www.mednutrition.gr

1. Βιταμίνες και συμπληρώματα.
Έχουν αποτέλεσμα;
Ιωάννα Κατσαρόλη
Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, MSc
Επ. Συνεργάτης MedNutrition
Συγγραφέας του βιβλίου «Μερίδες: Το μέγεθος… μετράει»

2. Παράγοντες που επηρεάζουν την οστική
πυκνότητα σε διαφορετικά στάδια ζωής
Heaney RP, Abrams S, Dawson-Hughes B, Looker A, Marcus R, Matkovic V and
Weaver C. (2000) Peak Bone Mass. Osteoporosis Int 11:985–1009

3. Φάσεις Οστικής Ανακατασκευής
1. Ηρεμίας
2. Ενεργοποίησης
3. Οστικής Απορρόφησης
4. Κυτταρικής Αναστροφής
5. Οστικής παραγωγής
(Harada and Rodan 2003)

4. Παράγοντες που επηρεάζουν τη
βέλτιστη οστική πυκνότητα

5. Οστεοπόρωση
Εικόνα 1: Ηλεκτρονική φωτογραφία από Α. Φυσιολογικό σπογγώδες οστό, Β:οστό οστεοπορωτικού ασθενή
Η οστεοπόρωση θεωρείται ως μια παιδιατρική διαταραχή με
εμφανείς κλινικές εκδηλώσεις στη μέση και τρίτη ηλικία.
(Dent CE, 1973)

6. Ο ρόλος του ασβεστίου (Ca)
και της βιταμίνης D
Ο ρόλος του Ca
• Το 99% του ασβεστίου στο σώμα είναι αποθηκευμένο στα
οστά.
• Απαραίτητο για σύνθεση κρυστάλλων υδροξυαπατίτη.
• Αναγκαία η επαρκής πρόσληψή του σε όλα τα στάδια της
ζωής.
Ο ρόλος της βιταμίνης D
o Ενεργητική απορρόφηση Ca από το έντερο
o Νεφρική επαναρρόφηση του Ca
(Nordin BE 1997)

7. Εισαγωγή: Διαιτητική πρόσληψη Ca και
vitD και οστικός μεταβολισμός
Αυξημένη Δραστηριότητα
οστεοκλαστών
Μειωμένη
Δραστηριότητα
οστεοβλαστών
Κολλαγόνο τύπου Ι
Διασταυρούμενοι δεσμοί
Αύξηση CTx

8. Μειωμένη Δραστηριότητα
οστεοκλαστών
Αυξημένη Δραστηριότητα
οστεοβλαστών
Εισαγωγή: Διαιτητική πρόσληψη Ca και
vitD και οστικός μεταβολισμός

9. Συνολική Ημερήσια Πρόσληψη: Διατροφή (+ Συμπλήρωμα)
Προσοχή σε υπερβολική πρόσληψη!!!
Πόσο ασβέστιο χρειάζομαι;
Γυναίκες
<50 ετών 1000 mg/ημέρα
>50 ετών 1200 mg/ημέρα
Άνδρες
<70 ετών 1000 mg/ημέρα
>70 ετών 1200 mg/ημέρα
(Committee to Review Dietary Reference Intakes for Vitamin D and Calcium, Food
and Nutrition Board, Institute of Medicine. Dietary Reference Intakes for Calcium
and Vitamin D. Washington, DC: National Academy Press, 2010.)

10. Παράγοντες που επηρεάζουν
την απορρόφηση ασβεστίου
Ημερήσια Πρόσληψη
Ηλικία
Πρόσληψη βιταμίνης D

11. Μείωση στην απορρόφηση
Αλάτι
Πρωτεΐνη σε υπερβολική πρόσληψη
Καφεΐνη: Καφές, Τσάι
Αυξημένη λήψη φωσφόρου: Αναψυκτικά
Οξαλικά οξέα: Σοκολάτα, Σπανάκι
Αλκοόλ σε υπερβολική λήψη
Φυτικές ίνες σε πολύ αυξημένη λήψη (για κάθε 13 γραμ φυτικών ινών 75↑ mg Ca)
«For people who eat a variety of foods, these
interactions probably have little or no nutritional
consequence and, furthermore, are accounted for in the
overall calcium DRIs, which factor in differences in
absorption of calcium in mixed diets.»
Διατροφή και Ca
Committee to Review Dietary Reference Intakes for Vitamin D and
Calcium, Food and Nutrition Board, Institute of Medicine. Dietary
Reference Intakes for Calcium and Vitamin D. Washington, DC:
National Academy Press, 2010.

12. Πρωινό
1 μερίδα γαλακτοκομικά (γάλα)
1 μερίδα δημητριακά
Δεκατιανό
1 μερίδα φρούτο
Γεύμα
1 μερίδα κρέας
1 μερίδα δημητριακά
1 μερίδα σαλάτα
1 μερίδα ελαιόλαδο
1 μερίδα γαλακτοκομικά (τυρί)
Απογευματινό
1 μερίδα φρούτο
Δείπνο
1 μερίδα κρέας
1 μερίδα δημητριακά
1 μερίδα σαλάτα
1 μερίδα ελαιόλαδο
Ενέργεια: 1500kcal
Ca: 600 mg (50% AI)
Vit D: 0.64μg (6.4%AI)
P: 794mg (113%RDA)
Mg: 135mg (42%RDA)
Παράδειγμα
Γυναίκα 48 ετών
Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη: 1000 mg Ca
Συνολική Ημερήσια Πρόσληψη: 600 mg Ca
-400
mg Ca
Περίπτωση 1η
1 ποτήρι Γάλα 1,5%: 300 mg Ca
30 γραμ. τυρί φέτα: 160 mg Ca
Συνολική Ημερήσια Πρόσληψη: 1060 mg Ca
Συνολική Θερμιδική Πρόσληψη: + 215 kcal

13. 43%του Γενικού Πληθυσμού & το 80% των ηλικιωμένων δεν καλύπτουν τις συστάσεις
70% των ηλικιωμένων γυναικών χρησιμοποιούν συμπληρώματα ασβεστίου
(NHANES, 2003)
Συμπληρώματα Ασβεστίου
EFSA Panel on Dietetic Products
• Εμμηνόπαυση
• Αμμηνόροια
• Δυσανοχή στη
λακτόζη
• Αλλεργία στο
αγελαδινό γάλα
• Χορτοφάγοι

14. Πρωινό
1 μερίδα γαλακτοκομικά
(γάλα)
1 μερίδα δημητριακά
Δεκατιανό
1 μερίδα φρούτο
Γεύμα
1 μερίδα κρέας
1 μερίδα δημητριακά
1 μερίδα σαλάτα
1 μερίδα ελαιόλαδο
1 μερίδα γαλακτοκομικά
(τυρί)
Απογευματινό
1 μερίδα φρούτο
Δείπνο
1 μερίδα κρέας
1 μερίδα δημητριακά
1 μερίδα σαλάτα
1 μερίδα ελαιόλαδο
Ενέργεια: 1500kcal
Ca: 600 mg (50% AI)
Vit D: 0.64μg (6.4%AI)
P: 794mg (113%RDA)
Mg: 135mg (42%RDA)
Παράδειγμα
Γυναίκα 48 ετών
Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη: 1000 mg Ca
Συνολική Ημερήσια Πρόσληψη: 600 mg Ca
400 mg Ca
Περίπτωση 1η
1 ποτήρι Γάλα 1,5%: 300 mg Ca
30 γραμ. τυρί φέτα: 160 mg Ca
Συνολική Ημερήσια Πρόσληψη: 1060 mg Ca
Περίπτωση 2η
Συμπλήρωμα : 500 mg Ca
Συνολική Ημερήσια Πρόσληψη: 1100 mg Ca

15. Εγκεκριμένο
•ΕΟΦ
•EFSA
•USP
Μορφή Ασβεστίου
•Κιτρικό, Ανθρακικό, Φωσφορικό, Γλυκονικό Ca
Στοιχειακό Ασβέστιο
• πχ Ανθρακικό Ca περιέχει 40% στοιχειακό
Ca: 1,250 mg περιέχει 500 mg
στοιχειακού Ca
• Ποσότητα – Μερίδα
• Δοσολογία
Απορρόφηση
•Καλύτερη απορρόφηση σε ποσότητες ≤ 500 -600
mg
•Κιτρικό Ca σε άτομα >50 ετών ή σε θεραπεία με
αντιόξινα
Εύληπτο – Κόστος
•Μασώμενο, Υγρό, Ταμπλέτα, Σκόνη
•Ανθρακικό Ca πιο οικονομικό
Περιέχει και άλλα μέταλλα ή βιταμίνες
•βιταμίνη D, Mg
Ποιο συμπλήρωμα Ca είναι το κατάλληλο;
www.nof.org
Ανθρακικό Ca Κιτρικό Ca
Απορρόφηση Με φαγητό Χωρίς φαγητό
Κόστος Πιο φθηνό
Κλινικές
καταστάσεις
Μείωση γαστρικών
υγρών
ΙΦΝΕ
Σύνδρομα
Δυσαπορρόφησης
>50 ετών
Ανεπιθύμητες
Δράσεις
Πιο συχνές
 Λήψη φαγητού
•Ανθρακικό Ca: Με γεύμα
•Κιτρικό Ca: Με ή χωρίς γεύμα
Ανεπιθύμητες Δράσεις
•Μετεωρισμός , Δυσκοιλιότητα
•Σταδιακή πρόσληψη : 200 – 300 mg/εβδομάδα +
180 -240 ml Νερό
Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα
•Π.χ. Φάρμακα για τον θυρεοειδή,
Αντιυπερτασική αγωγή
(NHANES, 2003)

16. 7-δεϋδροχοληστερόλη
Προβιταμίνη D3
Βιταμίνη D3 (ενεργή)
25-υδρόξυ-βιταμίνη D3
1,25-ΟΗ-βιταμίνη D3
↑ Οστεοκαλσίνης ορού
Ηλιακή ακτινοβολία
Διατροφή
Ήπαρ
Νεφροί Υδροξυλίωση
Υδροξυλίωση
Δέρμα
Πηγές
 Ηλιακή Ακτινοβολία
 Περιορισμένες τροφές
Υδροξυλίωση
 Ήπαρ (25(ΟΗ)D)
 Νεφρά (1,25(OH)D)
Δράση
 Έντερο:  Απορρόφησης Ca
 Οστά: Ενεργοποίηση Οστεοβλαστών
(Calvo MS, et al. 2005)
Εισαγωγή: Βιταμίνη D & Οστική Ανακατασκευή

17. Προεκτάσεις: Επίπεδα βιταμίνης D
και πρόσληψη Ca σε Μετεμμηνοπαυσιακές
γυναίκες στην Ελλάδα
Μέση πρόσληψη Ca
~700 mg/ημέρα
Κοιλιοκάκη, ΙΦΝΕ
Σκούρο δέρμα
Παχυσαρκία
(Babaroutsi, et al. 2005)
Υποχρεωτικός εμπλουτισμός
των γαλακτοκομικών
σε ασβέστιο και βιταμίνη D??
(Babaroutsi, et al. 2005, MEDOS Study, Johnell et al 1995)
↓Έκθεση στον ήλιο
↓ Διαιτητική πρόσληψη βιταμίνης D
Μη υποχρεωτικός εμπλουτισμός
Χαμηλότερη κατανάλωση λιπαρών ψαριών
(σε σχέση με βόρειες Ευρωπαϊκές χώρες)

18. 600 IU 1-70 ετών
800 IU >70 ετών
800 -1000 IU >50 ετών
Προσοχή!!! >4000 IU
Βιταμίνη D2: εργοκαλσιφερόλη
Βιταμίνη D3: χολοκαλσιφερόλη
Ισοδύναμη δράση
Σε αυξημένες δόσεις πιο δραστική η D3
Συμπληρωματική Χορήγηση Ασβεστίου με Βιταμίνη D
Πιο ευνοϊκές αλλαγές για τα έγκλειστα άτομα και για τους πληθυσμούς με πολύ χαμηλή
πρόσληψη Ca
Κανένα συμπλήρωμα δεν υποκαθιστά μια ισορροπημένη διατροφή
“Food is the best source”
Συνιστώμενη Πρόσληψη βιταμίνης D
(Committee to Review Dietary Reference Intakes for Vitamin D
and Calcium, Food and Nutrition Board, Institute of Medicine.
Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D.
Washington, DC: National Academy Press, 2010.)

19. Διαβάζοντας τις ετικέτες
•Ασβέστιο ανά μερίδα
Π.χ. 100 mg/μερίδα
•Ασβέστιο ανά 100 γραμ.
Π.χ. 10 mg/100 γραμ.
•% ΣΗΠ (*ΣΗΠ= 1000 mg)
Π.χ. 10% ΣΗΠ = 100 mg
Παράδειγμα
1% = 10 mg
Εμπλουτισμένα τρόφιμα???

20. Πρωινό
1 μερίδα γαλακτοκομικά (γάλα)
1 μερίδα δημητριακά
Δεκατιανό
1 μερίδα φρούτο
Γεύμα
1 μερίδα κρέας
1 μερίδα δημητριακά
1 μερίδα σαλάτα
1 μερίδα ελαιόλαδο
1 μερίδα γαλακτοκομικά (τυρί)
Απογευματινό
1 μερίδα φρούτο
Δείπνο
1 μερίδα κρέας
1 μερίδα δημητριακά
1 μερίδα σαλάτα
1 μερίδα ελαιόλαδο
Ενέργεια: 1500kcal
Ca: 600 mg (50% AI)
Vit D: 0.64μg (6.4%AI)
P: 794mg (113%RDA)
Mg: 135mg (42%RDA)
Παράδειγμα
Γυναίκα 48 ετών
Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη: 1000 mg Ca
Συνολική Ημερήσια Πρόσληψη: 600 mg Ca
400 mg Ca
Περίπτωση 1η
1 ποτήρι Γάλα 1,5%: 300 mg Ca
30 γραμ. τυρί φέτα: 160 mg Ca
Συνολική Ημερήσια Πρόσληψη: 1060 mg Ca
+ 215 θερμίδες
Περίπτωση 2η
Συμπλήρωμα : 500 mg Ca
Συνολική Ημερήσια Πρόσληψη: 1100 mg Ca
Περίπτωση 3η
1 ποτήρι εμπλουτισμένα Γάλα ή γιαούρτι
1 μερίδα εμπλουτισμένα δημητριακά
Συνολική Ημερήσια Πρόσληψη: 700-800 mg Ca

21. The Postmenopausal Health Study
Μελέτη που διεξήχθη στο Χαροκόπειο
Πανεπιστήμιο σε δείγμα 101
μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών.
Συστηματική πρόσληψη περίπου 7,5
μg βιτ. D και 1200 mg Ca την ημέρα,
μέσω της καθημερινής χρήσης
γαλακτοκομικών προϊόντων για
διάστημα 12 μηνών.
Σκελετικές περιοχές αύξησης
οστικής πυκνότητας
1: σπονδυλική στήλη
2: λεκάνη
3: ολικό σώμα.
(Moschonis G 2006)
↑↑
↑↑
↑↑

22. Πρωινό
2 μερίδες γαλακτοκομικά (γάλα+τυρί)
1 μερίδα δημητριακά
Δεκατιανό
1 μερίδα φρούτο
Γεύμα
1 μερίδα κρέας
1 μερίδα δημητριακά
1 μερίδα σαλάτα
1 μερίδα ελαιόλαδο
Απογευματινό
1 μερίδα φρούτο
Δείπνο
1 μερίδα κρέας
1 μερίδα δημητριακά
1 μερίδα σαλάτα
1 μερίδα ελαιόλαδο
Πρωινό
1 μερίδα γάλα (εμπλουτισμένο με Ca+vitD)
1 μερίδα δημητριακά
Δεκατιανό
1 μερίδα γιαούρτι (εμπλουτισμένο με Ca+vitD)
1 μερίδα φρούτο
Γεύμα
1 μερίδα κρέας
1 μερίδα δημητριακά
1 μερίδα σαλάτα
½ μερίδα ελαιόλαδο
Απογευματινό
1 μερίδα γάλα (εμπλουτισμένο με Ca+vitD)
1 μερίδα φρούτο
Δείπνο
1 μερίδα κρέας
1 μερίδα δημητριακά
2 μερίδες σαλάτα
½ μερίδα ελαιόλαδο
1 μερίδα φρούτο
Ενέργεια: 1500kcal
Ca: 1200 mg (100%AI)
Vit D: 22.50μg (225%AI)
P: 1293mg (185%RDA)
Mg: 286mg (89%RDA)
Ενέργεια: 1500kcal
Ca: 600 mg (50% AI)
Vit D: 0.64μg (6.4%AI)
P: 794mg (113%RDA)
Mg: 135mg (42%RDA)

23. Κατανάλωση εμπλουτισμένων γαλακτοκομικών

24. Φώσφορος
Επαρκής η διατροφική πρόσληψη. Δεν
συστήνεται η συμπληρωματική χορήγηση
Βιταμίνη Κ
Δεν έχει θεσπιστεί ανώτατο όριο λήψης και
δεν είναι σαφές εάν η χορήγηση μέσω
συμπληρώματος ωφελεί το γενικό
πληθυσμό.
Μαγνήσιο
Δεν είναι σαφές εάν η μη επαρκής λήψη
οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο
Καταγμάτων.
Άλλα θρεπτικά συστατικά και οστική υγεία
Bonjour et al. Minerals and vitamins in bone
health: the potential value of dietary
enhancement. British Journal of Nutrition (2009)

25. Ισορροπημένη διατροφή και υγεία των οστών
•Η αυξημένη κατανάλωση φρούτων και
λαχανικών, σχετίζεται ισχυρά με
μεγαλύτερη οστική μάζα.
(De Bar, 2006)
•Η βιταμίνη Κ, C, σχετίζεται με την επίτευξη
βέλτιστης οστικής μάζας στα παιδιά και
διατήρησή της κατά την εμμηνόπαυση.
(Aoe, 2005)
Για τη βελτίωση της υγείας των
οστών, χρειάζεται μια
ισορροπημένη διατροφή
(Vantanparast, 2005)

26. Eυχαριστώ πολύ!
Ιωάννα Κατσαρόλη
Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, MSc
Επ. Συνεργάτης MedNutrition
Συγγραφέας του βιβλίου «Μερίδες: Το μέγεθος… μετράει»
slideshare.net/mednutritionsocialwww.medNutrition.grinfo@peridiatrofis.gr