Waa Maxay Jadeecadu ?
•
2 recomendaciones•1,095 vistas
Guud ahaan jadeecadu waxa jirey wakhti ay faro baas ku hayso ubadka africa gaar ahaan kuweena wax badan ka ogow virus xanuunkan dhaliya
Recomendados
Más contenido relacionado
La actualidad más candente
La actualidad más candente (20)
Más de mohamed ahmed
Último
Último (8)
Waa Maxay Jadeecadu ?
- 1. Xanuunka Jadeecada ( Measles) Sida aynu ka wada warqabno waxa la soo sheegay in xanuunka jadeecada oo fiditaankiisu aad u fudud yahay lagu arkay meelo ka mid ah dalkeena gaar ahaan deeganada saaxil anigoo dareensan dhibatada xanuunka kashanayana aqoontayda cafimaadka waxaan jeclaystay inaan guud ahaan bulshada la wadaago maqaal ka hadlaya xanuunkan jadeecada Jadeecadu waa mid ka mid ah xanuunada sida aadka ah u faafa haddii aan la joojin ama laga hortagin sida lagu yaqaano jadeecadu waxay caan ku tahay calamado ay ka mid yihiin Xumad finan yar yar oo ka soo yaca oogada sare jidhka iyo astaamo kale oo muujinaya inuu caabuq ka jiro hab dhiska neefsashada sida qufaca iyo kuwo kale , jadeecadu waxay badanaa samaysaa ama ku dhacdaa caruurta gaar ahaan kuwa da’doodu ka yar tahay 5 sano ,ilaa iyo wakhtigana looma hayo dawo rasmi ah oo lagu daweeyo xanuunkan . Jadeecada waxa sababa nooc ka mid ah ili ma aragtayda ama jeemiska virus oo loo yaqaano Paramoxyvirus (morbilivirus) kaaso badanaa laga adamaha waxa laga yaaba shaqsiyaadka uu sameeyo xanuunkani inay noqdaan kuwo bilaa calamado ah Sidee ayay ku gudubtaa jadeecadu ? Xanuunkani waxa uu ku gudbaa xidhiidh toos ah oo dhex mara qofka qaba xanuunka iyo kuwa cafimaadka qaba amaba qoyaanada ka imanaya sanka sida duufka iyo afka sida candhuufta , sidoo kale waxa laysugu gudbin karaa neefta ama hawada Yaa u nugul xanuunkan ? Sida la wada og yahay hooyadu wakhtiga uurka waxay ilmaheeda ugu gudbisaa madheerta antibodies ka ilaaliya u nuglaanshaha xanuunkan , sidoo kale canaha naaska hooyadu waxay ka difaacan ilmaha xanuunkan bilaha hore noloshiisa , difaacyadaa uu ka helo ilmuhu hooyadii wakhtiga uurka iyo wakhtiga jaqida naasku waxay u baaban ayar ayar bilba bisha ka dambaysa ilaa meesha ay ka baxaan
- 2. marka ilmuhu gaadho da’da 5-12 bilood laga soo bilaabo da’dan ilmaha yari waxa uu u nuglaada inay ku dhacdo jadeecadu. Sidoo kale waxa iyana u nugul xanuunkan caruurta da’doodu ka yar tahay 5 jirka ilaa 3 jirka ee aan qadan talaalka jadeecada dhibaato ku haya xanuunkani Sida aynu wada ognahay taniyo maalintii la gartey xanuunkan waxa keena loona magac bixiyey lana aqoonsaday dhibaatadiisa ilaa iyo maanta xanuunkani waxa uu yahay mid dhibaatadiisu tagana tahay wana dhibaatooyinka cafimaadka bulshada kuwa ugu badan gaar ahaan wadamada talaladoodu hooseyaan siiba sida wadamo badan oo Africa iyo Asia . Sanadii 2010 hayada cafimaadka adduunku waxay daaha ka rogtay 181 wadan laga soo sheegay in ka badan 254,0000 oo case oo jadeeco marka loo eego heerarka cabirka iyo janisyada xanuunkan ilaa wakhti xadirkan WHO way wada qiimeynta iyo ka war helida cases cusub Sidee loo badha ama loo ogaada xanuunka Marka ugu horeysa waxaa aad xanuunkan ku baadhi kartaa wareysi iyo qiimeynta aad ku aragto isbedelada jidheed ama finan ee ka soo baxay oogada jidhka si aad u xaqiijo in xanuun ku yahay kaad u malaynaysana waxaad u diri kartaa shaybaadh iyadoo la badhayo IGMantibody oo ah kan ugu xasaasisan ee lagu arki karo xanuun dhaliyaha sidoo kale waxa laga baadhi karaa -dhiiga qofka - suuf lagaga soo qaado afka candhuufta ka dibna la baadho Daweynta xanuunka Sidaynu soo sheegnay xanuunkani ma leh daaweyn lakiin se waxa uu leeyahay talaal ka hortag ah oo la soo sarey sanadii 1960 kii talalkaasi oo laga sameyey ili ma aragtay nool oo virus ah. Talaalka u caansan ee maanta la isticmala waa ka laga soo dheegtay Edmonston strain ee jeermis dhaliya jadeecada , sidoo kale waxa iyana jira talaalo kale oo laga soo dheegtay jadecada sida CAM- 70, TD-97 iyo kuwo kale , badanaa lama hayo wax cadaana oo ay ku kala duwan yihiin talaladani sida la falgalka jidhka iyo dhibatada ay keeni karaan labadaba. Talaalkani waxa uu ka kooban yahay maadoyinka ay ka mid yihiin ( Sorbitol or Hydrolized gelatine) iyo xadi yar oo ah madada loo yaqano Neomycin ilaa hadana taladada laguma hayo wax jidhkeenu diiday.
- 3. Sidee loo qaata talaalka qiyaas intee leeg ba se la qaata Caruurta da’doodu ka yar tahay 2 jirka waxa la siiya 0.5ml per dose adiga oo ka siinaya Muruqa gaar ahaan deltoid muscle si anteriolatal ee bawdada. Caruurta da’doodu tahay 2 jirka ama ka weyn tahay waxaad siinaysa iyagana 0.5 ml per dose adiga oo ka siinaya SC dhinaca gacanta. Yaan qadan karin talaalka ama uu dhibaato ku keeni karaa ÿ Qofkastoo alerji ku leh madooyinkan talaalku ka samaysan yahay ÿ Dadka difaacoodu aadka u hooseeyo ÿ Kuwa la nool xanuunka HIV/AIDS mujiyeyna calamada xanuunka difaacoduna ka hooseyo 25% ÿ Kuwa qaba kansarka ku dhaca dhiiga sida leukemia ÿ Iyo kuwa qaata dawooyinka difaac xadida sida corticosteriods , dawooyinka kansarka ÿ Sidoo kale waxa iyaguna aan talaalkan la siin karin caruurta nafaqo daradu hayso iyo hooyada uurka leh iyadoo oo uu dhibaato cafimaad soo gaadhsiin karo hoyada iyo uurjiifka kuna sababi karo inay hooyadu dhiciso ilmaha Jadwalka Talaalka Qadashada koowaad Primary Vaccination Wadamada faafida xanuunkani aadka ugu sareeyo waxa loo bilaaba talaalka caruurta markay da’doodu tahay 9 bilood . Wadamada kale ee faafida xanuunku ay yar tahayna waxa caruurtooda talaalka loo bilaaba 12-15 bilood markay da’doodu mareyso Sidoo kale wadamada ay halistoodu sareyso waxa caruurtooda talaalka loo bilaaba ka hor 9 biloode u horeya noloshooda talaalka u horeeyana waxay qataan markay da’doodu tahay 6 bilood halka dose labaadna ay ka qaataan markay gadhaan 9 bilood Sidoo kale xaladaha qaar waxa dhacda ugu yaraan 4 week in ilmuhu qaato laba jeer talaalka xaladahaasna waxa ka mid ah :- ÿ Meel jadeecadu ku badan tahay ama deegan ku tahay ÿ Caruurta qaxoontiga ah ama barakacayasha ah ÿ Caruurta hooyadadood la nooshahay xanuunka HIV/AIDS ÿ Caruurta nafaqo daradu hayso
- 4. ÿ Qadashada Labaad Qadashada labaad iyada waxa la bixiyaa marka la wado ololaha dabagalka iyo cidhib tirka xanuunka caruurta da’doodu u dhaxayso 6 bilood ilaa 5 sano mararka qaarna da’du way ka weynaanaysa 5 jirka iyadoo ay ku xidhan tahay saf marka xanuunkan Sidoo kale qadashada labaad waxa lagu dari karaa jadwalka talalada ee calamiga ah gaar ahaan caruurta da’doodu tahay 15-18 bilood Xeeladaha Talaalka Guud ahaan qorshaha bixinta talaalkan waxa lagu soo kooba saddex nooc oo kala aha Fixed site : talaal joogto ah mar walbana laga heli karo goobaha bixinta cafimaadka isagu wuxuu daboolaha keliya 5 km masafo dhul ahaaned Outreach site : sidoo kale waa joogto lakiin se waxa loogu talo galay inuu daboolo baxad dhul ahaan oo dhan 5-15 waxana laga helaa goobaha cafimaadka Mobile team: kuwani waa kooxana wareega guud ahaan dalka magaaloyinka iyo goboladaba Olalaha bixinta talaalka jadeecada Waa olole looga gol leeyahay in mudo gaaban lagu talaalo dad badan iyadoo la sameynayo meelo badanoo laga helayo talaalka ama kooxo wareegaya kambaynka waxa ka hawlgala dad badan , gadiid badan waxana aad u muhiim ah isku xidhka hawlaha waxanu u qaybsamaa laba qaybood oo kala ah Cathch up campaing : ololahan waxa looga gol leeyahay in lagu bixiyo qadashada labaad ee talaalka jadeecada gaar ahaan caruurtaan talalada qadan waxana la sameeyan 2 ilaa 4 sanoba mar wana qayb ka mid ah talaalka guud ee calamiga ah ee jadeecada Outbreak response campaing: isaga ujeedada looga dan leeyahay waa in laga hor tago inuu xanuunkani faafo lana xadido waxana la talala dadka halista ugu jira qadista cudurkan Sidee loo Joojiya faafida xanuunka jadeecada Keliya ka hortag ma noqon karo talaalka jadeecadu keligii se waxa lagu daraa si loo joojiyo loona dabar jaro xanuunka talaalo kale , talaalka jadeecada ujeedadiisa u weyn waa in ln hoos loo dhigo silica , darxumada iyo dhimashada xanuunkani sababo. Guud ahaan qorshaha dabar jarka xanuunkani waxa loo qaybiyaa afar qaybood oo kala ah: ÿ In la hagaajiyo lana hubiyo daweynta ÿ In la kordhiyo wareega talalada iyadoo la raacayo talaal bixinta koowaad lana daboolayo 90% caruurta ka yar 1 sano la talaalo
- 5. ÿ Iyo in la xoojiyo talaal bixinta labaad iyadoo la raacayo habka qabashada iyo ka war haynta xanuunka waxana la beegsada ka yar ama ka badan 95% caruurta da’doodu u dhaxayso 6 bilood ilaa 15 sano ÿ Tan u dambaysana waa in la kordhiyo ilaalinta xanuunka iyo ka warheyntiisaba wana ta aynu u bahanay manta dal ahaan inaynu xooga saarno helnana xog dhab ah oo ku sabsan heerka xanuunka ee dalka Dabar goynta xanuunka Baabiinta xanuunkani waa mid muhiim ah waxana loo qorsheyey duniduna isla garatay in la joojiyo wareega ama socodka ili ma aragtayda keena xanuunkan lana gaadhsiiyo talaalka dhul aad u baladhan qaarad ka qaarad. Si loo tirtiro xanuunka waxa hawlqabadka talaalka la raaciya talabooyinkan ÿ Hubinta kaysaskii ka dawoobay xanuunka iyadoo la siinayo Vitamin A joogto ah ÿ In la ilaaliyo lagana war hayo cida lagu tuhmayo xanuunka iyadoo loo adeegsanayo shaybaadho iyo daweyn haddii ay cadaato ÿ In la hubiyo lana dhamaystiro bixinta talaalka koowad iyadoo la hubinayo in la gadhsiiyey talaalka caruur ka badan ama ka yar 95% ÿ Iyo in la qaybiyo bixinta talaalka marxaladiisa labaad iyadoo ujeedadu tahay in talaalka la gadhsiiyo caruurtiiii aan ka koowaad qaadan v Ujeedada u weyn ee laga leeyahay taladadan iyo talooyinkaniba waa in si dhamaystiran looga cidhibtiro guud ahaan dunida xanuun dhaliyahan sababa jadeecada. Diyaarintii Mohamed Shucayb Ahmed (Marty Mohamed )