"άνθρωποι και δελφίνια» λογοτεχνία β γυμνασιου

1. «ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΔΕΛΦΙΝΙΑ»
Αντώνης Σουρούνης
Λογοτεχνία Β Γυμνασίου
Ρούσση Μαρία-ΠΕΟ2
Ρούσση Μαρία

2. Ρούσση Μαρία

3. Ρούσση Μαρία
Ξέρετε πως τα δελφίνια είναι θηλαστικά και πως
όταν είναι παιδιά μένουν με την μητέρα τους 3-6
χρόνια;
Πως η αναπνοή τους ελέγχεται από τη δική τους
βούληση;
Μπορούν μάλιστα να βουτήξουν μέχρι 500 μέτρα
βάθος κρατώντας την αναπνοή τους, ανεξάρτητα
από την πίεση και το ψύχος που επικρατεί σε αυτά
τα βάθη. Φανταστικό ε;

4. Ρούσση Μαρία
Είναι επιθετικά μόνο σε περίοδο ζευγαρώματος.
Θα αναρωτιέστε ίσως πως παίρνουν το φαγητό τους.
Τα πανέμορφα αυτά θηλαστικά χρησιμοποιούν την ουρά τους: Xτυπούν το
ψάρι, αυτό βγαίνει στον αέρα και , ¨χλαπ¨ , το αρπάζουν με το στόμα τους
στον αέρα και τα καταπίνουν ολόκληρο, δεν το μασούν.

5. Ρούσση Μαρία
Ξέρουμε πως ο εγκέφαλός τους είναι σε αναλογία,
λίγο μεγαλύτερος από τον ανθρώπινο.
Επίσης πρέπει να αναφερθεί πως το δελφίνι δεν
παρουσιάζει οσφρητικό σύστημα.
Βασική αίσθησή του είναι η ακοή. Ζουν σ’ ένα
κόσμο όπου κυριαρχεί ο ήχος.
Επικοινωνούν λοιπόν με σφυρίγματα, με κρότους
ήχους και διάφορα άλλα.

6. Ρούσση Μαρία

7. Ρούσση Μαρία
Η φωνή των δελφινιών στον αέρα, ακούγεται σαν την φωνή
ενός ανθρώπου που αναπαράγει με ευκολία κάθε
συνδυασμό από φωνήεντα, αλλά έχει μεγάλες δυσκολίες να
προφέρει τα σύμφωνα.
Τη σωματική γλώσσα με την οποία επικοινωνούν δεν την
έχουν αποκρυπτογραφήσει ακόμα. Έχουν γίνει πολλά
πειράματα στα οποία ο άνθρωπος προσπαθεί να φτιάξει μια
"γλώσσα" κατανοητή και από τα δύο είδη, δηλαδή
αναπαράγουν ηλεκτρονικούς ήχους δελφινιών σε
μικρότερες ή μεγαλύτερες συχνότητες.
Σε κάποια πειράματα τα δελφίνια έδειχναν ότι κατανοούν την
τεχνητή γλώσσα: έφτιαχναν μάλιστα και προτάσεις με
σωστή σειρά.

8. Ρούσση Μαρία

9. Ρούσση Μαρία
Τα δελφίνια είναι πολύ κοινωνικά
όντα και δεν αντέχουν τον
αποκλεισμό. Αυτό αποδεικνύεται
από το γεγονός ότι τα δελφίνια ζουν
σε κοπάδια τα οποία συνενώνονται
με μεγαλύτερα. Έτσι όταν νιώσουν
μοναξιά προσπαθούν να
προσκολληθούν σε οτιδήποτε
κινείται ή σε οποιονδήποτε. Εάν
όμως δε βρουν συντροφιά είναι
δυστυχισμένα και πέφτουν σε
λήθαργο ή αφήνουν τον εαυτό τους
να πεθάνει. Αλλά μόλις βρουν
σύντροφο (ένα άλλο δελφίνι ή έναν
άνθρωπο) ξαναπηδούν στη ζωή. Η
αιχμαλωσία αποτελεί πλήγμα για
αυτά, σωματικά και ψυχολογικά.
Γι’ αυτό σκεφτείτε το σοβαρά
προτού κλείσετε ένα δελφίνι στο
ενυδρείο σας!

10. Ρούσση Μαρία
Αξιοθαύμαστο είναι το γεγονός πως στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία τις
τελευταίες δεκαετίες διεξάγονται πειράματα με δελφίνια για την θεραπεία
αυτιστικών παιδιών. Πως εξηγείται αυτό;
Ως γνωστό ο αυτισμός είναι η διαταραχή της επικοινωνίας.
Η επικοινωνία δεν είναι μια από τις αξιοθαύμαστες ιδιότητες των δελφινιών
που εντυπωσιάζει τον άνθρωπο εδώ και χιλιάδες χρόνια;
Σύμφωνα με τους ερευνητές τα αυτιστικά παιδιά ανταποκρίνονται και
αντιδρούν στα παιχνιδιάρικα αυτά θηλαστικά σε πολύ πιο σύντομο χρονικό
διάστημα από ότι στους ανθρώπους θεραπευτές. Ας σημειώσουμε ότι έχουν
γίνει και με άλλα ζώα, αλλά χωρίς την ανάλογη επιτυχία.

11. Ρούσση Μαρία
Κι όμως παρόλα αυτά τα δελφίνια απειλούνται, και ιδιαίτερα από τους
ανθρώπους….
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος να εξαφανιστούν τα δελφίνια είναι από τη ρύπανση της
θάλασσας. Ο άνθρωπος έχει μεταξύ άλλων απερίσκεπτα χρησιμοποιήσει τη
θάλασσα σαν σκουπιδότοπο για τα τοξικά απόβλητα των βιομηχανιών.
Δεν είναι κρίμα να απειλούνται αυτά τα όμορφα και φιλικά προς τον άνθρωπο
θηλαστικά;

12. Ρούσση Μαρία
“Ένας πολιτισμός κρίνεται από
το πώς οι άνθρωποι
συμπεριφέρονται στα ζώα”
Μαχάτμα Γκάντι

13. Το 1978 στο Παρίσι η Διεθνής Ένωση Δικαιωμάτων των Ζώων
διατύπωσε σε 14 άρθρα τη διακήρυξη των δικαιωμάτων των ζώων.
Ακόμη και σήμερα τα εγκλήματα σε βάρος των ζώων, όπως
εγκλήματα τροφής, επιστήμης, ομορφιάς, διασκέδασης,
εκμετάλλευσης και αδιαφορίας εξακολουθούν να υφίστανται.
Ρούσση Μαρία

14. Ρούσση Μαρία
Η σχέση των ανθρώπων με τα δελφίνια ήταν φιλική και ιδιαίτερη, ήδη από την αυγή του
κόσμου. Γνωστή είναι η ιστορία για τον θρυλικό ποιητή Αρίωνα, τον ευρετή του
διθυράμβου.
Ενώ ταξίδευε από τις Συρακούσες στην Κόρινθο κατ' απαίτησιν του τυράννου
της Κορίνθου ,Περίανδρου, έπεσε θύμα ληστείας από το πλήρωμα του και, όταν
κατάλαβε ότι επρόκειτο να τον σκοτώσουν για να μη τους μαρτυρήσει, τους
παρακάλεσε να τον αφήσουν να παίξει ακόμα μια φορά την κιθάρα του.
Αφού φόρεσε τα καλύτερα του ρούχα, πήγε στην πρύμνη, έπαιξε, και ρίχτηκε στη
θάλασσα.
Τότε, λέει, τα δελφίνια που ακολουθούσαν το πλοίο, μαγεμένα από τη μουσική
του, τον πήραν στη ράχη τους και τον μετέφεραν στο ακρωτήριο Ταίναρο (όπου
στην αρχαιότητα υπήρχε σχετικό άγαλμα).
Από κει ταξίδεψε στην Κόρινθο και με την παρουσία του διέψευσε τους ληστές,
που είχαν φτάσει στο μεταξύ, και υποστήριζαν ότι πέθανε κατά τη διάρκεια του
ταξιδιού από φυσικά αίτια.

15. Ρούσση Μαρία
Τα δελφίνια στη μυθολογία!
 Το δελφίνι ήταν γνωστό από τα αρχαία χρόνια καθώς αναφέρεται συχνά
στην Ελληνική μυθολογία.
 Ο θεός Απόλλων αφού πάλεψε με τον δράκο Πύθωνα, ίδρυσε το ναό
στους Δελφούς. Μετά πήρε τη μορφή ενός κοπαδιού δελφινιών και
οδήγησε ένα χαμένο πλοίο.
 Οι ναύτες έκπληκτοι ορκίστηκαν να υπηρετούν το ναό του Απόλλωνα και
το μετονόμασαν σε Δελφούς προς τιμή της μορφής που είχε πάρει. Το
πλοίο του Οδυσσέα είχε ως έμβλημα ένα δελφίνι, που ο ήρωας έβαλε από
ευγνωμοσύνη, γιατί ένα δελφίνι είχε σώσει το γιο του Τηλέμαχο.

16. Ρούσση Μαρία
 Το παλάτι της Κνωσού ήταν διακοσμημένο με αναπαραστάσεις
δελφινιών. Επίσης έχουν βρεθεί πολλά αρχαία νομίσματα και αγγεία
που παριστάνουν δελφίνια.
 Στην ιστορία του Αρίωνα του Λυρωδού, ο Ηρόδοτος γράφει ότι μια μέρα
όπως γύριζε από ένα ταξίδι, το πλήρωμα τον απείλησε ότι θα τον ρίξει
από το πλοίο για να του πάρει τα χρήματα.
 Εκείνος ζήτησε σαν τελευταία χάρη να παίξει τη λύρα του. Ένα κοπάδι
δελφινιών που το είχε μαγέψει η μουσική του τον έσωσε και τον
μετέφεραν στη ράχη τους ως την ακτή.
 Ο Θεός Διόνυσος μετέτρεψε σε δελφίνια τους πειρατές που του
επιτέθηκαν και τους ανέθεσε να σώζουν τους ναυτικούς που κινδύνευαν.
Τα δελφίνια κουβαλούσαν τον Διόνυσο από και προς τον άλλο κόσμο.
 Τέλος,τα δελφίνια συνόδευαν πάντοτε τον Ποσειδώνα, τον θεό της
θάλασσας, όταν ταξίδευε με το χρυσό του άρμα πάνω από τα κύματα.

17. • ΘΕΜΑ: Τα τρυφερά
συναισθήματα που νιώθει ο
αφηγητής για τα όμορφα αυτά
θηλαστικά, αλλά και τα
αισθήματα αγανάκτησης και
οργής για τη βαρβαρότητα
εκείνων που ασελγούν πάνω
στη φύση χωρίς ίχνος ντροπής.
• ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ: Η οικολογική
συνείδηση του συγγραφέα και
η εκδήλωση των
συναισθηματικών του
αντιδράσεων απέναντι σε ό,τι
διαταράσσει την ομορφιά και
την ισορροπία της φύσης.
• ΙΔΕΕΣ –
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ:
 Η προστασία του
περιβάλλοντος ως
προϋπόθεση για την
οικολογική ισορροπία.
 Συναισθήματα θλίψης
και θυμού.
 Η ατομική και
κοινωνική ευθύνη για
πράξεις σε βάρος του
οικοσυστήματος.
Ρούσση Μαρία

18. Προβάλλοντας
την αδιαφιλονίκητη
ανωτερότητα του ζώου
και καταγγέλλοντας την
απαράδεκτη
απρονοησία του ανθρώπου ως
προς την προστασία του
περιβάλλοντος
και του ζωικού πλούτου του,
ο συγγραφέας του αφηγήματος
κινητοποιεί
την ανθρώπινη ευαισθησία και
ζητά το σεβασμό προς τη
διαφύλαξη
της ζωής των δελφινιών.
Ρούσση Μαρία

19. Ρούσση Μαρία

20. Ρούσση Μαρία

21. Στηλιτεύει
ο συγγραφέας με το καυστικό σχόλιο
για την κίνηση «δημαρχιακής
πολιτικής», εννοώντας ότι
αποσκοπούσε σε συγκάλυψη του
ντροπιαστικού συμβάντος για την
τοπική κοινωνία και όχι σε
παραδειγματική τιμωρία των ατόμων
που παραβίασαν για άλλη μια φορά
τους ιερούς νόμους της φύσης,
σκοτώνοντας αναίτια ένα ακόμα
άκακο πλάσμα της·
ένα ζώο, μάλιστα, που είναι πολύ
φιλικό προς τους ανθρώπους από τα
αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα.
Ρούσση Μαρία

22. Ρούσση Μαρία
Το αρχικό σχόλιο του συγγραφέα για τον επικείμενο ερχομό των Γερμανών
βιοψυχολόγων είναι ιδιαίτερα καυστικό.
Παραλληλίζει την πρόθεσή τους να αφαιρέσουν τον εγκέφαλο των
δελφινιών, για να ελέγξουν την ευφυΐα τους, με το άτιμο σκύλεμα και τον
ταπεινωτικό τεμαχισμό ενός νεκρού ανθρώπου που υπήρξε, όταν ήταν εν
ζωή, πολύ αγαπητός ευφυής και σε όλα γενικά ενάρετος και ζηλευτός, μόνο
και μόνο για να αναδειχθούν οι ίδιοι επιστημονικά.
Στο τέλος του κειμένου, παραθέτει την πολύ πετυχημένη και ταυτόχρονα
σαρκαστική για τους δύο επιστήμονες επιχειρηματολογία του
εναντίον του προγραμματισμένου πειράματός τους.

23. Ρούσση Μαρία
Πρώτον,
αναρωτιέται για την προέλευση των δελφινιών που
εξέτασαν.
Αν προέρχονταν από μακρόχρονο εγκλεισμό σε ιδιωτική
πισίνα τσίρκου και από την κακή μεταχείριση που
δέχονται τα ζώα εκεί, το θεωρεί λογικό να έχουν απολέσει
τις εγκεφαλικές δυνατότητες που είχαν πριν φυλακιστούν.
Αν
πάλι ήταν ελεύθερα και, συνεπώς, πλήρους ευφυΐας του
είδους τους, τότε, ίσως αμφισβητήθηκε η εξυπνάδα τους,
γιατί οι άνθρωποι είναι ανίκανοι να συλλάβουν τις
δυνατότητες αντίληψης των ευφυέστατων αυτών
πλασμάτων·
Η ματαιοδοξία των ανθρώπων δεν τους επιτρέπει

24. Ρούσση Μαρία
Νοηματικές ενότητες / Επιμέρους πλαγιότιτλοι
1η ενότητα, §1 «Αυτό που παθαίνω με τα δελφίνια…και της δικής τους
ανδρείας»:
Η αγάπη για τα δελφίνια και η φωτογραφία του νεκρού
δελφινιού.
2η ενότητα, § 2 «Πριν από χρόνια…γιατί πεθαίνει και
γρήγορα»:
Τα ελεύθερα δελφίνια της θάλασσας και η σκλαβιά τους στις
πισίνες των τσίρκων.
3η ενότητα, § 3 «Στη θάλασσα ζει…κάτι άλλοι
επιστήμονες»:
Οι συνθήκες διαβίωσης των δελφινιών στις πισίνες.
4η ενότητα, § 4 «Η είδηση δε λέει… “δεν είναι τόσο
έξυπνα όσο φαίνονται”»:
Το ανυπόστατο συμπέρασμα των επιστημόνων για την ευφυΐα
των δελφινιών.

25. Ρούσση ΜαρίαΎφος / Μορφή
 Το ύφος του κειμένου αυτού σκοπό έχει να καταγγείλει την
κακομεταχείριση που δέχονται από τους ανθρώπους τα
δελφίνια.
 Ο συγγραφέας καταγγέλλει σε χαμηλούς τόνους την
ανθρώπινη αδιαφορία μπροστά στο θάνατο ενός ζώου, ωστόσο
η ιδιαίτερη αδυναμία του για τα δελφίνια δείχνει το προσωπικό
του ενδιαφέρον γύρω από το θέμα αυτό.
 Μέσα από διαδοχικές αντιθέσεις ανάμεσα στο ζώο και τον
άνθρωπο, διακρίνουμε το επικριτικό του ύφος για τις
ανθρώπινες ελλείψεις και τον έκδηλο θαυμασμό του για την
ομορφιά και την εξυπνάδα του δελφινιού
(«τέτοια που λίγα ζώα διαθέτουν κι ακόμα πιο λίγοι άνθρωποι»,
«σαν πίνακας νεκρής, κατάνεκρης φύσης, έργο κι αυτό του
ανθρώπου»)

26. Ρούσση Μαρία

27. Ρούσση Μαρία
Με
τολμηρές παρομοιώσεις από τη σύγχρονη
πραγματικότητα κι ελάχιστα
μεταφορικά σχήματα, ο συγγραφέας
προβάλλει την ανωτερότητα του
ζώου, που έρχεται σε συνεχή σύγκριση με
τον άνθρωπο,
(«Ότι έχουν ψαρευτεί από τους επιτήδειους,
όπως οι γυναίκες που καταφθάνουν από
τις γύρω χώρες στη χώρα μας, κι ότι έχουν
πουληθεί με το κεφάλι, όπως
εκείνες», «και παθαίνουν ό,τι θα πάθαινε κι
ο άνθρωπος αν ζούσε σ’ ένα
δωμάτιο γεμάτο καθρέφτες»).

28. Ρούσση Μαρία
ii) Σχήματα λόγου
Προσωποποιήσεις / Μεταφορές:
§ 1 «Αναδύθηκε στη μνήμη μου πάλι
προχτές», «…έρχονται κάποιοι κάποτε και τον
αποκαθηλώνουν…»,
«…φέρνοντάς τον στα μέτρα του δικού τους μυαλού, της δικής
τους καρδιάς και της δικής τους ανδρείας», «…κι ότι έχουν
πουληθεί με το κεφάλι».
Παρομοιώσεις: § 1 «σαν πίνακας νεκρής, κατάνεκρης
φύσης»,
«…που φάνταζε σαν το τέλος όλων των δελφινιών του κόσμου», §
2
«Ότι έχουν ψαρευτεί απ’ τους επιτήδειους, όπως οι γυναίκες που
καταφθάνουν από τις γύρω χώρες στη χώρα μας», «…κι ότι έχουν
πουληθεί με το κεφάλι, όπως εκείνες», § 3 «…και πρέπει συνεχώς
να μάχεται όπως οι μονομάχοι στις αρένες», § 4 «…όπως ένας
κουτός άνθρωπος θεωρεί βλακείες ό,τι αδυνατεί να καταλάβει,
έτσι κι εμείς φτάσαμε στο συμπέρασμα…».

29. Ρούσση Μαρία
Ασύνδετο σχήμα: § 1 «Όλ’ αυτά τα δελφίνια που προανέφερα, ζω-
ντανά, φωτογραφημένα, κινηματογραφημένα,…», § 2 «Ελεύθερα μέσα
στο πέλαγο, φωνάζανε, μας χαιρετούσαν, έκαναν άλματα για να μας
φτάσουν».
Επαναλήψεις: § 1 «Η αλήθεια είναι ότι τ’ αγαπάω. Κι άλλα ζώα όμως
αγαπάω…», «…και τα’ χω ξεχάσει… που ζήσαμε μαζί και τα ξέχασα»,
«Κείτονταν νεκρό στην παραλία της Αρετσούς…Κείτονταν νεκρό,
όπως είπα, στη βρόμικη άμμο…», «…σαν πίνακας νεκρής, κατάνεκρης
φύσης…», «…που υπήρξε ιδιαίτερα ευφυής, ιδιαίτερα αγαπητός, ιδιαί-
τερα γενναίος…φέρνοντάς τον στα μέτρα του δικού τους μυαλού, της
δικής τους καρδιάς και της δικής τους ανδρείας», § 3 «…και παθαίνουν
ό,τι θα πάθαινε…».

30. Ρούσση Μαρία
Εικόνες (Περιγραφές προσώπων, τοπίων, αντικειμένων)
Αντιθέσεις (Λεκτικές / Νοηματικές): § 1 «Η αλήθεια είναι ότι τ’ αγα
πάω» - «Κι άλλα ζώα όμως αγαπάω και τα’ χω ξεχάσει», «Όλ’ αυτά τα
δελφίνια που προανέφερα, ζωντανά» - «εκτοπίστηκαν εδώ και κάμποσο
καιρό από ένα νεκρό δελφίνι», «Κείτονταν νεκρό…στη βρόμικη άμμο»
- «με μια αιώνια θα’ λεγα μεγαλοπρέπεια», «Έχω ξεχάσει τα λόγια» -
«μόνο τη φωτογραφία θυμάμαι», «όχι από ντροπή» - «αλλά από δημαρ-
χιακή πολιτική», «που υπήρξε ιδιαίτερα ευφυής, ιδιαίτερα αγαπητός,
ιδιαίτερα γενναίος» - «έρχονται κάποτε κάποιοι και τον αποκαθηλώ-
νουν, φέρνοντάς τους στα μέτρα του δικού τους μυαλού, της δικής τους
καρδιάς και της δικής τους ανδρείας», § 2 «είχα την τύχη να δω…» - «Κι
είχα την ατυχία να παρακολουθήσω…», § 3 «Στη θάλασσα ζει μέχρι και
πενήντα χρόνια» - «στις πισίνες όμως με το χλώριο, …δεν αντέχει για
πολύ», § 4 «…φυλακισμένων ή αλανιάρικων δελφινιών».

31. ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
• 1. Ποια είναι η χειρότερη ασέλγεια σε
βάρος της φύσης που έχετε ακούσει από
τα ΜΜΕ ή που έχετε παρακολουθήσει οι
ίδιοι;
• 2. Ποια είναι τα δικά σας αισθήματα
απέναντι στα δελφίνια; Τι γνωρίζετε για τη
σχέση ανθρώπων-δελφινιών στα αρχαία
χρόνια;
• Αναζητήστε πληροφορίες για το δελφίνι
στην τέχνη.
Ρούσση Μαρία

32. ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ ΓΙΑ ΠΛΟΗΓΗΣΗ ΣΤΗ ΓΝΩΣΗ
• el.wikipedia.org/wiki/Δελφίνι
• http://www.terrapapers.com/?p=15850
• www.arion.org.gr/index.php?option=com_con
tent&view...id...
• www.env-
edu.gr/packs/Dolphin/site%20delfini/delfini
_texnh.htm
Ρούσση Μαρία

33. Ρούσση Μαρία

34. Ρούσση Μαρία

35. Ρούσση Μαρία

36. Ρούσση Μαρία

37. Ρούσση Μαρία

38. Ρούσση Μαρία
Πρόσεχε να προφέρεις καθαρά τη λέξη
θάλασσα
έτσι που να γυαλίσουν μέσα της όλα τα
δελφίνια
Κι η ερημιά πολλή που να χωρά ο θεός
Οδυσσέας Ελύτης, 1911-1996, Ποιητής,
Νόμπελ 1979