Στοιχεία Aφηγηματικής Tεχνικής - Νεοελληνική Λογοτεχνία

1. ΢τοιχεία Αφηγηματικήσ
Σεχνικήσ
Νεοελληνική Λογοτεχνία
http://filo-homework.blogspot.gr

2. ΑΥΗΓΗ΢Η
 Η αφήγηςη, εύτε αφορϊ πραγματικϊ εύτε φανταςτικϊ γεγονότα,
ςυνδϋεται με τρεισ παραμϋτρουσ: το θϋμα (ιςτορύα), τον αφηγητό
(πρόςωπο που αφηγεύται) και τον αποδϋκτη (κοινό).
 Ειδικότερα ςτη λογοτεχνύα με τον όρο αφόγηςη εννοούμε μια πρϊξη
επικοινωνύασ κατϊ την οπούα ο αφηγητόσ μεταφϋρει ςτο κοινό του την
εξϋλιξη των γεγονότων που ςυνιςτούν μια πλαςματικό ιςτορύα.
 Αφόγηςη ςυναντϊμε ςε ποικύλα λογοτεχνικϊ εύδη, κατεξοχόν ςε πεζϊ
(π.χ. μυθιςτόρημα) αλλϊ και ςε ποιητικϊ κεύμενα (π.χ. ηρωικό ϋποσ).

3. ΢ΤΓΓΡΑΥΕΑ΢ & ΑΥΗΓΗΣΗ΢
 Στα αφηγηματικϊ λογοτεχνικϊ κεύμενα ο ςυγγραφέασ, που εύναι
υπαρκτό πρόςωπο, εξιςτορεύ μια ςειρϊ γεγονότων ςτον αποδϋκτη.
Επομϋνωσ ο ςυγγραφϋασ καθορύζει τη δομό τησ αφόγηςησ, διαιρεύ την
ιςτορύα ςε κεφϊλαια, δύνει τύτλουσ και γρϊφει τον πρόλογο ό τον επύλογο.
 Η διαμεςολϊβηςη όμωσ τησ ιςτορύασ ςτο κοινό γύνεται από τον
αφηγητή, ο οπούοσ ορύζεται ςυμβατικϊ ωσ το επινοημϋνο πρόςωπο που
μασ λϋει μια ιςτορύα και δεν πρϋπει να ταυτύζεται με το ιςτορικό πρόςωπο
του ςυγγραφϋα (ανεξϊρτητα μϊλιςτα από το πρόςωπο τησ αφόγηςησ: α΄
ό γ΄ πρόςωπο ενικού).

4. ΟΠΣΙΚΗ ΓΩΝΙΑ
 Η οπτική γωνία εύναι η απόςταςη που ϋχει ο αφηγητόσ από τα
γεγονότα που αφηγεύται, η οπούα καθορύζει και το βαθμό τησ γνώςησ του
για τα γεγονότα και τισ επιλογϋσ του.
 Ο αφηγητόσ μπορεύ να γνωρύζει
 περιςςότερα από τα πρόςωπα τησ αφόγηςησ,
 τόςα όςα και τα πρόςωπα
 ό λιγότερα από οποιοδόποτε από τα πρόςωπα.
 Ο αφηγητόσ δεν εύναι πϊντα το πρόςωπο μϋςα από την οπτικό γωνύα του οπούου παρουςιϊζονται τα
γεγονότα. Γι’ αυτό ϋχει επινοηθεύ η ϋννοια τησ εςτίαςησ, δηλαδό η γνώςη του προςώπου μϋςα από τα μϊτια του
οπούου «βλϋπουμε» την ιςτορύα.

5. Ε΢ΣΙΑ΢Η
Μηδενική, εςωτερική ό εξωτερική;
 Στην αφήγηςη με μηδενική εςτίαςη (χωρύσ ςυγκεκριμϋνη οπτικό γωνύα)
ο αφηγητόσ δεν μετϋχει ςτα γεγονότα και γνωρύζει τα πϊντα ςε ό,τι αφορϊ την
εξϋλιξό τουσ, ακόμη και τισ μύχιεσ ςκϋψεισ των ηρώων - εύναι πανταχού παρών
ςαν ϋνασ μικρόσ θεόσ («παντογνώςτησ αφηγητόσ»).
 Η αφήγηςη με εςωτερική εςτίαςη γύνεται από την οπτικό γωνύα ενόσ
ςυγκεκριμϋνου όρωα και ο αφηγητόσ γνωρύζει ςυμβϊντα, ςκϋψεισ ό
ςυναιςθόματα που βύωςε ο ύδιοσ ό του αφηγόθηκαν ϊλλοι όρωεσ.
 Στην αφήγηςη με εξωτερική εςτίαςη (κυρύωσ ςτο αςτυνομικό
μυθιςτόρημα) ο αφηγητόσ γνωρύζει λιγότερα από τουσ όρωεσ.

6. ΑΥΗΓΗΣΗ΢
Ομοδιηγητικόσ ό ετεροδιηγητικόσ;
Αφορϊ το βαθμό ςυμμετοχόσ του αφηγητό ςτα γεγονότα που εξιςτορεύ.
 Ο ομοδιηγητικόσ αφηγητόσ ςυμμετϋχει ςτα γεγονότα που
αφηγεύται εύτε ωσ πρωταγωνιςτόσ (δηλαδό αφηγεύται τη «δικό του
ιςτορύα» και τότε αποκαλεύται «αυτοδιηγητικόσ») εύτε ωσ παρατηρητόσ
και αυτόπτησ μϊρτυρασ.
 Ο ετεροδιηγητικόσ αφηγητόσ δεν παύρνει καθόλου μϋροσ ςτην
εξϋλιξη των γεγονότων που αφηγεύται.

7. ΑΥΗΓΗΣΗ΢
Εξωδιηγητικόσ ό ενδοδιηγητικόσ;
Πρόκειται για δύο διαφορετικούσ αφηγητϋσ ςτην ύδια ιςτορύα.
 Ο εξωδιηγητικόσ αφηγητόσ εξιςτορεύ το ςύνολο τησ κυρύωσ ιςτορύασ.
 Ο ενδοδιηγητικόσ αφηγητόσ εύναι ϋνα πρόςωπο τησ ιςτορύασ που
αναλαμβϊνει να αφηγηθεύ μια δικό του ιςτορύα ςτο πλαύςιο τησ κυρύωσ
αφόγηςησ / «αφόγηςη μϋςα ςτην αφόγηςη» (εγκιβωτιςμϋνη ό ϋνθετη).
 Τόςο ο εξωδιηγητικόσ όςο και ο ενδοδιηγητικόσ αφηγητόσ μπορεύ να
εύναι ομοδιηγητικού ό ετεροδιηγητικού (ο ϋνασ ανεξϊρτητα από τον ϊλλο).

8. ΕΙΔΗ ΑΥΗΓΗΣΗ

9. ΠΡΟ΢ΩΠΟ ΑΥΗΓΗ΢Η΢
 Η αφόγηςη των γεγονότων ςε μια ιςτορύα μπορεύ να γύνεται ςε α΄
ό ςε γ΄ πρόςωπο, ενώ η χρόςη του β΄ προςώπου ςυνηθύζεται κυρύωσ
ςτουσ διαλόγουσ.
 Η επιλογό του γ΄ προςώπου εύναι αναγκαύα, όταν η εςτύαςη εύναι
μηδενικό και ο αφηγητόσ παντογνώςτησ (αποςταςιοπούηςη).
 Απεναντύασ, όταν η εςτύαςη εύναι εςωτερικό το πρόςωπο τησ
αφόγηςησ μπορεύ να εύτε το γ΄ πρόςωπο (ςχετικό αντικειμενικότητα)
εύτε το α΄ πρόςωπο ενικού (βιωματικότητα / υποκειμενιςμόσ).

10. ΑΥΗΓΗΜΑΣΙΚΟΙ ΣΡΟΠΟΙ
 Οι αφηγηματικού τρόποι ςτη λογοτεχνύα εύναι οι διαφορετικϋσ
μορφϋσ του λόγου που ςυναποτελούν την ιςτορύα.
 Οι κυριότεροι αφηγηματικού τρόποι εύναι :
 η ϋκθεςη των γεγονότων ό απλώσ αφήγηςη,
 ο διάλογοσ,
 ο μεικτόσ τρόποσ (ςυνδυαςμόσ αφόγηςησ και διαλόγου).

11. ΑΥΗΓΗΜΑΣΙΚΟΙ ΣΡΟΠΟΙ
 Σε ϋνα αφηγηματικό κεύμενο μπορούμε να ςυναντόςουμε επύςησ:
 περιγραφή (διεξοδικό παρουςύαςη προςώπων, τόπων,
αντικειμϋνων, καταςτϊςεων)
 ςχόλια (ςκϋψεισ ό γνώμεσ του αφηγητό)
 ελεύθερο πλάγιο λόγο (ςκϋψεισ, διαθϋςεισ ό ςυναιςθόματα
ενόσ προςώπου, που μεταφϋρονται ςε γ΄ ενικό από τον αφηγητό)
 εςωτερικό μονόλογο (ςκϋψεισ, διαθϋςεισ ό ςυναιςθόματα
ενόσ προςώπου, που τα παρουςιϊζει το ύδιο ςε α΄ ενικό)

12. ΦΡΟΝΟ΢ ΢ΣΗΝ ΑΥΗΓΗ΢Η
 Ο χρόνοσ τησ αφήγηςησ εύναι ο χρόνοσ που απαιτεύται για την
εξιςτόρηςη των γεγονότων από τον αφηγητό.
 Ο χρόνοσ τησ ιςτορίασ εύναι ο χρόνοσ που διόρκεςε η εξϋλιξη των
γεγονότων τα οπούα ςυνιςτούν την ιςτορύα.
 Ο χρόνοσ τησ αφόγηςησ γενικϊ δε ςυμπύπτει με τον χρόνο τησ
ιςτορύασ. Στην αφόγηςη τα γεγονότα παρουςιϊζονται με διαφορετικό
ςειρά, διάρκεια και ςυχνότητα απ’ ό,τι ςτην πραγματικότητα.

13. ΢ΕΙΡΑ ή ΣΑΞΗ
 Σπϊνια η ςειρϊ των γεγονότων εύναι απολύτωσ ευθύγραμμη, αλλϊ
ςυνόθωσ ο αφηγητόσ διακόπτει τη γραμμικό αφόγηςη με αναχρονύεσ:
 αναδρομικέσ αφηγήςεισ / αναλόψεισ / flash back (αφηγόςεισ
γεγονότων που ϋγιναν ςε χρόνο προγενϋςτερο ςε ςχϋςη με το
παρόν τησ ιςτορύασ),
 και πρόδρομεσ αφηγήςεισ / προλόψεισ / προαναγγελύεσ
(πρόωρεσ αφηγόςεισ μελλοντικών γεγονότων).
 Όταν ο αφηγητόσ ξεκινϊει από τη μϋςη τησ ιςτορύασ, ϋχουμε
αφόγηςη in medias res.

14. ΔΙΑΡΚΕΙΑ & ΢ΤΦΝΟΣΗΣΑ
 Ακόμη ο ςυγγραφϋασ
 ςυχνϊ πυκνώνει την αφόγηςη με παρϊλειψη γεγονότων και
περιλόψεισ (επιτάχυνςη),
 ϊλλοτε παρατεύνει τη διϊρκεια ενόσ γεγονότοσ που διαρκεύ λύγεσ
ςτιγμϋσ (επιβράδυνςη),
 ςπανιότερα αφηγεύται τα γεγονότα ςτον χρόνο που χρειϊςτηκε για να
τελεςτούν (διαλογικό ςκηνή).
 Τϋλοσ, η αφόγηςη ενόσ ςυμβϊντοσ μπορεύ να γύνει περιςςότερεσ από μύα
φορϋσ (επανϊληψη).

15. ΕΝΔΕΙΚΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ
 Γ. Βελουδόσ, Γραμματολογύα. Θεωρύα Λογοτεχνύασ, Αθόνα (Δωδώνη)
1994.
 Ι. Παρύςησ & Ν. Παρύςησ, Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, Αθόνα (ΟΕΔΒ)
2000.
 Χ. Τςολϊκησ, Κ. Αδαλόγλου, Ά. Αυδό, Ε. Λόππα, Δ. Τϊνησ, Έκφραςη
Έκθεςη, τ. Α΄, Αθόνα (ΟΕΔΒ) 1997 (11989).
 Ομϊδα ςυγγραφϋων Π.Ι., Οδηγύεσ για τη διδαςκαλύα των φιλολογικών
μαθημϊτων ςτο ενιαύο λύκειο, Αθόνα (ΟΕΒΔ) 2006-7 (Νεοελληνικό
Λογοτεχνύα).