet sipas
muajve dhe zbatimi i tij kontrollohet nga drejtoria e Pergjithshme e Thesarit.
Buxheti vjetor tek njesite publike perfshine buxhetin e veprimtarise rrjedhese (buxhetin
operativ) dhe buxhetin e shpenzimeve kapitale (buxhetin kapital).
Buxheti operativ pasqyron te gjitha llojet e shpenzimeve rrjedhese, qe do t’I kryeje
njesia publike gjate periudhes buxhetore, si dhe te gjitha burimet e parashikuara te
financimit te tyre.
Buxheti kapital pasqyron shpenzimet e planifikuara per investimet dhe burimet e
financimit te tyre per periudhen buxhetore.
Ura lidhese midis kontabilitetit te njesive publike dhe buxhetit jane:
    1. te ardhurat publike dhe
    2. shpenzimet publike
Ato perbejne objektivin kryesor te pasqyrimit ne buxhet.
Lidhja ne mes kontabilitetit dhe buxhetit eshte e dyanshme:
-buxheti vendose standardin, te cilin kontabiliteti e krahason me te dhenat faktike per te
percaktuar shmangien;
-kontabiliteti kontrollon hap pas hapi zbatimin e buxhetit dhe percakton shmangien e te
dhenave faktike prej tij, duke u dhene perdoruesve informacionin e nevojshem per
marrjen e vendimeve;
-kontabiliteti siguron nje baze te domosdoshme te dhenash per hartimin e buxhetit te
periudhes se re neprmes pasqyrave financiare qe i harton.
Njohja e sakte e kesaj lidhjeje ne mes kontabilitetit dhe buxhetit ben qe te kuptojme qarte
pse buxhetimi I sakte dhe mbajtja e rregullt e kontabilitetit japin efekte shume pozitive ne
administrimin e burimeve financiare.
Nocionet themelore te kontabilitetit publik-te ardhurat dhe shpenzimet publike
Kontabiliteti publik objektiv kryesor ka njohjen dhe arkëtimin e të ardhurave publike dhe
njohjen dhe pagesën e shpenzimeve publike.
Të ardhurat, realizohen përmes politikës për të ardhura fiskale, mbledhja e tatimeve dhe
taksave.
Shpenzimet publike, paraqesin përfitimet e të ardhurave publike sipas qëllimeve të
përcaktuara nga buxheti i shtetit.


                                                                                            4
Etika e kontabilitetit
Faktor me rendesi qe ndikon ne kontabilitet eshte rritja e interesimit per etiken
profesionale.
Etika e biznesit paraqet grumbullin e standardeve dhe rregullave te sjelljes morale dhe
profesionale nga ana e te gjithe pjesemarresve ne biznes.
Keto rregulla edhe identifikojne sjelljen e menxhereve, te punesuarve, aksionareve, etj.
Etika veqanarisht eshte e rendesishme per kontabilitetin.Pse?
Sepse besueshmeria e informacionit kontabel varet ndjeshem nga ata te cilet e pergadisin
ate, e kontrollojne dhe e raportojne.
Ata duhet rreptesisht te bazohen ne kodin e miresjelljes, i cili bazohet ne tri parime
themelore:
     ne integritetin e personit te tille;
     ne objektivitetin e informatave te perpunuara dhe te raportuara nga ai;
     ne pavaresine profesionale te tij
Te bazuarit ne keto tri parime sjell keto perparesi
     Mënjanon gabimet e vogla etike
     Përqendrohet në reputacionin e juaj afatgjatë
     Ju mund të pritni të keni pasoja nga mbajtja e një pozicioni etik
Profesionet ne kontabilitet
Gama e sherbimeve te cilat i ofrojne kontabilistet po vjen gjithnje e me shume duke u
rritur per shkak te rritjes se nevojave kontabel, si dhe per shkak te rritjes se vazhdueshme
te kerkeses per informacionin kontabel.
Kater lloje te profesioneve kontabel
     Kontabilistet privat- shumica e profesionisteve kontabel jane te vendosur ne sektorin
         privat si nenpunes te firmave. Ata merren me kontabilitetin financiar, menaxherial
         dhe me kotrollimin e brendshem.
     Kontabilistet publikë- ofrojne sherbime ne dispozicion per publikun, kuptohet
         kundrejt nje pagese.
     Kontabilistet e entiteteve publike shteterore- jane te punesuar ne kuader te entiteteve
         publike qofte ne nivel lokal apo qendror, ose si kontabiliste prane organizatave
         tjera jo me qellim fitimi. Detyra e tyre eshte qe te pergadisin pasqyra financiare,
         t’i kontrollojne shpenzimet dhe te ardhurat, t’i nxjerrin ne pah keqperdorimet e
         ligjit nga ana e shfrytezuesve buxhetor, etj.
     Edukatoret kontabel- meqe kontabilitei dita dites po behet sherbim thelbesor per
         shoqerite moderne, po rritet edhe kerkesa per edukatore kontabel qe do te
         pergadisin brezin e ri ne profesionin kontabel.
Auditimi
Auditimi është ekzaminimi i hollësishëm i raporteve financiare të një organizate.
Auditorët e pavarur të cilët ekzaminojnë informacionet për të konfirmuar se janë të
përgatitura në pajtim me standardet janë kontabilistë publik të çerfifikuar.




                                                                                          5
Kreu II
                              Sektoret publik dhe privat
Qfare eshte sektori privat
Termi “sektori privat” perdoret per te pershkruar kompanite, te cilat ushtrojne
veprimtarine e tyre per te realizuar fitim.
Megjithate jo te gjitha kompanite menaxhohen per qellimin e maksimalizimit te fitimit.
Shembulli me i qarte ne kete rast jane organizatat bamirese. Ne te njejten kohe sektori
privat perfshine organizata te tilla, siç jane p.sh. firmat ligjore dhe firmat kontabel, te cilat
nuk jane kompani, por prape ato ekzistojne per te realizuar fitime per pronaret e tyre.
Organiztat ne sektorin privat zoterohen dhe financohen ne menyre vullnetare nga
aksionaret dhe gjenerojne te hyra nga veprimtarite operative, e jo nga grantet dhe tatimet.
Qfare eshte sektori publik
Termi “sektori publik” nenkupton secilen organizate, e cila administrohet per te ofruar
sherbime ndaj publikut dhe jo per te realizuar fitime.Financimi i tyre kontrollohet nga
qeveria, e cila ne te njejten kohe monitoron edhe performancen e tyre. Sektori publik I
nje vendi perbehet nga autoritetet publike qe percaktohen ne menyre politike, te cilat
kane monopolin ne periudhen kontabel te caktuar.Synon ne plotesimin e nevojave
publike ne fushen ekonomike, sociale dhe politike duke siguruar keshtu ne radhe te pare
sherbime publike.
Funksioni kryesor i sektorit publik
Eshte qe te ndermarre dhe te realizoje politika publike nepermjet sherbimeve qe
perfitohen nga shoqeria e nje vendi.Pra funksion paresor ka sigurimin e te mirave publike
dhe sherbimeve te rendesishme, te tilla si rendi publik, mbrojtja kombetare, kultura,
arsimi, shkenca, ndihma shoqerore dhe ekonomike, shendetesia, etj.
Ngjajshmerit ne mes te dy sektoreve
Pavaresisht nga diferencat qe u treguan ekzistojne shume ngjashmeri per sa i takon
kontabilitetit te dy sektoreve.
Te dy sektoret perdorin:
    - kontabilitetin me regjistrim te dyfishte
    - zbatojne te njejtat parime themelore kontabel, te tilla si hipoteza e vijueshmerise
        dhe akrualet
    - te dy sektoret zbatojne standardet kontabel
Perberja e sektorit publik
Sektori publik perbehet nga nje sere organizmash, te cilat kryejne veprimtari komplekse.
Ato jane:
1. Organet e qeverisjes qendrore dhe njesite varese te tyre;
2. Organet e qeverisjes rajonale;
3. Organet e qeverisjes vendore;
4. Ndermarrjet publike;
5. Organiztat jofitimprurese publike.
Organet e qeverisjes qendrore perfshijn :
Organet qendrore ekzekutive, si kryeministria, ministrite, njesite varese te tyre. Njesite
varese jane:drejtoria e pergjithshme e doganave, drejtoria e pergjithshme e tatimeve,etj.
Institucionet kombetare kulturore e shkencore, si: akademia e shkences,universiteti
publik, institucionet e shkences ne varesi ne ministrise se arsimit e shkences, teatri
kombetar, etj.                                                                          6
Organet qendrore ligjvenese, si: kuvendi, presidenca
Organet qendrore gjyqesore, si: gjykata e larte, gjykata kushtetuese, prokuroria e
pergjithshme.
Organet e qeverisjes rajonale perfshijn:
Zene vend ndermjetes ne mes organeve te qeverisjes qendrore dhe atyre vendore.
Funksionin e tyre e ushtrojne nen kontrollin nga organet qendrore, perveç ne vendet
federative, ku jane te pavarura nga qeveria federative.
Organet e qeverisjes vendore :
Jane njesite publike qe i qeverisin qytetet dhe fshatrat, siç jane komunat.
Qeverisjen e tyre e kryejne ne zonat ku ndodhen me juridiksionin e tyre.
Ndermarrjet publike
Jane ndermarrje prodhuese, tregtare dhe sherbyese ne varesi te organeve te qeverisjes
qendrore dhe atyre vendore.
Fitimi qe realizojne ato eshte tregues i rendesishem per to,por krahas fitimit kane edhe
objektiva te tjera, si shtimi I sasise se prodhimit dhe permiresimi i cilesise se sherbimit
per popullsine, bizneset, etj.
Nje ndermarrje konsiderohet publike atehere kur qeveria qendrore dhe vendore eshte
aksionare dhe zoteron me pjesen me te madhe te kapitalit, d.m.th. e kontrollon ate.
Ndermarrje publike konsiderohen te gjitha institucionet financiare publike (sigurimet e
pasurise, shoqerore, shendetesore) te cilat kane karakteristiken e perbashket, qe perfitojne
grante nga buxheti i shtetit.
Gjithashtu konsiderohen edhe organizatat jofitimprurese vullnetare te shendetesise dhe te
mireqenies, ne ato raste kur ato financohen dhe kontrollohen nga shteti, qofte edhe
pjeserisht.
Institucionet dhe organizatat jo fitimprurese publike
Jane organizma publike, qe kane qellim permiresimin e mireqenies shoqerore, pa synuar
te sigurojne fitimin ne kembim te sherbimeve qe ato kryejne.
Veçori dalluese e tyre eshte sigurimi i burimeve te financimit nga buxheti i shtetit dhe
nga kontribues vullnetare, te cilet nuk presin asnje fitim nga mjetet e derdhura.
Kryejne veprimtari arsimore, fetare, mireberese, etj, ne sherbim te grupeve te caktuara te
popullsise.
Kontabiliteti i ketyre njesive dallon nga ai i 5., andaj edhe trajtohet veçmas me vone gjate
leksioneve te ardhshme.
Veqorit kryesore te njesive ne sektorin publik:
Kane disa veçori, te cilat dallojne nga bizneset private:
    - Nuk krijohen per realizimin e fitimit. Per kete shkak shumica prej tyre jane te
        perjashtuara nga tatimi ne fitim;
    - Qellimi i shumices prej tyre eshte qe te sigurojne te mira dhe sherbime popullsise
        gjate vitit, duke perdore burimet financiare qe ato disponojne;
    - Nje pjese e konsiderueshme e burimeve te financimit sigurohen nga tatimet dhe
        taksat, qe mblidhen nga njesite publike dhe popullsia, si dhe nga bizneset;
    - Sherbimet publike nuk zgjidhen vullnetarisht prej konsumatoreve, dhe ato shpesh
        perfitohen pa pagese. Ne keto kushte eshte veshtire te gjykohet mbi sasine dhe
        cilesine e sherbimeve, pasi ato nuk vleresohen ne treg te hapur;
- Nuk ekziston lidhje direkte ne mes kontributit financiar dhe perfitimit per
       sherbimet qe ofrojne keto organizma;                                                7
    - Vendimet ne lidhje me politikat kryesore merren nga keshilla te votuara nga
       populli ose keshilla me drejtues te emeruar me konsensus.
Andaj
Per shkak te rregullimit te forte ligjor tek njesite publike, menaxheret e tyre kane liri
veprimi me te kufizuar se sa menaxheret e njesive te biznesit.
Edhe roli i kontabilitetit dhe raportimit financiar tek njesite publike ndryshon ne krahasim
me bizneset.
     Nga njohurite e juaja te marra deri me tani mbi sektorin privat dhe publik,
       tregoni diferencat kryesore ne mes ketyre dy sektoreve…….
     Qellim kryesor i kompanive ne sektorin privat eshte zakonisht maksimalizimi I
       pasurise se aksionareve – pronarit te kapitalit.
     Si hap i ndermjetem, drejtoret e kompanive mund te ndjekin edhe objektiva te
       tjera, te cilat ne fun te fundit do te maksimalizojne fitimet e tyre, si ata mund te
       hedhin ne treg prdukte te reja, ose mund te hyjne ne tregje te reja per t’i rritur
       eventualisht fitimet, etj.
     Qellim kryesor i organiztave ne sektorin publik,nuk eshte prodhimi i mallrave ose
       i sherbimeve per t’i shitur, dhe ne kete menyre ata nuk udhehiqen nga realizimi i
       fitimit. Objektivat e tyre financiare zakonisht jane dytesore ne krahasim me
       objektivat e tyre sociale.
Perdoruesit e raporteve financiare ne sektorin publik
Ne menyre qe te kuptoni kontabilitetin ne sektorin publik, duhet te mbajme parasysh se
kush jane perdoruesit e raporteve financiare ne sktorin publik, dhe cilat jane
informacionet qe kerkojne ata te jene prezente ne pasqyrat financiare.
Pasqyrat financiare ne sektorin publik synojne nje grup te ndryshem te perdoruesve, nga
tatim-paguesit e deri te qeveria qendrore.
Andaj ne vazhdim do te bejme renditjen e perdoruesve specifike te pasqyrave financiare,
duke pase parasysh edhe informacionet per te cilat ata jane te interesuar.
Qeveria vendore
Konsumatoret e sherbimeve, tatim-paguesit- do të ishin të interesuar për informacionet
mbi performancën kundrejt synimeve dhe për sa i takon përdorimit më të mirë të
burimeve për të vlerësuar performancën e këshillit.
Partnerët nga sektori privat– për shembull një kompani e cila është duke shqyrtuar
hyrjen në një kontratë me një këshill vendor për të ofruar shërbime do të ishte e interesuar
në shpenzimet totale për arsimimin të shpenzuara në vitet e kaluara.
Konkurrentet nga sektori privat- shërbimet e ofruara nga qeveria vendore, të tilla si
largimi i mbeturinave ose shërbimet e pemëzimit të qytetit, në të njëjtën kohë mund të
kryhen edhe nga firmat konkurrentë në sektorin privat, të cilat do të ishin të interesuara
mbi informacionet për të hyrat dhe shpenzimet e këtyre shërbimeve.
Organizata të tjera të qeverisjes vendore – për qëllime krahasimi dhe përdorimi si pika
referimi.
Qeveria qendrore – për të përpiluar statistika mbi huatë e marra nga sektori publik në
mënyrë që të përmbushen detyrimet fiskale.
Qeveria qendrore
Ministrat e qeverisë – informacionet mbi shpenzimet totale, huatë totale dhe për sa I
takon përmbushjes së synimeve të premtuara nga qeveritë në mënyrë që të vlerësohet
performanca. Diçka e tillë do të ketë ndikim mbi vendimmarrjen përfshirë miratimin e
buxhetit të viteve të ardhshme.                                                              8
Konsumatorët e shërbimeve, tatim - paguesit dhe votuesit – informacionet mbi
performancën kundrejt synimeve dhe premtimet elektorale për vlerësimin e performancës
dhe përcaktimin e mënyrës së votimit.
Bizneset – informacionet që kanë të bëjnë me disponueshmërinë e granteve ose
financimit (p.sh. një prodhues i motorëve të aeroplanëve do të ishte i interesuar në nivelet
e financimit të aktiviteteve të mbrojtjes).
Spitalet
Konsumatorët, të tillë si pacientët dhe grupet e mbështetjes së pacientëve –
informacionet mbi synimet që kanë të bëjnë me performancën të tilla si koha që kalohet
në listat e pritjes, informacionet mbi shpenzimet mesatare për pacient për të vlerësuar në
qoftë se spitalet janë duke performuar brenda asaj që pritet prej tyre.
 Qeveria qendrore – për të vlerësuar të vepruarin në përputhje me ligjet dhe rregulloret
kushtet e financimit, për planifikimin e niveleve të financimit në vitet e ardhshme dhe për
konsolidimin e raporteve të përgjithshme financiare të Departamentit të Shëndetësisë.
Organizatat bamirëse – organizatat bamirëse mjekësore mund të përdorin raportet
financiare të spitaleve për të vlerësuar, për shembull, se cilat spitale kanë më shumë
nevojë për t’iu dhuruar një makinë dialize e veshkave.
Spitalet e tjera –spitalet private do të ishin të interesuara për sa i takon informacioneve
që kanë të bëjnë me performancën në një raport financiar të spitaleve publike në mënyrë
që të kenë ku të fokusojnë marketingun e tyre. Spitalet publike do të ishin të interesuara
për sa i takon informacioneve për qëllim të krahasimit me një pikë të referimit.
Universitetet
Organizmat që japin donacione për kërkimet – informacionet mbi nivelet e financimit
dhe performancës kundrejt synimeve për të përcaktuar faktin se sa mirë janë përdorur
grantet dhe se cilat universitete duhet të marrin grante në të ardhmen, të tilla si grantet për
kërkime mjekësore.
Konsumatorët, të tillë si studentët dhe unionet e studentëve – informacionet mbi
financimet me anë të granteve që janë marrë deri tani për të lobuar qeverinë qendrore për
më shumë para.
Objektivat dhe funksionet e raporteve financiare
Diferencat ne mes sektorit privat dhe atij publik nenkuptojne se edhe objektivat dhe
funksionet e raporteve financiare te tyre jane te ndryshme.
Sektori publik-te vepruarit ne perputhje me ligjin
Ofrojnë siguri ndaj qeverisë qendrore dhe tatim – paguesve për sa i takon të vepruarit në
përputhje me kërkesat ligjore dhe kërkesat e tjera që kanë të bëjnë me përdorimin e
burimeve nga organizatat. Për shembull, të vepruarit në përputhje me ligjet dhe
rregulloret për sa i takon kufijve të financimit me anë të borxhit ose me kushtet e
financimit me ane te granteve.
Sektori privat-te vepruarit ne perputhje me ligjin
Raportimi i fitimit për vitin, dhe matja e shumës që është e shpërndashme ndaj
aksionarëve dhe ofrimi i sigurisë ndaj aksionarëve për sa i takon faktit se drejtorët e kanë
menaxhuar kompaninë në interesin më të mirë të aksionarëve dhe në përputhje me
kërkesat ligjore dhe rregullative.
Sektori publik-pergjegjesit per llogaridhenje
Ofron përgjegjësitë për llogari-dhënie për sa i takon kujdestarisë së parave publike. Ofron
informacione për tatim - paguesit për të vlerësuar performancën kundrejt objektivave të 9
deklaruar dhe për të vlerësuar ekonominë, efikasitetin dhe efektivitetin në përdorimin e
burimeve që janë vënë në dispozicion të organizates.
Sektori privat-pergjegjesit per llogaridhenje
Ofron informacione për aksionarët në mënyrë që të jenë të aftë të vlerësojnë
performancën kundrejt asaj që ata vetë presin, për shembull duke e krahasuar me
kompanitë e tjera që operojnë në të njejtin sektor, me vitet e kaluara, etj.
Sektori publik-planifikimi
Ofron një bazë për planifikimin e burimeve dhe për sa i takon autorizimit të fondeve, për
shembull informacionet për të mbështetur autorizimin e fondeve te tjera.
Sektori privat-planifikimi
Drejtorët ka më shumë gjasa të përdorin pasqyrat e brendshme financiare të ndërtuara për
qëllime të menaxhmentit dhe projeksionet për planifikimin e ardhshëm meqenëse këto
varen më shumë nga vlerësimet e përditshme se sa nga financimi i qeverise.
Sektori publik –aftesia per te vazhduar punen
I lejon përdoruesve të vlerësojnë faktin nëse një organizatë mund të vazhdojë të ofrojë
shërbime në të ardhmen. Për shembull, një universitet i cili raporton një deficit për disa
vite me radhë nuk do të shihet me sy nga aplikantët e mundshëm studentë në rast se do të
ketë mbyllje të departamenteve në vitet e ardhshme gjate studimeve te tyre.
Sektori privat –aftesia per te vazhduar punen
I lejon përdoruesve të vlerësojnë faktin nëse një organizata mund të vazhdojë të ofrojë
mallra ose shërbime në të ardhmen. Për shembull, furnitorët e mundshëm të vlerësojnë se
sa ia vlen t’i ofrohen shitje me kredi një kompanie. Diçka e tillë është shumë më e
rëndësishme në sektorin privat, në të cilin kompanitë dështojnë rregullisht dhe ka shumë
pak gjasa që t’i jepet ndihmë për të mos falimentuar nga qeveria.
Sektori publik-mardhenjet me publikun
I ofron organizatës mundësinë për të bërë të ditur një pasqyrë të arritjeve të veta e cila i
drejtohet përdoruesve më të rëndësishëm, punonjës dhe publikut. Për shembull, i një
autoriteti lokal raporti financiar zakonisht do të përfshijë një raport të krye-shefit
ekzekutivi cili i konfirmon votuesve dhe tatim - paguesve arritjet e autoritetit ne fjale
gjate vitit.
Sektori privat-mardhenjet me publikun
I ofron kompanisë mundësinë të parashtrojë një pamje të favorshme të vetes kundrejt
aksionarëve ekzistues dhe atyre të mundshëm, me qëllimin e maksimizimit të vlerës së
aksioneve të veta. Kompania në të njëjtën kohë do të dëshirojë të parashtrojë një imazh të
favorshëm për punonjësit ekzistues dhe punonjësit e mundshëm (për marrjen në punë dhe
për t’i mbajtur ata në punë), klientet e mundhsem dhe furnitoret.
10
                                    Kreu III
                         Kontabiliteti ne sektorin publik
Siduron informasione per :
      marrjen e vendimeve lidhur me perdorimin e rezervave ekonomike, identifikimin
        e zonave kyçe te vendimeve dhe per percaktimin e objektivave;
      drejtimin dhe kontrollin me efektivitet te burimeve njerezore e materiale;
      ruajtjen e pasurise;
      kontrollin shoqeror mbi funksionimin e organizmave qe e perbejne ate.
Diferenca
Diferenca ne kontabilitetin e sektorit publik ndaj atij privat qendron tek fakti qe
ndermarrjet publike e matin fitimin jo duke synuar maksimalizimin e tij, por duke synuar
ne perdorimin e tij per te vazhduar me kryerjen e sherbimeve dhe per te permiresuar
cilesine e tyre.
Per rrjedhoj :
      Kontabiliteti dhe raportimi financiar ne sektorin publik fokusohet tek:
     1. KONTROLLI
     2. PERGJEGJSHMERIA, ne perdorimin e burimeve financiare.
Dy mjetet kryesore ligjore dhe financiare, qe perdoren per realizimin e ketyre
qellimeve jane:
     1. BUXHETI
     2. KONTABILITETI
Konceptet kryesore te kontabilitetit dhe raportimit financiar te sek.publik
Jane:
     1. pergjegjshmeria;
     2. mbulimi i shpenzimeve rrjedhese nga te ardhurat rrjedhese
Pergjegjshmeria
Eshte detyrim ligjor qe kane organizmat publike per te vertetuar ne menyre bindese
permes pasqyrave financiare, se e kane menaxhuar pasurine publike dhe se i kane
menaxhuar burimet financiare te cilat u jane besuar, ne perputhje me ligjin e buxhetit dhe
ligjin ne fuqi.
Dy lloje te pergjegjshmeris jane:
     1. Pergjegjshmeria financiare
     2. Pergjegjshmeria operative
E para tregon se njesai publike i ka perdore fondet publike ne perputhje me vendimet
publike te shprehur ne buxhet dhe pasqyra financiare.
E dyta tregon efikasitetin me te cilin i kane realizuar objektivat e veprimtarise se tyre.
      Per shkak te veçorive qe ka sektori publik pergjegjshmeria konsiderohet si GURI
        I THEMELIMIT TE RAPORTIMIT FINANCIAR.
      Konsiderohet se njesia publike ka pergjegjshmeri te larte atehere kur:
     - i krahasojne emerimet e sherbimeve te buxhetuara me ato qe ne fakt i kane
        permbushur, dhe informojne per kete popullsine dhe shfrytezuesit e tjere;
- masin efektivitetin e punes duke krahasuar rezultatet e punes se tyre me sinjalet
     qe vijne nga jashte (anketat, etj).


                                                                                       11
Mbulimi i shpenzimeve rrjedhese nga te ardhurat rrjedhese
Ky koncept kerkon qe shpenzimet e periudhes te financohen nga te ardhurat e realizuara
gjate kesaj periudhe.
Kjo do te thote se gjate periudhes kontabel te mos njihen shpenzimet qe i tejkalojne
burimet financiare te parashikuara ne buxhetin e vitit fiskal.
Shkaqet
Shkaqet per moslejimin e krijimit te borxheve qe do te shlyhen ne periudhat e ardhshme
jane:
    1. keto borxhe do te rendojne popullsine ne vitet e ardhshme, duke reuktuar te
        ardhurat;
    2. ato mund te çojne ne reduktimin e shpenzimeve per sherbimet publike ne vitet e
        ardhshme, gje qe perseri do te godaste nivelin e jeteses se popullsise.
Ky koncept pra kerkon qe buxheti i organizmave publik te jete i balancuar.
Rregullimi nderkombetar i kontabilitetit te sek.publik
     Rregullimi nderkombetar i kontabilitetit te sektorit publik kryhet nga federata
        nderkombetare e Kontabilisteve – IFAC, e cila eshte krijuar ne vitin 1973.
     Misioni – eshte zhvillimi i profesionit kontabel duke u mbeshtetur ne standarde te
        harmonizuara, si dhe aftesimi i kontabilisteve per te kryer sherbime te
        qendrueshme me cilesi te larte dhe me interes te pergjithshem.
     Eshte organizate jofitimprurese, jopublike dhe jopolitike.
Komiteti i sektorit publik
Ka per qellim realizimin e programeve per te permiresuar menaxhimin financiar dhe
pergjegjshmerine ne sektorin publik. Ky qellim perfshine:
    1. zhvillimin e standardeve te kontabilitetit dhe auditimit si dhe nxitjen e pranimit
        vullnetar te tyre nga vendet e ndryshme te botes;
    2. zhvillimin dhe koordinimin e programeve per nxitjen e arsimimit dhe te kerkimit
        shkencor;
    3. inkurajimin dhe lehtesimin e shkembimit te informacionit ne mes paleve te
        interesuara.
Standardet nderkombetare te kontabilitetit te sek.publik
     Jane nje teresi rregullash qe i’u rekomandohen per zbatim vendeve te ndryshme
        pasi ato t’i kene pershtatur.
     SNKSP permbledhin rregulla per kontabilitetin, raportimin financiar dhe
        auditimin ne sektorin publik.
     Qellimi eshte qqe te gjtha vendeve te botes t’u krijohet mundesia per te dhene
        informacione financiare te qendrueshme dhe te krahasueshme.
Kontabiliteti
Diferenca kryesore ne mes kontabilitetit ne sektorin publik nga ai privat eshte se sektori
publik ka me shume te beje me kujdestarine e fondeve dhe vleren e perfituar nga parata e
shpenzuara, dhe jo me realizimin e fitimit.
Pasqyra e te ardhurave dhe shpenzimeve
Nje organizate ne sektorin publik do të duhet të përgatisë një pasqyrë të të ardhurave dhe
shpenzimeve ose pasqyrë të performancës financiare.
Pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve përmbledh të gjitha transaksionet e të hyrave të
organizatës për vitin. Me transaksionet e të hyrave, nënkuptojmë kostot e përditshme të
zhvillimit të aktiviteteve dhe të hyrat (të ardhurat) e përftuara për të paguar për to.       12
Për shembull, shpenzimet e pagave janë një transaksion i të hyrave ndërsa shpenzimet e
bëra për pasuritë jo - qarkulluese të tilla si një blerja e një ndërtese të re për zyra është një
shpenzim kapital, dhe duhet të duket në bilancin e gjendjes.
PASH
Formati dhe mënyra e paraqitjes së pasqyrës së të ardhurave dhe shpenzimeve ndryshon
nga organizata në organizatë, në varësi të llojit të saj, duke pasur si qëllim ofrimin dhe
paraqitjen e informacioneve tek përdoruesit e pasqyrave në një mënyrë të tillë që siguron
relevancën më të madhe për ta.
Me mundësi i keni vënë re diferencat kryesore të mëposhtme midis kësaj pasqyre të të
ardhurave dhe shpenzimeve, dhe pasqyrës së fitimit dhe të humbjes të sektorit privat të
cilën e keni studiuar më parë:
Pasqyrat e të ardhurave dhe të shpenzimeve të autoriteteve lokale fokusohen në ofrimin e
informacioneve mbi shpenzimet dhe kostot, në vend të fitimeve. Diçka e tillë është
konsistente [në harmoni] me objektivat kryesore të autoriteteve lokale, të cilët janë ofrimi
i shërbimeve ndaj komunitetit.
Në vend të qarkullimit nga shitjet, të ardhurat në pasqyrën e të ardhurave dhe të
shpenzimeve të autoritetit lokal përbëhen nga tatimet lokale të mbledhura dhe grantet e të
hyrave nga qeveria qendrore, plus të ardhurat e arkëtuara nga secili shërbim (p.sh. € 3.1
milion të ardhurat nga shërbimet e kalimit të kohës së lirë, të cilat me mundësi të madhe
përbëhen nga tarifat e hyrjes që ngarkohen prej përdorimit të pishinave të komunës dhe
ambienteve sportive).
Autoritetet e qeverisjes vendore janë të përjashtuar nga pagesa e tatimeve në mënyrë që të
mos ketë shpenzime për tatime.
Vini re theksin që i vendoset segmenteve në pasqyrat financiare. Fusha të ndryshmetë
shërbimeve, të tilla si shërbimet sociale dhe ambientaliste, tregohen ndarazi për të treguar
mënyrën se si janë përdorur fondet në secilën fushë – diçka e tillë njihet si kontabiliteti i
fondeve. Kostot kryesore, të tilla si departamenti i kontabilitetit dhe departamenti ligjor,
duhet t’i alokohen duke përdorur një bazë të arsyeshme linjave të ndryshme të
shërbimeve dhe përfshihen brenda për brenda secilit grup të shpenzimeve për shërbime.
Vini re se një spital, nga ana tjetër, mund të ketë vetëm një linjë shërbimi, p. sh. ofrimi i
shërbimeve të kujdesit për shëndetin.
Kontabiliteti,raportimi dhe auditimi
     Kontabiliteti
     Raportimi financiar
     Sistemet informative të menagjimit financiar
     Matja dhe vlerësimi i mbarëvajtjes
     Auditimi i jashtëm
     Kontrolli i brendshëm dhe auditimi i brendshëm
Kontabiliteti i parasë së gatshme
            o Transaksionet dhe ndodhitë njihen kur paraja merret apo paguhet
Kontabiliteti me bazë parash të gatshme jep informata mbi:
            o Pranimet e parasë (hyrjet)
o Pagesat (daljet)
           o Gjendjen financiare të parasë


                                                                                 13
Kontabiliteti akrual
            o Transaksionet dhe ndodhitë njihen kur ato ndodhin dhe jo kur paraja të
               merret apo të paguhet
Kontabiliteti me bazë akruale jep informata mbi:
            o Gjendjen e parasë (hyrjet, daljet)
            o Pasuritë
            o Detyrimet
Kontabiliteti me bazë parash të gatshme Kontabiliteti me bazë akruale



 Thjeshtësia                                 Informata mbi gjendjen e
 Pregatitja e raporteve më e shpejtë          përgjithshme
 Kontroll efektiv nga parlamenti             Raportim më i mirë financiar
                                              Informata të sakta mbi koston për
                                               vendimet e menagjmentit

    Fokusohet vetëm në rrjedhën e           - Më tepër punë në identifikimin dhe
     parave                                    vlerësimin e pasurive
    Më tepër punë në përgatitjen e
                                             - Sistemi kontabël dhe kompjuterik
     informatave plotësuese
                                               më i sofistikuar
     Kontabiliteti i parasë i modifikuar
           ◦ Librat mbeten të hapur edhe për një periudhë specifike pas përfundimit të
               vitit
     Kontabiliteti akrual i modifikuar:
           ◦ Përjashtime në njohjen e pasurive dhe detyrimeve
           ◦ Të hyrat dhe shpenzimet njihen në bazë të parasë, pasuritë dhe detyrimet
               në bazë akruale
Raportimi financiar është raportimi mbi:
                    - Gjendjen financiare të qeverisë
                    - Mbarëvajtjen
                    - Nevojën potenciale për resurse në të ardhmen
                    - Opcionet dhe prioritetet për shpenzim
Shfrytëzuesit e raporteve financiare të qeverisë:
                    - Shfrytëzuesit e brendshëm (për të marrë vendime)
                    - Shfrytëzuesit e jashtëm (për ta mbajtur qeverinë përgjegjëse)
Raportimi financiar
Parimet e raportimit
                     Legjitimiteti
                     Tërësia
                     Relevanca
 Besueshmëria
                     Kuptueshmëria
                     Shpejtësia
                     Krahasueshmëria dhe dobishmeria
Qëllimi i raporteve financiare                                                         14
                     Të japin informata mbi resurset, alokimin dhe përdorimin e
                       resurseve
                     Të japin informata mbi gjendjen tërësore financiare
                     Të japin informata mbi mbarëvajtjen
                     Si orientim për veprimet në të ardhmen, për pregatitje të buxhetit
Konsolidimi është metodë e prezentimit të të dhënave financiare për një bashkësi njësish
ashtu sikur ato të përbënin një njësi të vetme
            • Transaksionet ndërmjet njësive që konsolidohen eliminohen
            • Kushti preliminar: baza e njëjtë e kontabilitetit
Sistemet informative te menaxhmentit financiar
Sistemi efektiv informativ financiar duhet të sigurojë:
                    Informata të sakta dhe të shpejta për vendimmarrje
                    Përmirësim të efektivitetit dhe efikasitetit të programeve të
                       shpenzimit
                    Transparencë dhe përgjegjësi për resurset publike
                    Përgjigje të duhur ndaj ndryshimit të kushteve makroekonomike
                    Raportim të mirë
Sistem informativ kompjuterik
                    Një regjistrim i të dhënave për të gjitha qëllimet
                    Qasje në informata të besueshme dhe të shpejta
                    Qasje në të dhëna në lokacione të shpërndara
                    Konsolidimi i shumave të mëdha të të dhënave
                    Automatizim i shumë kontrolleve dhe procedurave
                    Gjurmë auditimi
Rrezik- të bëhet një bashkësi sistemesh të pjeseshme të informacionit që u mungon
integriteti
Matja dhe vleresimi i mbarvajtjes
     Lidhje e fortë ndërmjet mbarëvajtjes së sektorit publik dhe mbarëvajtjes së
        përgjithshme të ekonomisë
     Masat apo indikatorët e mbarëvajtjes
            ◦ Ndjek objektivat e vendosura për atë njësi
            ◦ 1. hyrjet
            ◦ 2. produktet
            ◦ 3. rezultatet
Raportimi i mbarëvajtjes:
për t’i përmirësuar raportet vjetore duke përfshirë informata më të mira mbi
rezultatet,Publikime sistematike mbi rezultatet për qytetarët,Informata kualitative dhe
kuantitative mbi mbarëvajtjen.
Sfida për të ardhmen – implementimi i buxhetimit të mbarëvajtjes
     Përdorimi i të dhënave mbi mbarëvajtjen:
            ◦ Sfida për menagjment
◦   Sfida për ta planifikuar buxhetin (për alokimin e resurseve)
           ◦   Të ndihmohet gjykimi i efikasitetit dhe prioriteteve nga MEF
           ◦   Faza e fundit: të zhvillohet lidhja ndërmjet rezultateve dhe resurseve

                                                                                       15
Auditimi i jashtem
Auditimi
           ◦ Inspektimi i regjistrave dhe/ose organizatave për të parë se planifikimi dhe
               përdorimi i resurseve publike a janë konform ligjit dhe objektivave të
               përcaktuara nga qeveria dhe nga parlamenti
           ◦ Bindja për cilësi të raporteve financiare
Pavarësia e:
           ◦ Institucioneve supreme të auditimit
           ◦ Të audituarve
           ◦ auditorëve
Raportet e auditimit:
           ◦ E rëndësishme: gjetje të qarta dhe rekomandime ekonomike
           ◦ Për parlamentin, njësinë e audituar dhe ministrinë e financave
           ◦ Dokumentet publike
Roli themelor i auditimit të jashtëm:
           ◦ Të ngrejë veprime korrektive
           ◦ Të bëjë rekomandime për mbarëvajtje më të mirë të resurseve publike
           ◦ T’i ndihmojë parlamentit që ta mbajë përgjegjëse qeverinë
           ◦ Ta monitorojë dhe përparojë kontrollin e brendshëm
           ◦ Përfshirje aktive në reformën e financave publike
Auditimi i brendshem
Auditimi i brendshëm: bën kontrollime dhe vlerëson sistemet dhe procedurat e
organizatës për ta minimizuar mundësinë për gabime, mashtrime dhe për praktika
joefikase
Pavarësia e auditimit të brendshëm
           ◦ Auditimi financiar
           ◦ Auditimi i mbarëvajtjes

                                  Kreu IV
        Pasurit afatgjatate njesive publike dhe kontabilizimi i tyre
Pasurit afatgjata
Njesite publike kane ne perdorim vlera te konsiderueshme pasurish afatgjata.
Ne rrjedhen e veprimtarise se tyre, keto organizma investojne per te sigurura pasuri
afatgjata.Ato i perdorin ato dhe i nxjerrin jashte perdorimit kur eshte e nevojshme.
Veçori e tyre eshte se perdoren nga organet qeverisese pas disa periudhave.
Lidhur me kete, njesite publike i kontabilizojne si pasuri aftgjata ato pasuri, te cilat
parashikohen te perdoren per realizimin e veprimtarise se tyre ekonomike gjate disa
periudhave te ardhshme, dhe prej te cilave (njesite publike fitimprurese) pritet te
sigurohen fitime, ne disa periudha te ardhshme.
Pasurite afatgjata pasqyrohen ne kontabilitet te vlersesuara me koston historike
(fillestare), pra me koston me te cilen jane blere plus pagesta tjera per transport dhe
instalim.
Ato te cilat dhurohen, regjistrohen ne bilanc me vleren e tregut ne çastin e dhurimit.
E ne bilanc vleresohen me vleren neto kontabel, pra vlera fillestare e zbritur per
zhvleresimin e akumuluar.
                                                                                        16
Klasifikimi
Nje njesite publike pasurite afatgjata klasifikohen ne :
     1. Pasuri afatgjata jomateriale;
     2. Pasuri afatgjata materiale;
     3. Pasuri afatgjata financiare.
Karakteristike te jesite publike eshte setek to kemi me pak pasuri afatgjate jomateriale se
sa ne biznese.
Ndersa sa i perket pasurive afatgjata materiale, disa prej tyre jane karakteristike per
njesite publike, si; pyjet, plantacionet, infrastruktura (rruget, rrjetet, etj), monumentet
historike, etj.
Pasurite afatgjata financiare ndahen ne huadhenie te brendshme, te jashtme, investime
afatgjata.
Sigurimi i pasurive afatgjata materiale
Njesite publike i sigurojne ato permes:
      1. kryerjes se investimeve kapitale
      2. perfitimit te tyre si dhurime
Investimet kapitale kryhen:
     - duke i blere ato;
   - duke i ndertuar ato;
   - duke i rikonstruktuar.
Blerja me pages te mevonhme regjistrimi ne kontabilitet
            Blerja e pasurive afatgjate nga te tretet si rregull behet me pagese te
               mevonshme, pasi te kryhet tenderi per te percaktuar furnitorin.
Debi: blerje e mjeteve te transportit 10.000
      Kredi: LLP per pasuri afatgjata 10.000

Artikulli pasqyron blerjen me kredi. Emri i plote i llogarise blerje te mjeteve te transportit
eshte “shpenzime kapitale per blerjen e mjeteve”.
Ne kontabilitet pasqyrohet ne baze te fatures perkatese te derguar nga furnitori.
             Kur mjetet e transportit merren, ato evidentohen ne kontabilitet si hyrje
               pasurish me vleren fillestare.
Debi: mjete transporti 10.000
     kredi: blerje e mj transportit 10.000

Blerja me pages e menjehershme-regjistrimi ne kontabilitet

Debi: blerje e pajisjeve informatike 2.000
   Kredi: llogaria ne thesar e njesise publike          2.000
Hyrja e pajisjeve pasqyrohet:

 Debi: pajisje informatike 2.000
       Kredi: blerje e pajisjeve informatike   2.000



                                                                                        17
Ndertimi i pasurive afatgjata
Ndertimi i pasurive nga te tretet eshte nje menyre e realizimit te investimeve kapitale, ku
zakonisht ne kete menyre sigurohen ndertesat, rruget si dhe rikonstruksionet e ndertesave.
Ndertimi kryhet nga bizneset e specializuara ne fushen e ndertimeve.
Me avansimin e punimeve biznesi perkates i mat dhe i vlereson punimet e kryera ne nje
dokument qe njihet me emrin ”situacion” i punimeve. Ajo i dergohet njesise publike
porositese per ta njoftuar ate lidhur me mbarevajtjen e punimeve dhe detyrimet ndaj
biznesit ndertues.
Shembull
Supozojme se nje firme eshte duke ndertuar nje rruge me porosi te njesise publike. Njesia
publike porositese, pasi e pranon situacionin e pare me vlere prej 3.000 e kontabilizon:

Debi: ndertime te rrugeve 3.000
      Kredi: furnitore per pasuari afatgjata 3.000

Emri i llogarise ndertime te rrugeve eshte “shpenzime kapitale per ndertimin e rrugeve”.
Me perfundimin e ndertimeve ajo merret ne dorezim dhe kontabilizohet me koston e
plote te ndertimit te saj, te akumuluar ne llogarine “ndertime te rrugeve”.

Ne kete rast supozojme se kostoja e ndertimin kap shumen prej 15.000.

Debi: rruge tokesore 15.000
      Kredi: ndertime te rrugeve    15.000

Shembull tjeter
Supozojme se nje njesi publike, p.sh. Komuna e Prishtines vendose te ndertoje disa rruge
ne nje zone te qytetit. Ajo kete detyre ia ngarkon ndermarrjes te specializuar per
mirembajtjen e rrugeve, e cila eshte njesi varese e saj.
Situacionet qe pergaditen nga njesia varese i dergohen komunes, dhe pastaj ajo i
kontabilizon:

Debi: ndertime te rrugeve 2.000
      Kredi: te ardhura nga kryerja e investimeve kapitale            2.000

       Me kete veprim komuna pasqyron nje investim kapital ne proces dhe njeh te
       ardhurat nga kryerja e investimeve si te ardhura rrjedhese.

Pas perfundimit te puneve, kontabilizimi eshte;
Debi: rruge tokesore 2.000
      Kredi: ndertime te rrugeve        2.000

Kontabilizimi i pasurive afatgjata te perfituara si dhurime
Ka raste kur njesia publike i siguron pasurite afatgjata permes granteve ne natyre nga
dhurues te ndryshem.
                                                                                     18
Fjala “grant” ne kete rast shfaqet me kuptimin “dhurate”.Nryshe nga sigurimi i pasurive
permes investimeve kapitale, ne kete rast nuk kryhen shpenzime per sigurimin e tyre.Per
kete arsye dhurimet nuk pasqyrohen si shpenzime kapitale.

Pasuria e perfituar si grant kontabilizohet:

Debi: ndertesa    10.000
      Kredi: grante kapitale       10.000

Dhurimi çon ne shtimin e pasuriveafatgjata dhe shtimin e fondeve te njesise publike.

Kontabilizimi i rivleresimit te pasurive afatgjata
Pasurite afatgjata here pas here rivleresohen ne rritje. Arsyeja eshte inflacioni, ku si
rrjedhoje rritet vlera e tregut e pasurive te reja, gje qe kerkon korrigjimin e vleres se
pasurive qe jane ne perdorim nga njesia publike.

Ne kontabilitet ai pasqyrohet keshtu:

Debi:instalime teknike 2.000
      Kredi: zhvlersimi i akumuluar    200
             rezerve nga mbivleresimi 1.800

Kjo tregon se shtimi i vleres kontabel krijon nj rezerve qe paraqitet ne llogarine perkatese
te rezervave nga mbivleresimi.
Pastaj ne bilanc vlera kontabel e instalimeve teknike pasqyrojne vlere te re me rastin e
mbivleresimit te tyre.
Vlera e zhvlersimit paraqet vlere te zmadhuar te llogaritur ne vleren e re ne çastin e
mbivleresimit.
Vlera e rezervave pasqyron shtimin e fondeve te reja te njesise publike, ne te njejten mese
me shtimin e vleres neto kontabel te pasurise.
Kontabilizimi i zhvleresimit te pasurive afatgjata
Njesite publike mund te perdorin nje nga metodat e njohura per llogaritjen e zhvleresimit
te pasurive te tyre afatgjata.
Zhvleresimi ne kontabilitet paraqet procesin e korrigjimit te vleres fillestare dhe ben te
mundur paraqitjen e pasurive ne bilanc me vleren e mbetur.
Ai pasqyrohet si shpenzim dhe shperndasn vleren fillestare te pasurise neper periudha
kontabel.
Ne njesite publike fitimprurese, zhvleresimi pasqyrohet si shpenzim dhe sherben per te
krijuar burime te veta per te financuar blerjen e te rejave, ashtu siç ndodhe edhe ne
biznese.
Debi: shpenzimet e zhvleresimit 500
       Kredi: zhvleresimi i akumuluar      500
Ne njesite publike jofitimprurese, zhvleresimi nuk e redukton fitmin e as nuk e zmadhon
humbjen, pasi qe keto organe nuk presin as fitim e as humbje. Te ardhurat e tyre
buxhetohen te barabarta me shpenzimet.
                                                                                       19
Ne kete rast zhvleresimi zvogelon burimet e veta dhe pasqyrohet si zvogelim i fondeve
baze. Ai nuk sherben me tutje per krijimin e pasurive te reja, pasi qe keto fonde u jepen
njesive jofitimprurese ne formen e grantit kapital apo nga buxheti.

Debi: fonde baze 500
  Kredi: zhvleresimi i akumuluar       500

Kjo tregon pakesimin e vleres fillestare tepasurive dhe ne te njejten mase
zvogelimin e fondeve qe kane qeneburim i financimit te tyre.
Pra nje pasuri zvogelohet, por zvogelohet edhe fondi qe e financon ate.
Shembull i rivleresimit
Viti që mbaron në datën 31 Mars 2009

Këshilli Komunal i Prishtines ndërtoi një ndërtesë të reshkolle për € 100,000. Jeta e
dobishme ekonomike e ndërtesës së shkollës vlerësohet të jetë50 vjet, gjë që nxjerr në
pah një shpenzim tëzhvlerësimit për vitin, me vlerë prej € 2,000.
Tepricat e mëposhtme janë në këtë mënyrë të përfshirë në raportin financiar për vitin:
    Bilanci i gjendjes
Ndërtesa e shkollës me kosto historike € 100,000
Minus zhvlerësimi i akumuluar               (2,000)

Vlera neto në libra                       € 98,000

    Pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve
Arsimimi, biblioteka dhe artet: shpenzimet e
zhvlerësimit                                 € 2,000

Viti që mbaron në datën 31 Mars 2010
Në datën 31 Mars 2010, ndërtesa e shkollësduhet të rivlerësohet duke përdorur indekset
përkatëse për inflacionin e përgjithshëm.

Indekset përkatëse, të publikuara nga qeveria qendrore, janë si vijon:
     31 Mars 2009              100
     31 Mars 2010              10
Për të vlerësuar ndërtesën e shkollës duhet të ndiqen e mëposhtme.
Vini re se trajtimi kontabël i adoptuar në sektorin publik është paksa i ndryshëm nga ai i
adoptuar nga kompanitë në sektorin privat në kohën kur rivlerësohen pasuritë.
Indexet e kostos se nderteses
Vlera e re e ndërtesës llogaritet duke pjesëtuar koston origjinale me indeksin më vlerën
më të vogël dhe duke e shumëzuar me indeksin me vlerën më të madhe, p. sh.
€ 100,000 x 105 / 100 = € 105,000
Regjistrimet kontabël për rritjen prej € 5,000janë:

Debi :Pasuritë jo - qarkulluese: ndërtesat € 5,000
      Kredi:Rezerva e rivlerësimit të pasurive jo - qarkulluese € 5,000

                                                                                        20
Indexi i zhvleresimit te akumuluar
Njësoj si indeksimi i kostos së ndërtesë, në të njëjtën kohë duhet të indeksojmë
zhvlerësimin e akumuluar të ndërtesës.
Zhvlerësimi i akumuluar duhet të indeksohet duke iu rritur vlera, njësoj siç është bazuar
zhvlerësimi mbi vlerën e një pasurie e cila tani ka dalë nga përdorimi [pjesa e
zhvlerësuar].
Rritja në vlerë llogaritet në të njëjtën mënyrë si kostoja, p. sh. € 2,000 x 105 / 100 = €
2,100
Regjistrimet kontabël për rritjen prej € 100 janë:

Debi:Rezerva e rivlerësimit të pasurive jo - qarkulluese € 100
     Kredi:Zhvlerësimi i akumuluar € 100

Ngarkimi i shpenzimit te zhvleresimit te vitit actual duke u bazuar mbi vlerene e re
bruto te nderteses
Llogaritja është si vijon:
   € 105,000 / 50 = € 2,100

    Regjistrimet kontabël do të jetë:
Debi :Pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve           € 2,100
Kredi:Zhvlerësimi i akumuluar       € 2,100

Tepricat e mëposhtme janë përfshirë në këtë mënyrë në raportin financiar për vitin që
mbaron në datën 31 Mars 2009:
Bilanci
     Bilanci i gjendjes
Ndërtesa e shkollës sipas rivlerësimit € 105,000
Minus zhvlerësimi i akumuluar (€ 2,000 + € 100 + € 2,100) =€ (4,200)
Vlera neto në libra € 100,800
Rezerva e rivlerësimit të pasurive jo - qarkulluese (€ 5,000 - €100)=€ 4,900

     Pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve
Arsimimi, biblioteka dhe artet: shpenzimet e zhvlerësimit € 2,100
Vini re se shpenzimet e zhvlerësimit për ndërtesën e shkollës janë rritur nga € 2,000 në
vitin e kaluar në € 2,100 për këtë vit.
 Diçka e tillë pasqyron koston ‘e re’ të përdorimit të ndërtesës së shkollës. Meqenëse
çmimet janë rritur, ashtu siç tregohet nga inflacioni në vlerën e ndërtesës së shkollës,
edhe kostoja e zëvendësimit të mundshëm eventual të ndërtesës e shkollës është rritur në
të njëjtën kohë, dhe në këtë mënyrë edhe pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve e ka
pasqyruar diçka të tillë.
Teprica me vlerë prej € 4,900 do të duhet të mbetet në rezervën e rivlerësimit të pasurive
jo - qarkulluese deri në kohën kur pasuria të jetë shitur ose larguar në mbeturina, pikë në
të cilën do të duhet të transferohet tek fondet e përgjithshme.
Shembull
Kuvendi Komunal ndërtoi një shtëpi të re për kujdesin e të moshuarve me një kosto prej €
150,000 në vitin që mbaron në datën 31 Mars 2009. Jeta e dobishme ekonomike e
shtëpisë vlerësohet të jetë 60 vjet.                                                       21
Indekset e inflacionit të publikuara nga qeveria qendrore janë si vijon:
     31 Mars 2009 100
     31 Mars 2010 105
Cilat janë regjistrimet kontabël që kanë të bëjnë me shtëpinë për të dy vitet, dhe cilat janë
tepricat që do të duhet të përfshihen në bilancin e gjendjes dhe pasqyrën e të ardhurave
dhe të shpenzimeve për të dy vitet për sa i takon shtëpisë?
Viti që mbaron në datën 31 Mars 2009
Ndërtimi i shtëpisë (duke supozuar se të gjitha pagesat ndaj kontraktorëve ishin bërë në
para të gatshme)

Debi:Pasuritë jo - qarkulluese: ndërtesat € 150,000
     Kredi:Paraja e gatshme € 150,000

Zhvlerësimi i shtëpisë për 60 vjet

Debi:Shërbimet sociale: shpenzimet e zhvlerësimit € 2,500
       Kredi: Zhvlerësimi i akumuluar € 2,500
Kontabilizimi i daljes se pasurive afatgjata
Nga njesia publike pasurite afatgjata dalin kur:

     1. nxirren jashte perdorimit per shkak te konsumimit fizik;
     2. demtohet per shkaqe te jashtezakonshme;
     3. shiten;
     4. dhurohen.
Nxjerrja jasht perdorimit
Ne momentin kur pasuria nxirret jashte perdorimit nderpritet llogariyja e zhvleresimit te
tij dhe mbyllet.
P.sh. Nje ndertese e konsumuar plotesisht njesia publike e nxjerr jashte perdorimit:

Debi: zhvlersimi i akumuluar i nderteses 7.000
      Kredi: ndertesa      7.000

Demtimet per shkaqe te jashtzakonshme
Te tilla konsiderohen p.sh. demtimet nga fuqite e natyres.
Kontabiliteti eshte i ngjashem me nxjerrjen jashte perdorimit.

Debi: ndertesat e demtuara- zhvlersimi 1.000
      Kredi: ndertesat             1.000
Ky regjistrim e tregon ç’regjistrimin e ndertese se demtuar nga llogaria e rregullt
“ndertesa”, edhe pse ne kete rast perfshine tere vleren kontabel, d.m.th. supozohet se
paska qene plotesisht edhe e zhvleresuar.
Ky regjistrim mbeshtetet ne proces-verbalin i cili konstaton gjendjen fizike te ndertese se
shkaterruar dhe gjendjen faktike te tij ne kuader te njesise publike.
Shitja e pasurive afatgjata
Kur njesise publike nuk i nevojitet me nje pasuri per te ushtruar veprimtarine e saj, si dhe
ne rastet e privatizimit te pronave publike, ajo mund ta shese ate.                      22
Shitja e nje pajisjeje pasqyrohet ne kontabilitet:

Debi: kliente      100
     Kredi: te ardhurat nga shitja       100

Regjistrimi tregon lindjen e nje te drejte ndaj klientit per vleren e tregut me te cilen eshte
shitur pajisja.
Arketimi i vleres se shitjes regjistrohet:

Debi: llogaria ne thesar e njesise publike 100
       Kredi: kliente          100

Nese pasuria me vlere fillestare prej 800, zhvleresim te akumuluar prej 400 shitet p.sh.
per 300, atehere kontabilizohet keshtu:

Debi:   kliente 300
        zh a 400
        humbje nga shitja 100
        Kredi: pajisje                     800

Llogaria e zhvleresimit debitohet per shumen e zhvleresuar te pajisjes konkrete, pajisja
kreditohet me vleren fillestare ne mbeshtetje te fletedaljes, ndersa humbja tregon
pakesimin e fondeve baze, pasi qe vlera e tregut eshte me e vogel se sa vlera e mbetur
kontabel.
Dhurimi i pasurive afatgjata
Njesite publike ashtu siç perfitojne grante, mund edhe te dhurojne grante, pra t’u japin
pasuri njesive publike te tjera te te njejtit nivel.
Nese jepen mjete transporti, kontabilizimi eshte:

Debi: fonde baze     2.000
    Kredi: mjete transporti      2.000

Dhurimet pakesojne vleren e pasurive afatgjata tenjesise publike dhe zvogelon fondet
baze te tij.
Ti rikujtojm…
    • Ne sektorin publik pasurite afatgjata kerkohet te rivleresohen per te pasqyruar
        keshtu drej vlerat e tyre aktuale ne menyre qe:
•   bilanci i gjendjes te jape nje pamje te plote dhe te qarte te pasurive te mbajtura
        nga organizmat ne sektorin publik, ne menyre qe perdoruesit te kuptojne mire
        vleren ekonomike te pasurive.
    •   SNKSP 17 kerkon qe shpenzimet e zhvleresimit te jene tregues real I kostos se
        perdorimit te pasurive, sidomos ne koherat kur çmimet rriten dhe me kete rast
        kostot e zevendesimit jane me te larta se kostot origjinale te blerjes se tyre.



                                                                                       23
                                     Kreu V
               Pasurit afatgjata financiare,pasurit afatshkurtera
Huadhenjet
Dhenia e huave perben nje nga format e ndihmes se shtetit ndaj njesive ne sektorin publik
dhe privat.
Nga kjo ndihme perfitojne njesite varese te qeverisjes qendrore, njesite ekonomike
private dhe individet.
Pra ….
Ndërhyrja e shtetit në sektorët e ndryshëm të ekonomisë bëhet përmes
            ◦ huadhënieve dhe
            ◦ paradhënieve

Përfituesit:
          ◦ Organet e pushtetit të vendit
          ◦ Institucionet buxhetore
          ◦ Ndërmarrjet publike dhe private
          ◦ Individët
          ◦ Shtetet e huaj
Paradhëniet: njihen si huadhënie afatmesme të shtetit
          ◦ Jepen në afat deri në dy (2) vjet
          ◦ Mund të ripërtriten edhe për 2 vjet tjera
          ◦ Pas përfundimit (skadimit), paradhëniet e pashlyera transformohen në
               huadhënie

Huadhëniet:
          ◦    Jepen me afat deri në 4 vjet

Urdhërdhënësi: Ministri i financave apo i deleguarai i tij

Arkëtimet dhe pagesat kryehn nga thesari i shtetit apo thesareve lokale
Karakteristika të përbashkëta paradhëniet dhe huadhëniet-Paraqesin zbatim të ligjit të
buxhetit
Kontabilizimi i huadhenjeve dhe paradhenjeve
Huadhëniet dhe paradhëniet regjistrohen gjatë vitit vijues (ushtrimor) në thesarin e
degëve.Në fund të vitit (periudhë ushtrimore) huadhëniet dhe paradhëniet pasqyrohen në
Ministrinë e financave në kuadër të aktiveve të qëndrueshme financiare.
Klasifikimi
HUADHENIET
    1. te brendshme- direkte afatgjata dhe nenhuadhenie:
    2. te jashtme
Huadheniet e brendshme direkte afatgjata jane hua afatgjata qe u jep qeveria njesive te
sektorit publik per t’i ndihmuar ato me mjete financiare.
Nenhuadheniet jane pjese e huave te nenshkruara nga qeveria per organizma te huaj.
Qeveria u jep nenhuadheniet njesive te ndryshmepublike te vendit ne perputhje me ligjin
e buxhetit.
                                                                                    24
Kontabiliteti me veprimet lidhur me dhenjen e huave
Debi: huadhenie         3.000
      Kredi: llogaria e thesarit te qeverise 3.000

Arketimi i shumave te huadhenieve:

Debi: llogaria e thesarit te qeverise 2.000
       Kredi: huadhenie                     2.000

Teprica debitore e llogarise “huadhenie” tregon shumen e huase qe nuk eshte arketuar
ende. Huadheniet sjellin interes, te cilat regjistrohen ne llogarine “te ardhura nga interesi
i huadhenies”, e cila krediton me rastin e arketimit te interesit nga huadhenia.

Debi: llogaria e thesarit te qeverise 150
       Kredi: te ardhurat nga interesi i huadhenies 150

Llogaria “te ardhurat nga interesi i huadhenies”ben pjese ne te ardhurat financiare.
Ne fund te periudhes mbyllet dhe me levizjen esaj kreditore bartet ne llogarine “rezultati i
zbatimit te ligjit te buxhetit”.

Debi: te ardhurat nga interesi i huadhenies 150
       Kredi : rezultati i zbatimit te ligjit te buxhetit   150

Investimet afatgjata ne aksione
Pasqyrohen ne kontabilitet kur blihen aksione te njesive publike ose private fitimprurese,
ashtu edhe kur shiten ato.
Blerja e aksioneve:

Debi: investime afatgjata ne aksione te ndermarrjeve publike        20.000
      Kredi: llogaria ne thesar 20.000

Ne rastet kur njesite publike aksionet e njesive ekonomike fitimprurese i perfiton si
dhurime, atehere:

Debi: investime afatgjata ne aksione 4.000
     Kredi: grante te brendshme kapitale    4.000
          Pasurite afatshkurtera te njesive publike dhe kontabilizimi i tyre
Klasifikimi
Pasurite afatshkurtera te njesive publike ndahen ne:
   1. mjetet monetare – llogaria ne thesar, ne banka, arka, etj;
   2. investimet afatshkurtera – huadhenie afatshkurtera, investime ne letra me vlere;
   3. te drejta – kliente, deftesa te arketueshme, etj;
   4. inventare – materiale, objekte, mallra, etj;
   5. parapagimet – qeraja e parapaguar, abonimet, sigurimet,etj.


                                                                                         25
Mjetet monetare
Njesite publike i mbajne mjetet monetare ne llogarine ne thesar dhe ne llogarine
arka.neprmes thesarit ato kryejne arketimet qe burojne nga veprimtaria rrjedhese dhe e
investimeve.
Ato perdorin llogarine rrjedhese ne banke vetem per arketimet dhe pagesat per projektet e
huaja, te cilat administrohen dhe kontrollohen nga njesai perkatese publike.
Investimet afatshkurtera
Kryesisht ndeshen me huadhenie afatshkurtera me garanci shteterore.Keto jane hua qe u
jepen njesive publike nga organizma te huaja. Shteti u garanton ketyre organizmave
kthimin e huase.
Hua afatshkurtera mund t’u jape qeveria njesive publike, dhe kontabilizimi eshte i njejte
me huadheniet afatgjata.
Llogarit e arketueshme
Ndërsa llogaritë e arkëtueshme të një kompanie në sektorin privat do të përbehen
kryesisht nga shitjet që i janë faturuar klientëve dhe që nuk janë paguar ende, llogaritë e
arkëtueshme në një organizatë në sektorin publik mund të përbëhen nga shumë elemente
të ndryshme, përfshirë:
Tatimet e pa - paguara lokale
• Shërbimet që i janë ngarkuar [duke kërkuar rimbursimi] organizatave të tjera në
sektorin publik por që nuk janë paguar ende (për shembull një spital i cili i ofron
shërbime të kujdesit shëndetësor për të moshuarit mund t’i kërkojë rimbursim
autoriteteve të qeverisjes vendore që janë përgjegjës për shërbimet sociale)
• Vlera monetare të mbledhura nga organizatat e tjera në sektorin publik në emër të
organizatës sonë por që nuk janë arkëtuar ende. Për shembull, një autoritet i qeverisjes
vendore mund të përfshijë policinë tatimore në arkëtimin e tatimeve vjetore vendore, të
cilat duhet t’i paguhen autoritetit në fjalë dhe që duhet të përfshihen si një llogari e
pagueshme në bilancin e gjendjes të policisë tatimore deri në kohën kur të arkëtohen.
Shërbime që i janë faturuar publikut por që nuk janë paguar ende.
Shembuj të tillë përfshijnë tarifat e studentëve të universiteteve, tarifat e mbledhjes se
mbeturinave nga autoritetet lokale dhe tarifat e pacientëve privatë të spitaleve.
Invertaret
Llogarite e inventareve qe perdoren gjeresisht ne ne njesite publike jofitimprurese jane
materialet, objektet e inventarit, etj.
Ne njesite publike inventaret qe blihen mund te pasqyrohen si te konsumuara menjehere
– shpenzim. Kjo ndodh kur perdoret metoda e inventarizimit peridik.
Por mund te perdoret edhe metoda e inventarizimit te vazhdueshem.ne kete rast
inventaret e blere pasqyrohen ne perberje te pasurive afatshkurtera duke shtuar elementin
e blere ne llogarine e inventareve.
Nese nje njesi publike ka blere gjate vitit 20.000 euro materiale per zyre per veprimtarine
rrjedhese dhe i ka regjistruar ato direkt si shpenzime, atehere:

Debi: shpenzime per materiale zyreje 20.000
       Kredi: furnitore                     20.000



                                                                                          26
Parapagimet
Ndodh qe organet qeverisese te paguajne ne avance prime sigurimi, te kryejne pagesa
lizingu dhe te parapaguajne per sherbime tjera qe atyre do t’u kryhen gjate periudhes
kontabel.
            Ushtrim mbi veprimet me pasuri afatgjate ne nje njesi publike
Ne njesine qeverisese X, me daten 01.12.2009 llogarite e pasurive afatgjata ishin si vijon:
Ndertesa 30.000, zhvleresimi i ndertesave 12.000, mjete transporti 5.000, zhvleresimi I
mjeteve te transportit 600, inventari 12.000, zhvleresimi I inventarit ekonomik 2.400,
shpenzime per ndertim 6.000, fonde 45.000, llogaria ne thesar 8.000, grante te brendshme
kapitale 6.000, grante te jashtme kapitale 1.200, furnitore 1.800.
Gjate muajit dhjetor 2009 jane kryer keto veprime:
    - Me 01.12 u blene dy kompjutere me vlere 1.000 sipas fatures;
    - Me 05.12 merret ne dorezim ndertesa e ndertuar me vlere 5.000;
     - Me 19.12. u krye rivleresimi ne rritje i pasurise afatgjate. Shtimi I vleres eshte:
         ndertesa 5.000, zh i ndertesave 50, mjete transporti 800, zh mj transportit 110,
         invenatri ekonomik 1.900, zh inventarit 60;
     - Me 30.12. llogaritet zhvleresimi vjetor. Shumat e llogaritura jane: ndertesa
         350,mjete transporti 810, inventari ekonomik 420;
     - Me 30.12. u shit njeri nga mjetet e transportit. Vlera fillestare ishte 1.400, zhvl
         akumuluar deri ne çastin e shitjes 650. Vlera sipas çmimit te tregut u arketua ne
         thesar. Nga shitja rezultoi vlera 150.
 Kerkohet
 Njesia publike t’i pasqyroje ne ditar te gjitha transaksionet e ndodhura nje muajin dhjetor,
 si dhe tepricat e dhena ne fillim.
Ndertesa                     30.000       Zhv i ndertesave          12.000
Mjete transporti             5.000        Zhv i mjeteve transpo     600
Inventari                    12.000       Zhv i Inventarit          2.400
Shpenzime per ndertim        6.000        Fonde baze                37.000
Llogaria ne thesar           8.000        Grante te brendshme       6.000
                                          Grante te jashtme         1.200
                                          furnitore                 1.800
01.12.      inventar      1.000
               furnitoret           1.000
05.12      ndertesa       5.000
               shpenzime kapitale per ndertim 5.000
19.12    ndertesa         5.000
         mjete transporti    800
         inventar          1.900
                 zhvl ndertesave          50
                 zhvl mjeteve transportit 110
                 zhvl inventarit           60
                 rezerve nga rivleresimi 7.370

                                                                                        27
30.12. fonde baze            2.380
               zhvl I ndertesave             350
               zhvl I mjeteve te transportit 810
               zhvl I inventarit               420
30.12. zhvl I mjeteve te transportit               650
       te ardhurat nga shitja e mjeteve te transp 750
                  mjete transporti                1.400
30.12. llogaria ne thesar          900
        te ardhurat nga shitja e mjeteve te transp 900
Pasqyrohet arketimi ne llogarine ne thesar I vleres se realizuar ne treg nga ashitja e
mjeteve te transportit (900 euro) dhe I te ardhurave te njohura ne llogarine e te ardhurave
nga shitja.
                       Ushtrim mbi huadheniet ne njesite publike
Gjate vitit 2008 dhe 2009 jane kryer veprimet qe vijojne lidhur me huadheniet:

    1. Pasqyrohet dhenia e huase afatgjate nje ndermarrjeje publike ne vlere 5.000;
    2. Pasqyrohet shuma e nje nenhuadhenie, nga huadheniet e jashtme, qe nje njesi
       publike i ka dhene komunes ne vlere prej 2.400 per 4 vite;
    3. Pasqyrohet arketimi i shumave te maturuara te huave, per vitin e pare 1.000 euro,
       derdhur nga ndermarrja publike, dhe 600 euro derdhur nga komuna;
    4. Pasqyrohen te ardhurat nga interesi I huadhenieve dhe nenhuadhenieve te
       arketuara gjate vitit 2009 ne thesar.
                        Te pasqyrohen veprimet e kryera ne ditar.

   Vep 1   huadhenie te brendshme          5.000
                  llogaria ne thesar te qeverise 5.000
   Vep 2 nenhuadhenie nga huadheniet e jashtme 2.400
                 llogaria ne thesar te qeverise     2.400
   Vep 3 llogaria ne thesar te qeverise          1.600
                     huadhenie te brendshme           1.000     nenhuadhenie
   nga huadheniet e jashtme            600
   Vep 4 llogaria ne thesar te qeverise          62.5
te ardhurat nga interesi i huadhenieve 62.5
Shpjegim:
    1. Huaja e pare ishte me kushtet: 5.000 per 5 vite me interes 4%..5000 / 5 x 4% = 50

   2. Huaja e dyte (nenhuaja) ishte me kushtet: 2.500 per 4 vite me interes 2%..2.500 / 4
   x 2% = 12.5

   50+12.5=62.5 pasqyrohet arketimi Ii te ardhurave nga interesat e huadhenieve dhe
   nenhuadhenieve te thesarit.




                                                                                        28
                                        Kreu VI
                           Burimet e financimit ne njesit publike
    1. Burimet e veta;
    2. Burimet e huazuara – detyrimet.
Burimet e veta te nje njesie publike jofitimprurese perbehet nga fondet e veta dhe mund
te kete ne te edhe suficit. Ne fondet e veta bejne pjese edhe grantet kapitale te brendshme
dhe te jashtme, rezervat,suficiti si tejkalim i te ardhures rrjedhese kundrejt shpenzimeve
rrjedhese te qeverise.
Llogaria e fondeve baze kreditohet kur zmadhohen burimet e njesise publike, kjo ndosh
me hurjen e pasurise ne njesi;
Llogaria ne fjale debitohet kur zvogelohen burimet e veta, ndosh me daljen e pasurise nga
njesia publike.
Grantet kapitale jane financime ose ndihma financiare qe u vihen ne dispozicion njesive
publike. Perdoren per investime kapitale, do te thote per sigurimin e pasurive afatgjate.
Ato mund te perfitohen nga shteti, organizmat publike brenda dhe jashte shtetit.
Raste te perfitiit te granteve
Marrja e grantit ne para nga buxheti i shtetit:

Debi : llogaria ne thesar i njesise publike 60.000
       Kredi : granti kapital nga buxheti i shtetit 60.000

Marrja e grantit kapital ne para nga vendet jashte:

Debi: llogaria ne thesar e njesise publike 10.000
       Kredi: grante kapitale nga jashte         10.000

Nese granti arketohet ne para ne disa periudha atehere ne njesine publike lind e drejta
ndaj dhenesit te grantit:

Debi: te drejta per t’u arketuar 90.000
       Kredi: grante kapitale           90.000
Derdhja e kestit te pare:

Debi: llogaria ne thesar           10.000
       Kredi: te drejta per t’u arketuar 10.000

Nese granti merret ne pasuri afatgjate atehere:

Debi: pajisje informatike     5.000
      Kredi: grante kapitale         5.000
 Rezervat
Rezervat njesite publike fitimprurese i veçon nga rezultati financiar i realizuar ne
periudhat kontabel te meparshme dhe te pritshme.
Rezervat krijohen per mbulimin dhe financimin e nje pjese te shpenzimeve kapitale te
njesive publike fitimprurese.
Ato paraqesin kontributin e tyre per financimin e veprimtarise se tyre kapitale.  29
Krijimi i rezerves kontabilizohet keshtu:

Debi : zbritje per investime kapitale nga fitimi i pritshem ne periudhen kontabel
        Kredi: rezerve per investime kapitale

Perdorimi i rezerves kontabilizohet:

Debi:: rezerve per investime kapitale
       Kredi: fonde baze

Rezerva per shpenzime rrjedhese krijohet edhe ne njesite publike fitimprurese edhe ne ato
jofitimprurese.
Krijimi i rezerves per shpenzime rrjedhese ne njesite publike fitimprurese:

Debi:fitim i mbartur nga vitet e kaluara
      Kredi: rezerve per shpenzime rrjedhese

Burimet e huazuara
Klasifikohen ne detyrime:
   1. Afatgjata
   2. Afatshkurtera

Hyjne:detyrimet ndaj furnitoreve, kreditoreve, personelit, ndaj shtetit per tatime dhe
taksa,…,etj.
Karakteristike per njesite publike jane huamarrjet afatshkurtera dhe afatgjata.
Parimet e pergjithshme te kontabilizimit te huamarrjeve te shtetit
     Kriteri i origjinës së borxhit
     Kriteri i afatit të shlyerjes
           ◦ Borxhi i përhershëm (afatgjatë dhe afatmesëm: obligacionet afatgjata dhe
               huamarrjet afatgjata të shtetit nga organizmat financiarë ndërkombëtar dhe
               nga bankat e huaja)
           ◦ Borxhi me afat të shkurtër (bonot e thesarit dhe huamarrjet afatshkurtëra)
 Kriteri i kombësisë së huadhënësve
          ◦ Borxhi i brendshëm
          ◦ Borxhi i jashtëm

Kontabilizimi i huamarrjes afatgjate
Marrja e huave nga qeveria:

Debi: llogaria e thesarit te qeverise 10.000
       Kredi: huamarje afatgjate             10.000

Maturimi:

Debi:huamarrje afatgjate e maturuar 1.000
     Kredi:llogaria e thesarit te qeverise 1.000
                                                                                   30
Pagesa e interesit:

Debi; shpenzime nga interesi i huamarrjes afatgjate 100
      Kredi: llogaria e thesarit te qeverise              100

Ushtrim per burimet e veta –fondet dhe per huamarrjen afatgjate
Gjate vitit 2009 komuna X ka kryer keto veprime:
   1. Me date 11.01. regjistrohet shuma prej 5.000 nga financimi buxhetor per
       investime ne komune;
   2. Me date 18.05.komuna regjistron marrjen e nje granti per pajisjet ne nje shkolle
       ne fshatin X ne shumen prej 10.000 e cila derdhet ne llogarine ne thesar te
       komunes.
   3. Me date 05.07. qeveria mori nje hua per 6 vite nga Banka Boterore me vlere
       40.000.
   4. Pas nje viti pagoi kestin e pare te huase 6.000.
   5. Po te njejten dite regjistroi interesin e maturuar 10%.

11.01. llogaria ne thesar e njesise publike 5.000
               grante kapitale           5.000
18.05.llogaria ne thesar e njesise publike 10.000
              grante kapitale          10.000
05.07. llogaria ne thesar e qeverise 40.000
                huamarrje afatgjate 40.000

05.07. huamarrje afatgjate e maturuar 6.000
            llogaria ne thesar e qeverise 6.000
05.07. shpenzime interesi te huamarrjeve 600
           llogaria ne thesar e qeverise 600
31

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

Detyre kursi-drejtim financiar analize-nai
Detyre kursi-drejtim financiar analize-naiDetyre kursi-drejtim financiar analize-nai
Detyre kursi-drejtim financiar analize-naiSava Elezaj
 
Prezantimi i pasqyrave financiare.
Prezantimi i pasqyrave financiare.Prezantimi i pasqyrave financiare.
Prezantimi i pasqyrave financiare.Vllaznim Bytyqi
 
Analiza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjje
Analiza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjjeAnaliza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjje
Analiza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjjeMuhamet Sopa
 
1 pasqyra e te ardhurave
1 pasqyra e te ardhurave1 pasqyra e te ardhurave
1 pasqyra e te ardhuraveMenaxherat
 
Inventari i mallit
Inventari i mallitInventari i mallit
Inventari i mallitMenaxherat
 
Tregjet financiare (1)
Tregjet financiare  (1)Tregjet financiare  (1)
Tregjet financiare (1)Violeta Visha
 
Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)
Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)
Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)Qemajl Osmani
 
Parimet baze te kontabilitetit
Parimet baze te kontabilitetitParimet baze te kontabilitetit
Parimet baze te kontabilitetitBledi Lila
 
Sistemi financiar
Sistemi financiar Sistemi financiar
Sistemi financiar Menaxherat
 
Identifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi Sela
Identifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi  SelaIdentifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi  Sela
Identifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi SelaNuhi Sela
 
BILANCI KONTABEL- ANALIZA E AKTIVITETEVE INVESTUESE
BILANCI KONTABEL- ANALIZA E AKTIVITETEVE INVESTUESE BILANCI KONTABEL- ANALIZA E AKTIVITETEVE INVESTUESE
BILANCI KONTABEL- ANALIZA E AKTIVITETEVE INVESTUESE Menaxherat
 
Kontabilitet pytje-pergjigje
Kontabilitet pytje-pergjigjeKontabilitet pytje-pergjigje
Kontabilitet pytje-pergjigjecoupletea
 
Detyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesit
Detyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesitDetyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesit
Detyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesitstudent
 
Letrat me vlerë dhe Aksionet
Letrat me vlerë dhe AksionetLetrat me vlerë dhe Aksionet
Letrat me vlerë dhe AksionetMenaxherat
 
Ushtrime pasqyrat financiare
Ushtrime pasqyrat financiareUshtrime pasqyrat financiare
Ushtrime pasqyrat financiareMenaxherat
 
Financa publike master skripta
Financa publike master skriptaFinanca publike master skripta
Financa publike master skriptaMuhamet Sopa
 
Bilanci,pasq.e te ardhurave dhe cash flow
Bilanci,pasq.e te ardhurave dhe cash flowBilanci,pasq.e te ardhurave dhe cash flow
Bilanci,pasq.e te ardhurave dhe cash flowHamit Agushi
 

La actualidad más candente (20)

Detyre kursi-drejtim financiar analize-nai
Detyre kursi-drejtim financiar analize-naiDetyre kursi-drejtim financiar analize-nai
Detyre kursi-drejtim financiar analize-nai
 
Prezantimi i pasqyrave financiare.
Prezantimi i pasqyrave financiare.Prezantimi i pasqyrave financiare.
Prezantimi i pasqyrave financiare.
 
Analiza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjje
Analiza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjjeAnaliza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjje
Analiza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjje
 
Bilanci
BilanciBilanci
Bilanci
 
1 pasqyra e te ardhurave
1 pasqyra e te ardhurave1 pasqyra e te ardhurave
1 pasqyra e te ardhurave
 
Kontabilitet Financiar
Kontabilitet FinanciarKontabilitet Financiar
Kontabilitet Financiar
 
Inventari i mallit
Inventari i mallitInventari i mallit
Inventari i mallit
 
Tregjet financiare (1)
Tregjet financiare  (1)Tregjet financiare  (1)
Tregjet financiare (1)
 
Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)
Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)
Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)
 
Parimet baze te kontabilitetit
Parimet baze te kontabilitetitParimet baze te kontabilitetit
Parimet baze te kontabilitetit
 
Sistemi financiar
Sistemi financiar Sistemi financiar
Sistemi financiar
 
Identifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi Sela
Identifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi  SelaIdentifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi  Sela
Identifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi Sela
 
BILANCI KONTABEL- ANALIZA E AKTIVITETEVE INVESTUESE
BILANCI KONTABEL- ANALIZA E AKTIVITETEVE INVESTUESE BILANCI KONTABEL- ANALIZA E AKTIVITETEVE INVESTUESE
BILANCI KONTABEL- ANALIZA E AKTIVITETEVE INVESTUESE
 
Te Dalat Publike
Te Dalat PublikeTe Dalat Publike
Te Dalat Publike
 
Kontabilitet pytje-pergjigje
Kontabilitet pytje-pergjigjeKontabilitet pytje-pergjigje
Kontabilitet pytje-pergjigje
 
Detyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesit
Detyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesitDetyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesit
Detyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesit
 
Letrat me vlerë dhe Aksionet
Letrat me vlerë dhe AksionetLetrat me vlerë dhe Aksionet
Letrat me vlerë dhe Aksionet
 
Ushtrime pasqyrat financiare
Ushtrime pasqyrat financiareUshtrime pasqyrat financiare
Ushtrime pasqyrat financiare
 
Financa publike master skripta
Financa publike master skriptaFinanca publike master skripta
Financa publike master skripta
 
Bilanci,pasq.e te ardhurave dhe cash flow
Bilanci,pasq.e te ardhurave dhe cash flowBilanci,pasq.e te ardhurave dhe cash flow
Bilanci,pasq.e te ardhurave dhe cash flow
 

Destacado

Tema 5 burimet financimit te njesive publike
Tema 5 burimet financimit te njesive publikeTema 5 burimet financimit te njesive publike
Tema 5 burimet financimit te njesive publikeFisnik Morina
 
Bazat e Kontabilitetit
Bazat e KontabilitetitBazat e Kontabilitetit
Bazat e KontabilitetitMenaxherat
 
2. amortizimi i mjeteve
2. amortizimi i mjeteve2. amortizimi i mjeteve
2. amortizimi i mjeteveMenaxherat
 
Ushtrime bazat e kontabilitetit
Ushtrime bazat e kontabilitetitUshtrime bazat e kontabilitetit
Ushtrime bazat e kontabilitetitMenaxherat
 
Integrimet Ekonomike Evropiane
Integrimet Ekonomike EvropianeIntegrimet Ekonomike Evropiane
Integrimet Ekonomike EvropianeFerit Sadullahi
 
Integrime Ekonomike Evropiane
Integrime Ekonomike EvropianeIntegrime Ekonomike Evropiane
Integrime Ekonomike EvropianeVeton Sopjani
 
PUNIM "KONTABILITET"
PUNIM "KONTABILITET"PUNIM "KONTABILITET"
PUNIM "KONTABILITET"fisnik baliu
 
Punim seminarik
Punim seminarikPunim seminarik
Punim seminarikMiki mirs
 
Kf 1-Ligjerata 1-rë
Kf 1-Ligjerata 1-rëKf 1-Ligjerata 1-rë
Kf 1-Ligjerata 1-rëValdet Shala
 
Kostoja E Prodhimit
Kostoja E ProdhimitKostoja E Prodhimit
Kostoja E Prodhimitguest2514d3
 
Bazat E Kontabilitetit 1
Bazat E Kontabilitetit 1Bazat E Kontabilitetit 1
Bazat E Kontabilitetit 1Veton Sopjani
 
MAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigje
MAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigjeMAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigje
MAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigjefatonbajrami1
 
Kontabiliteti i Kostos dhe Drejtimit - Menaxhimit - Libri
Kontabiliteti i  Kostos dhe Drejtimit - Menaxhimit - LibriKontabiliteti i  Kostos dhe Drejtimit - Menaxhimit - Libri
Kontabiliteti i Kostos dhe Drejtimit - Menaxhimit - LibriMenaxherat
 
1.kontabilitet analiza e transaksioneve ne biznes
1.kontabilitet analiza e transaksioneve ne biznes1.kontabilitet analiza e transaksioneve ne biznes
1.kontabilitet analiza e transaksioneve ne biznesMenaxherat
 
Ushtrime - Kontabilitet
Ushtrime - KontabilitetUshtrime - Kontabilitet
Ushtrime - KontabilitetMenaxherat
 
Analiza e raportit të buxhetit të masht it 2012-2013
Analiza e raportit të buxhetit të masht it 2012-2013Analiza e raportit të buxhetit të masht it 2012-2013
Analiza e raportit të buxhetit të masht it 2012-2013Tringa 001
 
Kontabilitetiperjopecialistet 110726153455-phpapp02
Kontabilitetiperjopecialistet 110726153455-phpapp02Kontabilitetiperjopecialistet 110726153455-phpapp02
Kontabilitetiperjopecialistet 110726153455-phpapp02Hamit Agushi
 

Destacado (20)

Tema 5 burimet financimit te njesive publike
Tema 5 burimet financimit te njesive publikeTema 5 burimet financimit te njesive publike
Tema 5 burimet financimit te njesive publike
 
Bazat e Kontabilitetit
Bazat e KontabilitetitBazat e Kontabilitetit
Bazat e Kontabilitetit
 
Kontabiliteti per jopecialistet
Kontabiliteti per jopecialistetKontabiliteti per jopecialistet
Kontabiliteti per jopecialistet
 
Menaxhment Bankar
Menaxhment BankarMenaxhment Bankar
Menaxhment Bankar
 
2. amortizimi i mjeteve
2. amortizimi i mjeteve2. amortizimi i mjeteve
2. amortizimi i mjeteve
 
Ushtrime bazat e kontabilitetit
Ushtrime bazat e kontabilitetitUshtrime bazat e kontabilitetit
Ushtrime bazat e kontabilitetit
 
Integrimet Ekonomike Evropiane
Integrimet Ekonomike EvropianeIntegrimet Ekonomike Evropiane
Integrimet Ekonomike Evropiane
 
Integrime Ekonomike Evropiane
Integrime Ekonomike EvropianeIntegrime Ekonomike Evropiane
Integrime Ekonomike Evropiane
 
PUNIM "KONTABILITET"
PUNIM "KONTABILITET"PUNIM "KONTABILITET"
PUNIM "KONTABILITET"
 
Punim seminarik
Punim seminarikPunim seminarik
Punim seminarik
 
Kf 1-Ligjerata 1-rë
Kf 1-Ligjerata 1-rëKf 1-Ligjerata 1-rë
Kf 1-Ligjerata 1-rë
 
Kostoja E Prodhimit
Kostoja E ProdhimitKostoja E Prodhimit
Kostoja E Prodhimit
 
Bazat E Kontabilitetit 1
Bazat E Kontabilitetit 1Bazat E Kontabilitetit 1
Bazat E Kontabilitetit 1
 
MAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigje
MAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigjeMAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigje
MAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigje
 
Pyetjet nga provimet
Pyetjet nga provimetPyetjet nga provimet
Pyetjet nga provimet
 
Kontabiliteti i Kostos dhe Drejtimit - Menaxhimit - Libri
Kontabiliteti i  Kostos dhe Drejtimit - Menaxhimit - LibriKontabiliteti i  Kostos dhe Drejtimit - Menaxhimit - Libri
Kontabiliteti i Kostos dhe Drejtimit - Menaxhimit - Libri
 
1.kontabilitet analiza e transaksioneve ne biznes
1.kontabilitet analiza e transaksioneve ne biznes1.kontabilitet analiza e transaksioneve ne biznes
1.kontabilitet analiza e transaksioneve ne biznes
 
Ushtrime - Kontabilitet
Ushtrime - KontabilitetUshtrime - Kontabilitet
Ushtrime - Kontabilitet
 
Analiza e raportit të buxhetit të masht it 2012-2013
Analiza e raportit të buxhetit të masht it 2012-2013Analiza e raportit të buxhetit të masht it 2012-2013
Analiza e raportit të buxhetit të masht it 2012-2013
 
Kontabilitetiperjopecialistet 110726153455-phpapp02
Kontabilitetiperjopecialistet 110726153455-phpapp02Kontabilitetiperjopecialistet 110726153455-phpapp02
Kontabilitetiperjopecialistet 110726153455-phpapp02
 

Similar a Kontabilitet publik

Bazat e kontabilitetit
Bazat e kontabilitetitBazat e kontabilitetit
Bazat e kontabilitetitselman55
 
L 1 - nocioni i kontabilitetit menaxherial
L  1 - nocioni i kontabilitetit menaxherialL  1 - nocioni i kontabilitetit menaxherial
L 1 - nocioni i kontabilitetit menaxherialHamit Agushi
 
K1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1
K1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1K1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1
K1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1Hamit Agushi
 
Pyetje dhe përgjigje nga kontabilitetii
Pyetje dhe përgjigje nga kontabilitetiiPyetje dhe përgjigje nga kontabilitetii
Pyetje dhe përgjigje nga kontabilitetiiAvni Kamishi
 
Pyetje dhe përgjigje nga kontabilitetii
Pyetje dhe përgjigje nga kontabilitetiiPyetje dhe përgjigje nga kontabilitetii
Pyetje dhe përgjigje nga kontabilitetiiAvni Kamishi
 
K 1 - prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1
K 1 - prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1K 1 - prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1
K 1 - prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1Hamit Agushi
 
Korniza rregullative - konventat kontabel
Korniza rregullative - konventat kontabelKorniza rregullative - konventat kontabel
Korniza rregullative - konventat kontabelMenaxherat
 
2 l 1 - nocioni i kontabilitetit menaxherial
2 l  1 - nocioni i kontabilitetit menaxherial2 l  1 - nocioni i kontabilitetit menaxherial
2 l 1 - nocioni i kontabilitetit menaxherialHamit Agushi
 
Institucionet financiare(leksion)
Institucionet financiare(leksion)Institucionet financiare(leksion)
Institucionet financiare(leksion)Vilma Hoxha
 
S1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve
S1   prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseveS1   prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve
S1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseveHamit Agushi
 
01 hyrje në menaxhimin e kostos ppt
01 hyrje në menaxhimin e kostos ppt01 hyrje në menaxhimin e kostos ppt
01 hyrje në menaxhimin e kostos pptcoupletea
 
ANALIZA E FLUKSEVE TЁ MJETEVE MONETARE
ANALIZA E FLUKSEVE TЁ MJETEVE MONETAREANALIZA E FLUKSEVE TЁ MJETEVE MONETARE
ANALIZA E FLUKSEVE TЁ MJETEVE MONETAREMenaxherat
 
Sistemi i raportimit financiar
Sistemi i raportimit financiarSistemi i raportimit financiar
Sistemi i raportimit financiarMenaxherat
 
Bazat e kontabilitetit 1 doc
Bazat e kontabilitetit 1  docBazat e kontabilitetit 1  doc
Bazat e kontabilitetit 1 docVeton Sopjani
 
Financat publike
Financat publikeFinancat publike
Financat publikeMenaxherat
 
K1 prezentimi-i-kontabilitetit-dhe-bizneseve-1
K1 prezentimi-i-kontabilitetit-dhe-bizneseve-1K1 prezentimi-i-kontabilitetit-dhe-bizneseve-1
K1 prezentimi-i-kontabilitetit-dhe-bizneseve-1xhaferrishqipe
 

Similar a Kontabilitet publik (20)

Bazat e kontabilitetit
Bazat e kontabilitetitBazat e kontabilitetit
Bazat e kontabilitetit
 
K 1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve
K 1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseveK 1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve
K 1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve
 
L 1 - nocioni i kontabilitetit menaxherial
L  1 - nocioni i kontabilitetit menaxherialL  1 - nocioni i kontabilitetit menaxherial
L 1 - nocioni i kontabilitetit menaxherial
 
Analizat Financiare Per Marrje Te Vendimeve
Analizat Financiare Per Marrje Te VendimeveAnalizat Financiare Per Marrje Te Vendimeve
Analizat Financiare Per Marrje Te Vendimeve
 
K1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1
K1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1K1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1
K1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1
 
Pyetje dhe përgjigje nga kontabilitetii
Pyetje dhe përgjigje nga kontabilitetiiPyetje dhe përgjigje nga kontabilitetii
Pyetje dhe përgjigje nga kontabilitetii
 
Pyetje dhe përgjigje nga kontabilitetii
Pyetje dhe përgjigje nga kontabilitetiiPyetje dhe përgjigje nga kontabilitetii
Pyetje dhe përgjigje nga kontabilitetii
 
K 1 - prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1
K 1 - prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1K 1 - prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1
K 1 - prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve 1
 
Korniza rregullative - konventat kontabel
Korniza rregullative - konventat kontabelKorniza rregullative - konventat kontabel
Korniza rregullative - konventat kontabel
 
2 l 1 - nocioni i kontabilitetit menaxherial
2 l  1 - nocioni i kontabilitetit menaxherial2 l  1 - nocioni i kontabilitetit menaxherial
2 l 1 - nocioni i kontabilitetit menaxherial
 
Institucionet financiare(leksion)
Institucionet financiare(leksion)Institucionet financiare(leksion)
Institucionet financiare(leksion)
 
S1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve
S1   prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseveS1   prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve
S1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve
 
01 hyrje në menaxhimin e kostos ppt
01 hyrje në menaxhimin e kostos ppt01 hyrje në menaxhimin e kostos ppt
01 hyrje në menaxhimin e kostos ppt
 
ANALIZA E FLUKSEVE TЁ MJETEVE MONETARE
ANALIZA E FLUKSEVE TЁ MJETEVE MONETAREANALIZA E FLUKSEVE TЁ MJETEVE MONETARE
ANALIZA E FLUKSEVE TЁ MJETEVE MONETARE
 
Sistemi i raportimit financiar
Sistemi i raportimit financiarSistemi i raportimit financiar
Sistemi i raportimit financiar
 
Ligjerata 3
Ligjerata 3Ligjerata 3
Ligjerata 3
 
Bazat e kontabilitetit 1 doc
Bazat e kontabilitetit 1  docBazat e kontabilitetit 1  doc
Bazat e kontabilitetit 1 doc
 
Financat publike
Financat publikeFinancat publike
Financat publike
 
K1 prezentimi-i-kontabilitetit-dhe-bizneseve-1
K1 prezentimi-i-kontabilitetit-dhe-bizneseve-1K1 prezentimi-i-kontabilitetit-dhe-bizneseve-1
K1 prezentimi-i-kontabilitetit-dhe-bizneseve-1
 
Menaxhimi Financiar
Menaxhimi FinanciarMenaxhimi Financiar
Menaxhimi Financiar
 

Más de Muhamet Sopa

Menaxhment bankar II
Menaxhment bankar IIMenaxhment bankar II
Menaxhment bankar IIMuhamet Sopa
 
Libri BAZAT E VENDOSJES AFARISTE
Libri BAZAT E VENDOSJES AFARISTE Libri BAZAT E VENDOSJES AFARISTE
Libri BAZAT E VENDOSJES AFARISTE Muhamet Sopa
 
BAZAT E VENDOSJES AFARISTE
BAZAT E VENDOSJES AFARISTE BAZAT E VENDOSJES AFARISTE
BAZAT E VENDOSJES AFARISTE Muhamet Sopa
 
Auditim Pyejtje me pergjigjje
Auditim Pyejtje me pergjigjjeAuditim Pyejtje me pergjigjje
Auditim Pyejtje me pergjigjjeMuhamet Sopa
 
Banka dhe afarizem bankar
Banka dhe afarizem bankarBanka dhe afarizem bankar
Banka dhe afarizem bankarMuhamet Sopa
 
Banka dhe afarizem bankar
Banka dhe afarizem bankarBanka dhe afarizem bankar
Banka dhe afarizem bankarMuhamet Sopa
 
ese hulumtuese metodologji e hulumtimit tabelë shembull
ese hulumtuese metodologji e hulumtimit tabelë shembull ese hulumtuese metodologji e hulumtimit tabelë shembull
ese hulumtuese metodologji e hulumtimit tabelë shembull Muhamet Sopa
 
Metodologji e hulumtimeve Skripta Master
Metodologji e hulumtimeve Skripta MasterMetodologji e hulumtimeve Skripta Master
Metodologji e hulumtimeve Skripta MasterMuhamet Sopa
 
Teste Ekonometri Master
Teste Ekonometri MasterTeste Ekonometri Master
Teste Ekonometri MasterMuhamet Sopa
 
Punim seminarik menaxhimi i rrezikut dhe sigurimet
Punim seminarik menaxhimi i rrezikut dhe sigurimetPunim seminarik menaxhimi i rrezikut dhe sigurimet
Punim seminarik menaxhimi i rrezikut dhe sigurimetMuhamet Sopa
 
MEnaxhimi i rrezikut Pyetje pergjigjje te ilir hotit
MEnaxhimi i rrezikut Pyetje pergjigjje te ilir hotitMEnaxhimi i rrezikut Pyetje pergjigjje te ilir hotit
MEnaxhimi i rrezikut Pyetje pergjigjje te ilir hotitMuhamet Sopa
 
Punim seminarik menaxhimi i rriskut ne ndermarrje
Punim seminarik menaxhimi i rriskut ne ndermarrjePunim seminarik menaxhimi i rriskut ne ndermarrje
Punim seminarik menaxhimi i rriskut ne ndermarrjeMuhamet Sopa
 
Testi menxhmenti i banakve
Testi menxhmenti i banakveTesti menxhmenti i banakve
Testi menxhmenti i banakveMuhamet Sopa
 

Más de Muhamet Sopa (13)

Menaxhment bankar II
Menaxhment bankar IIMenaxhment bankar II
Menaxhment bankar II
 
Libri BAZAT E VENDOSJES AFARISTE
Libri BAZAT E VENDOSJES AFARISTE Libri BAZAT E VENDOSJES AFARISTE
Libri BAZAT E VENDOSJES AFARISTE
 
BAZAT E VENDOSJES AFARISTE
BAZAT E VENDOSJES AFARISTE BAZAT E VENDOSJES AFARISTE
BAZAT E VENDOSJES AFARISTE
 
Auditim Pyejtje me pergjigjje
Auditim Pyejtje me pergjigjjeAuditim Pyejtje me pergjigjje
Auditim Pyejtje me pergjigjje
 
Banka dhe afarizem bankar
Banka dhe afarizem bankarBanka dhe afarizem bankar
Banka dhe afarizem bankar
 
Banka dhe afarizem bankar
Banka dhe afarizem bankarBanka dhe afarizem bankar
Banka dhe afarizem bankar
 
ese hulumtuese metodologji e hulumtimit tabelë shembull
ese hulumtuese metodologji e hulumtimit tabelë shembull ese hulumtuese metodologji e hulumtimit tabelë shembull
ese hulumtuese metodologji e hulumtimit tabelë shembull
 
Metodologji e hulumtimeve Skripta Master
Metodologji e hulumtimeve Skripta MasterMetodologji e hulumtimeve Skripta Master
Metodologji e hulumtimeve Skripta Master
 
Teste Ekonometri Master
Teste Ekonometri MasterTeste Ekonometri Master
Teste Ekonometri Master
 
Punim seminarik menaxhimi i rrezikut dhe sigurimet
Punim seminarik menaxhimi i rrezikut dhe sigurimetPunim seminarik menaxhimi i rrezikut dhe sigurimet
Punim seminarik menaxhimi i rrezikut dhe sigurimet
 
MEnaxhimi i rrezikut Pyetje pergjigjje te ilir hotit
MEnaxhimi i rrezikut Pyetje pergjigjje te ilir hotitMEnaxhimi i rrezikut Pyetje pergjigjje te ilir hotit
MEnaxhimi i rrezikut Pyetje pergjigjje te ilir hotit
 
Punim seminarik menaxhimi i rriskut ne ndermarrje
Punim seminarik menaxhimi i rriskut ne ndermarrjePunim seminarik menaxhimi i rriskut ne ndermarrje
Punim seminarik menaxhimi i rriskut ne ndermarrje
 
Testi menxhmenti i banakve
Testi menxhmenti i banakveTesti menxhmenti i banakve
Testi menxhmenti i banakve
 

Kontabilitet publik

  • 1. Kreu I Ligjerat udhezuese  Me keto ligjerata do te njiheni: 1. Hyrje ne kontabilitetin publik; 2. Sektori publik dhe privat; 3. Kontabiliteti ne sektorin publik; 4. Pasurite e sektorit publik dhe kontabiliteti i tyre; 5. Burimet e financimit te njesive publike; 6. Shpenzimet e njesive publike; 7. Te ardhurat e njesive publike; 8. Ndertimi i pasqyrave financiare; 9. Sistemi i thesarit te shtetit dhe kontabiliteti i tij; 10. Kontabiliteti i organizatave jofitimprurese; 11. Standardet nderkombetare te kontabilitetit per sektorin publik. Objektivi i lendes  Pasi kemi perfunduar me bazat e kontabilitetit financiar ne vitin e I-re dhe kontabilitetin financiar ne vitin e II-te, me kete lende perfundimisht do te njihemi me menyren se si i zbatojne parimet kontabel organizatat me komplekse ne sektorin publik. Duhet te jeni te aft qe ti kuptoni  Diferencat ne mes te organizatave ne sektorin publik dhe te atyre ne sektorin privat, sidomos per sa u takon objektivave te tyre, menyren se si keto objektiva kane ndikim ne raportet financiare te organizatave ne sektorin publik dhe privat;  Pershkruani perdoruesit e pasqyrave financiare te organizatave me te perhapura ne sektorin publik dhe informacionet kryesore qe ofrojne raportet e tyre financiare;  Kuptoni parimet kyçe kontabel ne te cilat trajtimi i sektorit publik eshte i ndryshem nga ai ne sektorin privat;  Pergadisni nje bilanc te gjendjes dhe pasqyre te te ardhurave dhe shpenzimeve per nje organizate tipike ne sektorin publik. Definicione Definicione të ndryshme nga autorë të ndryshëm:  KONTABILITETI është sistem informacioni që mat, përpunon dhe komunikon informacionin financiar të një entiteti ekonomik.  KONTABILITETI është procesi i vrojtimit, i matjes, i vlerësimit, interpretimit dhe komunikimit të informacionit financiar për qëllime të kontrollit financiar dhe marrjen e vendimeve efektive të drejtimit ekonomik të njësive ekonomike.Ai siguron informacionin sasior për aktivitetet ekonomike të një ndërmarrjeje.  Kontabiliteti sistem informacioni dhe matjeje që identifikon, regjistron dhe komunikon informacionin relevant, të besueshëm dhe të krahasueshëm të aktiviteteve të një organizate ekonomike.  QËLLIMI i kontabilitetit është të ofron informacion rreth një biznesi ose organizate jo fitimprurëse. Sistemi kontabël është organizuar që të akumulon të dhëna rreth marrëdhënieve financiare të një firme, t’i klasifikon këto të dhëna dhe të përmbledh raporte periodike, të cilat njihen si PASQYRA FINANCIARE. 1
  • 2. Meqë kontabiliteti përdoret për të akumuluar dhe komunikuar informacionin financiar, ai shpesh quhet GJUHA E BIZNESIT. Informacioni kontabel Informacioni në drejtimin e një sistemi ekonomik ka rol shumë të rëndësishëm, mbase siguron kushtet që të gjithë operatorët të kenë mundësi të orientohen dhe të marrin vendimet e duhura.Në këtë mënyrë sistemi ekonomik do të mund të funksionojë normalisht dhe pa probleme.Ndër këto informacione, për rolin e tij të veçantë dallohet informacioni që rrjedh nga kontabiliteti. Llojet e kontabilitetit  Kontabiliteti financiar  Kontabiliteti menaxherial  Kontabiliteti publik  Kontabiliteti i taksave dhe i tatimeve  Kontabiliteti bankar, etj Kontabiliteti publik jo frofitabil dhe raportimi financiar  Bazuar në karakteristikat si:  konceptet  standardet  procedurat Nuk gjendet te organizatat private biznesore  I dizajnuar për akomodimin e informatave për nevoja të shfrytëzuesve të raporteve financiare.  I aplikueshëm – o Për qeveritë qendrore dhe komunale o Institucionet jo profitabël • Universitetet • Spitalet • Organizata tjera jo profitabël Llojet kryesore te organizatave  Institucionet qeveritare – Qeveria qëndrore, qeveria komunale, qyteti, etj.  Institucionet edukative – shkollat publike, kolegjet dhe shkollat tjera private, universitetet.  Institucionet shëndetësore dhe sociale – spitalet, shtëpitë e shëndetit, agjencitë për shërbime sociale etj.  Po ashtu - agjencitë religjioze dhe humanitare, fondacionet etj. Krahasimet kryesore te burimeve financiare Shembull QEVERIA Biznesi  Për operacione per operacinone ◦ Taksat shitja  Për kapitale Per kapitalet ◦ Grantet Rezervat ◦ Borxhet Borgjet 2
  • 3. Krahasimet kryesore te burimeve financiare  Shërbime monopolistike: pa treg të hapur ◦ Policia dhe zjarrfikësit  Ngarkesat zakonisht mbulojnë një pjesë të kostove ◦ Shkollat publike, universitetet publike Rregulloret dhe kontrolli Biznesi: ◦ I aftë të modifikoj apo tërheq nga tregu mallin dhe shërbimet jo profitabile ◦ Përgjegjës në vlerën dhe kualitetin e mallit dhe shërbimit të ofruar ◦ Motivi - profiti Sektori publik: ◦ I pa aftë për të modifikuar apo tërheq nga tregu disa mallra dhe shërbime jo profitabile ◦ Mallrat dhe shërbimet e ofruara zakonisht janë unike dhe pa ngarkesa financiare SP operacionet e ndikuara nga : Elementet e jashtme ◦ Ligjet dhe rregulloret shtetërore ◦ Rregulloret mbi grantet ◦ Vendimet juridike Elementet e brendshme ◦ Urdhëresat, udhëzimet, rregulloret , statutet ◦ Obligimet kontraktuare ◦ Marrëveshjet me donatorët Veshtrim i pergjithshem mbi kontabilitetin public Kontabiliteti dhe sistemet e raportimit janë elemente themelore për administrimin e buxhetit, përgjegjësinë financiare dhe realizimin e politikave Bazat e kontabilitetit, i referohen parimeve të kontabilitetit që përcaktojnë se kur mund të njihen transaksionet për qëllime të raportimit financiar. • Kontabiliteti i cash-it • Kontabiliteti akrual • Kontabiliteti në mes dy parimeve Rregullimi ligjor i kontabilitetit public Ligji mbi kontabilitetin e organizatave buxhetore dhe organizatave joprofitabile; Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit për Sektorin Publik i aprovuar nga Bordi i SNK për Sektorin Publik Kontabiliteti i sektorit publik Ose Kontabiliteti publik pasqyron kryesisht veprimtarinë ekonomike-financiare të organizatave publike, matë dhe kontrollon krijimin e burimeve financiare dhe përdorimin e tyre, në përputhje me planifikimin buxhetor. Kontabiliteti publik përmbledh: 1. Kontabilitetin e shtetit, 2. Kontabilitetin e qeverive komunale, 3. Kontabilitetin e ndërmarrjeve publike 4. Kontabilitetin e organizatave dhe institucioneve jo fitimprurëse 3
  • 4. Kontabiliteti i shtetit - jep informacion dhe kontrollon realizimin e të ardhurave dhe të shpenzimeve të buxhetit të shtetit si dhe pasqyron dhe kontrollon veprimtarinë ekonomike – financiare të organeve të pushtetit qendror. Kontabiliteti i shtetit përfshin: 1. Kontabilitetin e thesarit të shtetit, 2. Kontabilitetin e institucioneve administrative kombëtare. Kontabiliteti i qeverive komunale – pasqyron veprimtarinë ekonomike – financiare të qeverive komunale. Kontabiliteti i ndërmarrjeve publike - nuk ndryshon nga kontabiliteti i ndërmarrjeve private, Kontabiliteti i institucioneve jofitimprurëse dhe OJQ-ve është disiplinë e veçantë e kontabilitetit, Lidhja ndermjet kontabilitetit publik dhe shtetit Buxheti i shtetit eshte plan financiar i shtetit per periudhen nje vjeçare. Ai detajohet sipas muajve dhe zbatimi i tij kontrollohet nga drejtoria e Pergjithshme e Thesarit. Buxheti vjetor tek njesite publike perfshine buxhetin e veprimtarise rrjedhese (buxhetin operativ) dhe buxhetin e shpenzimeve kapitale (buxhetin kapital). Buxheti operativ pasqyron te gjitha llojet e shpenzimeve rrjedhese, qe do t’I kryeje njesia publike gjate periudhes buxhetore, si dhe te gjitha burimet e parashikuara te financimit te tyre. Buxheti kapital pasqyron shpenzimet e planifikuara per investimet dhe burimet e financimit te tyre per periudhen buxhetore. Ura lidhese midis kontabilitetit te njesive publike dhe buxhetit jane: 1. te ardhurat publike dhe 2. shpenzimet publike Ato perbejne objektivin kryesor te pasqyrimit ne buxhet. Lidhja ne mes kontabilitetit dhe buxhetit eshte e dyanshme: -buxheti vendose standardin, te cilin kontabiliteti e krahason me te dhenat faktike per te percaktuar shmangien; -kontabiliteti kontrollon hap pas hapi zbatimin e buxhetit dhe percakton shmangien e te dhenave faktike prej tij, duke u dhene perdoruesve informacionin e nevojshem per marrjen e vendimeve; -kontabiliteti siguron nje baze te domosdoshme te dhenash per hartimin e buxhetit te periudhes se re neprmes pasqyrave financiare qe i harton. Njohja e sakte e kesaj lidhjeje ne mes kontabilitetit dhe buxhetit ben qe te kuptojme qarte pse buxhetimi I sakte dhe mbajtja e rregullt e kontabilitetit japin efekte shume pozitive ne administrimin e burimeve financiare. Nocionet themelore te kontabilitetit publik-te ardhurat dhe shpenzimet publike Kontabiliteti publik objektiv kryesor ka njohjen dhe arkëtimin e të ardhurave publike dhe njohjen dhe pagesën e shpenzimeve publike. Të ardhurat, realizohen përmes politikës për të ardhura fiskale, mbledhja e tatimeve dhe taksave. Shpenzimet publike, paraqesin përfitimet e të ardhurave publike sipas qëllimeve të përcaktuara nga buxheti i shtetit. 4
  • 5. Etika e kontabilitetit Faktor me rendesi qe ndikon ne kontabilitet eshte rritja e interesimit per etiken profesionale. Etika e biznesit paraqet grumbullin e standardeve dhe rregullave te sjelljes morale dhe profesionale nga ana e te gjithe pjesemarresve ne biznes. Keto rregulla edhe identifikojne sjelljen e menxhereve, te punesuarve, aksionareve, etj. Etika veqanarisht eshte e rendesishme per kontabilitetin.Pse? Sepse besueshmeria e informacionit kontabel varet ndjeshem nga ata te cilet e pergadisin ate, e kontrollojne dhe e raportojne. Ata duhet rreptesisht te bazohen ne kodin e miresjelljes, i cili bazohet ne tri parime themelore: ne integritetin e personit te tille; ne objektivitetin e informatave te perpunuara dhe te raportuara nga ai; ne pavaresine profesionale te tij Te bazuarit ne keto tri parime sjell keto perparesi Mënjanon gabimet e vogla etike Përqendrohet në reputacionin e juaj afatgjatë Ju mund të pritni të keni pasoja nga mbajtja e një pozicioni etik Profesionet ne kontabilitet Gama e sherbimeve te cilat i ofrojne kontabilistet po vjen gjithnje e me shume duke u rritur per shkak te rritjes se nevojave kontabel, si dhe per shkak te rritjes se vazhdueshme te kerkeses per informacionin kontabel. Kater lloje te profesioneve kontabel Kontabilistet privat- shumica e profesionisteve kontabel jane te vendosur ne sektorin privat si nenpunes te firmave. Ata merren me kontabilitetin financiar, menaxherial dhe me kotrollimin e brendshem. Kontabilistet publikë- ofrojne sherbime ne dispozicion per publikun, kuptohet kundrejt nje pagese. Kontabilistet e entiteteve publike shteterore- jane te punesuar ne kuader te entiteteve publike qofte ne nivel lokal apo qendror, ose si kontabiliste prane organizatave tjera jo me qellim fitimi. Detyra e tyre eshte qe te pergadisin pasqyra financiare, t’i kontrollojne shpenzimet dhe te ardhurat, t’i nxjerrin ne pah keqperdorimet e ligjit nga ana e shfrytezuesve buxhetor, etj. Edukatoret kontabel- meqe kontabilitei dita dites po behet sherbim thelbesor per shoqerite moderne, po rritet edhe kerkesa per edukatore kontabel qe do te pergadisin brezin e ri ne profesionin kontabel. Auditimi Auditimi është ekzaminimi i hollësishëm i raporteve financiare të një organizate. Auditorët e pavarur të cilët ekzaminojnë informacionet për të konfirmuar se janë të përgatitura në pajtim me standardet janë kontabilistë publik të çerfifikuar. 5
  • 6. Kreu II Sektoret publik dhe privat Qfare eshte sektori privat Termi “sektori privat” perdoret per te pershkruar kompanite, te cilat ushtrojne veprimtarine e tyre per te realizuar fitim. Megjithate jo te gjitha kompanite menaxhohen per qellimin e maksimalizimit te fitimit. Shembulli me i qarte ne kete rast jane organizatat bamirese. Ne te njejten kohe sektori privat perfshine organizata te tilla, siç jane p.sh. firmat ligjore dhe firmat kontabel, te cilat nuk jane kompani, por prape ato ekzistojne per te realizuar fitime per pronaret e tyre. Organiztat ne sektorin privat zoterohen dhe financohen ne menyre vullnetare nga aksionaret dhe gjenerojne te hyra nga veprimtarite operative, e jo nga grantet dhe tatimet. Qfare eshte sektori publik Termi “sektori publik” nenkupton secilen organizate, e cila administrohet per te ofruar sherbime ndaj publikut dhe jo per te realizuar fitime.Financimi i tyre kontrollohet nga qeveria, e cila ne te njejten kohe monitoron edhe performancen e tyre. Sektori publik I nje vendi perbehet nga autoritetet publike qe percaktohen ne menyre politike, te cilat kane monopolin ne periudhen kontabel te caktuar.Synon ne plotesimin e nevojave publike ne fushen ekonomike, sociale dhe politike duke siguruar keshtu ne radhe te pare sherbime publike. Funksioni kryesor i sektorit publik Eshte qe te ndermarre dhe te realizoje politika publike nepermjet sherbimeve qe perfitohen nga shoqeria e nje vendi.Pra funksion paresor ka sigurimin e te mirave publike dhe sherbimeve te rendesishme, te tilla si rendi publik, mbrojtja kombetare, kultura, arsimi, shkenca, ndihma shoqerore dhe ekonomike, shendetesia, etj. Ngjajshmerit ne mes te dy sektoreve Pavaresisht nga diferencat qe u treguan ekzistojne shume ngjashmeri per sa i takon kontabilitetit te dy sektoreve. Te dy sektoret perdorin: - kontabilitetin me regjistrim te dyfishte - zbatojne te njejtat parime themelore kontabel, te tilla si hipoteza e vijueshmerise dhe akrualet - te dy sektoret zbatojne standardet kontabel Perberja e sektorit publik Sektori publik perbehet nga nje sere organizmash, te cilat kryejne veprimtari komplekse. Ato jane: 1. Organet e qeverisjes qendrore dhe njesite varese te tyre; 2. Organet e qeverisjes rajonale; 3. Organet e qeverisjes vendore; 4. Ndermarrjet publike; 5. Organiztat jofitimprurese publike. Organet e qeverisjes qendrore perfshijn : Organet qendrore ekzekutive, si kryeministria, ministrite, njesite varese te tyre. Njesite varese jane:drejtoria e pergjithshme e doganave, drejtoria e pergjithshme e tatimeve,etj. Institucionet kombetare kulturore e shkencore, si: akademia e shkences,universiteti publik, institucionet e shkences ne varesi ne ministrise se arsimit e shkences, teatri kombetar, etj. 6
  • 7. Organet qendrore ligjvenese, si: kuvendi, presidenca Organet qendrore gjyqesore, si: gjykata e larte, gjykata kushtetuese, prokuroria e pergjithshme. Organet e qeverisjes rajonale perfshijn: Zene vend ndermjetes ne mes organeve te qeverisjes qendrore dhe atyre vendore. Funksionin e tyre e ushtrojne nen kontrollin nga organet qendrore, perveç ne vendet federative, ku jane te pavarura nga qeveria federative. Organet e qeverisjes vendore : Jane njesite publike qe i qeverisin qytetet dhe fshatrat, siç jane komunat. Qeverisjen e tyre e kryejne ne zonat ku ndodhen me juridiksionin e tyre. Ndermarrjet publike Jane ndermarrje prodhuese, tregtare dhe sherbyese ne varesi te organeve te qeverisjes qendrore dhe atyre vendore. Fitimi qe realizojne ato eshte tregues i rendesishem per to,por krahas fitimit kane edhe objektiva te tjera, si shtimi I sasise se prodhimit dhe permiresimi i cilesise se sherbimit per popullsine, bizneset, etj. Nje ndermarrje konsiderohet publike atehere kur qeveria qendrore dhe vendore eshte aksionare dhe zoteron me pjesen me te madhe te kapitalit, d.m.th. e kontrollon ate. Ndermarrje publike konsiderohen te gjitha institucionet financiare publike (sigurimet e pasurise, shoqerore, shendetesore) te cilat kane karakteristiken e perbashket, qe perfitojne grante nga buxheti i shtetit. Gjithashtu konsiderohen edhe organizatat jofitimprurese vullnetare te shendetesise dhe te mireqenies, ne ato raste kur ato financohen dhe kontrollohen nga shteti, qofte edhe pjeserisht. Institucionet dhe organizatat jo fitimprurese publike Jane organizma publike, qe kane qellim permiresimin e mireqenies shoqerore, pa synuar te sigurojne fitimin ne kembim te sherbimeve qe ato kryejne. Veçori dalluese e tyre eshte sigurimi i burimeve te financimit nga buxheti i shtetit dhe nga kontribues vullnetare, te cilet nuk presin asnje fitim nga mjetet e derdhura. Kryejne veprimtari arsimore, fetare, mireberese, etj, ne sherbim te grupeve te caktuara te popullsise. Kontabiliteti i ketyre njesive dallon nga ai i 5., andaj edhe trajtohet veçmas me vone gjate leksioneve te ardhshme. Veqorit kryesore te njesive ne sektorin publik: Kane disa veçori, te cilat dallojne nga bizneset private: - Nuk krijohen per realizimin e fitimit. Per kete shkak shumica prej tyre jane te perjashtuara nga tatimi ne fitim; - Qellimi i shumices prej tyre eshte qe te sigurojne te mira dhe sherbime popullsise gjate vitit, duke perdore burimet financiare qe ato disponojne; - Nje pjese e konsiderueshme e burimeve te financimit sigurohen nga tatimet dhe taksat, qe mblidhen nga njesite publike dhe popullsia, si dhe nga bizneset; - Sherbimet publike nuk zgjidhen vullnetarisht prej konsumatoreve, dhe ato shpesh perfitohen pa pagese. Ne keto kushte eshte veshtire te gjykohet mbi sasine dhe cilesine e sherbimeve, pasi ato nuk vleresohen ne treg te hapur;
  • 8. - Nuk ekziston lidhje direkte ne mes kontributit financiar dhe perfitimit per sherbimet qe ofrojne keto organizma; 7 - Vendimet ne lidhje me politikat kryesore merren nga keshilla te votuara nga populli ose keshilla me drejtues te emeruar me konsensus. Andaj Per shkak te rregullimit te forte ligjor tek njesite publike, menaxheret e tyre kane liri veprimi me te kufizuar se sa menaxheret e njesive te biznesit. Edhe roli i kontabilitetit dhe raportimit financiar tek njesite publike ndryshon ne krahasim me bizneset.  Nga njohurite e juaja te marra deri me tani mbi sektorin privat dhe publik, tregoni diferencat kryesore ne mes ketyre dy sektoreve…….  Qellim kryesor i kompanive ne sektorin privat eshte zakonisht maksimalizimi I pasurise se aksionareve – pronarit te kapitalit.  Si hap i ndermjetem, drejtoret e kompanive mund te ndjekin edhe objektiva te tjera, te cilat ne fun te fundit do te maksimalizojne fitimet e tyre, si ata mund te hedhin ne treg prdukte te reja, ose mund te hyjne ne tregje te reja per t’i rritur eventualisht fitimet, etj.  Qellim kryesor i organiztave ne sektorin publik,nuk eshte prodhimi i mallrave ose i sherbimeve per t’i shitur, dhe ne kete menyre ata nuk udhehiqen nga realizimi i fitimit. Objektivat e tyre financiare zakonisht jane dytesore ne krahasim me objektivat e tyre sociale. Perdoruesit e raporteve financiare ne sektorin publik Ne menyre qe te kuptoni kontabilitetin ne sektorin publik, duhet te mbajme parasysh se kush jane perdoruesit e raporteve financiare ne sktorin publik, dhe cilat jane informacionet qe kerkojne ata te jene prezente ne pasqyrat financiare. Pasqyrat financiare ne sektorin publik synojne nje grup te ndryshem te perdoruesve, nga tatim-paguesit e deri te qeveria qendrore. Andaj ne vazhdim do te bejme renditjen e perdoruesve specifike te pasqyrave financiare, duke pase parasysh edhe informacionet per te cilat ata jane te interesuar. Qeveria vendore Konsumatoret e sherbimeve, tatim-paguesit- do të ishin të interesuar për informacionet mbi performancën kundrejt synimeve dhe për sa i takon përdorimit më të mirë të burimeve për të vlerësuar performancën e këshillit. Partnerët nga sektori privat– për shembull një kompani e cila është duke shqyrtuar hyrjen në një kontratë me një këshill vendor për të ofruar shërbime do të ishte e interesuar në shpenzimet totale për arsimimin të shpenzuara në vitet e kaluara. Konkurrentet nga sektori privat- shërbimet e ofruara nga qeveria vendore, të tilla si largimi i mbeturinave ose shërbimet e pemëzimit të qytetit, në të njëjtën kohë mund të kryhen edhe nga firmat konkurrentë në sektorin privat, të cilat do të ishin të interesuara mbi informacionet për të hyrat dhe shpenzimet e këtyre shërbimeve. Organizata të tjera të qeverisjes vendore – për qëllime krahasimi dhe përdorimi si pika referimi. Qeveria qendrore – për të përpiluar statistika mbi huatë e marra nga sektori publik në mënyrë që të përmbushen detyrimet fiskale. Qeveria qendrore
  • 9. Ministrat e qeverisë – informacionet mbi shpenzimet totale, huatë totale dhe për sa I takon përmbushjes së synimeve të premtuara nga qeveritë në mënyrë që të vlerësohet performanca. Diçka e tillë do të ketë ndikim mbi vendimmarrjen përfshirë miratimin e buxhetit të viteve të ardhshme. 8 Konsumatorët e shërbimeve, tatim - paguesit dhe votuesit – informacionet mbi performancën kundrejt synimeve dhe premtimet elektorale për vlerësimin e performancës dhe përcaktimin e mënyrës së votimit. Bizneset – informacionet që kanë të bëjnë me disponueshmërinë e granteve ose financimit (p.sh. një prodhues i motorëve të aeroplanëve do të ishte i interesuar në nivelet e financimit të aktiviteteve të mbrojtjes). Spitalet Konsumatorët, të tillë si pacientët dhe grupet e mbështetjes së pacientëve – informacionet mbi synimet që kanë të bëjnë me performancën të tilla si koha që kalohet në listat e pritjes, informacionet mbi shpenzimet mesatare për pacient për të vlerësuar në qoftë se spitalet janë duke performuar brenda asaj që pritet prej tyre. Qeveria qendrore – për të vlerësuar të vepruarin në përputhje me ligjet dhe rregulloret kushtet e financimit, për planifikimin e niveleve të financimit në vitet e ardhshme dhe për konsolidimin e raporteve të përgjithshme financiare të Departamentit të Shëndetësisë. Organizatat bamirëse – organizatat bamirëse mjekësore mund të përdorin raportet financiare të spitaleve për të vlerësuar, për shembull, se cilat spitale kanë më shumë nevojë për t’iu dhuruar një makinë dialize e veshkave. Spitalet e tjera –spitalet private do të ishin të interesuara për sa i takon informacioneve që kanë të bëjnë me performancën në një raport financiar të spitaleve publike në mënyrë që të kenë ku të fokusojnë marketingun e tyre. Spitalet publike do të ishin të interesuara për sa i takon informacioneve për qëllim të krahasimit me një pikë të referimit. Universitetet Organizmat që japin donacione për kërkimet – informacionet mbi nivelet e financimit dhe performancës kundrejt synimeve për të përcaktuar faktin se sa mirë janë përdorur grantet dhe se cilat universitete duhet të marrin grante në të ardhmen, të tilla si grantet për kërkime mjekësore. Konsumatorët, të tillë si studentët dhe unionet e studentëve – informacionet mbi financimet me anë të granteve që janë marrë deri tani për të lobuar qeverinë qendrore për më shumë para. Objektivat dhe funksionet e raporteve financiare Diferencat ne mes sektorit privat dhe atij publik nenkuptojne se edhe objektivat dhe funksionet e raporteve financiare te tyre jane te ndryshme. Sektori publik-te vepruarit ne perputhje me ligjin Ofrojnë siguri ndaj qeverisë qendrore dhe tatim – paguesve për sa i takon të vepruarit në përputhje me kërkesat ligjore dhe kërkesat e tjera që kanë të bëjnë me përdorimin e burimeve nga organizatat. Për shembull, të vepruarit në përputhje me ligjet dhe rregulloret për sa i takon kufijve të financimit me anë të borxhit ose me kushtet e financimit me ane te granteve. Sektori privat-te vepruarit ne perputhje me ligjin Raportimi i fitimit për vitin, dhe matja e shumës që është e shpërndashme ndaj aksionarëve dhe ofrimi i sigurisë ndaj aksionarëve për sa i takon faktit se drejtorët e kanë menaxhuar kompaninë në interesin më të mirë të aksionarëve dhe në përputhje me kërkesat ligjore dhe rregullative.
  • 10. Sektori publik-pergjegjesit per llogaridhenje Ofron përgjegjësitë për llogari-dhënie për sa i takon kujdestarisë së parave publike. Ofron informacione për tatim - paguesit për të vlerësuar performancën kundrejt objektivave të 9 deklaruar dhe për të vlerësuar ekonominë, efikasitetin dhe efektivitetin në përdorimin e burimeve që janë vënë në dispozicion të organizates. Sektori privat-pergjegjesit per llogaridhenje Ofron informacione për aksionarët në mënyrë që të jenë të aftë të vlerësojnë performancën kundrejt asaj që ata vetë presin, për shembull duke e krahasuar me kompanitë e tjera që operojnë në të njejtin sektor, me vitet e kaluara, etj. Sektori publik-planifikimi Ofron një bazë për planifikimin e burimeve dhe për sa i takon autorizimit të fondeve, për shembull informacionet për të mbështetur autorizimin e fondeve te tjera. Sektori privat-planifikimi Drejtorët ka më shumë gjasa të përdorin pasqyrat e brendshme financiare të ndërtuara për qëllime të menaxhmentit dhe projeksionet për planifikimin e ardhshëm meqenëse këto varen më shumë nga vlerësimet e përditshme se sa nga financimi i qeverise. Sektori publik –aftesia per te vazhduar punen I lejon përdoruesve të vlerësojnë faktin nëse një organizatë mund të vazhdojë të ofrojë shërbime në të ardhmen. Për shembull, një universitet i cili raporton një deficit për disa vite me radhë nuk do të shihet me sy nga aplikantët e mundshëm studentë në rast se do të ketë mbyllje të departamenteve në vitet e ardhshme gjate studimeve te tyre. Sektori privat –aftesia per te vazhduar punen I lejon përdoruesve të vlerësojnë faktin nëse një organizata mund të vazhdojë të ofrojë mallra ose shërbime në të ardhmen. Për shembull, furnitorët e mundshëm të vlerësojnë se sa ia vlen t’i ofrohen shitje me kredi një kompanie. Diçka e tillë është shumë më e rëndësishme në sektorin privat, në të cilin kompanitë dështojnë rregullisht dhe ka shumë pak gjasa që t’i jepet ndihmë për të mos falimentuar nga qeveria. Sektori publik-mardhenjet me publikun I ofron organizatës mundësinë për të bërë të ditur një pasqyrë të arritjeve të veta e cila i drejtohet përdoruesve më të rëndësishëm, punonjës dhe publikut. Për shembull, i një autoriteti lokal raporti financiar zakonisht do të përfshijë një raport të krye-shefit ekzekutivi cili i konfirmon votuesve dhe tatim - paguesve arritjet e autoritetit ne fjale gjate vitit. Sektori privat-mardhenjet me publikun I ofron kompanisë mundësinë të parashtrojë një pamje të favorshme të vetes kundrejt aksionarëve ekzistues dhe atyre të mundshëm, me qëllimin e maksimizimit të vlerës së aksioneve të veta. Kompania në të njëjtën kohë do të dëshirojë të parashtrojë një imazh të favorshëm për punonjësit ekzistues dhe punonjësit e mundshëm (për marrjen në punë dhe për t’i mbajtur ata në punë), klientet e mundhsem dhe furnitoret.
  • 11. 10 Kreu III Kontabiliteti ne sektorin publik Siduron informasione per :  marrjen e vendimeve lidhur me perdorimin e rezervave ekonomike, identifikimin e zonave kyçe te vendimeve dhe per percaktimin e objektivave;  drejtimin dhe kontrollin me efektivitet te burimeve njerezore e materiale;  ruajtjen e pasurise;  kontrollin shoqeror mbi funksionimin e organizmave qe e perbejne ate. Diferenca Diferenca ne kontabilitetin e sektorit publik ndaj atij privat qendron tek fakti qe ndermarrjet publike e matin fitimin jo duke synuar maksimalizimin e tij, por duke synuar ne perdorimin e tij per te vazhduar me kryerjen e sherbimeve dhe per te permiresuar cilesine e tyre. Per rrjedhoj :  Kontabiliteti dhe raportimi financiar ne sektorin publik fokusohet tek: 1. KONTROLLI 2. PERGJEGJSHMERIA, ne perdorimin e burimeve financiare. Dy mjetet kryesore ligjore dhe financiare, qe perdoren per realizimin e ketyre qellimeve jane: 1. BUXHETI 2. KONTABILITETI Konceptet kryesore te kontabilitetit dhe raportimit financiar te sek.publik Jane: 1. pergjegjshmeria; 2. mbulimi i shpenzimeve rrjedhese nga te ardhurat rrjedhese Pergjegjshmeria Eshte detyrim ligjor qe kane organizmat publike per te vertetuar ne menyre bindese permes pasqyrave financiare, se e kane menaxhuar pasurine publike dhe se i kane menaxhuar burimet financiare te cilat u jane besuar, ne perputhje me ligjin e buxhetit dhe ligjin ne fuqi. Dy lloje te pergjegjshmeris jane: 1. Pergjegjshmeria financiare 2. Pergjegjshmeria operative E para tregon se njesai publike i ka perdore fondet publike ne perputhje me vendimet publike te shprehur ne buxhet dhe pasqyra financiare. E dyta tregon efikasitetin me te cilin i kane realizuar objektivat e veprimtarise se tyre.  Per shkak te veçorive qe ka sektori publik pergjegjshmeria konsiderohet si GURI I THEMELIMIT TE RAPORTIMIT FINANCIAR.  Konsiderohet se njesia publike ka pergjegjshmeri te larte atehere kur: - i krahasojne emerimet e sherbimeve te buxhetuara me ato qe ne fakt i kane permbushur, dhe informojne per kete popullsine dhe shfrytezuesit e tjere;
  • 12. - masin efektivitetin e punes duke krahasuar rezultatet e punes se tyre me sinjalet qe vijne nga jashte (anketat, etj). 11 Mbulimi i shpenzimeve rrjedhese nga te ardhurat rrjedhese Ky koncept kerkon qe shpenzimet e periudhes te financohen nga te ardhurat e realizuara gjate kesaj periudhe. Kjo do te thote se gjate periudhes kontabel te mos njihen shpenzimet qe i tejkalojne burimet financiare te parashikuara ne buxhetin e vitit fiskal. Shkaqet Shkaqet per moslejimin e krijimit te borxheve qe do te shlyhen ne periudhat e ardhshme jane: 1. keto borxhe do te rendojne popullsine ne vitet e ardhshme, duke reuktuar te ardhurat; 2. ato mund te çojne ne reduktimin e shpenzimeve per sherbimet publike ne vitet e ardhshme, gje qe perseri do te godaste nivelin e jeteses se popullsise. Ky koncept pra kerkon qe buxheti i organizmave publik te jete i balancuar. Rregullimi nderkombetar i kontabilitetit te sek.publik  Rregullimi nderkombetar i kontabilitetit te sektorit publik kryhet nga federata nderkombetare e Kontabilisteve – IFAC, e cila eshte krijuar ne vitin 1973.  Misioni – eshte zhvillimi i profesionit kontabel duke u mbeshtetur ne standarde te harmonizuara, si dhe aftesimi i kontabilisteve per te kryer sherbime te qendrueshme me cilesi te larte dhe me interes te pergjithshem.  Eshte organizate jofitimprurese, jopublike dhe jopolitike. Komiteti i sektorit publik Ka per qellim realizimin e programeve per te permiresuar menaxhimin financiar dhe pergjegjshmerine ne sektorin publik. Ky qellim perfshine: 1. zhvillimin e standardeve te kontabilitetit dhe auditimit si dhe nxitjen e pranimit vullnetar te tyre nga vendet e ndryshme te botes; 2. zhvillimin dhe koordinimin e programeve per nxitjen e arsimimit dhe te kerkimit shkencor; 3. inkurajimin dhe lehtesimin e shkembimit te informacionit ne mes paleve te interesuara. Standardet nderkombetare te kontabilitetit te sek.publik  Jane nje teresi rregullash qe i’u rekomandohen per zbatim vendeve te ndryshme pasi ato t’i kene pershtatur.  SNKSP permbledhin rregulla per kontabilitetin, raportimin financiar dhe auditimin ne sektorin publik.  Qellimi eshte qqe te gjtha vendeve te botes t’u krijohet mundesia per te dhene informacione financiare te qendrueshme dhe te krahasueshme. Kontabiliteti Diferenca kryesore ne mes kontabilitetit ne sektorin publik nga ai privat eshte se sektori publik ka me shume te beje me kujdestarine e fondeve dhe vleren e perfituar nga parata e shpenzuara, dhe jo me realizimin e fitimit. Pasqyra e te ardhurave dhe shpenzimeve
  • 13. Nje organizate ne sektorin publik do të duhet të përgatisë një pasqyrë të të ardhurave dhe shpenzimeve ose pasqyrë të performancës financiare. Pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve përmbledh të gjitha transaksionet e të hyrave të organizatës për vitin. Me transaksionet e të hyrave, nënkuptojmë kostot e përditshme të zhvillimit të aktiviteteve dhe të hyrat (të ardhurat) e përftuara për të paguar për to. 12 Për shembull, shpenzimet e pagave janë një transaksion i të hyrave ndërsa shpenzimet e bëra për pasuritë jo - qarkulluese të tilla si një blerja e një ndërtese të re për zyra është një shpenzim kapital, dhe duhet të duket në bilancin e gjendjes. PASH Formati dhe mënyra e paraqitjes së pasqyrës së të ardhurave dhe shpenzimeve ndryshon nga organizata në organizatë, në varësi të llojit të saj, duke pasur si qëllim ofrimin dhe paraqitjen e informacioneve tek përdoruesit e pasqyrave në një mënyrë të tillë që siguron relevancën më të madhe për ta. Me mundësi i keni vënë re diferencat kryesore të mëposhtme midis kësaj pasqyre të të ardhurave dhe shpenzimeve, dhe pasqyrës së fitimit dhe të humbjes të sektorit privat të cilën e keni studiuar më parë: Pasqyrat e të ardhurave dhe të shpenzimeve të autoriteteve lokale fokusohen në ofrimin e informacioneve mbi shpenzimet dhe kostot, në vend të fitimeve. Diçka e tillë është konsistente [në harmoni] me objektivat kryesore të autoriteteve lokale, të cilët janë ofrimi i shërbimeve ndaj komunitetit. Në vend të qarkullimit nga shitjet, të ardhurat në pasqyrën e të ardhurave dhe të shpenzimeve të autoritetit lokal përbëhen nga tatimet lokale të mbledhura dhe grantet e të hyrave nga qeveria qendrore, plus të ardhurat e arkëtuara nga secili shërbim (p.sh. € 3.1 milion të ardhurat nga shërbimet e kalimit të kohës së lirë, të cilat me mundësi të madhe përbëhen nga tarifat e hyrjes që ngarkohen prej përdorimit të pishinave të komunës dhe ambienteve sportive). Autoritetet e qeverisjes vendore janë të përjashtuar nga pagesa e tatimeve në mënyrë që të mos ketë shpenzime për tatime. Vini re theksin që i vendoset segmenteve në pasqyrat financiare. Fusha të ndryshmetë shërbimeve, të tilla si shërbimet sociale dhe ambientaliste, tregohen ndarazi për të treguar mënyrën se si janë përdorur fondet në secilën fushë – diçka e tillë njihet si kontabiliteti i fondeve. Kostot kryesore, të tilla si departamenti i kontabilitetit dhe departamenti ligjor, duhet t’i alokohen duke përdorur një bazë të arsyeshme linjave të ndryshme të shërbimeve dhe përfshihen brenda për brenda secilit grup të shpenzimeve për shërbime. Vini re se një spital, nga ana tjetër, mund të ketë vetëm një linjë shërbimi, p. sh. ofrimi i shërbimeve të kujdesit për shëndetin. Kontabiliteti,raportimi dhe auditimi  Kontabiliteti  Raportimi financiar  Sistemet informative të menagjimit financiar  Matja dhe vlerësimi i mbarëvajtjes  Auditimi i jashtëm  Kontrolli i brendshëm dhe auditimi i brendshëm Kontabiliteti i parasë së gatshme o Transaksionet dhe ndodhitë njihen kur paraja merret apo paguhet Kontabiliteti me bazë parash të gatshme jep informata mbi: o Pranimet e parasë (hyrjet)
  • 14. o Pagesat (daljet) o Gjendjen financiare të parasë 13 Kontabiliteti akrual o Transaksionet dhe ndodhitë njihen kur ato ndodhin dhe jo kur paraja të merret apo të paguhet Kontabiliteti me bazë akruale jep informata mbi: o Gjendjen e parasë (hyrjet, daljet) o Pasuritë o Detyrimet Kontabiliteti me bazë parash të gatshme Kontabiliteti me bazë akruale  Thjeshtësia  Informata mbi gjendjen e  Pregatitja e raporteve më e shpejtë përgjithshme  Kontroll efektiv nga parlamenti  Raportim më i mirë financiar  Informata të sakta mbi koston për vendimet e menagjmentit  Fokusohet vetëm në rrjedhën e - Më tepër punë në identifikimin dhe parave vlerësimin e pasurive  Më tepër punë në përgatitjen e - Sistemi kontabël dhe kompjuterik informatave plotësuese më i sofistikuar  Kontabiliteti i parasë i modifikuar ◦ Librat mbeten të hapur edhe për një periudhë specifike pas përfundimit të vitit  Kontabiliteti akrual i modifikuar: ◦ Përjashtime në njohjen e pasurive dhe detyrimeve ◦ Të hyrat dhe shpenzimet njihen në bazë të parasë, pasuritë dhe detyrimet në bazë akruale Raportimi financiar është raportimi mbi: - Gjendjen financiare të qeverisë - Mbarëvajtjen - Nevojën potenciale për resurse në të ardhmen - Opcionet dhe prioritetet për shpenzim Shfrytëzuesit e raporteve financiare të qeverisë: - Shfrytëzuesit e brendshëm (për të marrë vendime) - Shfrytëzuesit e jashtëm (për ta mbajtur qeverinë përgjegjëse) Raportimi financiar Parimet e raportimit  Legjitimiteti  Tërësia  Relevanca
  • 15.  Besueshmëria  Kuptueshmëria  Shpejtësia  Krahasueshmëria dhe dobishmeria Qëllimi i raporteve financiare 14  Të japin informata mbi resurset, alokimin dhe përdorimin e resurseve  Të japin informata mbi gjendjen tërësore financiare  Të japin informata mbi mbarëvajtjen  Si orientim për veprimet në të ardhmen, për pregatitje të buxhetit Konsolidimi është metodë e prezentimit të të dhënave financiare për një bashkësi njësish ashtu sikur ato të përbënin një njësi të vetme • Transaksionet ndërmjet njësive që konsolidohen eliminohen • Kushti preliminar: baza e njëjtë e kontabilitetit Sistemet informative te menaxhmentit financiar Sistemi efektiv informativ financiar duhet të sigurojë:  Informata të sakta dhe të shpejta për vendimmarrje  Përmirësim të efektivitetit dhe efikasitetit të programeve të shpenzimit  Transparencë dhe përgjegjësi për resurset publike  Përgjigje të duhur ndaj ndryshimit të kushteve makroekonomike  Raportim të mirë Sistem informativ kompjuterik  Një regjistrim i të dhënave për të gjitha qëllimet  Qasje në informata të besueshme dhe të shpejta  Qasje në të dhëna në lokacione të shpërndara  Konsolidimi i shumave të mëdha të të dhënave  Automatizim i shumë kontrolleve dhe procedurave  Gjurmë auditimi Rrezik- të bëhet një bashkësi sistemesh të pjeseshme të informacionit që u mungon integriteti Matja dhe vleresimi i mbarvajtjes  Lidhje e fortë ndërmjet mbarëvajtjes së sektorit publik dhe mbarëvajtjes së përgjithshme të ekonomisë  Masat apo indikatorët e mbarëvajtjes ◦ Ndjek objektivat e vendosura për atë njësi ◦ 1. hyrjet ◦ 2. produktet ◦ 3. rezultatet Raportimi i mbarëvajtjes: për t’i përmirësuar raportet vjetore duke përfshirë informata më të mira mbi rezultatet,Publikime sistematike mbi rezultatet për qytetarët,Informata kualitative dhe kuantitative mbi mbarëvajtjen. Sfida për të ardhmen – implementimi i buxhetimit të mbarëvajtjes  Përdorimi i të dhënave mbi mbarëvajtjen: ◦ Sfida për menagjment
  • 16. Sfida për ta planifikuar buxhetin (për alokimin e resurseve) ◦ Të ndihmohet gjykimi i efikasitetit dhe prioriteteve nga MEF ◦ Faza e fundit: të zhvillohet lidhja ndërmjet rezultateve dhe resurseve 15 Auditimi i jashtem Auditimi ◦ Inspektimi i regjistrave dhe/ose organizatave për të parë se planifikimi dhe përdorimi i resurseve publike a janë konform ligjit dhe objektivave të përcaktuara nga qeveria dhe nga parlamenti ◦ Bindja për cilësi të raporteve financiare Pavarësia e: ◦ Institucioneve supreme të auditimit ◦ Të audituarve ◦ auditorëve Raportet e auditimit: ◦ E rëndësishme: gjetje të qarta dhe rekomandime ekonomike ◦ Për parlamentin, njësinë e audituar dhe ministrinë e financave ◦ Dokumentet publike Roli themelor i auditimit të jashtëm: ◦ Të ngrejë veprime korrektive ◦ Të bëjë rekomandime për mbarëvajtje më të mirë të resurseve publike ◦ T’i ndihmojë parlamentit që ta mbajë përgjegjëse qeverinë ◦ Ta monitorojë dhe përparojë kontrollin e brendshëm ◦ Përfshirje aktive në reformën e financave publike Auditimi i brendshem Auditimi i brendshëm: bën kontrollime dhe vlerëson sistemet dhe procedurat e organizatës për ta minimizuar mundësinë për gabime, mashtrime dhe për praktika joefikase Pavarësia e auditimit të brendshëm ◦ Auditimi financiar ◦ Auditimi i mbarëvajtjes Kreu IV Pasurit afatgjatate njesive publike dhe kontabilizimi i tyre Pasurit afatgjata Njesite publike kane ne perdorim vlera te konsiderueshme pasurish afatgjata. Ne rrjedhen e veprimtarise se tyre, keto organizma investojne per te sigurura pasuri afatgjata.Ato i perdorin ato dhe i nxjerrin jashte perdorimit kur eshte e nevojshme. Veçori e tyre eshte se perdoren nga organet qeverisese pas disa periudhave. Lidhur me kete, njesite publike i kontabilizojne si pasuri aftgjata ato pasuri, te cilat parashikohen te perdoren per realizimin e veprimtarise se tyre ekonomike gjate disa periudhave te ardhshme, dhe prej te cilave (njesite publike fitimprurese) pritet te sigurohen fitime, ne disa periudha te ardhshme.
  • 17. Pasurite afatgjata pasqyrohen ne kontabilitet te vlersesuara me koston historike (fillestare), pra me koston me te cilen jane blere plus pagesta tjera per transport dhe instalim. Ato te cilat dhurohen, regjistrohen ne bilanc me vleren e tregut ne çastin e dhurimit. E ne bilanc vleresohen me vleren neto kontabel, pra vlera fillestare e zbritur per zhvleresimin e akumuluar. 16 Klasifikimi Nje njesite publike pasurite afatgjata klasifikohen ne : 1. Pasuri afatgjata jomateriale; 2. Pasuri afatgjata materiale; 3. Pasuri afatgjata financiare. Karakteristike te jesite publike eshte setek to kemi me pak pasuri afatgjate jomateriale se sa ne biznese. Ndersa sa i perket pasurive afatgjata materiale, disa prej tyre jane karakteristike per njesite publike, si; pyjet, plantacionet, infrastruktura (rruget, rrjetet, etj), monumentet historike, etj. Pasurite afatgjata financiare ndahen ne huadhenie te brendshme, te jashtme, investime afatgjata. Sigurimi i pasurive afatgjata materiale Njesite publike i sigurojne ato permes: 1. kryerjes se investimeve kapitale 2. perfitimit te tyre si dhurime Investimet kapitale kryhen: - duke i blere ato; - duke i ndertuar ato; - duke i rikonstruktuar. Blerja me pages te mevonhme regjistrimi ne kontabilitet  Blerja e pasurive afatgjate nga te tretet si rregull behet me pagese te mevonshme, pasi te kryhet tenderi per te percaktuar furnitorin. Debi: blerje e mjeteve te transportit 10.000 Kredi: LLP per pasuri afatgjata 10.000 Artikulli pasqyron blerjen me kredi. Emri i plote i llogarise blerje te mjeteve te transportit eshte “shpenzime kapitale per blerjen e mjeteve”. Ne kontabilitet pasqyrohet ne baze te fatures perkatese te derguar nga furnitori.  Kur mjetet e transportit merren, ato evidentohen ne kontabilitet si hyrje pasurish me vleren fillestare. Debi: mjete transporti 10.000 kredi: blerje e mj transportit 10.000 Blerja me pages e menjehershme-regjistrimi ne kontabilitet Debi: blerje e pajisjeve informatike 2.000 Kredi: llogaria ne thesar e njesise publike 2.000
  • 18. Hyrja e pajisjeve pasqyrohet: Debi: pajisje informatike 2.000 Kredi: blerje e pajisjeve informatike 2.000 17 Ndertimi i pasurive afatgjata Ndertimi i pasurive nga te tretet eshte nje menyre e realizimit te investimeve kapitale, ku zakonisht ne kete menyre sigurohen ndertesat, rruget si dhe rikonstruksionet e ndertesave. Ndertimi kryhet nga bizneset e specializuara ne fushen e ndertimeve. Me avansimin e punimeve biznesi perkates i mat dhe i vlereson punimet e kryera ne nje dokument qe njihet me emrin ”situacion” i punimeve. Ajo i dergohet njesise publike porositese per ta njoftuar ate lidhur me mbarevajtjen e punimeve dhe detyrimet ndaj biznesit ndertues. Shembull Supozojme se nje firme eshte duke ndertuar nje rruge me porosi te njesise publike. Njesia publike porositese, pasi e pranon situacionin e pare me vlere prej 3.000 e kontabilizon: Debi: ndertime te rrugeve 3.000 Kredi: furnitore per pasuari afatgjata 3.000 Emri i llogarise ndertime te rrugeve eshte “shpenzime kapitale per ndertimin e rrugeve”. Me perfundimin e ndertimeve ajo merret ne dorezim dhe kontabilizohet me koston e plote te ndertimit te saj, te akumuluar ne llogarine “ndertime te rrugeve”. Ne kete rast supozojme se kostoja e ndertimin kap shumen prej 15.000. Debi: rruge tokesore 15.000 Kredi: ndertime te rrugeve 15.000 Shembull tjeter Supozojme se nje njesi publike, p.sh. Komuna e Prishtines vendose te ndertoje disa rruge ne nje zone te qytetit. Ajo kete detyre ia ngarkon ndermarrjes te specializuar per mirembajtjen e rrugeve, e cila eshte njesi varese e saj. Situacionet qe pergaditen nga njesia varese i dergohen komunes, dhe pastaj ajo i kontabilizon: Debi: ndertime te rrugeve 2.000 Kredi: te ardhura nga kryerja e investimeve kapitale 2.000  Me kete veprim komuna pasqyron nje investim kapital ne proces dhe njeh te ardhurat nga kryerja e investimeve si te ardhura rrjedhese. Pas perfundimit te puneve, kontabilizimi eshte;
  • 19. Debi: rruge tokesore 2.000 Kredi: ndertime te rrugeve 2.000 Kontabilizimi i pasurive afatgjata te perfituara si dhurime Ka raste kur njesia publike i siguron pasurite afatgjata permes granteve ne natyre nga dhurues te ndryshem. 18 Fjala “grant” ne kete rast shfaqet me kuptimin “dhurate”.Nryshe nga sigurimi i pasurive permes investimeve kapitale, ne kete rast nuk kryhen shpenzime per sigurimin e tyre.Per kete arsye dhurimet nuk pasqyrohen si shpenzime kapitale. Pasuria e perfituar si grant kontabilizohet: Debi: ndertesa 10.000 Kredi: grante kapitale 10.000 Dhurimi çon ne shtimin e pasuriveafatgjata dhe shtimin e fondeve te njesise publike. Kontabilizimi i rivleresimit te pasurive afatgjata Pasurite afatgjata here pas here rivleresohen ne rritje. Arsyeja eshte inflacioni, ku si rrjedhoje rritet vlera e tregut e pasurive te reja, gje qe kerkon korrigjimin e vleres se pasurive qe jane ne perdorim nga njesia publike. Ne kontabilitet ai pasqyrohet keshtu: Debi:instalime teknike 2.000 Kredi: zhvlersimi i akumuluar 200 rezerve nga mbivleresimi 1.800 Kjo tregon se shtimi i vleres kontabel krijon nj rezerve qe paraqitet ne llogarine perkatese te rezervave nga mbivleresimi. Pastaj ne bilanc vlera kontabel e instalimeve teknike pasqyrojne vlere te re me rastin e mbivleresimit te tyre. Vlera e zhvlersimit paraqet vlere te zmadhuar te llogaritur ne vleren e re ne çastin e mbivleresimit. Vlera e rezervave pasqyron shtimin e fondeve te reja te njesise publike, ne te njejten mese me shtimin e vleres neto kontabel te pasurise. Kontabilizimi i zhvleresimit te pasurive afatgjata Njesite publike mund te perdorin nje nga metodat e njohura per llogaritjen e zhvleresimit te pasurive te tyre afatgjata. Zhvleresimi ne kontabilitet paraqet procesin e korrigjimit te vleres fillestare dhe ben te mundur paraqitjen e pasurive ne bilanc me vleren e mbetur. Ai pasqyrohet si shpenzim dhe shperndasn vleren fillestare te pasurise neper periudha kontabel. Ne njesite publike fitimprurese, zhvleresimi pasqyrohet si shpenzim dhe sherben per te krijuar burime te veta per te financuar blerjen e te rejave, ashtu siç ndodhe edhe ne biznese.
  • 20. Debi: shpenzimet e zhvleresimit 500 Kredi: zhvleresimi i akumuluar 500 Ne njesite publike jofitimprurese, zhvleresimi nuk e redukton fitmin e as nuk e zmadhon humbjen, pasi qe keto organe nuk presin as fitim e as humbje. Te ardhurat e tyre buxhetohen te barabarta me shpenzimet. 19 Ne kete rast zhvleresimi zvogelon burimet e veta dhe pasqyrohet si zvogelim i fondeve baze. Ai nuk sherben me tutje per krijimin e pasurive te reja, pasi qe keto fonde u jepen njesive jofitimprurese ne formen e grantit kapital apo nga buxheti. Debi: fonde baze 500 Kredi: zhvleresimi i akumuluar 500 Kjo tregon pakesimin e vleres fillestare tepasurive dhe ne te njejten mase zvogelimin e fondeve qe kane qeneburim i financimit te tyre. Pra nje pasuri zvogelohet, por zvogelohet edhe fondi qe e financon ate. Shembull i rivleresimit Viti që mbaron në datën 31 Mars 2009 Këshilli Komunal i Prishtines ndërtoi një ndërtesë të reshkolle për € 100,000. Jeta e dobishme ekonomike e ndërtesës së shkollës vlerësohet të jetë50 vjet, gjë që nxjerr në pah një shpenzim tëzhvlerësimit për vitin, me vlerë prej € 2,000. Tepricat e mëposhtme janë në këtë mënyrë të përfshirë në raportin financiar për vitin:  Bilanci i gjendjes Ndërtesa e shkollës me kosto historike € 100,000 Minus zhvlerësimi i akumuluar (2,000) Vlera neto në libra € 98,000  Pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve Arsimimi, biblioteka dhe artet: shpenzimet e zhvlerësimit € 2,000 Viti që mbaron në datën 31 Mars 2010 Në datën 31 Mars 2010, ndërtesa e shkollësduhet të rivlerësohet duke përdorur indekset përkatëse për inflacionin e përgjithshëm. Indekset përkatëse, të publikuara nga qeveria qendrore, janë si vijon:  31 Mars 2009 100  31 Mars 2010 10 Për të vlerësuar ndërtesën e shkollës duhet të ndiqen e mëposhtme. Vini re se trajtimi kontabël i adoptuar në sektorin publik është paksa i ndryshëm nga ai i adoptuar nga kompanitë në sektorin privat në kohën kur rivlerësohen pasuritë. Indexet e kostos se nderteses Vlera e re e ndërtesës llogaritet duke pjesëtuar koston origjinale me indeksin më vlerën më të vogël dhe duke e shumëzuar me indeksin me vlerën më të madhe, p. sh.
  • 21. € 100,000 x 105 / 100 = € 105,000 Regjistrimet kontabël për rritjen prej € 5,000janë: Debi :Pasuritë jo - qarkulluese: ndërtesat € 5,000 Kredi:Rezerva e rivlerësimit të pasurive jo - qarkulluese € 5,000 20 Indexi i zhvleresimit te akumuluar Njësoj si indeksimi i kostos së ndërtesë, në të njëjtën kohë duhet të indeksojmë zhvlerësimin e akumuluar të ndërtesës. Zhvlerësimi i akumuluar duhet të indeksohet duke iu rritur vlera, njësoj siç është bazuar zhvlerësimi mbi vlerën e një pasurie e cila tani ka dalë nga përdorimi [pjesa e zhvlerësuar]. Rritja në vlerë llogaritet në të njëjtën mënyrë si kostoja, p. sh. € 2,000 x 105 / 100 = € 2,100 Regjistrimet kontabël për rritjen prej € 100 janë: Debi:Rezerva e rivlerësimit të pasurive jo - qarkulluese € 100 Kredi:Zhvlerësimi i akumuluar € 100 Ngarkimi i shpenzimit te zhvleresimit te vitit actual duke u bazuar mbi vlerene e re bruto te nderteses Llogaritja është si vijon: € 105,000 / 50 = € 2,100  Regjistrimet kontabël do të jetë: Debi :Pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve € 2,100 Kredi:Zhvlerësimi i akumuluar € 2,100 Tepricat e mëposhtme janë përfshirë në këtë mënyrë në raportin financiar për vitin që mbaron në datën 31 Mars 2009: Bilanci  Bilanci i gjendjes Ndërtesa e shkollës sipas rivlerësimit € 105,000 Minus zhvlerësimi i akumuluar (€ 2,000 + € 100 + € 2,100) =€ (4,200) Vlera neto në libra € 100,800 Rezerva e rivlerësimit të pasurive jo - qarkulluese (€ 5,000 - €100)=€ 4,900  Pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve Arsimimi, biblioteka dhe artet: shpenzimet e zhvlerësimit € 2,100 Vini re se shpenzimet e zhvlerësimit për ndërtesën e shkollës janë rritur nga € 2,000 në vitin e kaluar në € 2,100 për këtë vit. Diçka e tillë pasqyron koston ‘e re’ të përdorimit të ndërtesës së shkollës. Meqenëse çmimet janë rritur, ashtu siç tregohet nga inflacioni në vlerën e ndërtesës së shkollës, edhe kostoja e zëvendësimit të mundshëm eventual të ndërtesës e shkollës është rritur në të njëjtën kohë, dhe në këtë mënyrë edhe pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve e ka pasqyruar diçka të tillë.
  • 22. Teprica me vlerë prej € 4,900 do të duhet të mbetet në rezervën e rivlerësimit të pasurive jo - qarkulluese deri në kohën kur pasuria të jetë shitur ose larguar në mbeturina, pikë në të cilën do të duhet të transferohet tek fondet e përgjithshme. Shembull Kuvendi Komunal ndërtoi një shtëpi të re për kujdesin e të moshuarve me një kosto prej € 150,000 në vitin që mbaron në datën 31 Mars 2009. Jeta e dobishme ekonomike e shtëpisë vlerësohet të jetë 60 vjet. 21 Indekset e inflacionit të publikuara nga qeveria qendrore janë si vijon:  31 Mars 2009 100  31 Mars 2010 105 Cilat janë regjistrimet kontabël që kanë të bëjnë me shtëpinë për të dy vitet, dhe cilat janë tepricat që do të duhet të përfshihen në bilancin e gjendjes dhe pasqyrën e të ardhurave dhe të shpenzimeve për të dy vitet për sa i takon shtëpisë? Viti që mbaron në datën 31 Mars 2009 Ndërtimi i shtëpisë (duke supozuar se të gjitha pagesat ndaj kontraktorëve ishin bërë në para të gatshme) Debi:Pasuritë jo - qarkulluese: ndërtesat € 150,000 Kredi:Paraja e gatshme € 150,000 Zhvlerësimi i shtëpisë për 60 vjet Debi:Shërbimet sociale: shpenzimet e zhvlerësimit € 2,500 Kredi: Zhvlerësimi i akumuluar € 2,500 Kontabilizimi i daljes se pasurive afatgjata Nga njesia publike pasurite afatgjata dalin kur: 1. nxirren jashte perdorimit per shkak te konsumimit fizik; 2. demtohet per shkaqe te jashtezakonshme; 3. shiten; 4. dhurohen. Nxjerrja jasht perdorimit Ne momentin kur pasuria nxirret jashte perdorimit nderpritet llogariyja e zhvleresimit te tij dhe mbyllet. P.sh. Nje ndertese e konsumuar plotesisht njesia publike e nxjerr jashte perdorimit: Debi: zhvlersimi i akumuluar i nderteses 7.000 Kredi: ndertesa 7.000 Demtimet per shkaqe te jashtzakonshme Te tilla konsiderohen p.sh. demtimet nga fuqite e natyres. Kontabiliteti eshte i ngjashem me nxjerrjen jashte perdorimit. Debi: ndertesat e demtuara- zhvlersimi 1.000 Kredi: ndertesat 1.000
  • 23. Ky regjistrim e tregon ç’regjistrimin e ndertese se demtuar nga llogaria e rregullt “ndertesa”, edhe pse ne kete rast perfshine tere vleren kontabel, d.m.th. supozohet se paska qene plotesisht edhe e zhvleresuar. Ky regjistrim mbeshtetet ne proces-verbalin i cili konstaton gjendjen fizike te ndertese se shkaterruar dhe gjendjen faktike te tij ne kuader te njesise publike. Shitja e pasurive afatgjata Kur njesise publike nuk i nevojitet me nje pasuri per te ushtruar veprimtarine e saj, si dhe ne rastet e privatizimit te pronave publike, ajo mund ta shese ate. 22 Shitja e nje pajisjeje pasqyrohet ne kontabilitet: Debi: kliente 100 Kredi: te ardhurat nga shitja 100 Regjistrimi tregon lindjen e nje te drejte ndaj klientit per vleren e tregut me te cilen eshte shitur pajisja. Arketimi i vleres se shitjes regjistrohet: Debi: llogaria ne thesar e njesise publike 100 Kredi: kliente 100 Nese pasuria me vlere fillestare prej 800, zhvleresim te akumuluar prej 400 shitet p.sh. per 300, atehere kontabilizohet keshtu: Debi: kliente 300 zh a 400 humbje nga shitja 100 Kredi: pajisje 800 Llogaria e zhvleresimit debitohet per shumen e zhvleresuar te pajisjes konkrete, pajisja kreditohet me vleren fillestare ne mbeshtetje te fletedaljes, ndersa humbja tregon pakesimin e fondeve baze, pasi qe vlera e tregut eshte me e vogel se sa vlera e mbetur kontabel. Dhurimi i pasurive afatgjata Njesite publike ashtu siç perfitojne grante, mund edhe te dhurojne grante, pra t’u japin pasuri njesive publike te tjera te te njejtit nivel. Nese jepen mjete transporti, kontabilizimi eshte: Debi: fonde baze 2.000 Kredi: mjete transporti 2.000 Dhurimet pakesojne vleren e pasurive afatgjata tenjesise publike dhe zvogelon fondet baze te tij. Ti rikujtojm… • Ne sektorin publik pasurite afatgjata kerkohet te rivleresohen per te pasqyruar keshtu drej vlerat e tyre aktuale ne menyre qe:
  • 24. bilanci i gjendjes te jape nje pamje te plote dhe te qarte te pasurive te mbajtura nga organizmat ne sektorin publik, ne menyre qe perdoruesit te kuptojne mire vleren ekonomike te pasurive. • SNKSP 17 kerkon qe shpenzimet e zhvleresimit te jene tregues real I kostos se perdorimit te pasurive, sidomos ne koherat kur çmimet rriten dhe me kete rast kostot e zevendesimit jane me te larta se kostot origjinale te blerjes se tyre. 23 Kreu V Pasurit afatgjata financiare,pasurit afatshkurtera Huadhenjet Dhenia e huave perben nje nga format e ndihmes se shtetit ndaj njesive ne sektorin publik dhe privat. Nga kjo ndihme perfitojne njesite varese te qeverisjes qendrore, njesite ekonomike private dhe individet. Pra …. Ndërhyrja e shtetit në sektorët e ndryshëm të ekonomisë bëhet përmes ◦ huadhënieve dhe ◦ paradhënieve Përfituesit: ◦ Organet e pushtetit të vendit ◦ Institucionet buxhetore ◦ Ndërmarrjet publike dhe private ◦ Individët ◦ Shtetet e huaj Paradhëniet: njihen si huadhënie afatmesme të shtetit ◦ Jepen në afat deri në dy (2) vjet ◦ Mund të ripërtriten edhe për 2 vjet tjera ◦ Pas përfundimit (skadimit), paradhëniet e pashlyera transformohen në huadhënie Huadhëniet: ◦ Jepen me afat deri në 4 vjet Urdhërdhënësi: Ministri i financave apo i deleguarai i tij Arkëtimet dhe pagesat kryehn nga thesari i shtetit apo thesareve lokale Karakteristika të përbashkëta paradhëniet dhe huadhëniet-Paraqesin zbatim të ligjit të buxhetit Kontabilizimi i huadhenjeve dhe paradhenjeve Huadhëniet dhe paradhëniet regjistrohen gjatë vitit vijues (ushtrimor) në thesarin e degëve.Në fund të vitit (periudhë ushtrimore) huadhëniet dhe paradhëniet pasqyrohen në Ministrinë e financave në kuadër të aktiveve të qëndrueshme financiare.
  • 25. Klasifikimi HUADHENIET 1. te brendshme- direkte afatgjata dhe nenhuadhenie: 2. te jashtme Huadheniet e brendshme direkte afatgjata jane hua afatgjata qe u jep qeveria njesive te sektorit publik per t’i ndihmuar ato me mjete financiare. Nenhuadheniet jane pjese e huave te nenshkruara nga qeveria per organizma te huaj. Qeveria u jep nenhuadheniet njesive te ndryshmepublike te vendit ne perputhje me ligjin e buxhetit. 24 Kontabiliteti me veprimet lidhur me dhenjen e huave Debi: huadhenie 3.000 Kredi: llogaria e thesarit te qeverise 3.000 Arketimi i shumave te huadhenieve: Debi: llogaria e thesarit te qeverise 2.000 Kredi: huadhenie 2.000 Teprica debitore e llogarise “huadhenie” tregon shumen e huase qe nuk eshte arketuar ende. Huadheniet sjellin interes, te cilat regjistrohen ne llogarine “te ardhura nga interesi i huadhenies”, e cila krediton me rastin e arketimit te interesit nga huadhenia. Debi: llogaria e thesarit te qeverise 150 Kredi: te ardhurat nga interesi i huadhenies 150 Llogaria “te ardhurat nga interesi i huadhenies”ben pjese ne te ardhurat financiare. Ne fund te periudhes mbyllet dhe me levizjen esaj kreditore bartet ne llogarine “rezultati i zbatimit te ligjit te buxhetit”. Debi: te ardhurat nga interesi i huadhenies 150 Kredi : rezultati i zbatimit te ligjit te buxhetit 150 Investimet afatgjata ne aksione Pasqyrohen ne kontabilitet kur blihen aksione te njesive publike ose private fitimprurese, ashtu edhe kur shiten ato. Blerja e aksioneve: Debi: investime afatgjata ne aksione te ndermarrjeve publike 20.000 Kredi: llogaria ne thesar 20.000 Ne rastet kur njesite publike aksionet e njesive ekonomike fitimprurese i perfiton si dhurime, atehere: Debi: investime afatgjata ne aksione 4.000 Kredi: grante te brendshme kapitale 4.000 Pasurite afatshkurtera te njesive publike dhe kontabilizimi i tyre
  • 26. Klasifikimi Pasurite afatshkurtera te njesive publike ndahen ne: 1. mjetet monetare – llogaria ne thesar, ne banka, arka, etj; 2. investimet afatshkurtera – huadhenie afatshkurtera, investime ne letra me vlere; 3. te drejta – kliente, deftesa te arketueshme, etj; 4. inventare – materiale, objekte, mallra, etj; 5. parapagimet – qeraja e parapaguar, abonimet, sigurimet,etj. 25 Mjetet monetare Njesite publike i mbajne mjetet monetare ne llogarine ne thesar dhe ne llogarine arka.neprmes thesarit ato kryejne arketimet qe burojne nga veprimtaria rrjedhese dhe e investimeve. Ato perdorin llogarine rrjedhese ne banke vetem per arketimet dhe pagesat per projektet e huaja, te cilat administrohen dhe kontrollohen nga njesai perkatese publike. Investimet afatshkurtera Kryesisht ndeshen me huadhenie afatshkurtera me garanci shteterore.Keto jane hua qe u jepen njesive publike nga organizma te huaja. Shteti u garanton ketyre organizmave kthimin e huase. Hua afatshkurtera mund t’u jape qeveria njesive publike, dhe kontabilizimi eshte i njejte me huadheniet afatgjata. Llogarit e arketueshme Ndërsa llogaritë e arkëtueshme të një kompanie në sektorin privat do të përbehen kryesisht nga shitjet që i janë faturuar klientëve dhe që nuk janë paguar ende, llogaritë e arkëtueshme në një organizatë në sektorin publik mund të përbëhen nga shumë elemente të ndryshme, përfshirë: Tatimet e pa - paguara lokale • Shërbimet që i janë ngarkuar [duke kërkuar rimbursimi] organizatave të tjera në sektorin publik por që nuk janë paguar ende (për shembull një spital i cili i ofron shërbime të kujdesit shëndetësor për të moshuarit mund t’i kërkojë rimbursim autoriteteve të qeverisjes vendore që janë përgjegjës për shërbimet sociale) • Vlera monetare të mbledhura nga organizatat e tjera në sektorin publik në emër të organizatës sonë por që nuk janë arkëtuar ende. Për shembull, një autoritet i qeverisjes vendore mund të përfshijë policinë tatimore në arkëtimin e tatimeve vjetore vendore, të cilat duhet t’i paguhen autoritetit në fjalë dhe që duhet të përfshihen si një llogari e pagueshme në bilancin e gjendjes të policisë tatimore deri në kohën kur të arkëtohen. Shërbime që i janë faturuar publikut por që nuk janë paguar ende. Shembuj të tillë përfshijnë tarifat e studentëve të universiteteve, tarifat e mbledhjes se mbeturinave nga autoritetet lokale dhe tarifat e pacientëve privatë të spitaleve. Invertaret Llogarite e inventareve qe perdoren gjeresisht ne ne njesite publike jofitimprurese jane materialet, objektet e inventarit, etj. Ne njesite publike inventaret qe blihen mund te pasqyrohen si te konsumuara menjehere – shpenzim. Kjo ndodh kur perdoret metoda e inventarizimit peridik.
  • 27. Por mund te perdoret edhe metoda e inventarizimit te vazhdueshem.ne kete rast inventaret e blere pasqyrohen ne perberje te pasurive afatshkurtera duke shtuar elementin e blere ne llogarine e inventareve. Nese nje njesi publike ka blere gjate vitit 20.000 euro materiale per zyre per veprimtarine rrjedhese dhe i ka regjistruar ato direkt si shpenzime, atehere: Debi: shpenzime per materiale zyreje 20.000 Kredi: furnitore 20.000 26 Parapagimet Ndodh qe organet qeverisese te paguajne ne avance prime sigurimi, te kryejne pagesa lizingu dhe te parapaguajne per sherbime tjera qe atyre do t’u kryhen gjate periudhes kontabel. Ushtrim mbi veprimet me pasuri afatgjate ne nje njesi publike Ne njesine qeverisese X, me daten 01.12.2009 llogarite e pasurive afatgjata ishin si vijon: Ndertesa 30.000, zhvleresimi i ndertesave 12.000, mjete transporti 5.000, zhvleresimi I mjeteve te transportit 600, inventari 12.000, zhvleresimi I inventarit ekonomik 2.400, shpenzime per ndertim 6.000, fonde 45.000, llogaria ne thesar 8.000, grante te brendshme kapitale 6.000, grante te jashtme kapitale 1.200, furnitore 1.800. Gjate muajit dhjetor 2009 jane kryer keto veprime: - Me 01.12 u blene dy kompjutere me vlere 1.000 sipas fatures; - Me 05.12 merret ne dorezim ndertesa e ndertuar me vlere 5.000; - Me 19.12. u krye rivleresimi ne rritje i pasurise afatgjate. Shtimi I vleres eshte: ndertesa 5.000, zh i ndertesave 50, mjete transporti 800, zh mj transportit 110, invenatri ekonomik 1.900, zh inventarit 60; - Me 30.12. llogaritet zhvleresimi vjetor. Shumat e llogaritura jane: ndertesa 350,mjete transporti 810, inventari ekonomik 420; - Me 30.12. u shit njeri nga mjetet e transportit. Vlera fillestare ishte 1.400, zhvl akumuluar deri ne çastin e shitjes 650. Vlera sipas çmimit te tregut u arketua ne thesar. Nga shitja rezultoi vlera 150. Kerkohet Njesia publike t’i pasqyroje ne ditar te gjitha transaksionet e ndodhura nje muajin dhjetor, si dhe tepricat e dhena ne fillim. Ndertesa 30.000 Zhv i ndertesave 12.000 Mjete transporti 5.000 Zhv i mjeteve transpo 600 Inventari 12.000 Zhv i Inventarit 2.400 Shpenzime per ndertim 6.000 Fonde baze 37.000 Llogaria ne thesar 8.000 Grante te brendshme 6.000 Grante te jashtme 1.200 furnitore 1.800
  • 28. 01.12. inventar 1.000 furnitoret 1.000 05.12 ndertesa 5.000 shpenzime kapitale per ndertim 5.000 19.12 ndertesa 5.000 mjete transporti 800 inventar 1.900 zhvl ndertesave 50 zhvl mjeteve transportit 110 zhvl inventarit 60 rezerve nga rivleresimi 7.370 27 30.12. fonde baze 2.380 zhvl I ndertesave 350 zhvl I mjeteve te transportit 810 zhvl I inventarit 420 30.12. zhvl I mjeteve te transportit 650 te ardhurat nga shitja e mjeteve te transp 750 mjete transporti 1.400 30.12. llogaria ne thesar 900 te ardhurat nga shitja e mjeteve te transp 900 Pasqyrohet arketimi ne llogarine ne thesar I vleres se realizuar ne treg nga ashitja e mjeteve te transportit (900 euro) dhe I te ardhurave te njohura ne llogarine e te ardhurave nga shitja. Ushtrim mbi huadheniet ne njesite publike Gjate vitit 2008 dhe 2009 jane kryer veprimet qe vijojne lidhur me huadheniet: 1. Pasqyrohet dhenia e huase afatgjate nje ndermarrjeje publike ne vlere 5.000; 2. Pasqyrohet shuma e nje nenhuadhenie, nga huadheniet e jashtme, qe nje njesi publike i ka dhene komunes ne vlere prej 2.400 per 4 vite; 3. Pasqyrohet arketimi i shumave te maturuara te huave, per vitin e pare 1.000 euro, derdhur nga ndermarrja publike, dhe 600 euro derdhur nga komuna; 4. Pasqyrohen te ardhurat nga interesi I huadhenieve dhe nenhuadhenieve te arketuara gjate vitit 2009 ne thesar. Te pasqyrohen veprimet e kryera ne ditar. Vep 1 huadhenie te brendshme 5.000 llogaria ne thesar te qeverise 5.000 Vep 2 nenhuadhenie nga huadheniet e jashtme 2.400 llogaria ne thesar te qeverise 2.400 Vep 3 llogaria ne thesar te qeverise 1.600 huadhenie te brendshme 1.000 nenhuadhenie nga huadheniet e jashtme 600 Vep 4 llogaria ne thesar te qeverise 62.5
  • 29. te ardhurat nga interesi i huadhenieve 62.5 Shpjegim: 1. Huaja e pare ishte me kushtet: 5.000 per 5 vite me interes 4%..5000 / 5 x 4% = 50 2. Huaja e dyte (nenhuaja) ishte me kushtet: 2.500 per 4 vite me interes 2%..2.500 / 4 x 2% = 12.5 50+12.5=62.5 pasqyrohet arketimi Ii te ardhurave nga interesat e huadhenieve dhe nenhuadhenieve te thesarit. 28 Kreu VI Burimet e financimit ne njesit publike 1. Burimet e veta; 2. Burimet e huazuara – detyrimet. Burimet e veta te nje njesie publike jofitimprurese perbehet nga fondet e veta dhe mund te kete ne te edhe suficit. Ne fondet e veta bejne pjese edhe grantet kapitale te brendshme dhe te jashtme, rezervat,suficiti si tejkalim i te ardhures rrjedhese kundrejt shpenzimeve rrjedhese te qeverise. Llogaria e fondeve baze kreditohet kur zmadhohen burimet e njesise publike, kjo ndosh me hurjen e pasurise ne njesi; Llogaria ne fjale debitohet kur zvogelohen burimet e veta, ndosh me daljen e pasurise nga njesia publike. Grantet kapitale jane financime ose ndihma financiare qe u vihen ne dispozicion njesive publike. Perdoren per investime kapitale, do te thote per sigurimin e pasurive afatgjate. Ato mund te perfitohen nga shteti, organizmat publike brenda dhe jashte shtetit. Raste te perfitiit te granteve Marrja e grantit ne para nga buxheti i shtetit: Debi : llogaria ne thesar i njesise publike 60.000 Kredi : granti kapital nga buxheti i shtetit 60.000 Marrja e grantit kapital ne para nga vendet jashte: Debi: llogaria ne thesar e njesise publike 10.000 Kredi: grante kapitale nga jashte 10.000 Nese granti arketohet ne para ne disa periudha atehere ne njesine publike lind e drejta ndaj dhenesit te grantit: Debi: te drejta per t’u arketuar 90.000 Kredi: grante kapitale 90.000
  • 30. Derdhja e kestit te pare: Debi: llogaria ne thesar 10.000 Kredi: te drejta per t’u arketuar 10.000 Nese granti merret ne pasuri afatgjate atehere: Debi: pajisje informatike 5.000 Kredi: grante kapitale 5.000 Rezervat Rezervat njesite publike fitimprurese i veçon nga rezultati financiar i realizuar ne periudhat kontabel te meparshme dhe te pritshme. Rezervat krijohen per mbulimin dhe financimin e nje pjese te shpenzimeve kapitale te njesive publike fitimprurese. Ato paraqesin kontributin e tyre per financimin e veprimtarise se tyre kapitale. 29 Krijimi i rezerves kontabilizohet keshtu: Debi : zbritje per investime kapitale nga fitimi i pritshem ne periudhen kontabel Kredi: rezerve per investime kapitale Perdorimi i rezerves kontabilizohet: Debi:: rezerve per investime kapitale Kredi: fonde baze Rezerva per shpenzime rrjedhese krijohet edhe ne njesite publike fitimprurese edhe ne ato jofitimprurese. Krijimi i rezerves per shpenzime rrjedhese ne njesite publike fitimprurese: Debi:fitim i mbartur nga vitet e kaluara Kredi: rezerve per shpenzime rrjedhese Burimet e huazuara Klasifikohen ne detyrime: 1. Afatgjata 2. Afatshkurtera Hyjne:detyrimet ndaj furnitoreve, kreditoreve, personelit, ndaj shtetit per tatime dhe taksa,…,etj. Karakteristike per njesite publike jane huamarrjet afatshkurtera dhe afatgjata. Parimet e pergjithshme te kontabilizimit te huamarrjeve te shtetit  Kriteri i origjinës së borxhit  Kriteri i afatit të shlyerjes ◦ Borxhi i përhershëm (afatgjatë dhe afatmesëm: obligacionet afatgjata dhe huamarrjet afatgjata të shtetit nga organizmat financiarë ndërkombëtar dhe nga bankat e huaja) ◦ Borxhi me afat të shkurtër (bonot e thesarit dhe huamarrjet afatshkurtëra)
  • 31.  Kriteri i kombësisë së huadhënësve ◦ Borxhi i brendshëm ◦ Borxhi i jashtëm Kontabilizimi i huamarrjes afatgjate Marrja e huave nga qeveria: Debi: llogaria e thesarit te qeverise 10.000 Kredi: huamarje afatgjate 10.000 Maturimi: Debi:huamarrje afatgjate e maturuar 1.000 Kredi:llogaria e thesarit te qeverise 1.000 30 Pagesa e interesit: Debi; shpenzime nga interesi i huamarrjes afatgjate 100 Kredi: llogaria e thesarit te qeverise 100 Ushtrim per burimet e veta –fondet dhe per huamarrjen afatgjate Gjate vitit 2009 komuna X ka kryer keto veprime: 1. Me date 11.01. regjistrohet shuma prej 5.000 nga financimi buxhetor per investime ne komune; 2. Me date 18.05.komuna regjistron marrjen e nje granti per pajisjet ne nje shkolle ne fshatin X ne shumen prej 10.000 e cila derdhet ne llogarine ne thesar te komunes. 3. Me date 05.07. qeveria mori nje hua per 6 vite nga Banka Boterore me vlere 40.000. 4. Pas nje viti pagoi kestin e pare te huase 6.000. 5. Po te njejten dite regjistroi interesin e maturuar 10%. 11.01. llogaria ne thesar e njesise publike 5.000 grante kapitale 5.000 18.05.llogaria ne thesar e njesise publike 10.000 grante kapitale 10.000 05.07. llogaria ne thesar e qeverise 40.000 huamarrje afatgjate 40.000 05.07. huamarrje afatgjate e maturuar 6.000 llogaria ne thesar e qeverise 6.000 05.07. shpenzime interesi te huamarrjeve 600 llogaria ne thesar e qeverise 600
  • 32. 31