1. FOSSA TEMPORALIS,
FOSSA INFRATEMPORALIS,
FOSSA PTERYGOPALATINA
Dr. Senem Özdemir

2. ÖĞRENME HEDEFLERİÖĞRENME HEDEFLERİ
BU DERSİN AMACINA ULAŞABİLMESİ İÇİN
Fossa temporalis, fossa infratemporalis ve fossa pterygopalatina’nın
neresi olduğunu (sınırlandıran yapılar)
KEMİK BİLGİNİZİ HATIRLAYINIZ
Orbita, cavitas nasi, palatum osseum ve sinusların
Yenidoğan cranium’unun özelliklerinin
Baş bölgesindeki antropolojik noktaların (Bkz: konu ile ilgili föy)
Kafa iskeletini oluşturan kemiklerde oluşan aralıkların, deliklerin neler olduğunu
Bu bölgelerde hangi oluşumların yer aldığını
(antropometrik nokta, kas, damar, sinir, ganglion vs)
Üç fossa nın birbirleriyle ve çevre yapılar ile olan bağlantılarını ve bu
bağlantıların klinik önemlerini ÖĞRENMELİSİNİZ

3. arcus zygomaticus
Fossa temporalis
Fossa infratemporalis
Arcus zygomaticus
NORMA LATERALIS (dış yandan görünüm)

4. FOSSA TEMPORALIS
Üst:Linea temporalis superior
Alt:Arcus zygomaticus
Ön: Os zygomaticum, os frontale
TABANI
Os parietale
Os frontale
Os sphenoidale, ala major
Os temporale, pars squamosa
Os temporale
Os parietale
O
s
frontale
O
s
sphenoidale,
ala
m
ajor
SINIRLARI
Arcus zygomaticus

5. PTERION
Fossa temporalis’de
bulunan ANTROPOMETRİK NOKTA
Kafatasında frontal, sphenoid, temporal ve
parietal kemiklerin birleştiği yere verilen
isimdir.
KLİNİK ÖNEMİ: PTERION
a. meningea media’nın
frontal dalı için bir landmark
noktası.

6. FOSSA TEMPORALIS’IN İÇERİĞİ
Deri ve fascia superficialis
Mm. auriculares (anterior, superior,
posterior)
N. auriculotemporalis (N. mandibularis)
N. zygomaticotemporalis (N. maxillaris)
A. ve v. temporalis superficialis
N. facialis (ramus temporalis)
Fascia temporalis
M. temporalis
A. ve v. temporalis profunda
KIRMIZI İLE BELİRTİLENLER YÜZ ANATOMİSİ VE KAFA
DERİSİ UYGULAMASINDA ANLATILMIŞ OLDUĞUNDAN BURADA SADECE
HATIRLATMA ŞEKLİNDE KISACA DEĞİNİLECEKTİR.

7. 1. M. auricularis superior
2. M. auricularis anterior
3. M. auricularis posterior
4. M. temporoparietalis
Mm. auriculares: yüzün mimik kaslarına dahildirler

8. N. auriculotemporalis Fossa infratemporalis’de
N. mandibularis’in arka kökünden
ayrılır.
ve dış kuak yolunun önünden yukarı
temporal bölgeye ulaşır.
Sadece sensitif (duyusal) lifler taşır.
Kulak kepçesi derisi, meatus acusticus externus
ve regio temporalis üstündeki saçlı deride
dağılır.

9. N. trigeminus n. maxillaris’inden
(N5. V3) ayrılan sensitif bir daldır.
Temporal bölgedeki saçlı deriyi innerve eder
N. zygomaticotemporalis

10. A. temporalis superficialis
A. carotis externa’nın terminal (uç) dallarından
birisidir.
Fascia temporalis’in üzerinde vertex’e doğru uzanır
A. carotis externa
A. carotis communis
A. temporalis superficialis
nabzı kulağın önünde arcus
zygomaticus üzerinde
alınabilir.

11. Vv. temporales superficiales

12. A. temporalis superficialis
Vv. temporales superficiales
N. auriculotemporalis

13. N. Facialis (VII. KRANİAL SİNİR)
Plexus intraparotideus
N. facialis, Rr. temporales
N. Facialis

14. M. Temporalis
Fossa temporalis’i dolduran kalın bir kastır
Çeneyi kapatır, horizontale yakın seyreden arka bölüm
lifleri çeneyi arkaya çeker
Siniri: N. mandibularis’in (V3) rr. temporales profundi’si
ÇİĞNEME KASLARI
M. Masseter
a. Pars superficialis
b. Pars profunda
Çiğneme esnasında dişlerin birbirine yaklaşması için
mandibula’yı kaldırır.
Siniri: N. massetericus (N. mandibularis)
Norma lateralis’de yerleşen iki adet çiğneme kası vardır.
Fascia temporalis

15. FOSSA TEMPORALIS’IN BAĞLANTILARI
Fossa temporalis dışta arcus zygomaticus, içte crista infratemporalis’in
çevrelediği geçit ile fossa infratemporalis’e bağlanır.
Fossa temporalis orbita’nın posterolateral bölümünde yer alan fissura
orbitalis inferior ile de orbita’ya bağlanır.

16. Dış (lateralden): ramus mandibula’nın iç yan yüzü
İçten (medialden): tuber maxillae, fissura pterygomaxillaris,
lamina lateralis processus pterygoideus
Ön: maxilla’nın arka yüzü (tuber maxillae)
Arka: posterior’dan os temporale’nin processus styloideus’u,
processus mastoideus’u ve pars tympanica’sı
SINIRLARI
FOSSA INFRATEMPORALIS
Bu çukura ulaşabilmek için
arcus zygomaticus ve ramus
mandibula kaldırılır.

17. M. temporalis’in alt bölümü (yapışma yeri)
M. pterygoideus medialis ve lateralis
A. maxillaris ve dalları
Plexus venosus pterygoideus
N. mandibularis dalları
Chorda tympani
Ggl. oticum
FOSSA INFRATEMPORALIS’IN İÇERİĞİ

18. M. temporalis’in alt bölümü (yapışma yeri)
Proc. coronoideus ve ramus mandibula’nın ön kenarı

19. M. pterygoideus lateralis
Ramus mandibula kaldırılmış ve
fossa infratemporalis’de yer
alan çiğneme kasları görünür
hale getirilmiştir.
ÇİĞNEME KASLARI
O: Os sphenoidale ala major’un
facies maxillaris’i, crista infratemporalis
lamina lateralis proc. pterygoidea’nın
dış yüzü
I: Collum mandibula önünde fovea
pterygoidea, art. temporomandibularis’in
diskus’u ve çene eklemi kapsülü
F: Ağzın açılmasına yardım eder.
S: N. pterygoideus lateralis (N. mandibularis))

20. M. pterygoideus medialis
O: Lamina lateralis proc. pterygoidea iç yüzü,
Tuber maxilla
I: Ramus mandibula ve angulus mandibulae’nin iç
yüzü üzerinde, tuberositas pterygoidea
F: Mandibula’nın kaldırılmasına (ağzın kapatılması)
yardım eder.
S: N. pterygoideus medialis (N. mandibularis)

21. A. maxillaris
1. A. carotis externa’nın terminal iki
uç dalından birisidir.
2. Gl. Parotidea içerisinde
colllum mandibula’nın derininde
A. carotis externa’dan yaklaşık dik bir açı ile
ayrılır.
3. Fossa infratemporalis’den sonra
fossa pterygopalatina’ya devam eder.

22. fossa infratemporalis’deki seyri esnasında
retromandibular (mandibular parça),
pterygoid (orta parça),
pterygopalatin (iç yan parça) olmak üzere üç kısma ayrılır.

23. 1 –a. auricularis profunda
2 -a.tympanica anterior (inferior)
3 -a. meningea media
4 -a. alveolaris inferior (a. mylohyoidea)
MANDİBULAR BÖLÜM DALLARI (I.
PARÇA)
1 –a.temporalis profunda anterior–posterior
2 -a. masseterica
3 -rr. pterygoidei
4 -a. buccalis
PTERYGOID BÖLÜM DALLARI (II. PARÇA)
1-a. alveolaris superior posterior
2-a. infraorbitalis
3-a. palatina descendens
4-a. canalis pterygoidei
5-a. sphenopalatina
PTERYGOPALATIN BÖLÜM DALLARI (III.
PARÇA)
A. MAXILLARIS DALLARI
FOSSA INFRATEMPORALIS
FOSSA PTERYGOPALATINA

24. N. auriculotemporalis’ian yaptığı ilmeğin içerisinden geçer. Foramen spinosumdan geçerek
kafatası boşluğuna girer ve dura mater i besler.
A. meningea media

25. Plexus venosus pterygoideus
*[Plexus venosus pterygoideus kafa tabanındaki delikçikler aracılığı ile fossa cranii media ile sinus
cavernosus’a kadar bağlantı kuran, geniş yayılımlı bir ven ağı
oluşturur (ENFEKSİYON KAPISI).
Bu ven ağı m. pterygoideus medialis ve lateralis
arasında yer alır.
Önde v. facialis profunda aracılığı
ile v. facialis’e, büyük kısmı da arka tarafta
v. maxillaris aracılığı ile v. retromandibularis’e
dökülür.

26. v. maxillaris + v. temporalis superficialis
V. maxillaris, v. temporalissuperficialisi le parotis
bezinin içinde birleşerek, v.
retromandibularis’ioluşturur.
V. maxillaris
V. RETROMANDIBULARIS
V. Retromandibularis, ön ve arka 2 dala ayrılır.
Ön dal, v. facialis ile birleşerek, v. jugularis interna’ya açılır.
Arka dal, v. auricularis posterior ile birleşerek, v. jugularis externa’yı oluşturur

27. N. mandibularis
Foramen ovale
N. trigeminus’un motor lif içeren dalı.
Foramen ovale’den geçerek fossa infratemporalis’e
girer.
Burada truncus anterior ve truncus posterior
dallarına ayrılır.

28. N. mandibularis- fossa infratemporalis’deki dalları
n. alveolaris inferior
(kemik kanalın içerisine girişine dikkat edin)
n. lingualis n. auriculotemporalis
Daha büyük dalı olan truncus posterior’dan
1. n. auriculotemporalis
(iki kök şeklinde başlar Kökler a. meningea media’yı sardıktan sonra
birleşir),
2. n. alveolaris inferior
(ramus mandibula’da for. Mandibula’ya girmeden önce
r. mylohyoideus dalını verir.)
m. digastricus’un venter anterior’u ve m. mylohyoideus’un motor siniri)
3. n. lingualis
(Dil sırtında sulcus terminalis’in önünde kalan
Parçasını örten mukozada, alt çene diş etlerinin lingual yüzünde ve ağız
döşemesinde dağılır.)
n. mentalis
UYGULAMA SALONUNDA N. MANDIBULARİS’IN FOSSA INFRATEMPORALIS’DE VERDİĞİ DALLARINI GÖZLEMLEYİN

29. Truncus anterior’dan ise
1. n. buccalis
(m. pterygoideus lateralis’in iki başı
arasından öne doğru ilerler. M. buccinator’u örten deride,
yanağın iç yüzünü örten mukozada ve diş etlerinin arka
bölümünde dağılır)
2. Dört çiğneme kasının motor siniri
1.n. massetericus
2.n. pterygoideus medialis
3.n. pterygoideus lateralis
4.rr. temporales profundi

30. Ganglion oticum
Parasimpatik bir gangliondur.
Fossa infratemporalis’de foramen
ovale’nin hemen altında,
m. pterygoideus medialis’in arkasında
yer alır.

31. Chorda tympani
N. Facialis (VII. KRANIAL SİNİR)’in dalıdır.
Dilin 2/3 ön bölümünden tat duyusu alır.
Chorda tympani
fossa infratemporalis içerisinde n. lingualis
ile birleşir
n. lingualis

32. Fissura pterygomaxillaris ile fossa pterygopalatina,
Fissura orbitalis inferior aracılığıyla orbita,
Foramen ovale aracılığıyla fossa cranii media,
Foramen spinosum aracılığıyla fossa cranii media
FOSSA INFRATEMPORALIS’IN BAĞLANTILARI
Fissura orbitalis inferior ve fissura pterygomaxillaris; fossa infratemporalis’in üst iç
köşesinde birleşirler.
Foramen ovale, foramen spinosum ve canalis alveolaris’in arka açıklıkları buraya açılır.

33. Foramen ovale
Foramen
spinosum
Fissura orbitalis
inferior
Fissura
pterygomaxillaris

34. Dış (lateralden): fissura pterygomaxillaris
İçten (medialden): os palatinum’un lamina
perpendicularis’i
Ön: tuber maxillae
Arka: sfenoid kemiğin proc. pterygoideus’unun ön
yüzü
SINIRLARI
FOSSA PTERYGOPALATINA
Orbita’nın tepesinin hemen arkasında fissura orbitalis inferior ile
fissura pterygomaxillaris’in birleşme yerinde bulunur.
Bu alan şekil olarak tabanı yukarıda, tepesi aşağıda dört duvarlı bir
piramide benzetilebilir.
fossa infratemporalis’in iç yana doğru maxilla ile proc.
pterygoideus arasından os palatinum’un lamina
perpendicularis’ine kadar uzanan devamıdır.

35. N. maxillaris ve dalları
A. maxillaris’in uç dalları (pterygopalatin bölümü)
N. canalis pterygoidei (Vidius siniri)
Ggl. pterygopalatinum (Meckel ganglionu)
FOSSA PTERYGOPALATINA’NIN İÇERİĞİ

36. N. TRIGEMINUS
(V. KRANIAL SİNİR)
V2
V1
V3
FORAMEN ROTUNDUM
foramen
infraorbitale
GANGLION
TRIGEMINALE
N. maxillaris
Ganglion trigeminale’den köken alır.
For. rotundum’u kullanarak kraniumdan
çıkar ve fossa pterygopalatina’ya gelir.
Öne doğru devam eden sinir
fissura orbitalis inferiordan geçtikten
sonra foramen infraorbitale’den
n. infraorbitalis olarak çıkar.
SADECE SENSİTİF
(alt göz kapağından üst dudağa)
V2V2
V2
n. infraorbitalis

37. N. maxillaris’in fossa pterygopalatinum’da verdiği dallar
1. Orbital dallar
2. N. alveolaris superior
posterior
3. N. palatinus major ve minor
4. Nn. nasales
5. N. pharyngeus
6. N. zygomaticus
7. N. palatinus
8. N. canalis pterygoidei

38. Nn. alveolares superiores
rr. alveolares superiores posteriores
r. zygomaticotemporalis
r. zygomaticofacialis
N. zygomaticus
V2
V2

39. N. palatinus major
Üst çene dişleri, sert damak ve buraya komşu
yumuşak damak mukozasında dağılır
Yumuşak damak, uvula ve bademcikte dağılır
N. palatinus minor
V2
N. nasales
N. Nasopalatinus
Septum nasi’de öne ve aşağıya
(canalis incisivus’a)doğru uzanır.
Sert damakta dağılır.

40. N. canalis pterygoidei (Vidius siniri)
Canalis pterygoideus’dan
geçerek fossa pterygopalatina’ya
ulaşan bir sinirdir.

41. Ggl. pterygopalatinum (Meckel ganglionu)
En büyük parasimpatik gangliondur.
Fossa pterygopalatina’nın derininde,
n. maxillaris’in altında bulunur
Ganglion n. maxillaris’e kısa lifler vasıtasıyla
(rr. ganglionici) asılı durumdadır.
V1
V2
V3
V2

42. A. maxillaris’in üçüncü bölümü (pterygopalatin parça)
1-a. alveolaris superior posterior
2-a. infraorbitalis
3-a. palatina descendens
4-a. canalis pterygoidei
5-a. sphenopalatina
(a. maxillaris’in TERMİNAL DALIDIR)
BURUN KANAMALARININ ÇOĞUNDAN
SORUMLU ARTERDİR)
KISSELBACH=LITTLE ÜÇGENİ=BURUN
KANAMALARININ SIK GÖRÜLDÜĞÜ YER.
PTERYGOPALATIN BÖLÜM DALLARI (III.
PARÇA)

43. BAĞLANTI YÖNÜ BAĞLANTIYI SAĞLAYAN YAPI BAĞLANTI YAPILAN BÖLGE
POSTERIOR FORAMEN ROTUNDUM FOSSA CRANII MEDIA
POSTERIOR CANALIS PTERYGOIDEUS (VIDIAN) FOSSA CRANII MEDIA, FORAMEN LACERUM
POSTERIOR CANALIS PALATOVAGINALIS (PHARYNGEAL) CAVITAS NASI, NASOPHARYNX
ANTERIOR FISSURA ORBITALIS INFERIOR ORBITA
MEDIAL FORAMEN SPHENOPALATINUM CAVITAS NASI, NASOPHARYNX
LATERAL FISSURA PTERYGOMAXILLARIS FOSSA INFRATEMPORALIS
INFERIOR CANALIS PALATINUS MAJUS (PTERYGOPALATINE) CAVITAS ORIS, CANALIS PALATINUS MINUS
FOSSA PTERYGOPALATINA’NIN BAĞLANTILARI

44. ORBITA
FOSSA CRANII MEDIA
CAVITAS NASI
CAVITAS ORIS

45. UYGULAMA SALONUNDA BUNLARI GÖZLEMLEYİN (KADAVRA+MODEL)
1.N. auriculotemporalis
2.N. facialis, glandula parotidea ve içerisinde şekillenen oluşumları
3.A. ve v. temporalis superficialis -a. carotis externa
4.Çiğneme kasları
5.N. mandibularis ve dalları -n. alveolaris inferior (mandibula’da kemik
kanalın içerisine girişine dikkat edin), n. lingualis, n. mylohyoideus, n. buccalis
6.A. maxillaris ve dalları (kadavrada tümünü görmek zordur. İzleyebildiğiniz dallarını gözlemleyin)

46. • FISSURA ORBITALIS SUPERIOR
FISSURA ORBITALIS INFERIOR
• CAVITAS NASI
– Apertura piriformis
– Septum nasi osseum (os ethmoidale+vomer)
– Conchae nasales media ve inferior
• Palatum osseum (sert damak=os palatinum-lamina horizontalis +maxilla-processus palatinus)
• Fossa hypophysıalıs
• Foramen rotundum
• Foramen ovale
• Foramen spinosum
• Foramen lacerum
• Canalis opticus
• Foramen jugulare
• Meatus acusticus internus
• Foramen stylomastoideum
• Foramen magnum
• Foramen parietale
• CRANIUM’UN ÖNDEN GÖRÜNÜŞÜNE AİT ANTROPOLOJİK NOKTALAR
(Bkz: İlgili föy: Baş antropolojisine ait kısa bilgi)
• NASION
• GNATHION
• GLABELLA
• PROSTHION
• CRANIUM’UN ÜSTTEN GÖRÜNÜŞÜNE AİT ANTROPOLOJİK NOKTALAR (bkz: ilgili föy)
• BREGMA
• CRANIUM’UN YANDAN GÖRÜNÜŞÜNE AİT ANTROPOLOJİK NOKTALAR (bkz: ilgili föy)
• PTERION
• ASTERION
• GONION
• CRANIUM’UN ARKADAN GÖRÜNÜŞÜNE AİT ANTROPOLOJİK NOKTALAR(bkz: ilgili föy)
• INION
• LAMBDA
• YENİ DOĞAN CRANIUM’UNUN ÖZELLİKLERİ
• Fonticulus (bıngıldak): Yeni doğan döneminde calvaria kemikleri bağdokusundan membranlar ile birbirlerine bağlanmıştır (Bu
durum 2 yaşına kadar devam edebilir). Yalnız bağ dokusu ile örtülü olan, birkaç kemiğin birleştiği bu alanlara fonticulus denir.
• Fonticulus anterior (major)
• Fonticulus posterior (minor)
• Fonticulus sphenoidalis (anterolateralis)
• Fonticulus mastoideus (posterolateralis)
•
DİKKATOSTEOLOJİYE AİT BU BİLGİLERDEN DE
SORUMLUSUNUZ