1. Թթվածին - քիմիական տարր է որի նշանն է O և
ատոմային թիվը՝ 8:Թթվածինը առաջին անգամ ստացել
է Կ.Շեելեն 1770 թ.` սելիտրայի քայքայումից:1774 թ.
Ջ. Պրիստրին թթվածին ստացել է սնդիկի օքսիդի
քայքայումից:
Բնության մեջ թթվածինը գտնվում է ինչպես ազատ
վիճակում (օդում 21% ըստ ծավալի և 23% ըստ
զանգվածի), այնպես էլ միացությունների ձևով (ջուր,
բազմազան ապարներ):
2. Այն Երկրի վրա ամենատարածված տարրն
է.կազմում է նրա զանգվածի մոտ 30%-
ը:Երկրագնդի զանգվածի կեսից ավելին
թթվածին է,մարդու օրգանիզմի 65 % կազմում է
թթվածին:
Հանդես է գալիս երկու ալոտրոպ
ձևափոխությունների ձևով` թթվածին (O2) և
օզոն (O3):
3. Արտադրության մեջ թթվածինը ստացվում է օդից:
Օդը սովորական ճնշման տակ -200°С սառեցնելիս՝
վեր է ածվում բաց երկնագույն հեղուկի, ապա զգույշ
տաքացնում են -195°С-ում անջատվում է ազոտը,
իսկ -183°С-ում անջատվում է թթվածինը: Գազային
թթվածինը պահում են պողպատե գլանանոթներում:
Լաբորատորիայում թթվածինը ստանում են թթվածին
պարունակող բարդ նյութերի քայքայումից:
Բնության մեջ թթվածնի ահռելի ծախսը լրացնում
է ֆոտոսինթեզի ռեակցիան, որը ընթանում է լույսի և
քլորոֆիլի պայմաններում:
4. Երկրի վրա թթվածինն ամենատարածված քիմիական
տարրերից է և հանդիպում է ամենուրեք, այն կազմում է
օդի, ջրի, երկրակեղևի, կենդանի օրգանիզմների,
բույսերի զգալի մասը: Թթվածինը մտնում է մեր
սննդամթերքի՝ ածխաջրերի, ճարպերի,
սպիտակուցների բաղադրության մեջ:
Թթվածինն անգույն, անհամ և անհոտ գազ է: Այդ
պատճառով մեր զգայարաններն այն չեն ընկալում:
Սակայն թթվածնի բացակայությունը կամ
անբավարարությունը կզգանք անմիջապես. պարզապես
շնչահեղձ կլինենք:
5. Թթվածինը կարևոր է հատկապես
նրանով, որ մենք շնչում ենք այն:
Շնչառությունը Երկրի կենսոլորտի,
կյանքի գոյատևման ամենակարևոր
նախապայմանն է: Թթվածինը
մթնոլորտում գտնվում է ազատ
վիճակում (O2) և կազմում է նրա
հինգերորդ մասը: Մթնոլորտի
վերին շերտերում թթվածինը
գտնվում է օզոնի (O3) ձևով, որը
կարևոր նշանակություն ունի Երկրի
վրա կյանքի պահպանության
խնդրում:
6. Ամենակարևորը թթվածինը
նպաստում է այրմանը և
շնչառությանը:Այն մեծ չափով
նպաստում է մետալուրգիական
գործընթացներին՝
թուջի,պողպատի,ինչպես նաև
գունավոր մետաղների
(Cu,Zn,Sn,Au.....) արտադրության
համար:Բժշկության մեջ ծանր
հիվանդներին տալիս են
7. Այրումն ուղեկցվում է ջերմության և լույսի
անջատմամբ։ Այրվում են փայտը, ածուխը, թուղթը,
բնական գազը, նավթը և այլն։ Կենսաքիմիական
շարժընթացներում տեղի է ունենում դանդաղ
օքսիդացում, որի ժամանակ թթվածնի հետ նյութի
փոխազդեցությունն ընթանում է դանդաղ,
ջերմությունն անջատվում է աստիճանաբար՝ առանց
լույսի անջատման։ Դանդաղ օքսիդացում են,
օրինակ, օրգանիզմում խաղողաշաքարի (գլյուկոզի)
օքսիդացումը, բույսերի մնացորդների փտումը,
շնչառությունը, լուսասինթեզը, երկաթի ժանգոտումը
խոնավ օդում։ Տեխնիկայում թթվածինը ստանում են
հեղուկ օդի կոտորակային թորմամբ և ջրի
էլեկտրոլիզով։
