1. MoNaKo
(Monte Carlo)
Izen abizenak: Leire Rodriguez Diez.
Ikasgaia: Txanela.
Tutorea: Mari Sol Atxurra
Ikasturtea: 2011-2012.
2. AURKIBIDEA
1/ Portada
2/ Kokapena
3/ Altitudea, muga geografikoak eta hiriburua
4/ Paisaia
5/ klima eta klimograma
6/ Ekonomia
7/ Nekazaritza edo arrantza
8/ Garraioak
9/ Turismoa
10/ Populazioa Dentsitatea
11/ Kultura:
-Hizkuntza
-Erlijioak
- Kirolak
3. KOKAPENA
Monako, Europa mendebaldeko hiri estatua da. Italiatik kilometro
gutxira eta Frantziarekin mugan dago.
6. KLIMA
Monako-ko klima Mediterrranearra da. Hau da, Udak beroak eta lehorrak
izaten ditu. Neguak aldiz, leunak eta euritsuak. (Hegoaldeko klima da).
MONAKO-ko KLIMA-DATUAK 2009.Urtea
Prezipitazioak (mm) Tenperatura ºC MONAKO-ko KLIMA-DATUAK
Urt 5,13 13 2009.Urtea
Ots 3,21 13 12 30
Mar 2,32 15 10 25
Api 5,37 17 8 20
Euria (mm)
Tenp ºC
Mai 2,68 20
6 15
Eka 2,71 24
4 10
Uzt 0,97 27
2 5
Abu 1,22 28
0 0
Ira 6,38 25 Prezipitazioak
(mm)
Urr 9,69 21
Tenperatura ºC
Hilak
Aza 7,77 16
Abe 5,37 14
7. EKONOMIA
Monakoko ekonomia Frantziako ekonomiari loturik dago
zeharo, eta Frantziako datu orokorretan jasotzen da Monakoko
ekonomiaren zenbait adierazleren berri (barne produktu gordina
adibidez). Garrantzi handiko turismo gunea eta oso lurralde
aberatsa da. Turismoa erakartzeko baliabide nagusiak kasinoa
eta klima dira. Dena dela, turismoaren inguruan antolaturiko
zerbitzuen jardueraz gainera, bereziki azpimarratzekoa da
bankuen eta finantzen alorra; Monakoko abantaila fiskalak
direla-eta, nazioarteko hainbat bankuk Monakon finkatu dituzte
beren egoitzak (zuzeneko zergak oso arinak dira eta banku
sekretua gordetzen da).
Badira, orobat, zenbait industria arin:
botikagintza, elektronikako gaiak, papergintza. Estatuak du
hainbat salgairen gaineko
monopolioa, adibidez, tabakoa, telefono sarea, posta, eta
hotel, banku eta industriatik jasotzen du urteko irabazien %55
inguru. Azken urteotan Monakoko gobernuak neurri bereziak
hartu ditu nazioartean bere itxura hobetzearren, adibidez legez
kanpoko jardueretan irabazitako dirua zuritzen dutenen kontrako
zigorrak ezarriz eta finantza erakundeei era horretako jardueren
kontra borrokatzeko laguntza eskatuz.
8. NEKAZARITZA
Monakon ez dago nekazaritza garrantzitsurik, lur eremu
oso txikia delako eta eremu gehiena etxez osatua delako.
GARRAIOAK
Monakon erabiltzen diren garraioak dira:
trenbideak, errepideak, portuak, heliportuak, aireportuak.
Baina aireportuak, Monako dituen lur eremuetatik kanpo
daude. (Lurralde oso txikia delako)
9. TURISMOA
Turismoa (kasinoak, hondartzak, museoak, kirol-
portuak, etab.).
Garrantzi handiko turismo gunea eta oso
lurralde aberatsa da. Turismoa erakartzeko
baliabide nagusiak kasinoa eta klima dira. Dena
dela, turismoaren inguruan antolaturiko
zerbitzuen jardueraz jende asko joaten da.
POPULAZIOA
Populazioa: 32.000 (1995).
Dentsitatea: 16.620 biz./km2.
Monakoko biztanle gehienak frantsesak (%47) dira, eta
oso gutxi dira Monakoko bertakoak (%16); atzerritik
joandako gehienak aberatsak dira, eta zergak ordaindu
beharrik ez izateko eskuratzen dute Monakoko
hiritartasuna. Bizi maila oso altua da eta bizi itxaropena
78 urtekoa, batez beste.
10. KULTURA
HIZKUNTZAK:
Monakoko hizkuntza nagusia. Frantseza.
Frantsesa hizkuntza ofizial bakarra da printzerrian, baina
jatorrizko mintzaira bi kontuan hartzekoak dira: Alde
batetik, monakoera dugu, Liguriako (Italia) berezko
hizkuntzekin lotutakoa. Bestetik, okzietanieraren aldaera
den provençera dugu, monakoerarekin ere senidetuta
dagoena.
Ingelesa eta Italiera ere erabiltzen dira.
KIROLAK:
As Monako hiriko futbol talde nagusia da, Frantziako ligan
jokatzen duena.
Bestela, 1 Formulan prestigio handikoa da Monakoko sari Nagusia.
11. ERLIJIOAK
Monakon ofiziala erlijioa erromatar katolizismoa da, baina
beste erlijio askatasuna da Konstituzioa bermatzen.
Badira bost parrokia-eliza katolikoa eta Monaco Katedrala
(San Nikolas izeneko katedrala), eta horrek Monakoko
artzapezpiku egoitza da. Elizbarrutiko ditu, XIX
mendearen geroztik existitu zen archbishopric egoera
altxatutako 1981ean de Monaco Archdiocese da.
Gaur egun, Archdiocese du 13 elizbarrutiko apaizak eta
erlijio 7. Aldi berean, ere badu, 15 moja 6 parrokietan
Monakon bizi.