1. Anestezjologia i Ratownictwo 2009; 3: 454-462
Temida / Themis
A R T Y K U Ł P O G L Ą D O W Y / R E V I E W PA P E R
Wpłynęło: 27.05.2009 • Poprawiono: • Zaakceptowano:
© Akademia Medycyny
Zakres lekarskiego obowiązku informowania
pacjenta
Scope of the physician’s professional duty
to inform the patient
Jędrzej Bujny
Dr nauk prawnych, adiunkt na Wydziale Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu
Streszczenie
Rozważania dotyczące relacji pomiędzy lekarzem a pacjentem od pewnego czasu ogniskują się wokół pro-
blematyki praw pacjenta i lekarskich obowiązków, ponieważ prawie każde prawo pacjenta koresponduje z odpo-
wiednim lekarskim obowiązkiem. Tytułem przykładu, pacjent ma prawo do otrzymania przystępnej informacji
o wszelkich dostępnych metodach leczenia, w tym o prawdopodobieństwie powodzenia leczenia, ryzyku z nim
związanym, potencjalnych skutkach ubocznych, problemach wynikających z procesu rekonwalescencji. Natomiast
lekarz opiekujący się pacjentem winien poinformować go o wszelkich dostępnych i możliwych metodach leczenia,
a także o korzyściach i ryzykach z nich wynikających. Ponadto, lekarz ma obowiązek poinformować pacjenta
o alternatywnych (tj. możliwych do wykonania) metodach leczenia w sposób pozwalający pacjentowi na podjęcie
świadomej decyzji co do przebiegu leczenia. Anestezjologia i Ratownictwo 2009; 3: 454-462.
Słowa kluczowe: informacja, obowiązek, zasady wykonywania zawodu, prawa pacjenta
Summary
Discussions of the physician/patient relationship have for several years centered on the rights of patients and
the duties of physicians (Hull T. Richard: Informed Consent: Patient’s Right or Patient’s Duty? The Journal of
Medicine and Philosophy 1985; 10: 183), because almost every patient right implicates a corresponding or corre-
lative physician duty. For instance, patient has a legal right to a clear, concise explanation in layperson’s terms of
all proposed procedures, including the possibilities of any risk of mortality or serious side effects, problems related
to recuperation, and probability of success (Annas, G.J., The Rights of patients: the authoritative ACLU guide to
the rights of patients. 3rd ed.: 14). On the other hand any physician who treats a patient shall inform the patient
about the availability of all alternate, viable medical modes of treatment and about the benefits and risks of these
treatments. Moreover, it is the obligation of a physician to communicate alternate viable modes of treatment to
a patient: the communication shall include the nature of the recommended treatment, alternate viable treatments,
and risks or complications of the proposed treatment sufficient to allow the patient to make a prudent decision.
Anestezjologia i Ratownictwo 2009; 3: 454-462.
Keywords: information, professional duty, rules of professional conduct, rights of patient
454

2. Anestezjologia i Ratownictwo 2009; 3: 454-462
Temida / Themis
Wstęp czerwca 2008 r. (III CSK 16/08) stwierdził, że „każdy
lekarz ma obowiązek właściwych kompetencji i obo-
W rozważaniach dotyczących zakresu lekarskiego wiązek udzielania informacji. Chodzi o kompetencje
obowiązku informowania pacjenta wyjść trzeba od rzeczywiste i merytoryczne, pozwalające na właściwą
przywołania art. 31 ust. 1 ustawy z 5 grudnia 1996 r. ocenę stanu pacjenta i zastosowanie niezbędnych
o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2005 metod diagnostycznych oraz leczniczych, a obowiązek
r., Nr 226, poz. 1943 ze zm., zwana dalej „uzl”), w myśl rzetelnej informacji powinien być realizowany w taki
którego lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi sposób, by dostarczyć pacjentowi dostatecznych i zro-
lub jego ustawowemu przedstawicielowi przystępnej zumiałych informacji koniecznych do podjęcia przez
informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, propo- niego decyzji o dalszym postępowaniu. Pacjent ma
nowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, prawo do samodzielnego decydowania w sprawach
leczniczych, dających się przewidzieć następstwach osobistych o najistotniejszym znaczeniu, obowiązkiem
ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia zaś lekarza jest dostarczenie mu rzetelnych, obiek-
oraz rokowaniu. Nie sposób nie zauważyć, iż z tak tywnych i zrozumiałych informacji pozwalających
zarysowanym obowiązkiem skorelowane jest prawo na podjęcie takiej decyzji oraz wydanie skierowania
pacjenta do informacji o swoim stanie zdrowia wyra- na badania, które pozwolą na postawienie właści-
żone w art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy o zakładach opieki wej diagnozy. Wszystko to lekarz powinien uczynić
zdrowotnej [1]. z własnej inicjatywy, pacjent bowiem - niemający
Ramy i cel niniejszego opracowania uniemożliwiają na ogół wiedzy medycznej - może nie tylko nie mieć
przeprowadzenie obszernej analizy prawa pacjenta do świadomości swojego stanu zdrowia, lecz także nie
informacji, niemniej należy wyraźnie podkreślić, że wiedzieć o metodach diagnostycznych mogących ten
prawo do informacji – obok prawa do wyrażenia zgody stan wyjaśnić. Nieudzielenie przez lekarza wskazanych
- jest jednym z najistotniejszych narzędzi służących informacji, udzielenie informacji nierzetelnych, dez-
kreacji właściwej tj. opartej na fundamencie poszano- informacja oraz niewydanie skierowania na badania
wania autonomii pacjenta, relacji pomiędzy lekarzem specjalistyczne, gdy jest to konieczne do określenia
a pacjentem. Co więcej, prawo do informacji trzeba stanu pacjenta, stanowi o winie lekarza” [4].
postrzegać jako czynnik o podstawowym znaczeniu dla
realizacji przysługującego pacjentowi prawa do samo- Zakres informacji w świetle orzecznictwa
stanowienia. Innymi słowy, dostęp do informacji jawi polskich sądów
się jako skuteczny instrument ochrony pacjenta przed
paternalistycznym podejściem ze strony osób wyko- Przystępując do określenia spectrum spoczywają-
nujących zawody medyczne. Pacjent tylko wówczas cego na lekarzu obowiązku informacyjnego wypada
stanie się podmiotem a nie przedmiotem interwencji odwołać się do bogatego orzecznictwa rodzimych
medycznej, gdy będzie wyposażony w szeroko pojętą sądów. Z katalogu orzeczeń dotyczących omawianej
informację o swoim stanie zdrowia, w oparciu o którą problematyki wyłania się dość konsekwentne sta-
świadomie i dobrowolnie podejmie autonomiczną nowisko, w świetle którego zakres tego obowiązku
decyzję o dalszym leczeniu [2]. W tym kontekście uzależniony jest od charakteru i rodzaju świadczeń
wypada przywołać orzeczenie Sądu Najwyższego 23 zdrowotnych, które będą udzielane pacjentowi.
listopada 2007 r. (IV CSK 240/07) [3], w którym także I tak, w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu
zwrócono uwagę na ową zależność m. in. stwierdzając, z dnia 29 września 2005 r. (I ACa 236/05) [5] zwrócono
że w procesie leczenia wola pacjenta wyznacza zakres uwagę, iż „zakres udzielanych pacjentowi informacji
i warunki ingerencji medycznej, ergo zgoda pacjenta musi być uzależniony od rodzaju wykonywanego
na leczenie – rzecz jasna wymagająca uprzedniego, zabiegu, przy czym zakres ten najdalej sięga w przy-
odpowiedniego poinformowania pacjenta - staje się padku zabiegów, za którymi nie przemawiają bez-
zasadniczym elementem umocowującym aksjologicz- względne wskazania, a są przeprowadzane głównie
nie i prawnie działania lekarzy. dla celów estetycznych. Wymaganie zgody pacjenta na
Należy odnotować, iż na związek pomiędzy tytu- podjęcie zabiegu głównie dla celów estetycznych jest
łowym obowiązkiem a przywołanym wyżej prawem zachowane wtedy, gdy został on uprzednio dostatecznie
wskazał także Sąd Najwyższy, który w orzeczeniu z 12 poinformowany także o szczególnych - czyli wszelkich
455

3. Anestezjologia i Ratownictwo 2009; 3: 454-462
Temida / Themis
mniej lub bardziej możliwych do przewidzenia skut- drugim wypadku lekarz nie może udzielać pacjentowi
kach zabiegu. Podkreślić więc trzeba, że lekarz odpo- tego rodzaju informacji o możliwych powikłaniach
wiada nie tylko za winę w samym procesie leczenia, lecz operacyjnych, które mogłyby wpłynąć ujemnie na
także za każdą winę nie dotyczącą techniki medycznej, psychikę chorego, a tym samym zwiększyć ryzyko
a więc i za niedoinformowanie pacjenta o ryzyku i skut- operacji” [8]. W wyroku z 20 listopada 1979 r. (IV CR
kach zabiegu. Samo zaś uzyskanie formalnej zgody 389/79) Sąd Najwyższy orzekł, że „spoczywający na
pacjenta bez poinformowania go o ryzyku i skutkach lekarzu obowiązek wyjaśnienia pacjentowi konsekwen-
zabiegu powoduje, że jest to zgoda „nieobjaśniona” cji zabiegu operacyjnego ma na celu takie zapoznanie
i jako taka jest wadliwa, wskutek czego lekarz działa pacjenta ze stanem jego zdrowia i następstwami tego
bez zgody i naraża się na odpowiedzialność cywilną za zabiegu, ażeby pacjent podejmował decyzję o wyra-
szkodę wyrządzoną pacjentowi, nawet gdy postępuje żeniu zgody na ten zabieg z pełną świadomością, na
zgodnie z zasadami sztuki lekarskiej. Pacjent musi co się godzi i czego się może spodziewać. W związku
znać przedmiot zgody, musi wiedzieć o proponowanej z tym lekarz powinien wyjaśnić pacjentowi cel i rodzaj
metodzie leczenia, ryzyku zabiegu i jego następstwach. zabiegu oraz zwykłe jego następstwa, natomiast nie
Zakres obowiązku informacji nie zależy od tego, co potrzebuje, a często nawet ze względu na samopoczucie
lekarz sądzi, ile pacjent powinien wiedzieć, lecz od i zdrowie pacjenta nie powinien zapoznawać go z nie-
tego, co rozsądna osoba będąca w sytuacji pacjenta typowymi następstwami, nie objętymi normalnym
obiektywnie potrzebuje usłyszeć od lekarza, aby podjąć ryzykiem podejmowanego zabiegu, które w szcze-
„poinformowaną” i inteligentną decyzję wobec propo- gólnych wypadkach powikłań mogą wystąpić”[9].
nowanego zabiegu.” Natomiast w orzeczeniu z 5 września 1980 r. (II CR
Co ważne, także Sąd Najwyższy (vide orzeczenie 280/80) stwierdzono, że wymaganie zgody pacjenta
z 1 kwietnia 2004 r., II CK 134/03 [6]) stanął na sta- na podjęcie zabiegu operacyjnego wyłącznie dla celów
nowisku, że zakres udzielanych pacjentowi informacji estetycznych (polepszenia wyglądu zewnętrznego) jest
musi być uzależniony od rodzaju zabiegu, w szczegól- zachowane tylko wtedy, gdy zostanie on uprzednio
ności od tego, czy w danym wypadku za jego przepro- dostatecznie poinformowany także o szczególnych
wadzeniem przemawiają bezwzględne, czy względne - czyli wszelkich mniej lub bardziej możliwych do
wskazania, czy też chodzi jedynie o zabieg kosmetyczny przewidzenia - skutkach interwencji, niestwarzającej
oraz przyjął, że zakres ten sięga najdalej w przypadku dla niego ryzyka wyższego od przeciętnego [10].
zabiegów operacyjnych przeprowadzanych wyłącznie Co godne podkreślenia, w przywołanym już
dla celów estetycznych. Nota bene przedmiotowe wyroku z 1 kwietnia 2004 r. znalazło się ważkie zale-
stanowisko wielokrotnie było prezentowane we wcze- cenie, iż „w sytuacji, w której zachodzi bezwzględna
śniejszych orzeczeniach. Tytułem przykładu wskazać konieczność operacji, lekarz powinien wyjaśnić
trzeba na wyrok z 28 sierpnia 1973 r. (I CR 441/73), pacjentowi tylko cel i rodzaj zabiegu oraz zwykłe jego
w którym Sąd Najwyższy sformułował pogląd, iż „nie następstwa; nie potrzebuje, a nawet ze względu na
można domagać się od lekarza, by uprzedzał pacjenta samopoczucie i zdrowie pacjenta nie powinien zapo-
o wszelkich mogących wystąpić komplikacjach, zwłasz- znawać go z nietypowymi następstwami, nieobjętymi
cza takich, które zdarzają się niezmiernie rzadko. normalnym ryzykiem podejmowanego zabiegu, które
Takie uprzedzenie mogłoby prowadzić do zbędnego w szczególnych wypadkach powikłań mogą wystąpić.
pogorszenia samopoczucia pacjenta i do bezpodstaw- Jeżeli operacja jest niezbędna dla ratowania życia
nej odmowy wyrażenia zgody na dokonanie zabiegu. chorego lekarz nie powinien udzielać pacjentowi infor-
Sposób pouczenia przy odbieraniu zgody na zabieg macji o powikłaniach, które zdarzają się niezmiernie
(operacji czy też badania) musi być uzależniony od rzadko, ponieważ mogłoby to wpłynąć ujemnie na
rodzaju zabiegu”[7]. Z kolei w orzeczeniu z 11 stycznia psychikę chorego i doprowadzić do bezpodstawnej
1974 r. (II CR 732/73) Sąd Najwyższy zauważył, że odmowy wyrażenia zgody na dokonanie zabiegu albo
„obowiązek lekarza uprzedzenia chorego o możliwych do zwiększenia ryzyka operacji.”
komplikacjach zamierzonej operacji inaczej przedsta- Nie sposób nie zauważyć, że SN akceptując pogląd,
wia się w sytuacji, gdy chodzi o operację mającą na celu zgodnie z którym pacjent nie może być traktowany
tylko poprawę stanu zdrowia, a inaczej, gdy operacja jak przedmiot rozstrzygnięć innej osoby i nie może
jest niezbędna dla ratowania życia chorego. W tym być pozbawiony swobody decyzji dotyczącej swojego
456

4. Anestezjologia i Ratownictwo 2009; 3: 454-462
Temida / Themis
zdrowia, jednoznacznie stwierdził, iż takie podejście udzielić mu pełnej informacji o powziętych podej-
nie oznacza, że w każdym wypadku lekarz ma obowią- rzeniach, konieczności poszerzenia diagnostycznego
zek informowania o wszelkich możliwych skutkach w warunkach szpitalnych oraz o ewentualnych konse-
zabiegu operacyjnego niezależnie od rodzaju zabiegu kwencjach zdrowotnych, do jakich może doprowadzić
i prawdopodobieństwa ich wystąpienia. W opinii odmowa lub spóźnione zastosowanie się do zaleceń.
SN sprzeciwia się temu zarówno wzgląd na ochronę
chorego, jak i na ochronę lekarza, wszak co do zasady Podsumowanie
każdy zabieg operacyjny pociąga za sobą pewne
ryzyko wystąpienia powikłań, gdyż - obok zwykłych, Mając na względzie przytoczone powyżej orzecze-
typowych następstw, możliwych do przewidzenia nia warto przywołać - jeszcze przed sformułowaniem
w konkretnym wypadku - mogą wystąpić następstwa końcowych wniosków – poglądy prezentowane przez
nadzwyczajne, nieprzewidziane i mało prawdopo- wybranych przedstawicieli doktryny. I tak, P. Daniluk
dobne. W konsekwencji - zdaniem SN - obarczanie stoi na stanowisku, iż podstawą do różnicowania
pacjenta, dla którego zabieg operacyjny jest jedynym zakresu udzielanej pacjentowi informacji jest cel
środkiem leczniczym ratującym życie, informacjami towarzyszący danej czynności lekarskiej, który może
o tej drugiej kategorii następstw mogłoby prowadzić być terapeutyczny lub nieterapeutyczny [12]. Zdaniem
do pogorszenia jego stanu zdrowia i w efekcie wpłynąć przywołanego Autora „o ile w przypadku czynności
ujemnie na cały proces leczenia; natomiast obarcza- leczniczych, w ściśle określonych okolicznościach,
nie lekarza obowiązkiem udzielania maksymalnie możliwe jest ograniczenie udzielanej przez lekarza
wyczerpujących informacji o wszelkich teoretycznie informacji, o tyle przy czynnościach nieleczniczych
możliwych następstwach zabiegu operacyjnego, pod jest to bezwzględnie zabronione. Brak jest tu bowiem,
rygorem uznania tego zabiegu za bezprawny, oznacza- uzasadnionej tylko wobec zagrożenia życia lub zdro-
łoby często nałożenie na niego obowiązku praktycznie wia pacjenta, obawy, że nadmiar informacji może
niewykonalnego, który mógłby ponadto dodatkowo zaszkodzić terapii. A ponadto, biorąc pod uwagę to,
zwiększać ryzyko zabiegu. że czynności nieterapeutyczne nie są konieczne dla
Na zakończenie tego fragmentu niniejszych ratowania życia lub zdrowia, pacjent powinien podjąć
rozważań należy raz jeszcze przywołać orzeczenie w pełni świadomą i przemyślaną decyzję, czy warto
z 23 listopada 2007 r. (IV CSK 240/07) [11], w którym poświęcać bądź narażać na niebezpieczeństwo swoje
Sąd Najwyższy podjął niejako „pionierską” próbę spre- dobra prawne dla osiągnięcia celów pozaleczniczych”
cyzowania zakresu informacji, jakie lekarz powinien [13]. Innymi słowy, w sytuacji podejmowania czyn-
udzielić pacjentowi na etapie udzielania pierwszej ności nieterapeutycznej należy informować w całej
pomocy. W opinii SN nie ulega wątpliwości, że pacjent rozciągłości o jej istocie, przebiegu, znaczeniu i skut-
powinien uzyskać niezbędne informacje o tym, co kach. Przy czym zakresu informacji o skutkach nie
wyznacza jego decyzję, nie mając pełnej orientacji powinno się ograniczać do skutków typowych, lecz
może bowiem bagatelizować dolegliwości i zrezygno- obejmować nim także skutki nietypowe, w tym także te
wać z poddania się terapii, na którą byłby skłonny się występujące szczególnie rzadko [14]. Ponadto w opinii
zdecydować, gdyby miał pełny wgląd w dokonane roz- P. Daniluka stanowisko dopuszczające różnicowanie
poznanie i jego konsekwencje. Nie sposób nie zauwa- zakresu informacji w zależności od znaczenia danej
żyć, iż Sąd jedynie warunkowo zaakceptował pogląd, czynności leczniczej dla życia i zdrowia pacjenta nie
że na etapie udzielania pierwszej pomocy nie zachodzi jest właściwe, gdyż ufundowane jest na przesłankach
w ogóle potrzeba informowania pacjenta o wynikach paternalistycznych i dopuszcza ograniczenie informa-
leczenia lub rokowaniu, gdyż obowiązek taki powstaje cji w imię swoiście rozumianego dobra pacjenta [15].
dopiero po pogłębionej diagnozie. Aprobata dla Z kolei tacy przedstawiciele doktr yny jak
powyższego poglądu jest możliwa jedynie w sytuacji, M. Nesterowicz i M. Safjan zwracają uwagę, iż zakres
w której pacjent podporządkuje się zaleceniom lekarza i rodzaj interwencji lekarskiej oraz jej znaczenie dla
i wyrazi zgodę na przewiezienie go do szpitala w celu pacjenta determinują zakres przekazywanej pacjen-
przeprowadzenia badań i wdrożenia stosownego lecze- towi informacji. Zdaniem tego pierwszego obowiązek
nia. Natomiast w przypadku, gdy pacjent sprzeciwia informacji idzie o wiele dalej w sytuacji, gdy lekarz
się hospitalizacji to wówczas lekarz zobligowany jest dokonuje eksperymentu badawczego lub klinicznego,
457

5. Anestezjologia i Ratownictwo 2009; 3: 454-462
Temida / Themis
zabiegu z dziedziny chirurgii estetycznej czy zabiegów szczegółowym zakresie. Co ważne, w takiej sytuacji
nieleczniczych; w takim przypadku jest on zmuszony lekarz jest zobowiązany wyczerpująco poinformować
precyzyjnie poinformować pacjenta o ryzyku zabiegu pacjenta o wszelkich możliwych skutkach i ryzyku
i wszelkich mniej lub bardziej możliwych skutkach zabiegu [20]. Z kolei w sytuacji udzielania świadczeń
i powikłaniach [16]. W opinii cytowanego Autora zakres zdrowotnych pozbawionych powyższych przymiotów
i szczegółowość informacji zależy od rodzaju zabiegu, lekarz winien kierować się wskazaniami sformułowa-
stanu pacjenta, nagłości i konieczności operacji [17]. nymi w wyroku Sądu Najwyższego z 28 września 1999
Co do zasady podobny pogląd prezentuje drugi z w/w r., w którym to SN uznał, że „informacja udzielana
Autorów stwierdzając, że badania i zabiegi o charak- przez lekarza przed zabiegiem powinna zawierać
terze nowatorskim, eksperymentalnym, pozbawione takie dane, które pozwolą pacjentowi podjąć decyzję
korzyści dla pacjenta bądź interwencje, w których skala o wyrażeniu zgody na zabieg z pełną świadomością
ryzyka jest nieproporcjonalnie duża w porównaniu tego, na co się godzi i czego może się spodziewać.
do spodziewanych korzyści, winny być poprzedzone Lekarz powinien poinformować pacjenta o rodzaju
informacją o możliwie największym stopniu szczegó- i celu zabiegu oraz o wszystkich jego następstwach,
łowości, w tym i o wszelkich możliwych komplikacjach które są zwykle skutkiem zabiegu, tj. pożądanych - ze
[18]. Co ciekawe niejako naprzeciw zaprezentowanym względu na jego cel - skutkach zabiegu, jak i o innych
poglądom wychodzi prawodawca stanowiąc, że osoba, jego skutkach (tzw. skutkach ubocznych). Informacja
która ma być poddana eksperymentowi medycznemu, powinna w szczególności obejmować te dające się
jest uprzednio informowana o celach, sposobach przewidzieć możliwe następstwa zabiegu, zwłaszcza
i warunkach przeprowadzenia eksperymentu, spo- jeżeli są to następstwa polegające na znacznym i istot-
dziewanych korzyściach leczniczych lub poznawczych, nym uszczerbku zdrowia, które - jako skutek uboczny
ryzyku oraz o możliwości odstąpienia od udziału - wprawdzie występują rzadko lub bardzo rzadko,
w eksperymencie w każdym jego stadium (zob. art. 24 ale nie można ich wykluczyć, i powinna określać
ust. 1 uzl). Równie szeroki zakres informacji określony stopień prawdopodobieństwa ich wystąpienia. W tym
został przez przepisy ustawy z 1 lipca 2005 r. o pobie- wypadku nie można jednakże wymagać, by informa-
raniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, cja wymieniała wszystkie możliwe objawy następstw
tkanek i narządów [19]. Otóż kandydat na dawcę przed zabiegu i zawierała ich opis. Wystarczające jest ogólne
wyrażeniem zgody musi zostać szczegółowo, pisemnie określenie rodzaju możliwych następstw zabiegu oraz
poinformowany o rodzaju zabiegu, ryzyku związanym wskazanie, czy zagrażają życiu pacjenta ewentualnie
z tym zabiegiem i o dających się przewidzieć następ- jaki mogą mieć wpływ (doniosłość) na prawidłowe
stwach dla jego stanu zdrowia w przyszłości przez funkcjonowanie organizmu” [21]. Ponadto należy
lekarza wykonującego zabieg oraz przez innego lekarza stwierdzić, że uzależnianie zakresu przekazywanych
niebiorącego bezpośredniego udziału w pobieraniu pacjentowi informacji od tego, jakie znaczenie ma dla
i przeszczepieniu komórek, tkanek lub narządu (art. niego dany zabieg nie tylko wydaje się postawą wąt-
12 ust. 1 pkt 5), natomiast kandydat na biorcę winien pliwą opartą na subiektywnych przesłankach i stanowi
być poinformowany o ryzyku związanym z zabiegiem w istocie przejaw paternalistycznej wizji budowy relacji
pobrania komórek, tkanek lub narządu oraz o możli- z pacjentem, ale może także generować dla lekarza róż-
wych następstwach pobrania dla stanu zdrowia dawcy norodne problemy prawne związane z różnicą w ocenie
(art. 12 ust. 1 pkt 9). wagi danego zabiegu dla pacjenta.
Reasumując, nie ulega wątpliwości, że zakres
informacji przekazywanych pacjentowi przez lekarza Adres do korespondencji
uzależniony jest od rodzaju i charakteru udzielanych Dr Jędrzej Bujny
świadczeń zdrowotnych. Innymi słowy, udzielanie Katedra Prawa Administracyjnego
świadczeń zdrowotnych o charakterze eksperymental- I Nauki o Administracji, WPiA UAM
nym, nieleczniczym, obarczonych wysokim ryzykiem, ul. Św. Marcin 90, 61-809 Poznań;
winno być - tak w interesie pacjenta jak i lekarza - Tel.: (+48 22) 627 39 86
poprzedzone udzieleniem informacji o ekstensywnym, E-mail: bujny@amu.edu.pl
458

6. Anestezjologia i Ratownictwo 2009; 3: 454-462
Temida / Themis
Piśmiennictwo
1. Ustawa z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r., Nr 14, poz. 89 ze zm.), zwana dalej „uzoz”. Zob. także art.
18 ust. 3 pkt 1 uzoz, który przyznaje pacjentowi uprawnienie do wglądu w dokumentację medyczną.
2. Bujny J. Prawa pacjenta. Między autonomią a paternalizmem. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
3. OSNC 2009, nr 1, poz. 16.
4. OSNC 2009, nr 3, poz. 48. Zob. także wyrok SN z 13 października 2005 r. (IV CK 161/05), OSP 2006, nr 6, poz. 71.
5. LEX nr 175206.
6. LEX nr 355344.
7. OSNC 1974/7-8/131.
8. Wyrok SN z 11.01.1974 r., II CR 732/73, OSP 1975, nr 1, poz. 6.
9. OSNC 1980/4/81.
10. OSP 1981/10/170.
11. OSNC 2009, nr 1, poz. 16.
12. Daniluk P. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 29 września 2005 r. Palestra 2007; 5-6: 321.
13. Ibidem: 322.
14. Ibidem: 322.
15. Daniluk P. Glosa do wyroku SN z dnia 26 kwietnia 2007 r., II CSK 2/07. Orzecznictwo Sądów Polskich 2009; 1: 37.
16. Nesterowicz M. Prawo medyczne. Toruń; 2001: 121.
17. Nesterowicz M. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 29 września 2005 r., Prawo i Medycyna 2008; 1: 137.
18. Safjan M. Prawo i medycyna. Ochrona praw jednostki a dylematy współczesnej medycyny. Warszawa; 1998: 70.
19. Dz. U. Nr 169, poz. 1411.
20. Bujny J. Prawa pacjenta. Między autonomią a paternalizmem. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
21. LEX nr 453701.
459